Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Тува готова принять жителей Курской области, пострадавшей от теракта ВСУ

6 августа Курская область пострадала от массированной атаки сил ВСУ. Подразделения Вооружённых сил Украины численностью до одной тысячи человек перешли в наступление с целью захвата участка территории Суджанского района Курской области. Жертвами нападения стали по меньшей мере 31 человек, в том числе шестеро детей. Погибли четверо мирных жителей области, еще несколько находятся в тяжелом состоянии.

Подробнее...

Новости

RSS
01.11.2023 15:34 / Образование
В Туве до конца года около 350 воспитателей повысят профессиональное мастерство

В Туве в Год педагога и наставника воспитатели детских садов продолжают повышать и расширять свои профессиональные компетенции, участвуя в проекте «Детский сад - маршруты развития».

Подробнее...
01.11.2023 13:07 / Праздники
Глава Тувы поздравил жителей республики с Днём тувинского языка

День тувинского языка учреждён в 2016 году по инициативе Народного писателя Республики Тыва Александра Даржая. В преддверии праздника в республике традиционно проходят многочисленные тематические мероприятия, посвященные сохранению и развитию тувинского языка. Основным событием нынешних мероприятий станет республиканский форум «Тувинский язык – достояние народа», который пройдёт сегодня в 14 часов в Доме народного творчества. На форуме обсудят актуальные вопросы, касающиеся преподавания и функционирования тувинского языка.

Подробнее...
01.11.2023 11:01 / Безопасность
Глава Тувы принял участие в выездном совещании Секретаря Совета Безопасности РФ

Выездное совещание Секретаря Совета Безопасности Российской Федерации Николая Патрушева по актуальным вопросам обеспечения национальной безопасности в регионах Сибири состоялось вчера в г. Томске. Основной темой повестки стали меры по обеспечению технологического суверенитета России с использованием научно-производственного потенциала регионов округа. В совещании приняли участие также полномочный представитель Президента в Сибирском федеральном округе Анатолий Серышев и губернаторы округа.

Подробнее...
31.10.2023 19:24 / Безопасность
 Миндортранс Тувы продолжает работу по выявлению и ликвидации мест концентрации ДТП

Специалисты Министерства дорожно-транспортного комплекса Тувы проанализировали события, произошедшие на дорожной сети республики за девять месяцев текущего года, и назвали три участка дорог, где в настоящее время локализуется наибольшее число дорожно-транспортных происшествий. Это автодорога на подъезде к Шагонару, а также участки дорог в Кызыле на пересечении улиц Эрзинская – Полигонная – 75 лет Победы и на ул. Кочетова возле домов №№50 и 53 и дома №40 по ул. Чульдума.

Подробнее...
31.10.2023 15:39 / Мероприятия
В Туве выявят лучших мастеров по изготовлению одежды из шерсти

В Туве проходит межрегиональный фестиваль-конкурс среди дизайнеров одежды из шерсти «Тыва – Дук – Фест», призванный популяризировать культуру работы с шерстью, развивать технологии ее переработки. В финале фестиваля, который состоится на сцене Национального музыкально-драматического театра Тувы 2 ноября, ожидается участие технологов и дизайнеров из Алтая и Москвы. В жюри будут работать эксперты Минпромторга РФ и университета им. А. Н. Косыгина. Как анонсируют организаторы, помимо демонстрации коллекций, будет проходить выставка народно-художественных промыслов, где можно будет приобрести эксклюзив тувинских умельцев.

Подробнее...
31.10.2023 12:06 / Здравоохранение
В Туве ОРВИ болеют преимущественно подростки и взрослые трудоспособного возраста

Темпы прироста заболеваемости острыми респираторными вирусными инфекциями еженедельно увеличиваются, сообщают эпидемиологи в еженедельной информации по результатам мониторинга санитарно-эпидемиологической ситуации, которую представляют Главе региона. Так, за прошедшую неделю по республике зарегистрировано 334 случая против 288 случаев за позапрошлую неделю. Случаев гриппа не зафиксировано. Для сдерживания распространения инфекции в Управлении Роспотребнадзора по РТ предлагают охватить прививками против гриппа не менее 75% лиц из группы риска или 60% совокупного населения республики не позднее 15 ноября.

