Бөгүн, декабрь 24-те, Тываның Национал хөгжүм-шии театрынга республиканың булуңнарындан салым-чаяанныг оолдар, уруглар - бичии спортчулар, самчылар, ыраажылар, хөгжүмчүлер, аңгы-аңгы фестивальдарның, конкурстарның болгаш олимпиадаларның тиилекчилери, тускай шериг операциязының киржикчилерниң ажы-төлү, хөй ажыөтөлдүг өг-бүлелерниң уруглары чыглып келген.

Бөгүн, декабрь 24-те, Тываның Чазааның бажыңынга республика баштыңы Владислав Ховалыгның удуртулгазы-биле террорга удур комиссия биле оперативтиг штабтың каттышкан хуралы болуп эрткен.

Декабрь 23-те Тываның Чазаанга регионнуң баштыңы Владислав Ховалыгның удуртулгазы-биле эрткен Республиканың күрүне чөвүлелиниң хуралынга муниципалиттер удуртукчулары, аңгы-аңгы деңнелдиң депутаттары база хөй-ниити төлээлери киришкен.

Омск «Россияның аныяктар төвү – 2025» атты чаалап алган. «Россия» национал төпке Аныяктар херектериниң талазы-биле федералдыг агентилелдиң (Росмолодежь) “Время молодых” аныяктар чедиишкиннериниң бүгү-российжи премиязын тыпсыр езулалда ооң дугайында чарлаан.

Бөгүн Тываның Чазаанга “Тыва Республиканың муниципалдыг тургузуглар чөвүлели” ассоциацияның Х съездизи болуп эрткен. Ооң ажылынга республиканың 19 муниципалдыг тургузугларының даргалары болгаш баштыңнары киржип, 2024 чылда кылган ажылдарын түңнеп, 2025 чылда мурнады боттандырар ажыл-чорудулгазын чугаалашкан.

Россияның Президентизи Владимир Путин 2024 чылдың сентябрь 2-де регионга кээп чорааш, Тываның школачылары-биле ужуражылгазының түңнели-биле элээн каш даалгалар даңзызын бадылаан. 

Декабьның 21-де, Виктор Көк-оол аттыг национал театрга «Өскүс-оол. Сырын-хаттың тоожузу» деп бирги тыва мюзиклдиң баштайгы көргүзүү болуп эрткен. 

Россияның Президентизи Владимир Путин Россия Федерациязында өг-бүлелерни деткиир айтырыгларны чугаалашкан Күрүне чөвүлелиниң түңнел хуралын Кремльге эрттирген. 

Тываның найысылалында спортчу чылдың түңнелдерин үндүрүп, республиканың тергиин спортчуларын, тренерлерин база күш-культура болгаш спорт ажылдакчыларын илереткен.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг биле «Ростех» күрүне корпорациязының чиңгине директору Сергей Чемезов кады ажылдажылга дугуржулгазынга атты салган. 

Эргим эштер! Хүндүлүг хоочуннар! Айыыл чок чорук органнарының ажылдакчызының хүнү – профессионал байырлалыңар-биле сеткилимниң ханызындан байыр чедирип тур мен! 

Тываның чурттакчылары тудуг керээлери-биле чурттаар оран-сава тудуушкунунуң үезинде магадылалдың агар сан аргазын ажыглавышаан, боттарының сонуургалдарын камгалап болур. 

Тываның, Хакасияның болгаш Красноярск крайның баштыңнары Россия, Моол болгаш Барыын Кыдат аразынга Төп-Евразийжи транспорт коридорун тударынга экономиктиг үндезинни кылырынга кады ажылдаарын “Стратегтиг шинчилелдер төвү” фонд-биле дугуржулганы чарар. 

Россияның Президентизи «Владимир Путин-биле чылдың түңнелдери» деп дорт дамчыдылга үезинде Чечня биле Тываны төрүттүнериниң деңнели-биле чурттуң мурнакчылары деп демдеглээн.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг 2025-2027 чылдарда республика бюджединиң дугайында хоойлуга атты салган. 

Декабрь 17-де эрткен республика Баштыңының чанында чоннар болгаш шажыннар аразында харылзаалар чөвүлелинге Кызыл Епархиязының төлээзи Иеромонах Амвросий (Громов) сөстү алган.

Тываның уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы, Тываның Хөй-ниити паатазының кежигүнү Игорь Дулуш чоннар болгаш шажыннар аразында хамаарылгалар айтырыгларның талазы-биле чөвүлелдиң хуралынга сөстү алгаш, чажыт аттар артындан халдаашкыннарга чүгле шын удур туржуп шыдаар дээн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның сөстерин сагындырган.

Россияның Дээди хамы Кара-оол Допчун-оол Тыва Республиканың Баштыңының чанында чоннар болгаш шажыннар аразында харылзаа талазы-биле чөвүлелге сөстү алгаш, Кызыл хоорайга болган болуушкунга бодунуң бодалын илереткен. 

Дээди Хуралдың өөредилге, культура, эртем болгаш национал политика талазы-биле комитеттиң даргазы Белекмаа Мунге даштыкы хамаатылар биле российжи күрүне органнарының аразында удур-дедир харылзааның эрге-хоойлу аспектилерин тайылбырлаан.

Чоннар болгаш шажын-чүдүлгелер аразында харылзаалар талазы-биле чөвүлелдиң хуралында Тываның националдар херектериниң талазы-биле агентилелдиң удуртукчу албан-хүлээлгени күүседип турар Арслан Калзан республиканың социал-экономиктиг болгаш хөй-ниити амыдыралынче национал диаспораларны хаара тудар ажылды регионга күштелдирерин дыңнаткан.

Анатолий Серышевтиң даргалаашкыны-биле Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээниң чанында Чөвүлел биле “Сибирь дугуржулгазы” РФ-тиң субъектилериниң экономиктиг кады ажылдажылгазының регионнар аразында ассоциациязының каттышкан хуралы болуп эрткен.

Тываның Чазаанга, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның удуртулгазы-биле Чоннар болгаш шажыннар аразында харылзаалар чөвүлелиниң кежигүннери экстремисчи хөөннүг херек үүлгедиишкиннеринге удур хөделир хемчеглерни чугаалашкан.

Декабрь 16-дан 20-ге чедир Тывада «Муниципалдыг тургузугнуң эң эки чаңгыс аай дежурный диспетчер албаны-2024» ат дээш регион чергелиг мөөрей болуп эртип турар. 

Тываның Одалга-энергетика комплекизи декабрьның баштайгы сооктарын үрелиишкиннер чок эрткен. 

Тываның эрге-чагырга органнары күрүне кызыгаарын камгалалынга эки турачы улусчу дружиналарның киржирин хоойлу-биле быжыглаан. 

Бөгүн Тываның Чазаанга «Күзелдер шивизи» деп бүгү-российжи акцияның байырлыг ажыдыышкыны болуп эрткен. 

Тываның Чазаанга эрткен неделяның аппарат хуралы эрткен каш хонуктарда Тываның соцчеткилеринде база мессенджерлеринге чидии-биле көдүрүлген найысылалда мигрантыларга удур темага хамаарыштыр корум-чурум камгалаар органнарның илеткелинден эгелээн.

Сооктар дүшкени-биле Тывада бажың өрттериниң саны көвүдээн. Тываның Баштыңының аппарат хуралында, ОБЯ-ның регионалдыг эргелелиниң медеглээни болза, эрткен неделяда республикага 23 бажың өрттери болган, бир кижи аңаа чок болган, бир кижиниң амы-тынын камгалаан.

Тывада өөредилге инфраструктуразының комплекстиг чаартылгазын чорудар улуг ажылдар уламчылавышаан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Федералдыг арга-арыг агентилелиниң удуртукчузу Иван Советников-биле ужуражып тура, Сибирьде, ылаңгыя Тывада арга-арыг өрттеринге удур бөлүктерниң кадрлар тургузуун эде көөрүн Росарга-арыг ажыл-агыйының удуртулгазынга саналдаан. 

Декабрь 14-те Краснопресненскийниң эрик кыдыында “Россия” национал төпке “Чаңгыс демниг Россия” партиязының XXII улуг чыыжы болуп эрткен. Тываның төлээлерин регионнуң удуртукчузу, партияның регионалдыг салбырының секретары Владислав Ховалыг баштаан.

Сибирь федералдыг округда Россия Федерациязының Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Новосибирск облазының чурттакчыларынга күш-ажылынга болгаш хөй-ниити ажыл-чорудулгазынга чедиишкиннерни көргүскени дээш күрүне шаңналдарын болгаш Президентиниң шаңналдарын тывыскан.

Тывада республика болгаш муниципалитеттер башкарылгазында театр, концерт база культура-дыштанылга албан черлеринче халас кирер эргени тускай шериг операциязының киржикчилеринге болгаш оларның өг-бүлелеринге берген. 

2024 чылдың түңнелдеринге даянгаш, Тывада эки турачы дружиналар кежигүннерин чазак болгаш ведомство шаңналдары-биле демдеглээн.

Амгы үеде Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москва хоорайда ажылчын сургакчылаашкында-даа болза, республикада байдалды билип, Кызылга мигрантыларже халдаашкыннар дугайында бодунуң блогунда бижээн. 

Тывада чоокку алды чылда суггарылгалыг черлерниң шөлү үш ажыг катап көвүдээр. 

Тываның социал четкилеринге даштыкы хамааты Кызыл хоорайның назы четпээн чурттакчызынче күш дөгеп халдаанының соонда ВИЧ-халдавырны чыпшырган дугайында меге бижикти таратканындан, Кызылда даштыкы чурттарның  төлээлеринче элээн каш бөлүк халдаашкыннар болган.

Сибирь федералдыг округда Россияның Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзи бодунуң байыр чедириишкининде күрүне тургузуунуң кол принциптерин быжыглаарынга Россия Федерациязының Үндезин хоойлузунуң ролюн демдеглээн.

Тываның парламентизи 2025 чылда база планныг 2026 биле 2027 чылдарда республика бюджединиң дугайында хоойлу төлевилелин хүлээп алган. Келир чылда регионалдыг бюджеттиң орулгалары 64 млрд 540 млн 954,5 муң рубль, а чарыгдалдары – 65 млрд 881 млн 80,3 муң рубль кылдыр көрдүнген.

Бөгүн – Россия Федерациязының Конституциязының хүнү. Тываның Баштыңының Владислав Ховалыг күрүне байырлалы-биле республиканың чурттакчыларынга байырны чедирген.

Тываның найысылалынга республиканың соңгулда системазының 30 чыл оюнга тураскааткан элээн каш хемчеглер болуп эрткен. 

Бөгүн Тываның Чазаның бажыңынга, Тыва Республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Айдың Чюдюктуң удуртулгазы-биле Тыва Республикада сепаратисчи, националисчи хөөннүг кыжаныышкыннарның, массалыг үймээннер болгаш экстремисчи угланыышкынныг кем-херек үүлгедиишкиннериниң тыптып база тараарын болдурбас болгаш аңаа удур дүрген хөделир республика штавының хуралы болуп эрткен.

Тыва чурттакчы чоннуң хар-назыны-биле Россия Федерациязының эң аныяк субъектилериниң бирээзи болуп артпышаан: республиканың чурттакчы чонунуң үштүң бир кезии, азы чурттакчыларының ниити санының 31,7 хуузу – 14 хардан 35 харга чедир аныяктар. 

Тываның Чазаа «Көдээ ажыл-агый ажыглалдыг черлерни ажыглаарының дугайында» регионалдыг хоойлунуң төлевилелин Дээди Хуралга сайгарар кылдыр дамчыткан. 

Хоорай мэриязының медээзи-биле алырга, декабрь 9-та немелде котелду одап эгелээн. Бөгүнде ийи котел агрегады ажылдап турар, ам бир котел курлавырда.

Россияның Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң «Күзелдер Шивизи» ачы-буян акциязында киржири чаагай чаңчыл апарган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россияның экологтуг операторунуң чиңгине директору Денис Петрович Буцаев-биле ажылчын ужуражылга үезинде республикада бок болбаазырадыр системаны эде кылырынга кол рольдуг улуг хемчээлдиг инвестиция төлевилелин – Тывада бокту аңгылаар полигоннуг комплекс тудуун чугаалашкан.

Каа-Хем кожууннуң Бояровка суур чаа Культура бажыңын туткан. 2021 чылдан Тываның суурларында «Сорунза» губернатор төлевилели-биле туткан 14-кү объект болур.

