Тываның Баштыңының ээлчеглиг хүлээп алыышкыны

Бо удаада өөредилгениң алдарлыг ажылдакчызы, улус өөредилгезиниң тергиини, хоочун башкы Анфиса Чаш-ооловна Тюлюш ажылдап турган чылдарында школазы-биле чыып, кадагалап алганы шыгжамырын көргүскен. «Мында эрги тыва бижик-биле Моол биле Тыва республиканың кызыгаарларында кызыгаарлаашкынны чорудуп турарының сактыышкыннары бижиттинген» — деп, хоочун башкы тайылбырын эгелээн. Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол сактыышкыннарның шыгжамырын ажып көргеш, республиканың төөгүзүнге хамаарыштыр үнелиг материал бооп болур-дур деп башкы-биле чөпшээрешкен. Тыва Республиканың өөредилге сайыды К. Бичелдейге бижимел ажылдарны Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институду-биле кады парлаарының аргазын өөренип көөрүн база сүмелээн. Тыва биле Моолдуң харылзааларының төөгүзү-биле эки таныш, филолог эртемден, сайыт эрги тыва бижикти билир болгаш, материалды боду очулдуруп болурун дыңнаткан. Анфиса Чаш-ооловна ооң дилээн кичээнгейге алганы дээш Тываның Баштыңынга өөрүп четтиргеш, институттуң эртемденнери-биле демниг ажылдаарын аазаан.

Кызылдың автоорук техникумун доосканының соонда улаштыр Томскиниң архитектура-тудуг университединге «автомобиль оруктарының инженери» деп мергежилди чедип алган, амгы үеде «Дорстройпроект» КХН-де инженер-төлевилелчи бооп ажылдап турар Лилиана Хомушку хүлээп алыышкынга киргеш, бодунуң эртеминиң аайы-биле күрүне организациязынга ажылга тургустунуп алырынга дузалаарын дилээн. «А чүге албан-биле күрүне черинге?» — деп Чазак Даргазының айтырыынга: «Албан-хүлээлге аайы-биле өзүлдени чедип алыр дээш» — деп, ол харыылаан. Чадалар аайы-биле бурунгаар депшип өзеринге шыңгыы негелделерни эртип, ажылга арга-дуржулганы база күрүне албанынга ажыл стажын чедип алыры чүгле күрүне албан черлеринге болурун, а акша-шалың айтырыы ону улуг-ла дүвүретпейн турарын база республиканың орук тудуунда кандыг участоктарга төлевилелдерни кылып четтигипкенин Лилиана сонуургаткан. Тываның Баштыңы Ш. Кара-оол аныяк специалиске «шылгалданы» уламчылап, бо чылын тудуп турар оруктарның онзагайларын ылавылаан. Сүрээдеп турза-даа, Лиалина «шылгалданы» эрткен. Мергежилиниң езулуг тергиини болур дээш бурунгаар чүткүлдүг сорулганы салган аныяк кижини Ш. Кара-оол мактааш, орук-транспорт комплекизиниң сайыды О. Косоротовка аныяк специалист-биле чугааны кылырын сүмелээн. Бир эвес Лилиана күрүне албан черинге ажылдаарының бүгү негелделеринге дүгжүп турар болза, яамыга азы кандыг-бир күрүне организациязынга ажылдадырын дилээн. Сайыт Лилиана ышкаш эртемниг специалистер эвээш болгаш оларның эртем-билии каяа-даа чугула, ынчангаш даалга күүсеттинер дээрзин бадыткаан.

Эрткен чылын Чеди-Хөл кожуунга өрт өжүрүп тура мөчээн эки турачы, өртчү Борис Кара-оолович Оюннуң өөнүң ишти 25 харлыг оглун ОБЯ-ның кезектеринге ажылга тургузарының дугайында айтырыглыг кирген. Оларның оглу Херел Оюн Тываның күрүне университединиң күш-культура болгаш спорт факультедин дооскан. Иениң чугаалап турары-биле алырга, ол көдээ черге-даа ажылдап эгелээринге белен. Чок болган кижиниң өг-бүлезиниң дилээн Тываның Баштыңы кичээнгейлиг дыңнааш, Тывада ОБЯ-ның КЭ-ниң начальниги А. Назаровка аныяк кижи-биле ол-ла хүн чугааны кылырын дааскан.

Аныяк бот-ие Аяна Ховалыг ажылының аайы-биле (социал-медиктиг экспертиза албанында) кожууннарга сургакчылаашкыннарда болгаш бот-өөредилге-биле республикадан дашкаар өөренип турары-биле 4 харлыг уруунга Кызыл хоорайның уруглар садынга олуттан бээр талазы-биле дилеглиг болган. Тываның Баштыңы Чазак ындыг айтырыгны хоорай чагыргазынга ында-хаая тургузуп турарын, мэрияның төлээзинден бо айтырыгны чедимчелиг шиитпирлээриниң аргазын дилеп тыварын дилээш, назы четпээн уруглар албан черлеринче оочурнуң чылыышкынын ада-ие бүрүзү көрген турар талазы-биле ажылды кылырын дааскан.

Ажыл чок Уран-Хээ Альбертовна Санчы 2011 чылга чедир филармонияның ниити чуртталга бажыңынга чурттап турганын, ону хостаан соонда төрелдериниң бажыңнарын кезип, ам доктаамал чурттаар чер чогун дыңнаткаш, хоорайның бажың оочурунга туруп алырынга дузалажырын дилээн. Ооң чүгле дилээн эвес, республиканың уран чүүл школазында өөренип турар салым-чаяанныг дуңмазының өөредилгезиниң төлевирин кылырынга материалдыг дузаны көргүзер шиитпир хүлээп алдынган.