Шолбан Кара-оол: Россияның чалгынының адаа-биле Тываның хөгжүүрүнүң арга-хевири Даа кожуунга хевирлеттинген

   Чадаана хоорайга Даа кожууннуң 250 чылынга тураскааткан байырлыг хурал эрткен. Аңаа Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол онзгай хүн-биле бүгү чонга байырны чедирген:

 «Бурунгу черде Даа кожууннуң улуг юбилейи-биле силер бүгүдеге изиг байырны чедирдим!

 Урянхай крайның барыын чүгүнде тургустунган улуг кожууннуң республика төөгүзүнде ужур-утказы улуг болгаш аңаа үнелел бээри берге. Бирги хосталгалыг тулчуушкун Даа кожуунга болган. Цинь империязының чагыргазы 60-маадырларның тура халыышкынын каржызы-биле чылча басса-даа, ол черниң хосталгаже чүткүлүн чок кылып шыдаваан. 

  Даа кожуун – сагыш-сеткил байлакшылының кавайы-дыр: «Үстүү-Хүрээ» буддийжи хүрээниң тудуу 110 чыл бурунгаар маңаа эгелээн. Совет үеде узуткаттынган ол хүрээ, бо черге төрүттүнген бистиң билдингир чаңгыс чер чурттуувус, чурттуң камгалал сайыды Сергей Күжүгетович Шойгунуң ачызындан катап тургустунган. Чөөн-хемчикчилерниң бир деминиң болгаш күжениишкиннериниң, бүгү республиканың болгаш бистиң эш-өөрүвүстүң ачызында хүрээ катап тургустунган. 

 Даа кожуун – бистиң күрүне тургузуувустуң кавайы-дыр. Эрткен чүс чылдың эгезинде Россияның чалгынының адаа-биле Тываның хөгжүлдезиниң арга-хевири маңаа, Даа кожуунга, хевирлеттинген. Кожууннуң сөөлгү башкарыкчызы Буян-Бадыргы гунн-ноянның 1914 чылда Николай II-ге Россия империязының хоргадалынга Урянхай крайны хүлээп алыр дугайында дилээ шиитпирлиг базымга төнчү секти салган. Көскү күрүне ажылдакчызы Монгуш Буян-Бадыргыга турскаал ам мында, төрээн черинде, база бар. 

 Сөөлзүредир Буян-Бадыргы Азияның төвүнде бот-тускайлаң күрүне – Тыва Арат Республиканы тургузар шиитпирни хүлээп алырынга дорт киришкен. 

 Өскээр чугаалаарга, тыва күрүнениң үндезилеттинген чери бо. Даа кожууннуң юбилейи – бүгү республиканың юбилейи! Эрткен үеге, бистиң өгбелеривиске мөгейиг! Эрткен оруувустуң ниити хемчээли 250 чылга дең. Бо юбилейни байырлап тура, чаңчылчаан культуравысты кадагалап, шажынны катап тургузуп, спортта чүнүң-биле мактанып болурувусту көргүзүп болур бис. Эң-не кол чүүл, боттуг социал-экономиктиг хөгжүлдеде бүгү республиканың база кожууннуң чедиишкиннери бар. Бөгүн малчыннар Наадымында чедиишкиннерни, бергедээшкиннерни бюаза республиканың агроүлетпүр хөгжүълдезиниң келир үеде сорулгалын чугаалажыр бис. 

 Бистиң амыдырал-чуртталгавыстың чамдык адырларында чедиишкиннер бар. Ол бистиң черде чурттап турар күш-ажылга ынак, ак сеткилдиг, тоомча чок эвес болгаш талантылыг кижилерниң ачызында чедип алдынган. Ынчангаш бөгүн эң-не чедиишкинниг болганнарны алдаржыдар бис. Оларның чедиишкиннери өскелерге үлегер чижек болур ужурлуг. Бөгүн күрүне шаңналдарын алыр 19 чаңгыс чер чурттугларвыска байырны чедирээлиңер. Мындыг байырлыг хүнде ону алыры чүден артык үнелиг!»