2024 чылдың декабрь 8-те, Россияның Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Омск облазынга ажыл-агый аайы-биле чорааш, областың губернатору Виталий Хоценко-биле регионнуң чугула социал-экономиктиг байдалын, мурнады боттандырар угланыышкыннарын чугаалашкан.

Декабрь 9-та Кызылда Тиилелге шөлүнге Ада-чурт Маадырларының хүнүнге тураскааткан байырлыг митинг болуп эрткен.

Регионнуң Баштыңы Владислав Ховалыгның эгелээшкиннери болгаш федералдыг төптүң деткимчези-биле сөөлгү үш чылда Тываның тудуг адыры шапкын хөгжээн. 

Тускай шериг операциязының зоназында Тывадан шериг албанныгларга дээш бо чылдың сөөлгү кышкы гуманитарлыг ачы-дуза чүъгүн хевирлээр кампания республикада доозулган. 

Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Красноярск крайның 90 чыл оюнга тураскааткан байырлыг хуралга киришкен. 

Республика Баштыңы ийи өөредилге албан чериниң – Кызыл хоорайның «Спутник» микрорайонунда туттунуп турар 825 олуттуг ниити билиг школазы база капитал септелгези доозулгалак Кызылдың 4 дугаар школа объектилерин хынап көрген. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың удуртулгазының болгаш хөй националдыг чонунуң өмүнээзинден кожа регион – Красноярск крайның чурттакчыларынга база ооң губернатору Михаил Котюковка Россия Федерациязында эң улуг субъектизиниң тургустунганындан бээр 90 чыл ою-биле байырны чедирген.

Декабрь 6-да Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның удуртулгазы-биле дугуржулгазы регионнар аразының ассоциациязының транспорт талазы-биле дүүштүрүлге чөвүлелиниң хуралы видеоконференция дамчыштыр болуп эрткен. 

Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң даалгазы-биле ооң оралакчызы Александр Орехов, бөгүн Кузбасска болуп эрткен «Өг-бүле бирги черде: социал өскүс чорукка удур дээштиг профилактика системазы” деп округ форумунга киришкен.

Декабрьның 5-те Россияда Эки турачының (волонтёрнуң) хүнүн демдеглеп турар. Россияда волонтерлар шимчээшкининиң хөгжүлдезиниң узун төөгүзү-биле холбаалыг байырлалды Россия Федерациязының Президентизиниң Чарлыы-биле 2017 чылда доктааткан.

Тываның эрге-чагыргазы туризм адырын база республика девискээрлерин хөгжүдериниң шимчедикчизи кылдыр автомобильдиг аян-чурукту ажыглаар бодалдыг. 

Тывага ведомстволар аразының «Айыыл чок дош» деп хайгаарал-профилактика кампаниязының бирги чадазы болуп эрткен. 

Тывада одалга сезонунуң үезинде чуртталга бажыңнарынга өрттер болгаш угарлыг ышка хораннанган болуушкуннар саны өскерилген. 

Регионнуң девискээринче хаваннарның африка чумазын кирбези-биле Тывада “Черлик хаван” шалыпчы айны чарлаан. Эрткен неделяда республиканың чазаа бо чылдың ноябрь 28-тен декабрь 28-ке чедир үргүлчүлээр айның «орук картазын» бадылаан.

Бөгүн Владислав Ховалыг Россияның федералдыг айыыл чок албанының Тыва Республикада эргелелиниң удуртукчузунда чаа томуйлаткан Максим Викторович Бережок-биле ужурашкан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның федералдыг болгаш республика ведомстволарның удуртукчулары база кожуун чагырга даргалары-биле эрттирген аппарат хуралында, ажылчын коллективтерге Чаа чыл кежээлерин эрттирерин база чазылдырар чүүлдер ажыглап, ыыт-шимээн үндүрерин шеглээрин сүмелээн.

Тыва Республикадан, Хакас Республикадан база Красноярск крайдан сан башкыларының чыынды командалары киришкен «Математика тулчуушкуннары» деп регионнар аразының маргылдаазы доозулган.

40 харлыг Азиат Каң-оолович Чанзан Тываның Баштыңының чарлыы-биле хамааты камгалал болгаш онза байдалдар талазы-биле регионалдыг албанның удуртукчузуда томуйлаткан.

Бо хемчеглер кадыкшылы кызыгаарлыг кижилерниң чидиг айтырыгларынче кичээнгейни хаара тудуп, ниитилелдиң көрүжүн оларның дугайында үзел-бодалды өскертиринче угландырган.

Тываның Баштыңының аппарат хуралында, ветеринарлыг федералдыг күрүнениң информация системазының «Хорриот» деп кезээнге бода болгаш шээр малды бүрүткедир талазы-биле бо хүнге чедир чоруттунган ажылдарның сан-чурагайларын дыңнаткан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бистиң республикавысты төлептиг төлээлээн болгаш чаа билиглерниң долу чүъгү-биле чүгленип, Россияның өске регионнарындан эш-өөрнү тып, солун кылдыр дыштанган уругларның чуруун бодунуң блогунда парлаан.

Тускай шериг операциязының дайынчыларынга дээш республиканың муниципалдыг тургузугларында чыгдынган гуманитарлыг чүъктү бо хүннерде республиканың найысылалы Кызылга чедирип турар. 

Республиканың найысылалынга эрткен неделяда эрткен Инвестиция конференциязында Тываның инвестиция арга-шинээнге эксперт үнелелин берген. Тываның Чазааның «Енисей Сибирь» хөгжүлде корпорациязы-биле кады организастаан бизнес-форуму «Енисей Сибири» регионнарының экономиказын хөгжүдеринге Тываның ролюнга тураскаатканын сагындыраал.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Кызыл кожууннуң Каа-Хем суурда «Преображенский» микрорайонда туттунган чаа суг чыыр черни хынаан. 

Республиканың шупту чурттакчыларынга биче чурттакчылыг черлерге чурттаар оран-сава тударынга чер участоктарын халас алыр арганы берип турар Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның «Чедингир чер» деп хоойлужудулга эгелээшкинин Тываның парламентарийлери деткээн.

Орус географтыг ниитилелдиң Тыва республикада салбыры Орус географтыг ниитилелдиң кураторлар чөвүлелиниң деткимчези-биле «Тываның школаларынга Орус географтыг ниитилелдиң булуңу» төлевилелди боттандырып эгелээн.

Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев биле Федералдыг монополияга удур албанның Новосибирскиде эргелелиниң удуртукчу Дмитрий Сухоплюев ажыл-албан аайы-биле ужурашкан.

Республика Чазааның «Енисей Сибири» хөгжүлде корпорациязы-биле кады организастааны инвестиция конференциязы Тывага болуп эрткен. 

Тываның найысылалының төп шөлүн болгаш эрик чоогун каастаан ийи фонтаннар комплекстеринге чаартылга ажылдарын декабрьда доозар кылдыр чылдырган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг «Эльбрусметалл-литий» КХН-ниң чиңгине директору Евгений Балуков-биле ужурашкан. 

Кызылда калчаага удур каратинни чарлаан соонда, кижиниң кадыынга болгаш амы-тынынга айыылдыг аарыгны чок кылып, ооң нептерээрин болдурбас комплекстиг хемчеглерни чорудуп, чон-биле ажылды күштелдиргенинден бээр бир ай чеде берген.

Тыва Республиканың аныяктар херектериниң сайыды Субудай Оюн келир чылын эгелээр «Аныяктар болгаш уруглар» национал төлевилел боттаныышкыны-биле регионнуң эрге-чагыргазының мурнунда сорулгаларын таныштырган. 

РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округунда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев округтуң регионнарынга 2024-2025 чылдарда одалга сезонунга белеткелиниң болгаш ону эрттирериниң дугайында округ хуралын эрттирген. 

Эрткен неделяда чурттакчы чон "Хөмүр-даш продукциязы" күрүнениң информастыг системазының ажылынга хамаарыштыр хомудалдарны киирген – хөмүр садып алырынга чугула херек QR-кодту бүрүткедип база алыр дээрге, система ажылдавайн турарын дыңнаткан.

Тываның Чазаа 2024 чылдың тос айларында каттышкан бюджет күүселдезиниң түңнелдерин үндүрген.

Эрткен өрт айыылының сезонунда Тывага 44,8 муң гектар ниити шөлдүг 207 өрт бүрүткеттинген, эрткен чылга деңнээрге 12 катап хөй.

РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев «Орус далай эжиндирикчилериниң оруу-биле» деп делегей долгандыр суг оруу-биле эжиндирер экспедициязының киржикчилеринге ужурашкан.

Тыва Республиканың орук албан черлери кыш дүшкени-биле, ажылдың күштелдирген чурумунче шилчээн. 

2025 чылда Тываның хөй квартираларлыг бажыңнарының ниити өнчүзүнге капитал септелге дээш ай санының төлевири чуртта баш бурунгаар инфляцияны көрүп, немежир.

Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Иркутск облазынга ажыл-агыйжы сургакчылаашкын-биле чораан. 

Тываның чылыдылга-энергетика комплекизинге 1 муң ажыг специалист кадрлар херек. Республика чазааның ээлчеглиг хуралында ол айтырыгны көдүрген. 

Партияның тыва салбырының секретары, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг байырны чедирген. Партия үре-түңнелдиг  социал-политиктиг байдалды тургузуп, регионнуң моон соңгааргы хөгжүлдезинге үндезинни тургузуп турарын ол онзалап демдеглээн.

Ноябрьның 22-де республиканың Баштыңы чазак кежигүннериниң база кожуун удуртукчуларының киржилгези-биле «муниципалдыг шакты» эрттирген. 

Ноябрь 23-те Кемерово областың «Шерегеш» спортчу-туризм комплекизинге кышкы хаак сезонун ажыткан фестиваль болуп эрткен. Россияның дүрген хөгжүп орар курордунче хөй туристерни хаара тудар дээш бо хемчегни чылдың-на эрттирери чаңчыл апарган.

Тываның эрге-чагыргазы аңныыр курлавырының даңзызында кииртинмээн улуг бакланны (балыкчы кушту) адып-тывар кылдыр киирген.

Тускай шериг опреациязының зоназынче кышкы гуманитарлыг дуза чыылдазында 10 мотоциклди чорудар. Тывада Улусчу фронтунуң регионалдыг салбырының күүскомунуң удуртукчузу Саима Далчин ооң дугайында дыңнаткан.

Россияның улуг банкыларының бирээзи чыл төнчүзүнге чедир Тывада боттарының бир дугаар төлээ черин ажыдар. 

Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг Тываның журналистер эвилелиниң 65 чылы биле Бүгү-делегейниң телевидение хүнүнге тураскааткан хемчегге киришкен.

Ноябрь 20-де Э.М. Примаков аттыг гимназияга Бүгү-россияның ада-иелер комитединиң ийиги хуралы болуп эрткен. 

Тываның орук-транспорт комплекизиниң яамызы, улуг күрүне организациялары - «Тыва Республиканың автомобиль оруктарының эргелели» ККА, «Орук шимчээшкинин организастаар төп» ТР КУБ, «Тываның авиашугумнары» АК» РКБ, орук-транспорт ажыл-агыйының муниципалдыг болгаш хуу албан черлериниң коллективтери боттарының профессионал байырлалын демдеглеп эрттиргеннер.

Октябрьның төнчүзүнде Тываның найысылалынга ийи черлик ыттан калчаа аарыының халдывырын тыпкан соонда, айыылдыг аарыг тывылган черден үш километр радиустуг карантин зоназында ветеринарлыг профилактика ажылдары чоруп турар. 

РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округта бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Бешки апелляция судунуң даргазы Марина Алексина-биле ужуражып, суд хуралдарының хуралдаар залдарының дериглери-биле танышкан. 

Ноябрьның 18-22 хүннеринде, Тываның өөредилге организацияларынга эрге-хоойлу билиглериниң неделязы болуп турар.

Регионалдыг үндүрүг албанының специалистери эң шынчы үндүрүг төлекчилер үндүрүглеринге өрелерлиг апаары чадавас деп, Тываның чурттакчыларынга сагындырган. 

Ноябрьның 21-де «Чедер» санаторлуг-курорт болгаш кадыкшылга комплекизи баштайгы дыштаныкчыларын хүлээп алыр.

Тывага көдээ туризм-биле ажылдаар эргени хоойлуда быжыглаан.

Келир четвергде, ноябрьның 28-те, Тываның найысылалынга Енисей Сибирин хөгжүдер корпорация-биле республика Чазааның организастааны ажыл-агыйжы хемчег Енисей Сибириниң регионнарының инвестиция санал-оналдарын таныштырар шөл апаар.

