Бөдүүн тыва иениң төлептиг кызы

Республика чергелиг улуг хуралдарга, концерттерге азы спортчу маргылдааларга чурук тырттырар аппарат туткаш, өскелерге шаптыктавазын бодап, солун ужуражыл­галарны, кижилерни тырттырып ап турар аныяк уругнуң адын Ай-кыс Монгуш дээр.Ол — 2007 чылда Омскиниң технология колледжизиниң фотография салбырын дооскан бедик мергежилдиг фотограф. Күш-ажылчы баштайгы базымын «Шын» солундан эгелээн. Тываның аңгы-аңгы кожууннарынга чедип, эрес-кежээ мурнакчыларның, ат-алдарлыг спортчуларның чуруктарын тырттырып, чонга чедирип, таныштырган. Хоочун фотографтар, ат-сураг­лыг фотожурналистер Владимир Савиных биле Виталий Шай­фуллинниң арга-сүмези, деткимчезинге даянып, мергежилин бедидип, дуржулгазы чылдан-чылче улгадып орар. «Чурук тырттырарда чүгле аппарат туткаш, кнопка базар эвес, кижиниң  иштики делегейин чурукка дамчыдып шыдаптарын кызар болза эки» деп бодалдыг.

Тываның хөгжүлдезиниң, чаар­­­тылгаларының   байырлыг өйүн, чедиишкиннериниң өөрүнчүг минуталарын төөгүге мөңгези-биле артып каар чуруктарның саны Ай-кыс Вяче­слав­овнаның чогаадыкчы архивинде көвүдеп орар. Кандыг-даа ырак кожууннарга чай-кыш азы байырлал, дыштаныр хүн дивейн чурук тырттырып чоруур аныяк кижиниң кызымак, ак сеткилдиг ажылын Тываның Чазаа бедии-биле үнелээн,  24 харлыында Тываның Чазааның Хүндүлел бижиин Ш.В. Кара-оолдуң холундан алыр аас-кежиктиг болган. Ол ышкаш журналисчи мергежилдиң дээди шаңналы «Чонар-даш демир-үжүк» мөөрейинге фото-чурук талазы-биле ийи удаа тиилекчи болган. Бо чылдың улуг юбилей байырлалдарында Кызылдың 100 харлаанынга турас­кааткан фото-чурук делгелгезинге жюриниң шиитпири-биле бирги черни алган.           

Ай-кыс Вячеславовна Мон­гуш — амгы үеде Кызыл хоорайның мэриязының парлалга бөлүүнде ажылдавышаан, Тываның Күрүне университединиң филология факультединиң  доозукчу курстуң студентизи. Ынак мергежилинден аңгыда, Ай-кыстың база бир күштүг сонуургалы – машина башкарары. Ол республиканың 2012, 2013, 2014 чылдарның «Авто-Леди» мөөрейиниң тии­лекчизи. Эрткен чылын Екатеринбургка болуп эрткен Бүгү-россия маргылдаазынга Ай-кыстың экипажы алдан сес  командаларның аразындан он тоску черни ээлээ­ни — көскү чедиишкиннерниң бадыткалы-дыр. Амгы үеде Россияның «Авто-Леди» маргылдаазы Сочиге болуп эртер.                                                                                                                   

Ай-кыстың чоргааралы — ийи бичии кыстары Ариана биле Севил, идегелдиг чөленгиижи, ынак эжи — Аркадий. Найыралдыг аныяк өг-бү­ле неделяда ийи катап спортзал баар, чайгы үеде эртен-кежээ чадаг-терге мунар, хостуг кежээ­лерде эш-өөрү-биле суши-бар чедип, дыштанырынга ынак. Иелер хүнү деп чараш байырлалда чүнү канчаар силер дээн айтырыымга  Ай-кыс: «Чылдың-на авамга байыр чедирип, торт кылып алгаш баар мен, ам база ындыг болур. Авам журналист Галина Маспык-оол, ийи кыстыг, ийи оолдуг. Ачавыс Вячеслав Кара-оолович-биле кады үш ажы-төлүн дээди эртемге чедирип, өстүрген. Хеймер дуңмавыс Сылдыс Иркутскиниң күрүне университединиң дөрткү курузунда өөренип турар» — деп, ол таныштырды. Амыдыралдың агымы, уругларның кижизидилгези ава кижиниң холунда. Бөдүүн тыва ие кижиниң өстүрүп кааны ажы-төлүнүң аразында Ай-кыс ышкаш биче сеткилдиг аныяктар хөй-ле болзун деп күзээр-дир мен.

         Ася БАЗЫР-ООЛ.

Чурукту хуу архивтен алган.