Подробнее...
30.10.2023 14:01 / СВО
Глава Тувы встретился с военнослужащими Центрального и Восточного военного округов в зоне СВО

Во время рабочей командировки на новые территории России Владислав Ховалыг посетил подразделения Центрального и Восточного военных округов, где несут службу представители Тувы. С руководителем республики также выехали спецпредставитель по вопросам СВО Тимур Куулар, спикер Верховного Хурала Кан-оол Даваа, а также депутат Эрес Хуурак. Делегация доставила в части техническое снаряжение, закупленное по заказу военнослужащих.

Подробнее...
29.10.2023 23:29 / Сельское хозяйство
В Туве на праздновании Дня работников сельского хозяйства и перерабатывающей промышленности отметили лучших

В честь профессионального праздника аграриев Тувы в республике отметили День урожая и провели масштабную республиканскую сельхозярмарку. Торжественное собрание состоялось в городе Туране Пий-Хемского кожууна, где были озвучены предварительные итоги деятельности министерства сельского хозяйства и продовольствия Тувы за год. На ярмарке «Урожай-2023»/ «Дужут-2023» в Кызыле была представлена местная продукция более 100 сельскохозяйственных производителей всех кожуунов республики.

Подробнее...
29.10.2023 17:46 / Происшествия
Правительство Тувы окажет помощь семьям погибших и пострадавших участников смертельного ДТП в Улуг-Хемском районе

Пьяный водитель за рулем стал виновником трагедии в Улуг-Хемском районе. Накануне в правоохранительные органы Улуг-Хемского района Республики Тыва поступило сообщение о дорожно-транспортном происшествии, произошедшем на 902 километре автодороги Р-257 «Красноярск – Госграница». По версии следствия, около 19 часов водитель «Тойота Приус», находясь в состоянии алкогольного опьянения, двигаясь в восточном направлении, выехал на встречную полосу и допустил лобовое столкновение с автомашиной «Лада Приора», которая ехала во встречном направлении.

Подробнее...
29.10.2023 12:27 / Общество
Благодаря шефской помощи Тувы в школе Луганской Народной Республики восстановлен аварийный спортзал

Глава Тувы Владислав Ховалыг в эти дни находится в рабочей командировке в Луганской Народной Республике. Сегодня он принял участие в открытии обновлённого спортивного зала школы №6 города Свердловска ЛНР, который был отремонтирован силами наших строителей в рамках оказания шефской помощи.

Подробнее...

Фоторепортажи

 Глава Тувы отметил День города вместе с кызылчанами по-спортивному на новых объектах

11.09.2017

День города, 9 сентября 2017 г.

09.09.2017

Мне комфортно в Туве – полпред Президента РФ Сергей Меняйло

04.09.2017

Предприятия и крестьянские фермерские хозяйства Тувы получили новую сельхозтехнику

04.09.2017

В столице Тувы сдан еще один  новый дом по программе переселения граждан из аварийного жилья

30.08.2017

Глава Тувы продолжает поиск среди выпускников-краснодипломников эффективных управленцев

18.08.2017

Глава Тувы встретился с офицерами - выпускниками, прибывшими в регион для прохождения службы

17.08.2017

Тувинскую баранину нужно еще более активно поставлять в крупные города Сибири – бренд-шеф AYS group Барчи Юлдашева

15.08.2017

Второй по стране «МФЦ для бизнеса» открылся в Туве

15.08.2017

Шолбан Кара-оол: Тува – перекресток цивилизаций и мост дружбы между народами

15.08.2017

Торжественное собрание, посвященное Дню республики и Наадыму

15.08.2017

Съезд животноводов Тувы  остается площадкой для честных дискуссий  и главным местом чествования передовиков

13.08.2017

В День Крещения Руси в Туве освятили новый православный храм

28.07.2017

В коллегии МВД по РТ принял участие Глава Тувы Ш. Кара-оол

20.07.2017

Рейтинг эффективности деятельности муниципалитетов Тувы за 2016 год возглавил Каа-Хемский район

19.07.2017

Глава Тувы встретился с молодыми животноводами Дзун-Хемчикского района

17.07.2017

Форум Тува-2030: Качество жизни – главная цель стратегии

03.07.2017

Тува, учитывая ее приграничное положение, обладает потенциалом в глобальном смысле