Ноябрьның 18-те республика чазааның аппарат хуралында орук шимчээшкининиң айыыл чок чорук айтырыын чугаалашкан.

Ноябрьның 18-тиң хүнү-биле алырга, Тывада 205,4 муң кижи, азы планнаанындан 3 муң кижи хөйге гриппке удур тарыткан.

ВетИС федералдыг системаның кезээ – «Хорриот» системада малдың тодаргай чүзүнүн, им-демээн айтып, учетта тургузар ажылдар Тывада чоруп турар. 

Россияның регионнары, Тыва база, чаа төрүттүнген чаштарның төрүмелинден база ук-салгалындан келген аарыгларын калбаа-биле шинчилээр хемчеглерни хандырарынга федералдыг бюджеттен немелде субсидияларны алыр.

Бо хүннерде Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде республиканың стратегтиг орук төлевилелдерин боттандырары-биле ажылдап турар. 

Тывага энергетика хандырылгазының комплекстиг планын боттандырарының чорудуун Владислав Ховалыг Россияның энергетика сайыды Сергей Цивилев-биле чугаалашкан. 

Тыва Арат Республиканың ССРЭ-ниң составынче эки тура-биле киргенинден бээр 80 чылынга болгаш шылгараңгай эртемден база культуролог Вячеслав Даржааның төрүттүнгенинден бээр 65 чыл оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференция эртип турар.

Тыва тудуг талазы-биле эки статистиктиг көргүзүглерлиг 2024 чылды доозуп турарын Россияның Тудуг яамызы демдеглээн: чуртталга тудуун киирериниң федералдыг планы ажыр күүсеттинген.

2024 чылдың ноябрь 13-те РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Новосибирск облазының кол үлетпүр бүдүрүлгелеринге барып четкен.

Тывадан декабрь ортан үезинде Луганск болгаш Донецк Улус Республикаларже аъттаныр 20 тоннаның чүък машиназынга гуманитарлыг ачы-дуза чыылдазы бо хүннерде эгелээн.

Ноябрь 15-те, пятницада, «Национал политика. Тыва» деп регионалдыг өөредилге шуулганы республикага бир дугаар болуп эртер.

Тываның найысылалында хоорайның төвүнде илереттинген калчаа аарыының тывылган черин арыглап, ооң нептерээрин болдурбас талазы-биле хемчеглер уламчылап турар.

2024 чылда «Мээң чуртум – мээң Россиям» бүгү-российжи аныяк авторларның төлевилелдер мөөрейиниң түңнел кезээнче Сибирь федералдыг округдан 40 аныяктар кирген.

Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг бо удаада Москвага сургакчылаашкынының үезинде, Россияның Чазааның Даргазының бирги оралакчызы Денис Мантуровтуң республиканың инфраструктура хөгжүлдезиниң айтырыгларынга хамаарыштыр чогуур федералдыг ведомстволарга даалгалары-биле ажылдап турар.

Тывада 2024 чылдың мал чеми белеткээр кампаниязы пландан 8,8 хуу хөйге ажыр күүсеттинип, доозулган. 

Регионнуң одалга болгаш энергетика сайыды Эдуард Кууларның дыңнадып турары болза, Мөңгүн-Тайга кожууннуң Мугур-Аксы суурда дериг-херекселдерни ажылдадыр мурнунда хынап дооскан. 

2024 чылдың тос айларында Тывада бүрүткеттинген кем-херектерниң саны доктаамал кызырлып турары демдеглеттинген.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-агый аайы-биле сургакчылаашкын үезинде, Россияның юстиция сайыды Константин Чуйченко-биле ужуражып, Кызыл чоок-кавы девискээринге түр үениң хоругдал чери биле колония тудуун тударының дугайында ооң мурнунда дугурушкан айтырыын база катап көдүрген. 

Улусчу чогаадылга бажыңынга республиканың өөредилге черлериниң улусчу ужур-чаңчылдар талазы-биле IX фестивалы болуп эрткен.

Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округта бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев «Динамо» деп Новосибирск область организациязынга 100 чыл болган ою-биле байырны чедирген. 

Чырык талазы-биле специалистер болгаш «Дизель» КХН наладчиги Мөңгүн-Тайга кожууннуң Мугур-Аксы суурда электростанцияның чырык четкилеринде токтуң өжүп-кыпкан болуушкунун шинчилеп база чайладыр дээш ажылдап турар.

«Шынчы демдек» системазын ажылдадыры Тываның Чазааның ажыл-чорудулгазының аңгы адыры апаар. Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның дужаалы-биле ол ажылды углап-баштаар ведомстволар аразының штабын тургускан, ону чазак даргазының оралакчыларының бирээзи удуртур.

Бурган изи, Россияда Будданың эң улуг тураскаалы, малчыннар Нааыдымы, тыва араттарның ужурлары – бо бүгүнүң база өске-даа чүүлдерниң дугайында VK Видео-да кыска кинога көргүзер.

Ноябрь 10-да Россияда иштики херектер ажылдакчылары профиессионал байырлалын демдеглеп эрттирип турар. 

Келир кышта мал ажыл-агыйларынга болгу онза байдалдарны ажып эртеринге эрге-чагырга органнарының болгаш сонуургалдыг организацияларның демниг ажылын хандырар сорулгалыг Тываның Чазааның чанында оперативтиг штаб тургустунган.

Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Сибирь федералдыг округда арага болгаш таакпы рыногун контрольдаар регионнар аразының эргелелиниң удуртукчузу Светлана Романова-биле ажыл-агыйжы ужуражылганы эрттирген.

Тывада социал айыылдыг байдалда өг-бүлелерниң бажыңнарында өрт медээчилерин хынаары-биле рейдилерни чорудар. Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг бо даалганы чогуур ведомстволар болгаш албан черлериниң мурнунга салган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Кызылдың мурнуу-чөөн талазында инженерлиг инфраструктура объектизи – соок суг хандырылгазының сордурулга станциязының болгаш алды километр узун хоорза шугумунуң ажыдыышкынынга киржип, «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» президентиниң национал төлевилелиниң күүселдези-биле ажыттынган чаа коммуналдыг объектиниң ажылынга үнелелди берген:

Тываның найысылалы Кызыл хоорайда хамчык аарыгларынга удур албан специалистериниң рейдилери ээзи чок дириг амытаннарда аарыгны илередири-биле уламчылап турар.

Тывада чуртталга тудуунуң хемчээли 2023 чылга деңнээрге 2024 чылда 2,1 катап улгадып, чыл төнчүзүнге чедир эң хөй – 365,1 дөрбелчин метр чедер.

Арат шөлүнге республиканың национал культураларының хөй янзызын көргүскен артистерниң болгаш бөлүктерниң киржилгези-биле Чоннуң чаңгыс деминиң хүнүн улуг байырлыг концерт-биле демдеглээн. 

Россия Федерациязының Президентизи Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгга болгаш тыва чонга Чоннуң чаңгыс деминиң хүнүн таварыштыр байырын чедирген.

Сибирь федералдыг округтуң бүрүн эргелиг төлээзиниң оралакчызы Вадим Головконуң удуртулгазы-биле эрткен хуралда «Кадык камгалалы» национал төлевилелдиң регионнарда боттаныышкынын чугаалашкан. 

Бөгүн Тываның Чазак бажыңынга, Чоннуң чаңгыс деминиң хүнүнүң бүдүүзүнде, күш-ажылчы шылгараңгай чедиишкиннерлиг чаңгыс чер чурттугларывысты, аңгы-аңгы адырларның, корум-чурум камгалаар органнарның башкарыкчы специалистерин болгаш хоочуннарын, аңгы-аңгы язы-сөөк чоннарның болгаш салгалдарның төлээлеринге күрүне шаңналдарын тыпсыр езулал болуп эрткен.

Бөгүн В. Көк-оол аттыг национал театрга, «Тыва дыл – чоннуң өнчүзү» деп шуулган үезинде, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Национал чогаал шаңналының тиилекчилерин байырлыы-биле чарлап, оларга акша сертификаттарын тывыскан.

Бөгүн республикада Тыва дыл хүнүн демдеглеп эрттирип турар. В. Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга ол болуушкунга тураскаадып эрткен «Тыва дыл – чоннуң өнчүзү» шуулганга күрүне дылы кылдыр тыва дылды ажыглаарының, ону өөредириниң болгаш амыдыралга боттандырарының шиитпирлерин хүлээп алган. 

Тываның Чазаанга, республика Баштыңы Владислав Ховалыгның удуртканы ээлчеглиг хуралга элээн каш нормативтиг эрге-хоойлу актыларын сайгарып көрген. 

Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызының медеглээни болза, 220 ажыг муң гектар черни кезип, 219 муң тонна сиген-ширбиилди бөлген.

Тываның Дээди Хуралының депутаттарының сайгарылгазынче 2025 база 2026-2027 чылдарда республика бюджединиң дугайында хоойлу төлевилелин киирген.

Ам хөй ажы-төлдүг деп шынзыдылганы алырда, Күрүне ачы-дузазының порталында доктааткан майыкка электроннуг билдириишкинни долдурар. 

Кызыл хоорайда черлик ыттан калчаа аарыы илереттинген. Халдавырның тарап нептерээрин болдуразы-биле, хоорай девискээринде карантинни чарлаан.

Тывада кижилерден өнчү-хөреңги үндүрүглеринге амгы төлевирлер болгаш өрелер чыырының шалыпчы айы ноябрь 25-ке чедир уламчылаар.

Октябрьның 30-де, Чазак бажыңынга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даргалааны Дыл политиказының талазы-биле күрүне чөвүлелиниң хуралы болуп эрткен.

Сибирь регионнарының бурунгаарлаашкынныг хөгжүлдезинге үндезин болур улуг эртем төлевилелдериниң боттаныышкыны, ылаңгыя Новосибирск облазынга «Сибирьниң фотоннарының долгандырыг төвү» коллективтиг ажыглал төвүнүң тудуу - Сибирь федералдыг округда Россия Федерациязының Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң хууда контролюнда.

Барыын-Хемчиктиң Аксы-Барлык база Тожунуң Салдам суурларда Культура бажыңнарын база Бии-Хемниң төвү Туран хоорайда Сафьяновтар аттыг музейни капитал чаартылга соонда ажыткан. 

Тывада күрүне өнчү-хөреңгизин хуужударының албан езунуң шупту медээлерин www.minzem.rtyva.ru сайтыга салыры албан. 

Бо хүнде, 1944 чылдың октябрь 29-та, ССРЭ-ниң Улусчу комиссарлар Соведи Тыва областың харылзаа эргелелин тургузар дугайында доктаалга атты салган.

Республикада социал объектилер капитал септелгези адакталып турар. Ындыг болзажок кидин-түлүк ажылдап турар черлер база бар. 

«Улуг этнографтыг диктант» деп делегейниң чырыдыышкын акциязы – И.Г. Сафьянов аттыг Орус культура төвүнге, муниципалдыг тургузугларга, miretno.ru сайтыга.

Бо хонуктарда Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Бай-Хаак суурда улуг социал объектилер – 825 олуттуг школа база Культура бажыңының тудуу дээш, өске-даа тудуг шөлдеринге четкен.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның хыналдазынче Кызыл хоорайда база Каа-Хем суурда туттунуп турар улуг объектилер кирген. Ол дээрге школалар, чаа тудуглар, спорт-культура төвү болгаш өске-даа объектилер-дир. 

Эртем талазы-биле хемчеглер

Октябрь 30-де – Тываның Баштыңының чанында дылдар политиказын боттандырар талазы-биле күрүне чөвүлелиниң хуралы – Чазак Бажыңынга.

Тываның сенатору Дина Оюн, Россияның Маадыры Чалым Чулдум-оол база Тываның Чазааның даргазының оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынаа чалыы маадырларга шаңналдар тыпсыр езулалга киришкен.

«Күш-культура болгаш массалыг спорттуң хөгжүлдези» федералдыг программа-биле бо чоокку үш чылдарда спортчу объектилер тудар российжи регионнар санынче Тыва база кирген. 

«Билиг» российжи ниитилелдиң организастааны «Өскелерниң гректерже оруу: бодалдарның, кижилерниң болгаш технологияларның сайзыралының муң чыл төөгүзү» деп бүгү-российжи онлайн-викторинага садыг-саарылга оруктарының хөгжүлдезиниң төөгүзүнге хамаарыштыр билиглерин хынаар кылдыр Тываның чурттакчыларын чалап турар.

Сентябрь 8-те төлээлекчи органнар составы чаартынган Тываның муниципалиттеринде кожууннарның чаа баштыңнары – Төлээлекчилер хуралдарының даргаларын бо хүннерде  бадылап турар.

