Политолог Дмитрий Орлов: даштыкы-биле харылзаа шөлүнге губернаторлар бүрүн эргелерни алыры ховар

Владивостокка Чөөн чүктүң экономиктиг шуулган ажыл-чорудуунуң үезинде, Моолдуң президентизи Халтмаагийн Баттулга-биле албан езузунуң бирги ужуражылгазынга киржип, Тыва Республиканың идип үндүрген инфраструктура төлевилелдерин база кызыгаар айтырыгларын хөгжүдерин сайгарып чугаалашканнар.  

Ооң соонда, Шолбан Кара-оол Кыдат Улус Республикага четкен. Аңаа КУР-нуң Хөгжүлде болгаш реформа талазы-биле күрүне комитединиң барыын регионну сайзырадыр департаментизиниң директорунуң оралакчызы, дээрги Сяо Вэймин-биле ужуражып, 2016 чылдың июнь 23-те Россияның, Кыдаттың база Моолдуң баштыңарының ат салганы экономиктиг коридорну тургузар программаны боттандырарда моон соңгаар кады ажылдаарын сайгарып чугаалашкан. Кады ажылдажылга айтырыгларының талазы-биле российжи-кыдат-моол ажылчын бөлүктү тургузар дугайында Тываның Баштыңының саналын КУР-нуң Хөгжүлде болгаш реформа талазы-биле күрүне комитеди деткээни ынчан билдинген. 

«Транспорт коридорун тудар дугайында российжи-кыдат-моол дугуржулгада Кыдат-биле харылзааны быжыглаарынга Тываның ролю улгадыр. Чоокта чаа Кыдат Улус Республикага Шолбан Кара-оолдуң Россияның төлээзи болуп чорааны ону бадыткап турар. Губернаторлар даштыкы экономиктиг харылзаа шөлүнге ажыл-хөделиишкинниң бүрүн эргелерин алыры ховар болгулаар. Кыдат Улус Республиканың база Моолдуң күрүне структуралары-биле транспорт төлевилелиниң белеткел ажылдарынга Кара-оол бүрүн бүзүрелди алган хевирлиг.

 Ол дээрге Кара-оолга чүгле бүзүрелдиң демдээ эвес-тир. Кыдат тала-биле кады ажылдажылга харылзаазын шуудадырынга Тываның Баштыңын дипломатчы кижи кылдыр кииргени тактиктиг көрүш деп бодаар мен. Кыдаттың төлээлери-биле кады ажылдаарынга арга-дуржулгалыг кижи Сибирь регионнарының баштыңнарының чоок харылзаазы-биле херекти шимчедиптер магат чок. Чоп болбас деп? Тыва кыдаттарның дузазы-биле бодунда улуг даг-тывыш комбинадын ажылдадып алган. Кара-оол азийжи капиталды хаара тудуп, Сибирьниң элээн улуг төлевилелдерин, чижээ Транссибтиң тыва адырының тудуун диргизиптер чадавас. 

Ол төлевилел ада-чурт бизнезиниң шыдалында эвес болгаш, элээн саадай берген. Тываның Баштыңы чөөн чүкте кожаларын сонуургадып шыдапса хөңнү. Бөгүн регионнарның баштыңнарында даштыкы дээш, өске-даа инвесторларга таарымчалыг чурумну тургузуп бээринге боттуг аргалар бар апарган. Ол Сергей Шойгу-биле кады, Моол биле Кыдатче транссибирь магистралын уламчылаар арганы үезинде саналдаан. Кара-оолга база Тывага ол орук – транспорттуң чедингир эвезинден өскелерден озалааш болуп турар республикага экономиктиг көдүрлүүшкүннү алыр эптиг арга болур». 

 fedpress.ru