03.07.2017

Тува: Фестиваль русской культуры на Малом Енисее обретет название и слоган

01.07.2017

На гражданском форуме в Туве предлагают запретить продавать  алкоголь лицам  до 40 лет

29.06.2017


 
Медээлер
RSS
08.07.2014
Хоочуннарның чырык адынга

86 харлап чорааш мөчээн Көрей дайынының киржикчизи Виктор Давидович Фунтиковту Тыва орнукшуткан.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол хоочуннуң төрел болгаш чоок кижилеринге ханы кажыыдалын илереткен. «Виктор Давидович бодунуң ачы-хавыяазының дугайында кажан-даа чугаалавас биче сеткилдиг болгаш ажыл-ишчи кижи чораан, а бодунуң чуртунуң болгаш чоок кижилериниң мурнунга хамааты хүлээлгезин ак сеткил-биле күүседип келген -- деп, республика Баштыңы демдеглээн. — Ол бичии оол тургаш-ла, дайынның аар-бергезин көрүп келген, ооң соонда күрүнезиниң эрге-ажыктарын ыракта Көреяга камгалап турган. Тайбың үеде-даа ол шериг кижи болуп арткан, ажыл-ишчи чоруктуң болгаш кижилерге эки хамаарылганың үлегерин көргүзүп келген. Ындыг кижи кажан-даа уттундурбас».


Улаштыр номчуур...
08.07.2014
100 чылдың чартыын эгин кожа

Өг-бүле — ниитилелдиң “көрүнчүү”. Аңаа аас-кежиктиг хөй чылдар уламчылаан тудум, ооң дазылы улам быжыгар. Өг-бүле, ынакшыл болгаш шынчы чорук хүнү таварыштыр өг-бүле тудуп, кады чурттаанындан бээр 50 чыл четкен Сайын-оол Байлакович, Анна Хапынаковна олардан аас-кежиктиң чажыды чүдел дээрзин чугаалажыр аргалыг болдум.

Сайын-оол, Анна Ондарлар “алдын кудазын” июнь 14-те демдеглеп эрттирген. Аңаа ажы-төлү, уйнуктары, дөргүл-төрели байыр чедирип, өөрүп четтиргениниң чылыг сөстерин йөрээген. Өгнүң эр ээзи Чадаананың ортумак школазын дооскаш, Омск хоорайның көдээ ажыл-агый институдунга өөренмишаан, ооң чанында шериг кафедразынга шериг албан-хүлээлгезин эртип, биче лейтенант эргелиг болгаш дээди эртемниг чанып келген. ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының дужаалы-биле “Чыраа-Бажы” совхозунга кол зоотехник болуп, күш-ажылчы базымнарын эгелээн. Ооң соонда Сүт-Хөл району тургустуна бергенде, ооң күүсекчи комитединиң организастыг килдизинге ажылдааш, хүндүлүг дыштанылгаже үнген. Өгнүң херээжен ээзи Иймениң ортумак школазын, Кызылдың көдээ ажыл-агый техникумунуң саң-хөө салбырын дооскаш, төрээн суурунуң Культура бажыңын эргелекчилеп эгелээн. Ооң соонда Чөөн-Хемчик, Сүт-Хөл кожууннарынга социал адыр талазынга ажылдап чоруй, хүндүлүг дыштанылгаже үнген.

Улаштыр номчуур...
08.07.2014
Ажыл-ишчи өг-бүле

Чөөн-Хемчик кожууннуң Чыраа-Бажы сумузунда Өнер-оол, Наталья Донгактарның өг-бүлези мал-маганын өстүрүп, ногаазын тарып, ада-өгбезиниң ажыл-ижин уламчылап чурттап турар. 

Өг-бүле бир оолдуг, ийи кыстыг. Олар шупту Кызыл хоорайда амыдырап-чурттап турар. Уйнуктары алды четкен. Өгнүң херээжен ээзи 1974 чылдан эгелээш, амгы үеге чедир сумунуң эмчи амбулаториязының фельдшери бооп ажылдап турар, а эр  ээзи – 1969-1977 чылдарда «Чыраа-Бажы» совхозунга, эмнелгезинге чолаачылаан. 1984 чылдан 2007 чылга чедир Чадаананың арга камгалалының күрүне инспектору бооп ажылдаан, амгы үеде ол хүндүлүг дыштанылгада. Өнер-оол Донгактың ачазы Мончук-Хол Лопсанович ТР-ниң алдарлыг малчыны, а авазы Чигден  Кармаевна – 11 уругну өстүрүп кижизиткен маадыр ие.