Бөгүн школа назыны четпээн өөредилге черлериниң кижизидикчи башкылары болгаш ажылдакчылары профессионал байырлалын демдеглеп турар. 

Россияның энергетика неделязы-2024-ке тураскааткан лекциялар Тывада болгаш чурттуң өске регионнарында эртип турар. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг шериг албанынче күскү кыйгыртылга үезинде регионалдыг кыйгыртылга комиссиязының кол составының ажылын бодун баштаар.

Кадеттер училищезиниң бирги юбилейинге тураскаадып «Российжи кадеттерниң одуруунда он чыл» деп байырлал концертин бөгүн Тываның Национал хөгжүм-шии театрынга көргүскен.

Бөгүн, сентябрьның 26-да, Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның киржилгези-биле Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) дөрткү чыыжының бирги организастыг хуралы болуп эрткен.

2024 чылдың бирги чартыында Тываның каттышкан бюджеди 27 млрд 470 млн рубль орулганы алган, 2023 чылдың ол үезинге деңнээрге, 22 хуу азы 1 млрд 225 млн рубль хөй. 

Тываның эрге-чагыргазы чайгы дышнатылга үезинде назы четпээннерни күш-ажылга хаара тудар хемчеглерни  оон-даа сайзыраңгайжыдар сорулгалыг.

Президентиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң эрттиргени хуралда келир кышка Сибирь Федералдыг округ регионнарының белеткелин сайгарып чугаалашкан. 

Сентябрь 1-нии-биле алырга, Тывада национал төлевилелдер көргүзүглерин чедип алганының ниити деңнели 96,9 хуу болган.

Кызылдың Аныяктар ордузунга, Тываның Улусчу фронтузунуң тускай шериг операциязының киржикчилерин деткиири-биле организастааны «Тыл – фронтуга! Бүгү чүвени тиилелге дээш!» деп бир дугаар шуулган-марафон болуп эрткен.

Республиканың кожууннарында «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң «Таарымчалыг хоорай хүрээлелин тургузары» программазы-биле хөй-ниити девискээрлеринде чаагайжыдылга ажылдары доозулгалак.

Тывада хөй ажы-төлдүг 2856 өг-бүле 2024 чылда одаар ыяшты болгаш  хөмүр-дашты халас алыр. 

Тывада ОРВИ болгаш грипптен аарыыр чорук көвүдээн. Бөгүн Роспотребнадзорнуң регионалдыг эргелелиниң удуртукчузу Людмила Салчак ооң дугайында республика Баштыңы Владислав Ховалыгга илеткээн.

"По праву памяти" бүгү-российжи чогаадыкчы мөөрей амгы үениң маадырларының дугайында өг-бүле сактыышкынын кадагалап база дайынчыларның чогаадыкчы ажылы таварыштыр хамааты амыдыралга чаңчыгарын деткииринче угланган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг хөй ажы-төлдүг ие Айнааш Ондарга «Маадыр ие» хүндүлүг атты тывысканы-биле байыр чедирген. 

Тываның Саң-хөө яамызы биле үндүрүг албаны кижилерден эт-хөреңги үндүрүглерин чыырының шалыпчы айын эрттирер. 

Тывада бөгүн республиканың даш-чонукчулары профессионал байырлалын демдеглеп эрттирип турар. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бодунуң байыр чедириишкининде ону бир дугаар демдеглеп турарын айыткан.

Сентябрь 2-де Тывага Россия Федерациязының Президентизиниң келгениниң түңнелдери-биле даалгалар даңзызын Кремльде белеткеп турар.

Делегейниң Узун назылыглар хүнүнүң бүдүүзүнде, Тывада улуг назылыг улустар аразында ниити ырының республика фестивалы эртип турар.

Новосибирскиге «Большая Сибирь: ПРОстранство для развития» деп кол теманы 2024 чылда чырыткан «Сибирь.ПРО» журналисчи мергежилге XIX регионнар аразының конкурузунуң түңнелдерин үндүрген.

Регионнуң малчыннары малдың хүр кыштаглаашкынынга херек мал чеминиң 72 хире хуузун кезип белеткээнин республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы дыңнаткан.

«Өөредилге» национал төлевилел күүселдези-биле Тывада ам база ийи кванториум ажыттынган. Кызыл хоорайның 2 биле 8 дугаарлыг школаларында амгы үениң өөредилге технопарктары ажылын эгелээни ол. 

Республика парламентизиниң чаа составының чаа соңгуткан депутаттары дараазында четвергде бирги хуралын эрттирер.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг социал четкилерде бодунуң блогунда, сөөлгү каш айларда российжи регионнарның арга-арыг албанының база федералдыг Авиаарга-арыг камгалалының специалистери республикага чурттавышаан, тайга-даксыл берге черлерде өрттерни өжүреринге тыва коллегаларынга дыка улуг дузаны көргүскени дээш четтиргенин илереткен.

Тывада суггарылга системаларын катап тургузарының кампаниязы уламчылавышаан.

Төпчүткен одалга системаларлыг муниципалиттерден одалга сезонунче бир дугаарында Каа-Хем, Бии-Хем, Барыын-Хемчик база Таңды кожууннар кирер. 

Тываның Соңгулда комиссиязы Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентиниң) дөрткү чыыжының депутаттар соңгулдаларының төнчү түңнелдерин үндүрген.

Тывада регионалдыг чазактың инициативазынга даянгаш, садыг бүдүрүлгелериниң хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерни деткииринче угланган кады эштежилге программазы ажылдап эгелээн. 

«Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң «Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри» федералдыг төлевилел чорудуу-биле Тывада бажыңнар чоогунуң база хөй-ниити шөлдериниң сайзыралынче сөөлгү 6 чылда 750 млн ажыг рубльди үндүрген

Тускай шериг операциязының киржикчилери башкы угланыышкынныг дээди өөредилге черлеринге профессионал билиг-мергежилге өөредилгени, эде белеткелди база билиглерин бедидип өөренир аргалыг. 

«Улусчу фронт. Шупту чүвени Тиилелгеге!» ачы-буян акциязы сентябрь төнчүзүнде доостур. 

Тываның эрге-чагыргазы Россия Федерациязының эвээш санныг үндезин чоннарының даңзызынче кирген тожу тываларын деткиир тускай грантыларны доктааткан.

Россияның экономиктиг сайзырал сайыды Максим Решетников база Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг регионче аян-чорукчуларны хаара тударынга таарымчалыг черлерни база чаа төлевилелдерге турисчи инфраструктураны тударының аргаларын сайгарып чугаалашкан.

Москвага ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россияның саң-хөө сайыды Антон Силуанов-биле Тываның бюджедин өйлээриниң айтырыгларын чугаалашкан.

Тывада туберкулезту эге чадазында илередип эгелээнинден оон чок болур чорук 16 хуу кызырлып, хоочураан аарыг кижилер саны эвээжээн. 

Тываның Баштыңы биле чурттуң Чазак даргазының оралакчызы Марат Хуснулинниң ужуражылгазының кол темазы - 2024 чылда республиканың социал-экономиктиг хөгжүлде айтырыглары болган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россия Чазааның Даргазының оралакчызы Дмитрий Патрушев-биле Москвага ужурашкан. Регионнуң суггарылга системаларының чамдыызын федералдыг өнчүже база федералдыг объектилер составынче иштики ажыл-агый четкилерин шилчидери ужуражылганың кол айтырыы болганын чазактың парлалга төвү дыңнаткан. 

Республикада одалга сезону эгелээри-биле хуу бажыңнарда чурттакчы чонга угарлыг ыштан хораннанып болурунуң айыыл улгадыр. 

РФ-тиң тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыды Ирек Файзуллин база Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Тывада тудуг адырын хөгжүдеринче база ЧКА объектилерин эде чаартырынче угланган программаларны боттандырарының чорудуун сайгарып чугаалашкан. 

Тыва Республиканың Чазааның даргазының экономика айтырыгларның талазы-биле бирги оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседир кылдыр Мерген Борисович Хомушкуну томуйлаан.

Республика Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде вице-премьер Татьяна Голикова-биле ужурашкаш, Тывада элээн каш социал ужур-дузалыг объектилер тудуунга хамаарыштыр чугааны чоруткан.

Регионалдыг Көдээ ажыл-агый яамызының медеглээни болза, 227 744 тонна мал чеми белеткээр планны 60 хуу чедирип, 126746 тоннаны кезип алган.

Тывада өртке удур онза чурумну сентябрьның 10-дан 30-ге чедир узаткан. Республика чазааның чогуур доктаалын бөгүн регионнуң албан езунуң порталында парлаан. 

Эрткен соңгулдаларның баш бурунгаар сан-чурагайындан алгаш көөрге, Сибирь федералдыг округтуң регионнарындан Тыва биле Кузбасс соңгулда участоктарынче соңгукчуларның эң бедик келиишкинин көргүскен.

Республиканың Дээди Хуралынче база муниципалдыг тургузугларның төлээлекчилер хуралдарының депутаттарынче соңгулдаларда бадылаашкынның баш бурунгаар түңнелдеринден алырга, «Чаңгыс демниг Россия» партия дээш соңгукчуларның 80 ажыг хуузу үннерин берген.

Тываның Дээди Хуралының (парламентиниң) чаа составының кол айтырыы - тускай шериг операциязының киржикчилеринге дузалажыры болгаш деткиири болур. 

«Арыг суг» федералдыг төлевилел-биле Каа-Хем суурда Преображенский микрорайонунда суг дамчыдар четкилиг тудугнуң техниктиг белени 72 хуу четкен. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың Дээди Хуралының  IV чыыжының депутаттарының соңгулдаларынга бодунуң үнүн берген. 

Сентябрьның 8-те Чаңгыс аай бадылаашкын хүнүнде, республиканың чурттакчы чону Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) дөрткү чыыжының депутаттар соңгулдарынга база муниципалдыг деңнелдиң 105 соңгулдаларынга киржир.

Кызыл - Эрзин оруунуң Бай-Хаакче талазынче автооруктуң 30 км участогун септээринче бир миллиард рубльди салган.

Энергокомпания Тыва Республиканың кыдыг-кызыгаар Тес-Хем кожуунда О-Шынаа суурнуң четкилерин чаартыр ажылдарны дооскан. 

«Бодунуң чедиишкиннери-биле бистиң училищевис бедик статузун бадыткап, өөредилгениң шынары-биле олар Россияның Камгалал яамызының өөредилге черлериниң аразында үшкү черни ээлеп турар

Тываның Чазаа Мөңгүн-Тайга кожуунче чырык шугумун тударын чедип алыр дээш ажылдаар. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Мөңгүн-Тайгага ажылчын сургакчылаашкын үезинде ону чугаалаан.

Регион чазааның техниктиг деткимчези-биле «Техмашсервис» компанияның эрткен чылдың ноярьда Тывада ажытканы эмульсиялыг частыр бүдүмелдер кезээ бүдүрер завод ажылын чогумчалыг эгелээн.

Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның Мөңгүн-Тайга кожууннуң чону-биле ужуражылгазының кол темалары – Тываның ыраккы кожууннуң инфраструктура айтырыглары болган.

Аныяктар херектериниң талазы-биле федералдыг агентилел Тываның аныяктарын «Росмолодежь.Гранты «Двигай сообщества» аныяктар төлевилелдериниң бүгү-российжи конкурузунга киржиринче чалаан.

Регионнуң экономиктиг сайзырал яамызы дараазында угланыышкыннарга субсидия алыр күзелдиг үлетпүр бүдүрүлгелеринден чагыгларны хүлээп турар:

Россияда 30 муң хире кижи «Ада-чуртка бараан болуп тур мен» акцияның дыңнакчылары болган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Шагаан-Арыгның чылыдылга-энергетика төвү чаа одалга сезонунга кайы хире белеткенип турарын хынаан. 

«Өөредилге» национал төлевилелдиң «Амгы үениң школазы» федералдыг төлевилели-биле спорт залдыг, 176 олуттуг школаны тудуп турар.

Росхереглелхайгааралының Тывада эргелелиниң дыңнатканы болза, эрткен неделяда республикада ОРВИ база грипптен аарыыр чорук эпидемиологтуг деңнелден 80,6 хуу куду. 

Тываның Баштыңы чазактың дүүштүрүлге хуралынга бистиң республикага  Владимир Владимирович Путинниң ажыл-агыйжы чоруунуң баш бурунгаар түңнелдерин үндүрген.

Регионнуң социал-экономиктиг хөгжүлде айтырыгларының талазы-биле хурал - Россияның Президентизи Владимир Путин Тывага ажыл-агыйжы чоруунуң кол кезээниң бирээзи болган.

