Тывада аграр угланыышкынныг чаа школа-интернатты ажыткан

Школа бүрүнү-биле чаагайжыттынган: чырык хандырылгазындан аңгыда, аңгы одаар черлиг, канализация, изиг, соок суг хандырылгалыг – чаңгыс сөс-биле чугаалаарга, хоорай школазы ышкаш. Ийи-Тал школазының тудуунга бюджеттен 315,8 млн. рубльди чарыгдаан.

Шолбан Кара-оол ТР-ниң Өөредилге яамызы-биле тудуг организациязының кады кылган ажылын бедии-биле үнелээн: бюджет акша-хөреңгизин шынарлыг ажыглаан. «Сөөлгү техникалар-биле чепсегленген, чырык-чылыг школалыг ийи-талчыларга Кызыл адааргаар боор оң. Бир чыл чартык бурунгаар, кээп ужар четкен дээвиирлиг класстарда өөренип олурар өөреникчилерни көргеш, уругларны айыылга арттырбас деп ааш кынган мен. Бергедээшкиннер турза-даа, ону кылып шыдадывыс. 

Чаа школа чүгле амгы үениң чырык оран-савазы болурундан аңгыда, бо чоокку чылдарда эң-не шыырак өөредилге черлериниң бирээзи апаар. Ындыг сорулганы салган мен» -деп, ол школа ажыдыышкында чугаалаан. Чаа школа республика Баштыңының саналдааны-биле, республиканың болгаш аграр угланыышкынныг школа болур. Ынчангаш башкы кадрларны четчелээрде, уругларны шилип алырда, саң-хөө болгаш материал-техниктиг хандырылгазын кылырда ынаар онза кичээнгейни углаан. Ийи-Тал суурнуң уругларындан аңгыда, «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» төлевилелдиң уруглары база аңаа өөренир. Интернатта 50 олутта Тываның аңгы-аңгы черлеринден араттарның ажы-төлү чедип келген.

Башкы болгаш хандырылга кадрларын шилиирде конкурсту эрттирген. Школаның удуртулгазында болгаш башкылар аразында республика найысылалындан, хоорай, суурлардан келген арга-дуржулгалыг башкылар хөй. Ооң мурнунда Кызылда республиканың аграр лицейиниң директорунуң оралакчызы турган Алексей Ширапай ам школаны удуртур. Шагаан-Арыг хоорайның школаларындан башкылар база немешкен, олар көдээ школаларда орус дылды сайзырадыр программа чорудуу-биле Тываның Баштыңының 1 млн рубль грантызын алырлар. Школа-интернаттың штадында 60 ажыг кижи бар, оларның 33-ү башкылар болгаш кижизидикчилер.  

«Орус дылдың ийи башкызы – грант алыкчылары чаа школада келгенинге өөрүп тур мен. Шупту чүвези чогуп бүде бээринге бүзүрээр мен. Оода 5 хире албан бажыңын тударын кызыдып, шыырак башкыларны чалаар бис. Чүге дизе көдээ уругларның талантызын болгаш салым-чаяаннын ажыдып, оларны деткиир херек. Билиглер хүнүнде Ийи-Талда өөреникчилери-биле ужуражып келген, Кызыл хоорайның 8 дугаар школазының орус дылдыг башкыларынга четтиргеним илереттим, эр-хейлер!» - деп, Тываның Баштыңы чугаалааш, өөредилге чорудуунда орус дылче онза кичээнгейни салган бирги базымы дээш школа коллективиниң чүткүлүн демдеглээн.  

Тываның Баштыңы школаны чүге көдээ ажыл-агыйже угландырар деп шиитпирни үндүргенин тайылбырлаан. Үлетпүр, ылаңгыя тывыш бүдүрүлгези шапкын хөгжүлдени алган-даа болза, мал ажыл-агыйы регион экономиказының башкарыкчы адыры болуп артар. «Бурунгу улусчу ужур-чаңчылдарны болгаш культураны кадагалап, чаагай чоруктуң болгаш материалдыг чедимчениң кол үндезинин - өг-бүлениң мал-маганныг болуру магадылаар. Ынчангаш бисте көдээ ажыл-агыйы – кол кичээнгейни углаар болгаш, чүгле билиг-мергежилдиг эвес, а өгбелерден дамчып келген иживисти билир кадрларга онза хереглелдиг, кичээнгей салыр ужурлуг социал-экономиктиг хөгжүлдениң чугула угланыышкыннарының бирээзи-дир» - деп ол чугаалаан. 

Төрээн республиказының хөгжүлдезинге бодунуң үлүг-хуузун киирер шылгараңгай кижилер аграрлыг школа-интернаттың өөреникчилер аразындан албан үнүп кээринге ол идегээн. Школа Ийи-Тал суурнуң амыдыралынга чаа тынышты эккеп, ооң экономиказын хөгжүдеринге идигни бээри чугаажок.