Улаштыр номчуур...
07.07.2014
СЕРГЕЙ ШОЙГУ ЧУРТУНГА КЭЭП ЧОРААН

РФ-тиң камгалал сайыды Сергей Шойгу июль 4 болгаш 5 хүннеринде Тывага чораан, ол Президентиниң кадет училищезиниң тудуун барып көрген болгаш Кызылдың чурттакчызы кижи дег хоорайны кезий кылаштаан.

Ол магазиннерже кирип, чамдык чүүлдерни садып ап, бодунуң баарынга ынак чораан черлеринге четкилээн-даа. Кудумчуларга үр эвес селгүүстеп чорааш орукка ужурашкан кижилер-биле ол улуг күзелдии-биле хөөрешкен-даа.

Тудуг объектизин көрген соонда РФ-тиң камгалал сайыды Президентиниң кадет училищезиниң ийиги өөредилге корпузу 2015 чылга чедир туттуна бээр деп бүзүреткен. Ол сураглыг училищеге хүлээп алыр сургуулдарның баштайгы чыылдазының дугайында Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол дыңнаткан соонда, Сергей Шойгу ындыг шиитпирни хүлээп алган. 65 олутка шилилге аажок берге болган. Хүлээп алыышкын комиссиязынче 600 ажыг билдириишкин кирген. Ол ышкаш аңаа эвээш орулгалыг болгаш чогумчалыг эвес өг-бүлелерниң салым-чаяанныг ажы-төлүн хүлээп ап турарын Шолбан Кара-оол чугаалаан, республиканың бүгү кожууннарынга олуттарны берген.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Бүгү чуртка нептерээр

Чаа тыва марканың үндүрүлгези

Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур үндүрген маркаларны бадыткаарының езулалы Кызылга болуп эрткен.

Тываның Чазааның, ТР-ниң Информатизация болгаш харылаза яамызының Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур үндүрген марказының тускай бадыткалын Виктор Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга эрттирген, аңаа харылзаа адырының хоочуннары болгаш ажылдакчылары, хөй-ниитиниң төлээлери киришкен. Төөгүлүг ол болуушкунга уткуштур Национал музей Тывага хамааржыр ховар маркаларның делгелгезин организастаан, ону аалчылар болгаш чыылганнар улуг сонуургал-биле көргеннер. Маркага бадыткал демдээ болур почта штемпелин базар хүндүлүг хүлээлгени Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга, «Россияның почтазы» федералдыг күрүне албан чериниң филиалының удуртукчузу Владимир Ревенкога, Тываның информатизация болгаш харылзаа сайыды Органа Натсакка, өөредилге сайыды Каадыр-оол Бичелдейге онааган. Бир муң тиражтыг кылдыр үндүрген юбилейлиг чагаа хавын база аңаа делгээн.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Тураскаалга мөңгежидээлиңер

Тыва эки турачыларның чырык адынга чаңгыс улуг тураскаал-даа чок. Оларның 70 чыл оюн таварыштыр Кызыл хоорайның Ленин кудумчузунга азы Улуг-Хемниң паром аксынга маны даштан сиилбип кылган, чижээлээрге, аъдын мунган Кечил-оол Түлүш эки турачы өөрлерин долгандыр тургузуп алган турар улуг мемориал-тураскаалдан кылза кандыгыл? Шупту 206 кижи-дир, оларның аразында – 18-тен 20 харга чедир 10 аныяк кыстар. Дайын шөлү хамаанчок өлүм-чидим көрүп чорбаан аныяк кыстарга ол коргунчуг дайын кайы хире бергезин даап бодаар бис.

Бир катап 70 чылдар эгезинде сургакчылап чорааш, Ада-чурттуң Улуг дайынынга дузалажып турган эки турачы угбай Севил Ооржакка душ бооп ужуражы бердим. Хөйнү көрген маадыр угбай-биле өөрүшкү-маңнайлыг чугаалажы бердивис:


Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Оваа дагылгазы

Эрзин кожууннуң Мөрен сумузунга Ак-Хайыракан оваазын чыл санында дагыыры чаңчыл болган.