Регионнуң удуртукчузу Тывада чуртталга тудуунуң темпизин база көдээ ажыл-агый хөгжүлдезиниң хемчеглериниң дугайында Президентиге илеткээнин дыңнаткан.

Балгазын суурда 616 олуттуг чаа школаны байырлыы-биле ажыткан.

Кызылда Вавилин ээтпээнде Ада-чурттуң Маадырлары аттыг 20 дугаар чаа ажыттынган школага Президент “Чугула айтырыглар дугайында чугаа” деп ажык кичээлди эрттирген. 

Тываның Өөредилге яамызы 72 муң уруглар, ооң санында 7,5 муң бирги класчылар , 4,5 муң биргикурчулар, 5 муң хире чаштар ча өөредилге чылынга турскааткан хемчеглерге киржип, бирги кичээлдерин эрттиргенин дыңнаткан.

Сентябь 1-де Тывага Тыва Арат Республиканың эки турачыларынга төөгүлүг сактыышкын болгаш алдар-хүндү хүнүн бүгү-российжи Билиглер хүнүнде хары угда демдеглеп эрттирген.  

Калуга хоорайга таарымчалыг хоорай хүрээлеңин тургузар шылгараңгай төлевилелдерни илереткен улуг шуулган болуп эрткен. Аңаа федералдыг ведомстволарның удуртукчулары, губернаторлар болгаш муниципалитеттер баштыңнары киришкен.

Чылдың-на өөредилге чылының эгезинде ажылчын коллективтер, хууда сайгарлыкчылар болгаш республиканың буянныг хамаатылары «Школаже белеткениринге дузалажыр» акцияга каттыжып келир чаңчыл апарган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Беларусь Республиканың Президентизи, Күрүне эвилелиниң күрүне чөвүлелиниң даргазы Александр Лукашенконуң 70 харлаан юбилейи-биле байырын чедирген. 

Тывада мал чеминиң белеткели кидин түлүк. Республиканың шупту кожууннарында көдээ ишчилер шөлдерже үнген. Регионнуң Көдээ ажыл-агый богаш аъш-чем яамызының чарлааны хол-биле сиген кезер бригадалар аразында мөөрейге киржир дээш ажыл идепкейжээн. 

Тываның чурттакчы чону болгаш организациялары чырык болгаш чылыг хандырылгазы дээш 1,3 млрд өрелиг. Регионалдыг Одалга яамызы Чазак хуралынга ындыг сан-чурагайны медеглээн.

Ноябрьның 14 база 15 хүннеринде Тыва үндезин культура төвүнге, «XXI чүс чылда Төп Азия чоннарының төөгү-культурлуг өнчү салгалы» деп темага бүгү-российжи эртем-практиктиг конференция болуп эртер. 

Тывада каш чыл уламчылап турар «Социал хөмүр» губернатор төлевилелиниң күүселдези-биле өг-бүлелер тус-тузунда социал деткимче кылдыр одалга сезонунда 2145 кг хөмүр азы 4,8 куб одаар ыяшты алыр.

Новосибирскиден 15 база Бурят Республикадан 25 арга-арыг өртчүлери орукта кел чыдарын Арга-арыг болгаш бойдус ажыглалының яамызы дыңнаткан. Олар келген дораан бистиң өртчүлерге каттыжа бээр. 

«Чедер» санаторий-курортунда тудуг ажылдары дооступ, эмнээшкин чорудулгазынга чөпшээрел алырының  ажылдары эгелээн, деп, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дыңнаткан. 

Республика Баштыңы Владислав Ховалыгның даргалаашкыны-биле эрткен хуралга Тыва Республика Чазааның даргазының оралакчылары, кожуун чагырга даргалары, күүсекчи эрге-чагырганың федералдыг болгаш республика органнарының удуртукчулары киришкен.

Август 27-де эртенгиниң 9 шактыы-биле алырга, 21086,7 га ниити шөлдүг 32 өрт хып турганын регионалдыг диспетчер албаны дыңнаткан. 

Кызыл хоорайның оң талакы кезээнде, Вавилин ээтпээ микрорайонда Ада-чурттуң Маадырлары аттыг 20 дугаарлыг чаа школа өөреникчилерин чаа өөредилге чылында хүлээп алырынга белен.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даргалааны бөгүнгү хуралга мал чеминиң белеткелин чугаалашкан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың даг-тывыш адырының ажылдакчыларынга байыр чедирген.

Бо чылын «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» президентиниң национал төлевилелиниң «Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин тургузары» күрүне программазы-биле Тывада 30 дыштанылга черлери – хөй-ниити садтары, парктар, стадионнар, хоорай болгаш көдээ шөлдер, Тиилелгениң тураскаалдары, уруглар болгаш спорт шөлдерин тудуп турар.

Август 22-де Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг хөй талалыг хевирге ажылдаарынга херек инфраструктураны тудуп турар Моол-биле кызыгаарда “Хандагайты” эрттирилге пунктузунда эде чаартылга ажылдарын хынаан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Чаа-Хөл кожуунче сургакчылап чорааш, тускай шериг опреациязының киржкичизи, тус черниң чурттакчызы Айдыс Самдарактың өг-бүлези-биле ужурашкан.

Тываның транспорт харылзаазы берге азы чок, чедери берге болгаш ырак черлеринде хуусаадан эрте бадылаашкыннар бо хүн эгелээн. Тываның Соңгулда комиссиязы ооң дугайында дыңнаткан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россия Федерациязының Күрүне тугунуң хүнү-биле республиканың чурттакчыларынга болгаш аалчыларынга байырны чедирген.

Сибирь федералдыг округда Россия Федерациязының Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев 2024 чылдың  сентябрь 8-те болур соңгулдаларны Сибирь регионнарынга белеткеп база эрттиреринге эрге-чагырга органнарының соңгулда комиссияларынга деткимче көргүзериниң айтырыгларының  талазы-биле дүүштүрүлге хуралын эрттирген.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг келир одалга сезонунга Чаа-Хөлдүң белетклеин хынаан. Ажылчы сургакчылаашкын үезинде кожуун төвүнде ЧЭК-4 БК Чаа-хөл участогунга четкен. 

Тываның Чазааның даргазының оралакчызы Айдыс Сынааның удуртканы комиссия хуралынга чаа өөредилге чылынга өөредилге черлериниң белеткелин сайгарып чугаалашкан.

Улуг-Хем кожууннуң чурттакчылары республика Баштыңы Владислав Ховалыгга болгаш регионда аңгы-аңгы адырларның удуртукчуларынга сонуургаан айтырыгларын салыр аргалыг болган. 

Торгалыг суурга келир чылын чаа Культура бажыңын, а бо чоокку үеде - амгы үениң школазын тудары көрдүнген. 

Кызылдың үлетпүр парыгында дүктүң бирги болбаазырадылга цегиниң дүк чуур комплекстиг шугумун бюджеттен дашкаар 116 млн. рубль акша-биле садып салган. 

Тыва Республиканың Баштыңының Администрациязы база Тыва Республиканың Чазааның Аппарады Тыва Республиканың Баштыңының Администрациязынга база Тыва Республиканың Чазааның Аппарадынга, Тыва Республиканың күүсекчи эрге-чагырга органнарынга стажировка эрттирер аныяк специалистер шилилдезиниң мөөрейинге киржир документилер хүлээп алыышкынын чарлаан.

Тывада арга-арыгда бойдус өрттерин өжүрүп турар камгалакчылар бөлүктерин элээн быжыглаан. Тываның Арга-арыг яамызының медээзи-биле алырга, өрттерге удур 460 ажыг кижини хаара туттунган, эрткен хүнге деңнээрге, чүс катап хөй.

Тыва Республиканың чазааның албан езузунуң порталынга 2024 чылдың август 17-де № 409 чогуур чарлык парлаттынган. 

Курск облазының чурттакчыларынга гуманитарлыг дузаны чүдүрген чүък машиназы  Кызылдан үнүпкен.

Тываның найысылалынга делегейде ады-сураа алгаан «Хүн-Хүртү» бөлүктүң 30 чыл оюнга тураскааткан «Азия төвүнде хөөмей» деп V делегей чергелиг фестиваль бодунуң ажылын эгелээн.

Тыва Республика хүнүнде база бир шаңнал алган кижи - Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, төөгү эртемнериниң кандидады Алдын-оол Канзай болган. Аңаа «Буян-Бадыргы» орденниң III чергезин тывыскан.

Тываның муниципалдыг тургузугларының күскү-кышкы одалга үезинге белеткелин республика  Чазааның оперативтиг штавының ээлчеглиг хуралынга көрген. 

Тываның Национал театрынга Тыва Республика Хүнүнге тураскаткан байрылыг хемчег болуп эрткен.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг «Тыва командазы - 2030» деп аныяктарның өөредилге шуулганының киржикчилери-биле ужурашкан. 

Ф-тиң Президентизи Владимир Путинниң бот-тускайлаң программаларны узадыр дугайында шиитпири Тыва Республика ышкаш субъектилерниң социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң деңнелин бедидер аргаларны берип турар. 

Таңды кожуунда Уургайлыг аржаанның дыштанылга баазазының чоогунче өрттүң чоокшулуп келгени-биле, аржаанчыларны өскээр чайладып көжүрген.

Россияның Көдээ ажыл-агый яамызынга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг биле федералдыг сайыт Оксана Лут ужурашкан. Республиканың агроүлетпүр комплекизин хөгжүдериниң чугула айтырыгларын ийи тала чугаалашкан.

Август 15-16 хүннеринде, «Хүн-Хүртү» фолк-бөлүүнүң 30 чылынга тураскааткан «Азия төвүнде хөөмей» деп V делегейниң фестивалы эгелээр.

«Тыва Республиканың байырлал хүннериниң дугайында» №143 республика хоойлузу Тыва Республиканың Хүнүн күрүне байырлалы кылдыр доктааткан. Республикада ол хүн дыштаныр.

Август 16-да, Советтиг Тываның 5 чылы аттыг стадионга, “Маадырлар чарыжы” деп шаптараазыннарлыг чарышка республика чемпионады бир дугаар болуп эртер.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ооң дугайында бөгүн чарлаан.

Сибирь федералдыг округда РФ-тиң Президентизиниң  бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң удуртулгазы-биле эрткен хуралда  «Ужудукчу чок ужар системалар» национал төлевилелдиң округтуң регионнарындан боттаныышкынын сайгарып чугаалашкан. 

Тываның чурттакчылары 1941-1945 чылдарда Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 80 чыл оюн демдеглээр улуг байырлалга волонтерлап болур. 

Мөңгүн-Тайга кожуунга сарлыкчылар фестивалы болуп эрткен. Тыва Республиканың Баштыңының грантызы-биле деткээн солун хемчег регионнар аразында кылдыр бир дугаар эрткен. 

Оперативтиг штабтың хуралында хову ажылдарын база чеминиң белеткелин сайгарып чугаалашкан. Тываның Чазааның даргазының оралакчызы Алик Монгуштуң удуртканы хуралга регионалдыг көдээ ажыл-агый яамызы, ветеринария албаны база кожууннарның көдээ ажыл-агый эргелелдери олурушкан.

Кызылда Улусчу чогаадылга бажыңынга Тываның көскү партийжи болгаш күрүне ажылдакчызы, 1973-1991 чылдарда КЭКП тыва обкомнунуң бирги секретары Григорий Ширшинниң 90 харлаанын демдеглээн. 

Август 6-да Курск облаазы Украинаның чепсектиг күштериниң оор халдаашкынындан когараан. 

Тываның «Раздолье», Каа-Хем кожууннуң «Сибирячка», Кызыл кожууннуң «Забава», «Верховье», «Берегиня» дээш, оон-даа өске улусчу бөлүктер фестивальга киржирин бадыткаан.

Чонну ажылга хаара тудар төптерниң идегелдиг партнерлары: «БТК Групп» АН, «Автоколонна 17» КХН, «Транснедр» КХН база «Тамара и Ко» КХН хостуг олуттарны сүмелээн.

"Мен - башкы мен" ведомство программазының күүселдези-биле чаңгыс удаа бээр компенсация төлевирин бээр дээш, 2024 чылда педагогика дээди өөредилге черлериниң доозукчуларының ортузунга шилилде мөөрей эгелээнин республиканың Өөредилге яамызы чарлаан.

“Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи” президентиниң национал төлевилелиниң “Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри” күрүне программазы-биле каш-ла чыл дургузунда Тывада 140 ажыг сесерликтерни, парктарны, уруглар болгаш спорт шөлдерин база стадионнарны эде чаарткан. 

