Ажык-кончаа сүрген оюннарны узуткаар...

Ажык-кончаа сүрген оюннар эрттирип турарларның хоойлуга чөрүштүр ажыл-чорудулгазын соксадыр талазы-биле комплекстиг хемчеглерни бистиң республикада ажылдап кылган.
    Ажык-кончаа сүрген оюннарны организастаар болгаш эрттирер талазы-биле ажыл-чорудулганы хоруурунуң дугайында хоойлу республика девискээринде 2007 чылдың июль 1-ден бээр күштүг болуп турар. Республика Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң эгелээшкинин езугаар ажылдап кылдынган болгаш хүлээп алдынган Хоойлу бодунуң ажылының түңнелдерин көргүзүп эгелээн. Бир эвес 2008 чылда Кызыл хоорайга бодунуң хоойлу чок ажыл-чорудулгазындан орулга киирип турган 70 хире ойнаар залдар турган болза, 2013 чылда эрге-хоойлу камгалаар органнар янзы-бүрү аттар-биле адаттынып алган 20 хире ойнаар залдарны санааннар. Ындыг черлер республиканың кожууннарында шуут артпаан.
     Хоойлуга чөрүштүр боттандырып турар ол бизнести когун үзер арганы федералдыг хоойлужудулганың ындыг черлерниң ээлеринге тывыскан чамдык эргелери бербейн келген, ооң уламындан ындыг акша сүрүкчүлери харыысалгадан чайлап турган. Ол ышкаш эрге-хоойлу камгалаар органнарның ажылдакчыларының кошкак белеткели, техниктиг чепсеглениишкини, тодаргай хөделиишкиннер кылыр аргалары кызыы болганындан база бо ажыл сула чоруп турган.
   Оон аңгыда хоойлунуң ол хажыдыкчыларынга хамаарыштыр чүгле административтиг херектер оттуртунуп турган. Ол хоойлунуң күштүг болуп келген беш чылының дургузунда ындыг херектерни судтар чүгле ийини сайгарган. Тургустунган бо байдалды долузу-биле чайладырының дугайында республика Баштыңының айтыышкынын езугаар Чазак Баштыңының оралакчызы Артур Монгалдың деңнелинге бо ажыл-херекке хайгаарал чорудар албан черлериниң төлээлекчилери чөвүлел хуралдарны ай санында эрттирип турар апарган. Баштайгы болган хуралга-ла ведомстволар аразының ажылчын бөлүүн тургускан, ол бөлүк хоойлуга чөрүшкек ажыл-чорудулга дугайында хамаатыларның дыңнадыгларын хынап турар үеде документилерни канчаар шын долдурарының талазы-биле методиктиг сүмелерни ажылдап кылган. Полицияның участок төлээлери-биле практиктиг кичээлдерни эрттирген, хыналда болуп турар үеде кандыг байдалдар тургустунуп кээрин аңаа база баш удур көргеннер. Кол кичээнгейни протоколдар долдурарынче, материалдар чыырынче, хавыртынган дериг-херекселдерни кандыг мөөрейлиг оюннарга таарыштыр тургусканын өөренип көөрүнче угландырган.
    Ажык-кончаа сүрген оюннарның нептереп турар чоруун болдурбазы-биле 2013 чылдың март 28-те республиканың ИХЯ-зының болгаш истелге комитединиң истелге эргелелиниң ажылдакчылары Кызыл хоорайга чеди адреске хыналда кылган. Ооң түңнелинде чажыт бизнес боттандырып турар чеди черни тыпкан. Оларны «Юбилейный» автокомплекске, «Обувь» баазазынга, «Беш сылдыс» садыг бажыңының чоогунга, «Вета» магазинниң девискээринге, «Мөңгүлек» гостиницазынга болгаш ийини «Долаановский» рыногунга тыпканнар. 160 хире компьютер техниказын болгаш 3 миллион ажыг рубльди хавырган.
    Хоойлуга чөрүштүр бизнес организастаан дөрт кижиге болгаш оларның чажыт ажыл-чорудулгазынга деткимче көргүзүп турган ИХЯ-ның бир ажылдакчызынга хамаарыштыр кеземче херектерин оттурган. Республиканың Чазааның Баштыңының оралакчызы Артур Монгал чедиишкинниг болган бо ажыл дээрге аңгы-аңгы албан черлериниң болгаш ведомстволарның кады үндүрген күжениишкиннери болгаш дугуржулгалыг хөделиишкиннериниң түңнели болган дээрзин демдеглээн.
      — «Чаңгыс холдуг дээрбечилер» болгаш оларның ээлери хоойлуга чөрүштүг орулга киирип тургаш, чүгле экономиктиг когаралды чедирип турар эвес, хамаатыларның акшазын арылдыр ап, өг-бүлелерни берге байдалга онааштырып турар. Ындыг бужар чүүлдер-биле демиселди соксатпас бис. Чажыт бизнести узуткаарының дугайында республика Баштыңының айтыышкынын эрге-хоойлу камгалаар органнарның болгаш угаан-саарыылдыг хамаа-тыларның күжениишкиннериниң ачызында күүседир бис — деп, ол демдеглээн.