Бо чылын овааны Дамдын Бораагайның өг-бүлези солун кылдыр дагаан. Ол хүн хар чаап, хадып-даа турган болза, чоннуң хей-аъды бедик турган. Бичии уруглар аразында чадаг чарышка бирги черни Мин-Доржу Учурал алган. Улуг улус аразында хүрешке Кедик Куулар шүүлгеш, хой-биле шаңнаткан. Хоочуннар аразында чадаг чарышка бирги черни Саара Аракчаа алгаш, термос-биле шаңнаткан, а хоочун эр улус аразынга Анатолий Өлзей ийиги черни алгаш, бир шоодай далган-биле шаңнаткан. Ооң соонда чонга Мурат Дамдын каргырааны күүсеткен. Оваа дагылгазынга келген чонун шайладып, хүндүлээннер. Мөрен сумузунуң чагырга даргазы Сеңги Соян чыылган чонга байыр чедирген. Келир чылын овааны дагыырын Орус Намдалга, Александр Сараагайга болгаш Орлан Сереңмаага дамчытканнар.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Тыва дыл — эрте-бурунгу дыл

Ном-дептерден тываларның эрткен төөгүзүн номчуп чоруурга, кижиниң билбес чүүлдери хөй болур-дур. «Тоба», «дубо» деп сөстер бистиң эраның II-III вектеринде кыдат бижимелдерде демдеглеттинген. «Урянхай. Тыва дептер» деп номда «урянхай» деп сөстүң элээн каш хевирлерин айтып каан: Уланхоудан улянха, ву-лян-хэден ву-лян-хай деп сөстер укталып тывылган. Көрейлер даштыкыларны «оренгой» азы «оранкай», урянхит аймактарны бистиң эраның 552 чылдарындан бээр билдинип эгелээн деп база бижээн. «Моолдуң чажыт төөгүзү» деп номда «урянхай» деп сөс хөйү-биле ажыглаттынып турар. Бо номну 1240 чылда уйгур дылда бижиттинген деп номчаан мен. Ында «урянхай» деп сөстү арга-арыг чурттакчылары дээн тайылбыр база бар.

Тыва тоолдарда оюн оя, чигин чире чурттап чоруур болгай. Ой-чиктиң чурттакчылары база чадавас. Урянхайның бир чедимче чок утказы моол дылда «уранхай» деп очулдурарга «орбак» дээн сөске дөмейлежип турарындан деп бодаар мен.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Июль 6 — Ыдыктыг XIV Далай-Ламаның төрүттүнген хүнү

Июль 6-да бүгү делегейниң буддистериниң Энерелдиг баштыңы — Ыдыктыг Далай-Лама Башкывыстың төрүттүнген хүнү. Ол хүн көк Аът чылының чайының ортаа ак Аът айының 9 чаазы хуулгаазын хүн-биле дүгжүп, капсырлажып турары – эки демдек. Бойдустуң бир онзагай үези. Бо хуулгаазын үеде чүгле буддистер эвес, а бүгү депшилгелиг кижи төрелгетен Ыдыктыг Башкывыстың ханы уткалыг өөредиинге долу бүзүрелин илередип, делегейге тайбың чорукче чүткүлдүг чоруп турар. Ыдыктыг Башкының бүгү Россияның буддистеринге Индияда чорудуп турар Өндүр Өөредилгезинге Тываның чүдүкчүлериниң идепкейлиг киржип турары өөрүнчүг. Эң ылаңгыя аныяктарның интернет болгаш өске-даа массалыг информация чепсектерин дамчыштыр шажынга сонуургалы бедип турары илдең.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Аас-кежиктиң хүнү

Июль 2-де Кызыл кожууннуң Каа-Хем суурунга өскүс уругларга ийи-ийи квартиралыг он ийи чуртталга бажыңнарының дүлгүүрүн тыпсырының байырлыг езулалы болган.