Регионалдыг диспетчер албанының дыңнатканы болза, 2024 чылдың август 6-да Тыва Республиканың арга-арыг фондузунуң черлеринде 3694 га черде 22 арга-арыг өрттери ам-даа хып турар. 

Көскү күрүне ажылдакчызы, Тыва Республика Ордениниң ийи дакпыр эдилекчизи, СЭКП тыва обкомунуң бирги секретары Григорий Ширшин 90 харлаан юбилейин демдеглеп эрттирип турар.

ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг Луганск болгаш Донецк Улус республикаларда ажылчын сургакчылаашкынын уламчылавышаан. Ол ДУР-нуң Чазак Даргазы Евгений Соловьев-биле ужурашкан. Ужуражылга үезинде ийи удуртукчу элээн каш айтырыгларны сайгарып чугаалашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ажыл-агый аайы-биле Луганск Улус Республикага чорааш, тускай шериг операциязының үезинде дайынчы даалгалар күүседип турар Тыва Республикадан шериглер-биле ужурашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле тургустунган ис чок читкен ТШО киржикчилерин дилеп-тыварынга дуза көргүзер Чаңгыс аай дүүштүрүлге төвү ам республика Чазааның составында албан кылдыр ажылын эгелээн.

Дүүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Кызылда база Кызыл кожууннуң девискээринде элээн каш тудуг шөлдерин эргий хынаан. Бир дугаарында Каа-Хем суурда спортчу-культура төвүнүң тудуунга четкен.

«Айыыл чок чорук лабораториязы» деп ягаан өңнүг автомобиль чайгы дыштанылга хонуктарында Тываның кожууннарында өөредилге организацияларын база уруглар лагерьлерин кезип турар.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ажылчын сургакчылаашкын-биле эрткен дыштаныр хонуктарда Бии-Хем кожуунга чораан. 

«2022-2025 чылдарда Тыва Республикада туберкулез-биле демисежир немелде хемчеглер дугайында» программа-биле республиканың туберкулезка удур диспансеринге "УАЗ" - 374195-05 чаа автомашинаны саткан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның инициативазы-биле, «Чер дугайында» Тыва Республиканың Конституция хоойлузунче киирген эдилгелер езугаар төлевилел боттанып эгелээр.

Бо чылдың июньда Тыва Республиканың Камбы-Лама эргелелиниң тургустунганындан бээр 105 чылын демдеглеп эрттирген. 

Тыва үндезин культура төвүнге болуп эрткен байырлалга Тываның эң баштайгы  парлалга үндүрүлгезиниң хоочуннары, ооң авторлары, өске-даа массалыг информация четкилеринден коллегалары, ол ышкаш республиканың аңгы-аңгы адырларының төлээлери “Тувинканың” коллективинге байыр чедирер дээш чыглып келгеннер.

Республикадан ээлчеглиг дузаламчыны ниити-россияның Улусчу фронтузу «Шупту чүүлдү Тиилелгеже!» деп акцияның иштинге организастаан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг өөредилге сайыдынга Елена Самбаланы томуйлаар дугайында чарлыкка атты салган. 

Россия Федерациязының Президентизиниң чанында Уругнуң эрге-ажыктарының талазы-биле бүрүн эргелиг төлээ Мария Львова-Белова Тывага ажыл-агыйжы сургакчылаашкын-биле июль 18-те чораан. Бедик албан-дужаалдыг аалчыны Кызылдың аэропортунга Тываның Баштыңы Вячеслав Ховалыг, Уругнуң эрге-ажыктарының талазы-биле Тывада бүрүн эргелиг төлээ Саида Сеңгии болгаш өске-даа удуртукчулар уткаан.

Малчыннарның Наадым байырлалының үезинде Тыва үндезин культура төвү биле республиканың сайгарлыкчылар эвилели Тываның ус-шеверлериниң “Ус-Куш – 24” фестиваль-мөөрейин организастаан. Ус куш дээрге уязын боп-борбак, кирер аксын куду кылдыр чараштыр кылып алыр кончуг ус-шевер куш-тур.

“Ус-Куш” делгелгени Кызыл хоорайның Ленин кудумчузунуң эгезинде, Тыва үндезин культура төвүнүң баарында, мөөрейни сонуургап келген чонга кончуг эптиг черде ажыткан.

Малчыннарның Наадым байырлалының эң чараш, хөй кижилер сонуургап көөр болуушкуннарының бирээзи – тыва улустуң национал хүрежи. Бөгүн, июль 19-та, Кызылда “Хүреш” стадионга “Наадым – 24 -ке" тураскааткан хүреш маргылдаазы болуп эрткен. Ооң байырлыг ажыдыышкынынга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг киришкен.

Тыва Республиканың Чазааның Аппарат хуралынга 2024 чылдың одалга сезонунга белеткел ажылдарының дугайында чугаалашкан.

ТР-ниң Одалга болгаш энергетика яамызының илеткээни-биле алырга, 2024 чылдың одалга сезонунга белеткел ажылдары график езугаар чогуур үе-шаанда боттанып турар. Ажылдың 45 хуузу белен. Одалга-энергетика комплекизиниң объектилериниң кышка белеткели – 38 хуу болза, ЧКА-ның 28 хуу, а социал адырда албан черлериниң – 18 хуу боттанган болуп турар. Специалис­терниң демдеглээни-биле алырга, социал адырның кышка белеткел ажылдары өскелерден аскап турар.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг «Эльбрусметалл» АН-ның чиңгине директору Евгений Балуков-биле ужурашкан.

Июль 12-де найысылал Кызылдың төвүнде Тыва Республиканың Прокуратура албанының туттунган чаа оран-савазын байырлыг байдалга ажыткан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Чөөн-Сибирь округтуң Арбитраж судунуң даргазы Светлана Антонова болгаш Тыва Республиканың арбитраж судунуң даргазы Владимир Ажы олар-биле ужурашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг мооң мурнунда хөй аалдыг бажыңнарның капитал септелгиниң коммерцияга хамаарышпас регионалдыг фондузун директорлап турган Мерген Дагбаны чуртталга-коммунал ажыл-агыйның чаа сайыдынга томуйлаан чарлыкка атты салган.

РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округта бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң чанында оперативтиг штабтың хуралынга 2024 чылда Сибирьниң регионнарында өрт сезонунуң эртип турарын чугаалашкан.

Владислав Ховалыг Тываның барыын кожууннарынга ажылчын сургакчылаашкын  үезинде школалар тудуу болгаш септелгези кайы хире чоруп турарын хынап,  элээн каш социал объектилерге четкен. 

Бөгүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республика школаларының медальдарлыг доозукчулары-биле ужурашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг фестивальдың бирги хүнүнде чедип, үрде манааны хөгжүм байырлалының катап эгелээни-биле киржикчилерге болгаш аалчыларга байырын чедирген. 

Дүүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың барыын талазында Улуг-Хем, Чөөн-Хемчик, Барыын-Хемчик база Бай-Тайга кожууннарда социал болгаш амыдырал-хандырылга объектилерниң тудуу болгаш капитал септелгези кайы хире чоруп турарын хынаан.

ТР-ниң Чазаа июльда хуу кижилерден өнчү-хөреңги үндүрүглериниң өрезин чыыр айны чарлап, агар санныг карталарын хаар, аай-дедир чоруурунга кызыгаарлаашкыннар дээш хоругдалдарны болдурбазы-биле үндүрүг албанында өрелерин төлээр арганы берген.

Советтиг Тываның 5 чылы аттыг стадионга ча адарынга Россия чемпионадының байырлыг ажыдыышкыны болуп эрткен. Россияның 20 ажыг регионундан 300 хире спортчу ча адарынга Россия чемпионадының тиилекчизи ат дээш үш хонуктуң дургузунда мөөрейлежир.

Тываның Чазаа Өг-бүле, ынакшыл болгаш шынчы чорук хүнүнде, «Ынакшыл болгаш бердинген чорук дээш» медальдарны тыпсыр байырлыг езулалды эрттирген.

Тываның Чазааның даргазының оралакчы Орлан Сарыгларның удуртулгазы-биле вице-премьерниң хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынаа, Тываның өөредилге сайыды Елена Хардикова, Тывада уругнуң эргелерин камгалаар бүрүн эргелиг төлээ Саида Сенгии база Тес-Хем кожууннуң чагыргазы база башкылар ниитилежилгези-биле Самагалтай суурга үнүүшкүннүг хуралды эрттирген. 

Дүүн Москвага Россия Федерациязының субъектилериниң төлээлериниң киржилгези-биле «Россия» деп делегей чергелиг делгелге болгаш форумнуң киржикчилерин шаңнаар байырлыг езулал болуп эрткен. 

Бөгүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Айдыс Сынааны Тыва Республиканың Чазак даргазының оралакчызы албан-дужаалды күүседир кылдыр томуйлаар дугайында чарлыкка атты салган. 

Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг кожавыс регионнуң удуртукчузу Валентин Коноваловка дилегни киирген соонда, Хакас Республиканың парашют-десант өрт албанының он ажылдакчызы дүүн Тывада чедип келген.

Тываның Таңды кожууннуң Балгазын суурда Тываның агроүлетпүр технимунунга "Профессионалитет" федералдыг төлевилел программазы-биле өөредилгезин дооскан сургуулдар дипломнарын алган. 

Тываны таварты чурттар аразының делегей чергелиг логистика төлевилелдериниң айтырыы бедик деңнелдиг чугаалажыышкыннарга база катап көдүрген.

Сибирь федералдыг округда Россия Федерациязының Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзиниң чанында Чөвүлел база «Сибирь дугуржулгазы» РФ-тиң субъектилериниң экономиктиг кады ажылдажылгазының регионнар аразының ассоциациязының Чөвүлели «Россия» делегейниң делгелге-шуулганының шөлүнге каттышкан хуралды эрттирген.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ВДНХ-га «Россия» делегейниң делгелге шуулганынга эрткен Сибирь Федералдыг округ регионнарының Туризм хүнүнге киришкен.

2023 чылда таарымча чок байдалдарга турган 2,1 муң хире уруг Тываның уруглар бажыңнарынга база приюттарга реабилитацияны эрткен.

Кызылдың транспорт техникумунуң баазазында дээди болгаш ортумак өөредилге черлеринче республиканың хүлээп алыышкын комиссиязы бодунуң ажылын эгелээн.

Бөгүн спортчу хевирлерге тулган дээн спортчуну илереткен Ада-чурт камгалакчызының оюннары болуп эрткен. Дайынчы хөделиишкиннер хоочуннары “Ада-чурт камгалакчызының кубогу” күш-культуржу бөлүк хемчеглерге күжүн шенешкен.

ТР-ниң хамааты камгалал база онза байдал албанының оперативтиг медээзинден алырга, Кызыл, Бии-Хем, Тожу, Каа-Хем, Таңды база Улуг-Хем кожуун девискээрлеринде республиканың арга-арыг фондузунуң черлеринде 1825,5 га ниити шөлдүг 21 арга-арыг өрттери хып турар. 

Тывада арга-арыг өрттеринден онза байдал чурумун киирген. Республиканың баштыңы Владислав Ховалыг тускай угланыышкыннарлыг яамылар удуртукчулары база кожуун чагырга даргалары-биле кады оперативтиг байдалды сайгарып көргениниң соонда, бөгүн ындыг шиитпирни хүлээп алган.

Дайынчы даалгаларны күүседип тургаш, амы-тынындан чарылган тускай шериг операциязының киржикчилериниң өг-бүлелеринге Тывада чаа деткимче хемчээн киирген. 

2023 чылда Тывада 0-14 харлыг уругларның аараанының 129104 таварылгазы бүрүткеттинген.

«Туризм болгаш хүндүлээчел чорук индустриязы» нацтөлевилел база ИПСЭР ачызында, республиканың эштир черлерин чаагайжыдып, кемпингилерни тудуп база турисчи хүрээлеңни экижидер аргалыг болган.

2023 чылдың түңнелдери-биле Тывада амыдырап-чурттаар деңнелдиң үстүкү хемчээлинден эвээш орулгалыг чурттакчы чоннуң үлүү ооң мурнунда чылдан 2,4 хуу эвээш, азы чурттакчы чоннуң ниити санының 23,5 хуузу болган. 

Тываның Чазаа 2023 чылда уруглар болгаш ажы-төлдүг өг-бүлелер дугайында күрүне илеткелин сайгаргаш, ону хүлээп алган.

Июнь 29-туң хүнүнде республиканың аняыктары Бүгү-российжи Аныяктар хүнүн демдеглеп эрттирер. Аныяктарның кол байырлалы “Россияны каттыштырып!” деп кыйгы-биле эртер.

