Шолбан Кара-оол хууда айтырыгларлыг хамаатыларны хүлээп алган

 Чедери берге Кунгуртуг суурнуң чурттакчылары эм садып алыр дээш Кызылче чоруп турарлар. Ылаңгыя хоочураан аарыг кижилерге берге – Тере-Хөлдүң кожуун эмнелгезинде аптеканың эмнери чегей санныг.  

Кемеровонуң медицина академиязынга провизор эртемни чедип алган Саяна Дыгый-Оол Кунгуртугга аптека пунктузун ажыдарын шиитпирлээш, ооң оран-савазын бодунуң акша-хөреңгизи-биле тудуп эгелээн. Бо хүннүң байдалы-биле алырга, иштики ажылдарны доозуп, чылыдылга системазын киирери арткан. Ынчангаш ажылдап эгелээри-биле лицензия алырынга база чогуур эмнерниң четчир курлавырын четчелээринге дузадан кадарын дилеп, Тываның Баштыңынга келген. 

Шолбан Кара-оол Саяна Дыгый-оолдуң төлевилелин деткип, Тере-Хөл кожуунуң удуртулгазы-биле видеохарылзаа таварыштыр чугаалашкаш, Тываның ажыл-чорудулганың чамдык хевирлеринге лизенция бээр албанның, Кадык камгалал яамызының база Экономика яамызының удуртукчулары-биле хуу сайгарлыкчының айтырыын шиитпирлээрин дугурушкан. Кожуун чагыргазының даргазы Орлан Монгуш аптека пунктузунуң тудуун доозарынга херек материалдарын эккеп бээринге дузалаарын аазаан. База ол ышкаш тус чер чагыргазы муниципалдыг бюджеттен 50 муң рубльди эм-таң садып алырынга үндүрер. 

Лицензия алыры арай нарын, ынчангаш аптека албан черлерин ажыдарда албан күүседир ужурлуг кол негелделерни кады сайгарып чугаалажырын ук албанның удуртукчузу Чечек Шапошникова Саяна Дыгый-оолга сүмелээн. Чөпшээрел бээр негелде езугаар, аптека климат-контроль дериг-херексели, соодукчулар, стеллажтар болгаш медицинаның өске-даа чүүлдери-биле хандыртынган турар ужурлуг. Лицензияны алган соонда, Тыва Республиканың Баштыңының Грантызын алырынга чагыгны киирип болур. Саяна Дыгый-оолдуң төлевилелин демдеглеп алырын экономика сайыдынга айыткан. Сайгарлыкчының санап турары-биле алырга, аптека пунктузун бүрүнү-биле дерииринге 1 млн. хире рубль херек.  

 Сибирьниң федералдыг университединиң даг херээ, геология болгаш геотехнологиялар институдун 2014 чылда дооскаш, үлелге езугаар «Норильдиң никели» ГМК-га ажылдап тургаш, төрээн Тывазынче ээп чанып келген Аржаан Кууларга ажылды тыпчып бээр даалганы республика Баштыңы Экономика яамызының удуртулгазынга берген.

 Сайгарлыкчы @id52785819 Бестээр-оол Сарыглар база дилеглиг Бываның Баштыңының хүлээп алыышкынынга келген. Тываның Тудуг яамызының «Таарымчалыг хоорай хүрээлелин тургузары» мурнады боттандырар төлевилел чорудуу-биле Кызыл хоорайның чааайжыдылгазынга киржир күзелин «Дарган-Каңнакчы» КХН-ниң директору илереткен. Ооң бүдүрүлгези 10 хире чылдар иштинде демирден кылыгларны: уруглар ойнаар шөлдер, сандайлар, столдар дээш архитектураның өске-даа объектилерин тыва аянга кылып турарлар. 