Ол езулал аажок байырлыг байдалга, тудугжуларның, Кызыл кожууннуң болгаш Каа-Хем суурнуң чагыргаларының удуртукчуларының киржилгези-биле болуп эрткен. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ол байырлалдың хүндүлүг киржикчизи болган, чуртталга бажыңнарын алыр уруглар ону диңмиттиг «ура»-биле уткааннар. Өңнүг шарлар, белектер--бажың эт-херекселдери… дээш, чүү чок дээр! Өөрүшкүнүң карак чажы база эвээш эвес болган. «Мурнунда чүнү-даа канчаар аайын тыппайн ыглап турган мен, ам бөгүн өөрүшкүнүң карак чажын төктүп тур. Аас-кежиктиг кижи-дир мен, ол дээш силерге өөрүп четтирдим!»--деп, Алдынай Кюжюгет чугаалаан.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
«Чаңгыс демниг Россияда — чаңгыс демниг Тыва»

Делегей чергелиг эртем конференциязы

Июль 3-4 хүннеринде Кызылга Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чыл оюнга тураскааткан делегей чергелиг «Чаңгыс демниг Россияда — чаңгыс демниг Тыва: төөгү, амгы үе, келир үе» деп эртем конференциязы болуп эрткен. Аңаа Россияның эртемнер академиязының төлээлери, чурттуң аңгы-аңгы регионнарындан база Япония, Турция, Казахстан, Моолдан эртемденнер келген. Тываның эртем адырының төлээлери аалчыларын төлептиг уткуп-хүлээп, конференцияга идепкейлиг киришкен.

Байырлыг ажыдыышкын Тываның Чазааның хуралдаар залынга болган. Делегей чергелиг конференцияның киржикчилеринге ТР-ниң Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолдуң байырын ооң оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак чедирген. Тываның Чазааның Даргазы ук конференция юбилейлиг чылда эртем адырында болуп турар хемчеглерниң өзээн ээлеп турарын демдеглеп, ооң түңнелдери республиканың келир үедеги сайзыралынга ужур-дузалыг болурунга бүзүрелин илеретпишаан, эртемденнерниң чогаадыкчы ажыл-ижинге чаа-чаа ажыдыышкыннарны, чедиишкиннерни күзээн.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
«Кадайланыышкын»

Москваның В.Маяковский аттыг академиктиг театрының артистериниң Тывага оюн-көргүзүү Н.В.Гогольдуң «Кадайланыышкын» деп шиизи-биле доозулган. Бо сураглыг шиини номчуваан, көрбээн кижи ховар-ла боор. Бистиң В.Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театры база ону каш чыл бурунгаар тургускан, тыва көрүкчүлер улуг сонуургал-биле көрген.

Маяковский театрга «Кадайланыышкынны» режиссер Сергей Арцибашев тургускан. Ниитилелде өскерлиишкиннер хамаанчок,  бодунуң хууда амыдыралын-чуртталгазын безин өскертип шыдавас, шиитпир чок, чайгылчак эр кижини бо шииде көргүскен. Шииде кино болгаш театрның ат-сураглыг артистери, Россияның Улустуң артистери Светлана Немоляева, Игорь Костолевский, Михаил Филиппов олар кол рольдарны ойнап турар. Совет болгаш российжи кинонуң сылдызы Игорь Костолевскийни («Звезда пленительного счастья», «Безымянная звезда», «И это все о нем») бо шииде ажылындан кижи танывайн баар чыгыы, чүге дизе ону үргүлчү аныяк, чараш, көскү, талантылыг кижилерниң овур-хевирлерин ойнап келгенинден эки билир бис, а «Кадайланыышкында» ол бирде каттырынчыг, бирде чаржынчыг апаар, шала аамайзыг болгаш улгады берген эр кижини ойнап турар. Yстүнде адааным үш актерлар шиини езулуг амдан киир ойнап турар деп эскердим. Ылаңгыя Светлана Немоляева назы-харынга чанныр хире эвес-тир, Кудажы кадайның овур-хевирин бүзүренчиг кылдыр «диригжидип» шыдааны-биле хамыкты ол кайгаткан. Любовь Руденко, Михаил Филиппов оларның оюнун база магададывыс. Шиини хөйнүң ырлары, дириг хөгжү

Улаштыр номчуур...
04.07.2014
209 уругга путевкалар

Россияның онза солун черлеринге баары-биле федералдыг грантылар езугаар чиигелделиг турларны Тываның уругларынга база белеткеп турар.

