Тывада часкы үер: амгы байдалы, чорудуп турар хемчеглер

Агаарның температуразы ортумаа-биле нормадан 3-8° база 9-14° градус ажып, эгезинде -1, -6° база -7, -12° турган болза, сөөлгү хүннерде 0, +5° база +6, +9° чедир көдүрүлген.  

Айның баштайгы он хонуунда чер-черлерге хүндүс -1, -5° турган болза, арткан хонуктарда агаарның температуразы 1-7° база 10-18° четкен. Сөөлгү он хонукта чылып, агаарның ортумак температуразы нормадан 5-10° ажыг болган. А эрткен чылдың ол үезинде агаар харын-даа 3-6° соок турган.

Гидрометеорологтуг байдалдар ужун хар дүрген эрээш, чавыс черлерни суг алган. Муниципалдыг ийи тургузугга - Кызыл кожууннуң Каа-Хем сууру биле Кызыл хоорайга агаар хенертен чылып, хар эрээш, бедик черлерден суг агып батканының түңнелинде, муниципалдыг чергелиг ийи онза болуушкун демдеглеттинген.  

Кызыл хоорайда часкы үерниң чылдактарын чайладып, 2018 чылдың март 30-де комиссияның шиитпири-биле онза байдалды соксатса-даа, удуртур органнар болгаш херек күштер «кезээде белен» байдалче киирген. 

Кызыл кожууннуң Каа-Хем суурда элезин довурактан кылган чалды суг чире шаап баткаш, онза байдалды тургускан. Аккан суг 196 кижи чурттакчылыг 56 бажың чанының участоктарын шыва алган.

 - 2018 чылдың март 25-тен Кызыл кожууннуң Каа-Хем суурда онза байдал чурумун киирген; 

- марттың 24-тен чазак комиссиязы ында ажылдап турар; Тыва Республиканың Чазааның онза байдалды болдурбас база чайладыр болгаш өртке удур айыыл чок чорукту хандырар комиссия ээлчег чок 2 хуралды база часкы үерге удур иштики комиссияның 2 хуралын эрттирген;

 - апрельдиң 1-ден аварийлиг катап тургузушкун ажылдары чоруп турар районда (чалда) чурттакчы чон-биле ажылдаар оперативтиг штабты (майгын баазазы) шупту социал албан черлери кады тургускан; 

- байдалды хынап база авиа шинчилелди чорудары-биле ужудукчу чок ужар чүүлдерни ажыглап турар; - 23800 тонна сайлыг довуракты төккен, 17234 куб.метр сугну сордурган, чалды ам-даа 1 метрге бедиткен, чуг чаяар 460 метр узун буганы каскан;

 - ол бүгү ажылдарда 415 кижини база 181 санныг техниканы (10 аар техника) хаара туткан; 

- чурттакчы чонга баш удур сагындыгларны ыыткыр дыңнадыр херекселдиг автомобиль-биле дыңнадып, муниципалдыг тургузугнуң чагырга төлээлериниң, ОБЯ-ның ТР-де кол эргелелиниң удуртулгазының тайылбырларын массалыг информация чепсектери, телерадионуң 3 каналы база смс-дыңнадыышкын-биле тараткан; 

- чурттакчы чонну чыттырар түр үениң 2 пунктузун ажыткан, ында аъш-чем, эм-таң, бирги хереглелдиң херекселдерин курлавырлаан. 500 кижи бүрүткеткен, оларның 288-и улуг, 212-зи бичии кижилер. Школа назылыг - 93, школа назыны четпээн – 119 уруг бар; 

- сугга алыскан бажыңнарда өг-бүлелерниң уруглары республиканың «Серебрянка» санаторий-профилакторийинге кадыкшылын быжыглаар; 

- аъш-чем, ижер суг, одаар чүүл сөөртүлгезин база чырыктың немелде дөзүн организастаан; - часкы үерниң чурттакчы чонга чедирген когаралын тодарадыр комиссияны тургускан; 

бо хүнде комиссия бажың чанының 152 девискээрин (142 чуртталга бажыңын база 10 чер участогун) илереткен; 

Комиссия ажылдаан түңнелинде часкы үерден когарааннарга республиканың курлавыр фондузундан материалдыг дузаны көргүзер;  

- Хереглекчилерниң эргелерин база кижиниң чаагай чоруун камгалаар адырда хайгаарал талазы-биле федералдыг албанның Тыва Республикада эргелели-биле кады сугга алыскан 152 бажыңнар чанының девискээрлерин, хоорзалардан кудуктарны база арыгланыр черлерни дезинфекциялаар ажылдарны организастаар;  

- ий черден баткан сугга алзып болур хире чурттакчылыг черлерниң 118 старостазы-биле кады ажылдажылганы организастаан;  

- 2018 чылдың апрель 3-түң байдалы-биле көөрге, 25 бажың чанының девискээри ам-даа сугда. 42 кижи өскээр чоруткан: 30 кижи төрелдеринде, 12 кижи түр үеде чурттаар пунктуда;  

- республика бюджединиң акша-хөреңгизи-биле камгалал чалды быжыглаар ажылдарның смета санаашкынын санаар. 

Амгы үеде Каа-Хем суурда суг үери чавырылган, ында ажылдар дүн-хүн дивейн чоруп турар. 

Ниити байдал Тыва Республиканың Баштыңының контролюнда.