 «Дарган-Каңнакчы» бүдүрүлгениң ажылдарын «Тыва» КТРК, «Буян-Бадыргы» аалчылар бажыңы дээш өске-даа организациялар чанындан көрүп болур. Найысылалга бир тускайлаң аянны киирери-биле, Бестээр-оол Сарыглар демирден кылган чагылар, сандайлар дээн кылыгларны билдингир фирмадалардан дудак чокка кылып бээрин сүмелээн. Тываның хүлээп алыышкынында олуржуп келген Кызылдың мэринге бүдүрүлгениң продукциязының шынарын хынап көөрүн, бир эвес эки болза, тус черниң бараан бүдүрүкчүзүн чаагайжыдылга программазынга хаара тудар даалганы республика Баштыңы берген.  

 Шолбан Кара-оол сайгарлыкчыга тудуг организацияларының конкурузунга тиилээн кижи төлевилелге ажылдаар эргелиг дээрзин сагындырган. 

 Черби суурдан «Сударушка» ансамбльдиң удуртукчузу, библиотекарь Александра Березкина солун төлевилелдиг келген. 2018 чылда Черби суурнуң 100 чылын демдеглээр, ынчангаш тус черниң активчилери «Орус бажың» деп тараачын амыдыралды көргүскен музейни ажыдар деп шиитпирлээн. Тываның Баштыңы эгээлээшкини элээн делгемчидерин – аалчылар бажыңныг, национал кухнялыг, езулуг орус чунар-бажыңныг, кышкы үеде хаактыг, шанактыг дыштыныр черлерлиг улуг турисчи комплексти алызында барып тургузар бизнес-төлевилелди чедир кылырын сүмелээн. Сайгарылга соонда Шолбан Кара-оол төлевилелдиң эге чадазын боттандырар кылдыр кожуун бюджединден 500 муң рубльди тыварын Кызыл кожууннуң эрге-чагыргазынга онааган. Националдар херектериниң талазы-биле агентилел төлевилелди деткип, бо күзүн «Вареньелиг шай» деп фестивальды эрттирер болган.  

 Российжи паспорт алырынга дуза дилеп келген Данияр Мухамеджанов даай-авазы-биле келген. Аныяк кижиниң авазы – тыва, ачазы – казах. 1988 чылда ада-иези адазының чуртунга - Казах ССР-ге аалдап чораан үеде Данияр аңаа төрүттүнген. Төрүттүнгениниң дугайында херечилелди Семипалатинск облазынга алган. Кажан паспорт кылдыр үези чедип келгенде көөрге, оолдуң херечилели читкени билдинген. Ооң хоолгазын чорудуп бээр дилегни Казахстанче чоруткан. Кажан 18 харлапканда, аңгы күрүне Казахстандан катап кылган херечилел казах дылда келген. Ынчангаш Россияның Миграция албаны ону даштыкы күрүнениң хамаатызы деп санап, төрээн чуртунуң девискээринге чурттаар чөпшээрел документилерин кылдыртырын негеп, миграция чурумун хажытканы дээш эвээш эвес түңнүг торгаалды база онаап турар. Данияр чүгле Тывада чурттап чоруур, Самагалтайның кежээки школазын дооскан, тывалаар.  

 Республика Баштыңы Даниярга Россияның хамаатызының документизин алырынга дузалаарын аазааш, Тывада кижиниң эргелериниң талазы-биле бүрүн эргелиг төлээ Ольга Россовага, Тываның Юстиция яамызынга сайгарылганы чорударын айыткан. Бо таварылгада харагалзал болгаш ажаал-тежээл органнарының кошкак ажылындан, эрге-хоойлуну билбес болгаш тоомча чок чоруундан ындыг чүүл үнген деп, Шолбан Кара-оол шүгүмчүлээн. 

 «Сен - Тываның болгаш Россияның хамаатызы-дыр сен. Документиң болур, ону кылырынга дузалажыр бис. Бодум контрольгаону алыр мен. А сен келир үеңни бода. Өөренир херек, мергежил чедип алгаш, өг-бүлезиниң чаагай чоруу дээш амыдыраар» - деп, Чазак даргазы Данияр Мухамеджановка чылыг-чымчыг сөстерлиг ада чагыын берген.