Уруглар туризмин сайзырадыр сорулгалыг федералдыг төлевилел езугаар Тываның өөреникчилери бо чайын чурттуң он-он хоорайларын кезип, аян-чорук кылыр аргалыг болур. Россияның янзы-бүрү  чоннарының культуразын, езу-чаңчылдарын делгередир база аныяк-өскенни чурттуң төөгүзү-биле  улам ханы таныштырар сорулгалыг төлевилелди РФ-тиң Культура яамызы боттандырып турар. Тыва Республика бо төлевилелде бир дугаар киржип турар. Россияның онза солун черлеринге уругларны чедирер дээш экскурсия болгаш турисчи аян-чоруктарны белеткээр талазы-биле федералдыг грантылар шилилгезинге Тыва Республика киришкеш, ойнап алганы бо. ТР-ниң Культура яамызының дыңнадып турары-биле алырга, Тываның уругларынга 209 чиигелделиг путевкаларны берген.

Улаштыр номчуур...
03.07.2014
Бир олутта — тос кижи

Бо чылын республикага ажыттынар Президентиниң кадет училищезинче кирериниң шылгалдалары Кызылда эгелээн. 

Июльдуң 1-ден 17-ге чедир тускай комиссия бирги шилилге чадазын эрткен болгаш шиитпирлекчи шылгалдалар дужаар кылдыр санаттынган 591 элээдиниң билиин шылгаар. Тываның Өөредилге яамызының дыңнатканын езугаар алырга, училищеже кирериниң конкурузу дыка нарыыдаан — бир олутче 9 кижи кордап турар. Ынаар кирип алыр дизе элээди оолдар дөрт эртемге—орус болгаш даштыкы дылдарга, математикага билиин шылгадыр, күш-дамыр сайзыралын көргүзер. Кирериниң шылгалдазын дужаарының бүдүүзүнде Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол хүлээп алыышкын комиссиязының даргазы, РФ-тиң Камгалал яамызының шериг өөредилге килдизиниң начальниги Михаил Зырянов-биле ужурашкан. Чиигелделиг категорияның уругларынга хамаарыштыр Чазак Даргазы бодунуң бодалын база катап илереткен. Кирериниң шылгалдазын дужаар кылдыр  санатканнарның аразында ындыг категорияның уруглары 74 кижи болган. А ниити олуттарның саны 65.

Улаштыр номчуур...
02.07.2014
«Тоолчургу оранда келген дег бис...»

Июль 1-де Тываның Чазаанга аалчыларывыс — Владимир Маяковский аттыг академиктиг театрының артистери-биле парлалга конференциязы болуп эрткен. 

Конференцияның эгезинде ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак  республиканың төөгүзүн каксы таныштырып, Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чыл оюнга хамаарыштыр чугаалаан. Тыва-орус чоннарның аразында харылзаазын, чаңгыс салым-хуузун Россияның ат-алдарлыг артистери аажок сонуургаан. Гастрольдар ажылын деткиир федералдыг төптүң генералдыг директору Евгения Шерменева Тываның В.Көк-оол аттыг национал хөгжүм-шии театрынга Хүндүлел бижикти ооң директору Тываның Улустуң артизи Станислав Ирильге  тывыспышаан, тыва театрның чылыг-чымчак хүлээп алыышкынын онзалап демдеглээн. Россияның алдарлыг артизи Любовь Руденко Тываның арыг агаарын, бойдус чурумалын кайгап ханмаанын магадап чугаалап тура, бир-ле дугаар тыва театрга Тываның  Улустуң артизи Станислав Ирильдиң хөөмей-сыгыдын дыңнааш: «Тоолчургу оранда келген-дир бис» — деп бодаанын өөрүшкү-биле чугаалаан. Ол ышкаш өске-даа артистер боттарының Тыва, тыва театр, тыва көрүкчү дугайында бодалдары-биле үлешкен. Олар шупту Тывада сагыш-сеткил хайныктырар кайгамчык чараш чүүлдер хөй болганын демдеглээннер. «Тыва көрүкчүлерниң шиилерни харамдыгып, оларның утка-шынарынче сиңнигип көөрү өөрүнчүг-дүр.

Улаштыр номчуур...