Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Тываның хой болгаш өшкү ажыл-агыйлары бүдүрүкчү малды бөлүктеп тускайлааны дээш субсидияны алыр

Тываның хой болгаш өшкү ажыл-агыйлары бүдүрүкчү малды бөлүктеп тускайлааны дээш субсидияны алыр 14.09.2018
Тываның эрге-чагыргазы бүдүрүкчү малды аңгылаан хой болгаш өшкү ажыл-агыйларының чарыгдалдарын регион бюджединден дуглаарын шиитпирлээн. 
ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының ындыг субсидиялар бээр дугайында ажылдап кылганы чурумну республиканың чазаа бадылаан. Яамының специалистери, бүдүрүкчү малдарны ниити кодандан, ылаңгыя төрүүр малдан аңгылап, бирээ коданга-ла 150 баштан эвээжевес кылдыр каттыштырарын тайылбырлаан.  
Эксперттерниң чугаазы-биле алырга, төрүүр мал биле бүдүрүкчү малды аңгы тудары, боозадылгадан эгелээш малдың чаш төлүн алырынга чедир, ооң оолдаар үезин шын планнаарынга дузалыг. Малды аңгылаарының сорулгазы – бүдүрүкчү малдың база оон алган чаш төлдүң шынарын экижидеринде.
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол мал ажыл-агыйында уксаажыдылга херээн хөгжүдер ажылга хамаарыштыр бодалын илереткен:  
«Чедиишкинниг болур дизе, үе-биле, технологиялар-биле деңге базар херек. Тывада бистиң чонувус малды одарладып карактаарын кадагалап алганы эки. Малчыннарның ачызында, республика экономиказының даяныр кол күжү - малдың баш саны реформа мурнунда турганы ышкаш көвүдээн. Ол ам-даа эвээш. Мал ажыл-агыйының бизнези чижилгелиг болур кылдыр, ону иштинден өскертир херек. Уксаалыг бүдүрүкчү малдарлыг ажыл-агыйларны деткээн хемчеглер бистиң хой-өшкү ажыл-агыйларывысты чаа деңнелче көдүрүп эккээринге идегээр мен. Республика бюджединден аңгылаар субсидиявыс-биле 150 баштан эвээш эвес, чүгле бүдүрүкчү малдарлыг хой болгаш өшкү фермаларын деткиир бис. Ол малдың уксаазының шынарын экижидер. Кадык-шыырак мал эки салгалды бээри билдингир. Бир эвес ол ажыл чогуй бээр болза, чоокку чылдарда муңдан хөй малдыг малчыннар немежир деп бодаар мен. 
Амгы үеде ажыл-агыйларның хөй кезии бүдүрүкчү малдарны аңгы тутпайн тудар, чүге дизе зоотехниктиг нормалар – аңгы одарладыр, үрениң шынарын экижидер немелде тускай чемнерни бээр дээш, өске-даа аңгы негелделер күүседир арга араттарда чок. Ынчангаш дыка хөй ажыл-агыйларның малдары 4-5 ай чедир шөйлү бээр чайгаар эдержилге-биле боозаттынып, чамдык төрүүр малдар эдержилге чок артып турар. 
Малдың баш санын көвүдедип, ооң шынарын экижидер дээш боозадылганың амгы технологияларынче шилчиири чугула деп, чамдык ажыл-агыйлар биле берген. Тес-Хем кожууннуң элээн каш хой ажыл-агыйлары каттышкаш, бүдүрүкчү малдарның аңгы коданын тургузуп, малчыннарда хүлээткен. Бо хүнде ол коданда 50 кошкар бар, оларны мал эдержилгези эгелей бээрге, кооперативтиң шупту кежигүннериниң ажыл-агыйларында хойлар боозадырынга ажыглаар.  
Ол эгелээшкин уксаажыдылга баазазын хөгжүдеринге хой болгаш өшкү ажыл-агыйларын мөөңнеп, республиканың араттарынга субсидия деткимчезин бээр арганы тургускан. Совет үениң уксаажыдылга каттыжыышкыннары ышкаш, уксаалыг бүдүрүкчү малдарның тускай коданын тургускан тес-хемчилерниң эгелээшкинин, өске малчыннар кожуунунга азы суурунга ажыглап, ажыл-агыйларынга субсидия азы деткимчени ап болур». 
Яамы ажыл-агыйларга ындыг каттыжыышкыннарның ажыктыын демдеглээн. Элээн каш чылдарда ол-ла бүдүрүкчү малдарын ажыглап турар, эвээш малдыг тараачын-арат ажыл-агыйлар оон чүгле ойнап алыр. 
Улуг ажыл-агыйлар хой база өшкү бажын өстүрериниң чаа аргазын алыр. Зоотехниктиг шупту чурум езугаар бир бүдүрүкчү малды, амгы үеде ышкаш 80-90 башка эвес, а норма езугаар 25-30 башка салып, эдержилгени организастаар. Ынчан мал эдериштирер үе 30-40 хонук чедир кызырлып, төрүүр малдың баш санындан чаш төл алырының көргүзүү 90 хуу чеде бээрин магадылаар. 
Алызында, уксаалыг малдың үрезин алгаш, республиканың ажыл-агыйларынга тарымал боозадылга ажылын чорудуп эгелээр. Тываның араттары хой болгаш өшкүге тарып боозадыр үрени республикадан дашкаар садып ап турган болза, ам боозадылганы кылыры чедингир апаар. 
Республиканың ажыл-агыйлары бүдүрүкчү мал дээш субсидия акшазын 2018 чылдың түңнелдери-биле, келир чылын алыр. Республика бюджединде ол дээш 5 млн. рубль көрдүнген. Араттар ол акшаны бүдүрүкчү мал малдап турар малчыннар база ону карактап турар специалистер шалыңынче үндүрер.
Тываның хой болгаш өшкү ажыл-агыйларынга боозадылга кампаниязы октябрь 15-те эгелээр. ТР-ниң Көдээ ажыл-агыйының медээзи-биле алырга, 2018 чылдың сентябрь 1-де, ажыл-агыйларның шупту хевирлеринде 489,7 муң баш төрүүр хой бар. 9,9 муң баш кошкарны ажыглаар, азы бир башка ортумаа-биле 49-50 хой онаажыр. Чамдык ажыл-агыйларда ол бүдүн чартык, харын-даа ийи катап хөй. Бүдүрүкчү малдар коданын тускайлаанындан, бо кампанияны кыска хуусаа дургузунда организастыг эрттирери планнаттынган.

Возврат к списку