2003 чылда Тывага 5 738 чаш төрүттүнген, 2022 чылга деңнээрге 325 кижи эвээш. ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызының республика чазаанга илеткээн уруглар болгаш ажы-төлдүг өг-бүлелерниң байдалының дугайында күрүне илеткелинде чаштарның төрүттүнериниң дугайында ындыг сан-чурагайны берген.

Июнь 23-түң хүнүнде Севастопольга терроржу акт болган. Украинаның Чепсектиг күштери ийи курорт районнар – Учкуевка биле Любимовкаже ракеталыг адыышкынны кылган. 

Россияның Президентизи Владимир Путинниң деткимчези болгаш Тыва Республиканың Чазааның 2023 чылдың июль 29-та № 568 доктаалы-биле бадылааны чылда 2 хуулуг чиигелделиг ипотека программазы бистиң республикага ажылдап эгелээн. 

2024 чылдың июнь 22-ниң хүнүнде Ада-чурттуң Улуг дайынының эгелээнинден бээр 83 чыл болганын Кызылга демдеглээн. 

Бөгүн, июль 21-де,  S7 Airlines Кызыл биле Иркутск хоорайларның аразында доктаамал рейстиң бирги ужудуушкунун ажыткан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-албан аайы-биле чорааш, Россияның тудуг болгаш ЧКА сайыды Ирек Файзуллин-биле ужурашкан. 

Тываның хары угда ийи ортумак профессонал өөредилге черлери «Профессионалитет» федералдыг төлевилелге киржир. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Новосибирск хоорайда XI делегейниң Сибирь транспорт шуулганында киржип турар.

Тываның Чазааның аппарат хуралында Росхереглелхайгааралының Тывада эргелелиниң удуртукчузу Людмила Салчак ооң дугайында дыңнаткан. 

Июньнуң 17-ге чедир күштүг турган өртке удур онза сезонну ам-даа үш неделя, азы июль 8-ке чедир узаткан. 

Москвага «Тургенев чайы» V чоннар аразының фестиваль-конкурузунга Эрзин кожууннуң ансамбли чедиишкинниг киришкен. Хары угда үш коллектив: «Надежда» ыры ансамбли, «Чинчилиг» мода болгаш костюм театры база «Эрзин» ансамблиниң солистери бирги черлерни ээлээн.

Тываның найысылалы «Төп Азия төөгү номчулгалары» деп алды дугаар бүгү-российжи эртем-практиктиг конференцияның киржикчилерин хүлээп алырынга белен. Тываның күрүне университеди республика Чазааның, «Ада-чурт төөгүзү» фондунуң, Россияның Эртемнер академиязының Сибирь салбырының философия база эрге-хоойлу институдунуң деткимчези-биле конференцияны эрттирер.

Фестивальдың оргкомитет кежигүннери парлалга-конференциязының үезинде, дөрт чыл дыштанган соонда катап эгелээр «Үстүү-Хүрээ» программазын массалыг информация чепсектеринге таныштырган.

Тывада тудуг-септелге сезону кидин-түлүк. Кызыл чоок-кавыда база республика девискээрде хары угда сес школаны тудуп турар.

Тываның эмчилери боттарының профессионал байырлалын байырлыг байдалга демдеглээн. ССРЭ-ниң составынче Тыва Арат Республиканың эки тура-биле каттыжып киргениниң 80 чылында Тываның Баштыңы Тывада Кадыкшыл чылын чарлааны эмчи ажылдакчыларынга онзагай чыл болган.

Тываның Баштыңы Тываның улустуң артизи Надежда Краснаяның элекке мөчээни-биле ханы кажыыдалын илереткен.

Владимир Путинниң чурттакчы чонга онза байдал дугайында дыңнадыр системаны сайзыраңгайжыдар дээн даалгазын күүседип, Тываның Чазаа «Ростелеком»-нуң Красноярск филиалы-биле кады ажылдажылга дугайында керээни чарган. 

Тывада Пандито Камбы-лама институдун үндезилеп тургускандан бээр 105 чылын калбаа-биле демдеглеп эрттирип турар. 

Тывада чаңгыс аай күрүне шылгалдалары дужаарының кол үези төнген. 2000 ажыг доозукчулар 2024 чылдың май 23-тен июнь 11-ге чедир чаңгыс аай күрүне шылгалдаларын дужааган. 

Россияныӊ Камгалал яамызыныӊ шериг кезектеринге идик-хеп, орун-дөжек херексели даарап турар «БТК групп» акционерлиг ниитилелдиң салбырын Кызылга 2022 чылда ажыткан.

«Тыва – өңнүктерге» регионнар аразының этнотурисчи өөредиглиг шуулганы июнь 12-ден 15-ке чедир үргүлчүлээр. Ол Россияда Өг-бүле чылынга тураскааттынган болгаш, Бурят, Тыва, Саха республикаларның «Чаш назынның навигаторлары» федералдыг төлевилелдиң киржикчилериниң аразында эртип турар.

Бөгүн, Россия хүнүнүң бүдүүзүнде, Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг биле Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламент) даргазы Каң-оол Даваа республиканың ажыл-ижинге шылгараан кижилерге Россия Федерациязы биле Тыва Республиканың күрүне шаңналдарын тывыскан.

Тывага эпидемиологтуг сезон эгелээнден саргыга ызырткан 645 кижи дуза дилеп келген. Аарыг нептередикчинге ызыртканындан аараан 32 кижи барын Роспотребнадзонуң регионалдыг эргелели республика чазааның аппарат хуралында дыңнаткан.

Школа чанының лагерьлеринге Россия хүнүнге тураскааткан чаңгыс хүн – школа чанының лагерьлеринге;

ПМЭФ-2024 ажылының үезинде, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың улуг чылыг хандырыкчызы – Сибирьниң генерация компаниязының составында Кызылдың чылыдылга энергетика төвүнүң кирип турары «Сибирьниң хөмүр-даш энергетика компаниязы» акционерлиг ниитилелдиң удуртукчулары-биле ужурашкан.

ПМЭФ-2024-түң шөлүнге Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг-биле Россияның вице-премьери Марат Хуснуллинниң ужурашкан кол чугаазының бирээзи - Тываның найысылалының калбак хөгжүлдезиниң стратегиязын тургузары болган.

ПМЭФ-2024 үезинде Тываның Чазаа база «Эльбрусметалл-Литий» компания инвестиция дугуржулгазын чарган. Июнь 6-да республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг база «Эльбрусметалл-Литий» компанияның удуртулгазында «Эльбрусметалл» даг-руда холдингиниң чиңгине директору Евгений Балуков документиге атты салганнар.

Июньнуң 6-да Петербургтуң экономиктиг шуулганының үезинде, Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг биле ВТБ банкының президентизи - баштаар чериниң даргазы Денис Бортников кады ажылдажылга керээзин чарган.

Тываның Чазаа база Кластерлер, технопарктар база онза экономиктиг зоналар ассоциациязы кады ажылдажылга дугайында керээни чарган.  Санкт-Петербургда делегейниң экономиктиг шуулганының шөлүнге республиканың баштыңы Владислав Ховалыг биле АКиТ директору Михаил Лабудин документиге атты салганнар.

Хоорайдан дашкаар уруглар лагерьлеринче путевкалар садып алган ада-иелер ооң чартыын эгидип ап болур. Республиканың Өөредилге яамызы ооң дугайында бо чылдың сөөлгү регионалдыг ада-ие өөредилгезинде сагындырган.

Владислав Ховалыг республиканың делегациязын удуртуп баштап алгаш, июньнуң 5-8 хүннеринде болуп эртер Петербургтуң экономиктиг форумунга ажылдаар. 

Кызыл хоорайның чаа микрорайону Вавилин ээтпээн таварты Кызыл кожууннуң Кара-Хаак суурже орук - хүн бүрүде хөй санныг машина-балгат чоруп турар хайымныг оруктарның бирээзи апарган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чаңгыс партийжилери – Күрүне Думазының депутаттары Дмитрий Хубезов база Айдың Сарыглар-биле ужурашкан. 

Чылдың-на майның төнчүзүнден июнь ортанга чедир “Туран” сыын ажыл-агыйынга мыйыс кезилдези чоруп турар. Б чылын сыыннар кышты эки ажып, элээн күш киргенин демдеглезе чогуур.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг база Тыва Республиканың Чазаа Ада-чурттуң Улуг дайынының, Ленинград хоорай бүзээлээшкининиң хоочуну Борис Борисович Подгорныйның мөчээни-биле ооң төрээн болгаш чоок улузунга ханы кажыыдалын илергейлээн.

Тывада бо чайын ажылдаар 5 эштир чер албан езузунуң чөпшээрелин алган. Бөгүн, июньнуң 3-те болуп эрткен республика чазааның аппарат хуралында ону дыңнаткан

Тывага «Барьер» оперативтиг-профилактика операциязы бүдүн июнь база июльда болуп эртер. Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг регион чазааның ээлчеглиг аппарат хуралында ону идип үндүрген. 

черлериниң 400 ажыг албан сайтызын шилчидер ужурлуг «Госвеб» төлевилелдиң “орук картазын” тодарадырын Тываның Чазаа айыткан. 

Бүгү-делегейниң уруглар камгалалының хүнүнде, Кызылдың Бичии көрүкчү театрының 60 харлаан юбилейинге тураскааткан байырлыг хемчег Тываның В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга болуп эрткен.

Келир үениң студентилеринге өөредилге үезинден улаштыр ажылче хүлээринге чедир оларны үдээринге белен ажыл берикчилериниң боттуг санал-оналдары-биле таныжып алырынга таарымчалыг “Россияда ажылда” порталда тускай шилилделиг өөредилге черлериниң баазазын тургускан.

Майның 30-де, Россияның Президентизи Владимир Путин улуг лейтенант Чалым Чульдум-оолге Россия Федерациязының Маадырының Сылдызын тывыскан. Россияның шылгараңгай хамаатыларынга эң дээди күрүне шаңналдарын тыпсыр байырлыг езулал Кремльдиң Екатерина залынга болуп эрткен.

Тываның ажыл-агыйларында мал оолдаашкыны доозулган. Республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы мал оолдаашкынының түңнелдерин үндүрүп тура, эрткен кыш чеже-даа берге болза, малчыннар кыштаглаашкынны эки эрткен деп демдеглээн.

7 хардан өрү назылыг Тываның чурттакчы чонунуң 8,1 хуузу, азы 26 муң кижи 2023 чылда эки турачы акцияларга боттары киришкен. 

Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг Россия Чазааның вице-премьери Денис Мантуров-биле кады Тываның энергетика хандырылгазының инвестиция төлевилелдериниң комплекстиг планын база регионнуң үлетпүр курлавырларының өске-даа айтырыгларын чугаалашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-албан аайы-биле чорааш, Россияның энергетика сайыды Сергей Цивилев-биле ужурашкаш, регионнуң энергетика хандырылгазын база ооң чылыг-энергетика балансызын тургузарын чугаалашкан.

Июньнуң 5-тен 25-ке база июньнуң 28-тен июль 18-ке чедир Улуг-Хем кожууннуң Ийи-Тал суурда Аграрлыг школа-интернатка «Россияның бичии эзирлериниң кады ажылдажылгазы» өөредилге программалыг сменалар бир дугаар болуп эртер.

Тыва бараан бүдүрүкчүлериниң тус чер продукциязын: «Вавиол» компанияның ижер суг болгаш ханды суксуннарын база «Белдир» көдээ бүдүрүлге кооперавтивиниң тушенказын Луганск Улус Республиканың Свердловск хоорайже чоруткан

Тываның Чазааның доктаалы-биле июнь 17-ге чедир өртке удур онза чурумну узатпышаан, арга-арыгже эрттирилге бижиктиг кирерин чөпшээрээн.

«Өөредилгениң школа системазын эде чаартыры» федералдыг программа-биле Тывада алды школаның капитал септелгези график езугаар чоруп турар.

Тываның Чазаа бо чылын республиканың малчыннар байырлалының хонуктарын бурунгаар чылдырар деп шиитпирлээн. «Наадым-2024» мооң мурнунда ышкаш, августта Республика хүнү-биле кады эвес, а оон эрте — июль 18-тен 20-ге чедир болур.

Эрткен неделяда Тываның Өөредилге болгаш эртем яамызынга “Көдээ суурнуң башкызы” программага киржир эргени алыр башкыны шилээн конкурс комиссиязының хуралы болуп эрткен.

Тывада часкы тарылга ажылдары эгелээнден бээр планнаттынган 40,2 шөлдүң 8,8 муң гектарында тарыыр культура үрезиннерин чашкан.

Марттың 7-ден тура Красноярск крайның эмнелгезинге чыткан ийи аарыг кижини үндүр бижээн. Олар ам Тывада чедип келгенин республиканың Кадык камгалал яамызының парлалга албаны дыңнаткан.

Бо чылдың мартта Шагаан-Арыгның тус чер чылыдылга төвүнге частыышкындан үрелген котельнаяның орнунга чаа тудугну тудар. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг эрге-чагырганың ол талазы-биле шиитпирин дыңнаткан.

Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле тургустунган юбилейлиг болуушкуну белеткээр база эрттирер оргкомитеттиң кежигүннери планны ажылдап тургускан

Республикада чээли бээриниң бир онзагай программазы – чиигелделиг 2 хуулуг ипотека күүселдези адакталып келген.

2023 чылдың ноябрьда Кызыл кожууннуң девискээринде ажыттынган «Техмашсервис» АН-ның эмульсиялыг частыр бүдүмелдер заводунга үндүргени чүүлдерни «Тардан Голд» компания ажылында ажыглап эгелээн.

Тускай шериг операциязының айтырыгларының талазы-биле Тываның Баштыңының бүрүн эргелиг төлээзи Тимур Куулар ажыл-албан аайы-биле сургакчылап чоруткаш, тыва дайынчылар-биле ужуражыр.

Бөгүн республиканың бүгү школаларында сөөлгү коңга байырлалы болуп эрткен. Байырлалдың чыскаалынга тоску болгаш онбирги класстарның доозукчулары тос муң ажыг оолдар, уругларга сөөлгү коңга эткен.

Президент Владимир Путин 10 российжи регионнарның, ооң иштинде Тываның база, социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң бот-тускай программазын октябрьның 1-ге чедир бадылаар даалганы берген.

Республика девискээринде часкы үерлээшкин үези эгелээнден, хемнер, сугларда байдалдарны хүннүң-не хыналдага алган. Май 21-ниң медээзинден алырга, регионнуң хемнеринде сугнуң хемчээли көдүрүлген. Ылаңгыя Улуг-Хемниң суу улгаткан.

Тываның күрүне унивесритединиң база Кызылдың тудуг техникумунуң тудуг отрядтары эң улуг энергетика компаниязының Бүгү-российжи студент тудуунуң шилилдезин эрткен.

«Росарга-арыг камгалалының» филиалы - «Тыва Республиканың арга-арыг камгалалының төвү» арга-арыг аарыгларның талазы-биле специалистери бо чылын күрүнениң арга-арыглар аарыгларынга мониторингиниң бөлүк хемчеглерин эрттирер.

Тывада саргы сезону эгелээн соонда, улуг кижилерден 3887 кижи, азы графиктеп планнаанындан 11 хуу кижи хөйге саргы энцефалидинге удур бирги тарылганы салдырган.

"Кадык камгалалы" национал төлевилел-биле бо чылын Тывага ийи амбулаторияны база алды фельдшер-акушер пунктуларын тудар. Кадык камгалалының бирги звенозун эде чаартыр программа-биле чеди объектиге капитал септелгени чорудар. 

Президент Владимир Путинниң эгелээшкини боттандырган «Культура» национал төлевилел күүселдези-биле ыраккы, шириин агаар-бойдустуг Мөңгүн-Тайга кожуунда Чудур Артай-оол аттыг драма театрында улуг септелге ажылдары чоруп турар.

Бөгүн, майның 22-де, республиканың Дээди Хуралы 2023 чылда Тыва Республиканың регионалдыг бюджет күүселдезиниң дугайында чылдың илеткелинге ажык дыңнаашкынны чоруткан.

Дүүн Кызылдан ээлчеглиг гуманитарлыг дузаны тускай шериг операциязының зоназынче чоруткан. ТШО киржикчилерин деткиир чаңгыс аай штаб ону Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы езугаар организастаан.

Бөгүн Тываның 9-ку база 11-ги класстарның доозукчуларында шылгалдалар эгелээн. Майның 21-де база 22-де тоску классчылар даштыкы дылга шылгалданы тудар.

Бөгүн, майның 21-де, Россияның Маадыры, Россия Федерациязының Айыыл чок чорук чөвүлелиниң секретары Сергей Шойгу 69 харлап турар.

2024 чылда «Улусчу картофель» губернатор төлевилелиниң күүселдезинче 22454 өг-бүлени хаара тудуп, республика бюджединде 7,6 млн рубльди тускайлаары планнаттынган.

«Медээлер экономиказы» чаа национал төлевилел-биле волокно-оптиктиг харылзаа шугумун тудар чурттуң ыраккы чедери берге чурттакчылыг пунктулар субъектилериниң даңзызынче республика киргенин Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дыңнаткан.

Тываның эрге-чагыргазы даштыкы барааннарны солуптар бүдүрүлге кылыр деп шиитпирлээн кижилерге чер участоктарын садыглажылга чокка бээр. Майның 15-те, республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг ындыг бүдүрүлгелерге черни аңгылап бээриниң бөдүүнчүткен чурумунуң дугайында доктаалга атты салган.

2024 – 2030 чылдарда Тываның көдээ девискээрлериниң комплекстиг хөгжүлдезиниң эдилгелерлиг программазын бадылаан.

Майның 19-та бүгү чуртка «Забег.РФ» чадыг чарыш болуп эрткен. Тывага беш дугаар эрткени ол.

Тываның эрге-чагыргазы төлевирлиг өөренип турар студентилерни республика бюджединден деткиириниң хемчээлинде элээн өскерлиишкиннерни кылган. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чогуур шиитпирге атты салган.

Бо чылын орук адырын акшаландырарынче ниитизи-биле 2,2 млрд рубльди угландырганын Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дыңнаткан. Ол бүгү акшаландырыышкынны федералдыг бюджеттен база Тыва Республиканың Орук фондузундан үндүрер.

Бо чылдың март 6-да Шагаан-Арыг хоорайның ЧЭТ-ке авариядан киирген регионалдыг онза байдал чурумун май 15-те соксаткан. Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг чогуур айтыышкынга атты салган.

Тываның кадык камгалал сайыды Анатолий Югай 2023 чылда регионнуң чурттакчы чонунуң кадыкшыл байдалының дугайында күрүне илеткелин Тыва Республиканың Чазааның хуралынга таныштырган. 

Кызыл хоорайның чоогунда республиканың Кызыл кожуунунуң Каа-Хем суурда «Преображенский» депаттыг чаа чуртталга микрорайонунда тудуг ажылдары кидин түлүк. 

Тыва Республиканың сайыттар кабинединиң кежүгүннери «Газпромбанк» АН-ның төлээлери ажыл-агыйжы ужуражылганы эрттиргеш, удур-дедир харылзаалыг кады ажылдажылганың кедизин сайгарып көрген.

Майның 15-тен эгелеп Улуг-Хемнеп база ооң адырларынга биче хемчээлдиг суднолар-биле эжиндирерин чөпшээрээн. Республика Баштыңы Владислав Ховалыг ооң дугайында айтыышкынга атты салган. 

Бөгүн, бүгү-делегейниң Өг-бүле хүнүнде, Кызылга “Чылдың өг-бүлези” бүгү-российжи мөөрейниң регионалдыг чадазының тиилекчилерин шаңнап-мактаан

Бөгүн, май 14-те, Тыва Республиканың Экономиктиг сайзырал болгаш үлетпүр яамызының, ТР-де Сайгарлыкчы чорукту деткиир фондунуң удуртулгазы-биле, республикада Сайгарлыкчы чорук неделязынга тураскааткан хемчеглер эгелээн.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бодунуң социал четкизи таварыштыр, республиканың одалга-энергетика комплекизиниң объектилеринде 2023-2024 чылдарның одалга сезону доозулганының дугайында дыңнаткан.

Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы бо чылын тарылга шөлүнүң хемчээли 50,3 муң гектар дээрзин дыңнаткан. Бо чылын мал чиир культуралар үрезинин ниити шөлдүң 77 хуузунга чажып, тарыыр. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг база республиканың Чазаа республикада билдингир тележурналист, "Тыва" КТРК-ның хоочуну Наталья Ивановна Принцеваның мөчээни-биле төрээн болгаш чоок улузунга ханы кажыыдалын илередип тур.

Шагаан-Арыгның ЧЭТ-ке озал-ондак үезинде когараан кижи Красноярск крайның клиниктиг эмнелгезиниң реанимацияга ийи ай чытканының соонда, регионалдыг өртең төвүнүң реаниамация салбырындан өртең хирургиязының салбырынче шилчээн.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг база Тыва Республиканың Чазааның кежигүннери күрүне ажылдакчызы, республикага каайлы албанын тургузушкан ооң хоочуну Иван Максимович Сувандииниң мөчээни-биле чоок кижилеринге болгаш төрээннеринге ханы кажыыдалын илередип тур.

1941-1945 чылдарда Ада-чурттуң Улуг дайынынга тиилээниниң 79 чылын демдеглээн байырлал хүнүнде, Тыва Республиканың Чазааның даргазының оралакчызы – Москва хоорайда Тываның бүрүн эргелиг төлээзи Чечен Чоксум, Россияның Маадыры Чалым Чулдум-оол чурттуң найысылалында студент чаңгыс чер чурттугларывыс-биле Мөгейиг даанда Ада-чурттуң улуг дайынында мөчээннерниң тураскаалынга чечектерни салып, сактыышкынның мөгейиин кылган.

Ада-чурттуң Улуг дайынының эргим хоочуннары, тылдың ишчилери! Хүндүлүг сибирьжилер!

Россияның Айыыл чок чорук чөвүлелиниң даргазының оралакчызы Дмитрий Медведевтиң Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның адынче чоруткан байыр чедириишкининде мынча деп бижээн:

Россия Федерациязының камгалал сайыды, Армияның генералы Сергей Шойгунуң Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның адынче чоруткан чазак телеграммазында мынча дээн:

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чурттуң Президентизинден келген Тиилелге хүнү-биле байыр чедириишкинниг сөстерни республиканың чурттакчыларынга дамчыткан. 

Бөгүн Тываның найысылалынга Улуг Тиилелгениң 79 чылынга тураскааткан митинг болуп эрткен. Ук хемчегге Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннары, тылдың ажыл-ишчилери, дайынчы хөделиишкиннер болгаш тускай шериг операциязының киржикчилери, республика эрге-чагыргазының, хөй-ниити организацияларының төлээлери, өөреникчилер болгаш аныяктар киришкен.

Россияның Маадыры атка төлептиг болган гвардияның биче сержантызы Буян Куулар чаңгыс чер чурттугларынга видеобижимелди чоруткан. 

Бөгүн, Тыва Республиканың Чазак даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар Ада-чурттуң улуг дайынының хоочуну Георгий Васильевич Абросимовка четкеш, Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның Тиилелге хүнү таварыштыр байыр чедириишкинин фронтучуга дамчыткан. 

Владимир Путин күрүне баштыңынга база катап соңгуткаш, майның 7-де Россияның Президентизи албан-дужаалче албан езузу-биле кирген.

Президентиниң «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң «Арыг суг» федералдыг программазы-биле Ак-Довурак хоорайда суг чыыр черниң эде тудуушкуну база суг дамчыдар черни тудар ажылдар эгелээн. 

«Ростелеком»-нуң Тываның Чазаа-биле дугуржулгазы езугаар, республиканың кожууннарында 4-кү салгалдың мобильдиг харылзаазын болгаш дүрген дамчыыр интернетти хандырар бааза станцияларының четкизин немей салып турар.

Тываның күүсекчи эрге-чагырга органнарында чартык чүс хире ажыглакчылар российжи Astra Linux опреация системазын бир-ле дугаар ажыглап эгелээрлер. 

Тыва Республиканың амгы Конституциязы Тываның төөгүзүнде тоску Үндезин хоойлу. Ону референдумга бүгү чурттакчы чоннуң хөй-ниити деткиишкини-биле 2001 чылдың май 6-да хүлээп алган.

Чурттуң камгалал сайыды, Россияның Маадыры Сергей Күжүгетович Шойгу «Алдын сылдыс» медальды биче сержант Буян Кууларга тывыскан.

Тывага Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 79 чылын байырлаарының программазында маадырларга сактыышкынның патриотчу акциялары, темалыг концерттер, театржыткан көргүзүглер, Ада-чурт дайынының хоочуннары-биле ужуражылгалар, спортчу, культура-массалыг болгаш онлайн-хемчеглер кирген.