Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Рабочая встреча Президента Владимира Путина с Главой Республики Тыва Владиславом Ховалыгом

Руководитель региона информировал Президента, в частности, о темпах жилищного строительства и мерах по развитию сельского хозяйства в Туве. 
В.Путин: Мы с Вами обсуждали ситуацию, уже отметили позитивные тенденции. Конечно, что касается стройки – у нас стройка в целом развивается хорошо по стране, рост 7,9 процента. Но в Туве – больше 50, по-моему, 53 процента.
В.Ховалыг: Да.


Подробнее...

Новости

RSS
04.06.2015 20:21 / Образование
Глава Тувы посетил республиканский ситуационный центр по мониторингу за ЕГЭ-2015

Глава Тувы Шолбан Кара-оол сегодня посетил республиканский ситуационный центр, который занимается оперативным мониторингом хода ЕГЭ по всей республике. Здесь работают региональные онлайн-наблюдатели, контролирующие ситуацию в школьных аудиториях. Напомним, единый государственный экзамен проходит в 29 пунктах проведения экзаменов с 311 аудиториями на 4620 мест. По сравнению с прошлым годом, когда действовало всего 6 аудиторий с видеонаблюдением в режиме онлайн, в этом году их количество увеличилось до 181, в режиме офлайн действуют 130 кабинетов. Аккредитовано 229 общественных наблюдателей, 36 федеральных общественных наблюдателей.

Основная задача ситуационного центра – обеспечение прозрачности ЕГЭ. 

Подробнее...
04.06.2015 17:18 / Мероприятия
Минэкономразвития России получил заявку ВТБ на госгарантии для финансирования проекта строительства тувинской железной дороги из ФНБ
Министерство экономического развития РФ получило заявку ВТБ на получение госгарантий для участия в финансировании проекта Тувинской энергетической промышленной корпорации/ТЭПК/из ФНБ. Об этом ТАСС сообщил замглавы МЭР Николай Подгузов. «По Туве паспорт утвержден. Мы скомпоновали все части проекта с точки зрения его финансирования. Это средства ФНБ, средства инициатора и банковский кредит. По банковскому кредиту мы получили заявку от ВТБ на получение госгарантий. Комиссия, которую я возглавляю, провела предварительное рассмотрение и одобрила государственную гарантию под этот кредит», - сказал Подгузов.

Он пояснил, что 40 % финансирования проекта - это средства ФНБ, 25 % - средства инициатора и 35 % - это банковский кредит. Подгузов добавил, что объем финансирования превышает 10 млрд. рублей, и поэтому проект требует дальнейшего рассмотрения и согласования. 
Подробнее...
04.06.2015 15:43 / Образование
При школах Тувы откроют центры изучения языков стран Азии

Глава Тувы Шолбан Кара-оол поручил Минобразования РТ активизировать участие республики в международных проектах, реализуемых в рамках сотрудничества со странами АРАССВА – Ассоциации региональных администраций стран Северо-Восточной Азии, в которую Тува входит вместе с 15 регионами азиатской части России. Поручение дано по итогам отчета заместителя министра образования Тувы Светланы Ощепковой и главы администрации Эрзинского района Романа Шинина об участии в рабочем заседании АРАССВА, проходившем 20-22 мая в Южной Корее.

Как сообщила Светлана Ощепкова, возглавлявшая делегацию России, на заседании были рассмотрены итоги деятельности Ассоциации в 2014 году и планы на 2015-й.  
Подробнее...
04.06.2015 15:41 / Сельское хозяйство
Тувинских овец и коз продемонстрируют на XII Сибирско-Дальневосточной выставке племенных животных

Тувинские животноводы представят свою продукцию на межрегиональной Сибирско-Дальневосточной выставке племенных овец и коз, которая пройдет в Чите с 8 по 11 июня. Как сообщили в Минсельхозпроде Тувы, республику на одном из самых крупных форумов племенных хозяйств России представят 5 ведущих хозяйств – бай-тайгинский СПК «Ооруг», СПК «Бай-Даг» из Эрзина, МУП «Деспен» и СПК «Белдир» Тес-Хемского района, а также барун-хемчикский кооператив «Биче-Тей».  

Подробнее...
04.06.2015 13:10 / Строительство
В Туве началось строительство котельных для городов Ак-Довурак и Шагонар
Энергостроительная корпорация «СОЮЗ» приступила к строительству двух угольных водогрейных котельных тепловой мощностью по 50 Гкал/ч в городах Ак-Довурак и Шагонар. Объекты будут возведены по заказу Министерства топлива и энергетики Тувы в рамках реализации региональной программы «Энергоэффективность и развитие энергетики на 2014 — 2020 годы». На строительство каждой из них в бюджете предусмотрено 1,2 млрд. рублей.

Как сообщили gov.tuva.ru в Минтопэнерго РТ, в настоящее время на строительных площадках ведутся подготовительные работы: завершается разработка котлованов главных корпусов котельных, ведутся работы по организации строительных городков и ограждению территории строительства, организовывается временное электроснабжение строительных площадок. ЭСК «СОЮЗ» выполняет весь комплекс работ по строительству котельных, начиная от проектирования до ввода готовых объектов в эксплуатацию.
Подробнее...
03.06.2015 22:16 / Общество
Ученые филологи Тувы написали открытое письмо по итогам круглого стола, посвященного вопросам образования

Электронный информационный журнал «Новые исследования Тувы» 2 июня опубликовал «Открытое письмо интеллигенции республики о праве изучать тувинский язык». Его подписали 67 человек – видные ученые, педагоги и общественные деятели. Обращение адресовано сопредседателям республиканского штаба ОНФ Л.О. Бурбучап, Т.Д. Дулушу, А.Г. Листкову. Копии направлены Главе Тувы Ш.В. Кара-оолу, министрам, а также спикеру Верховного Хурала К.Т. Даваа, председателю Общественной палаты Х.Д. Монгушу; Уполномоченному по правам ребенка в РТ С. Н. Аракчаа, а также средствам массовой информации.

В открытом письме приводятся итоги круглого стола ОНФ Тувы от 25 мая 2015 года со ссылкой на социальные сети в качестве источника информации. 
Подробнее...
03.06.2015 17:10 / Конкурсы
В Туве объявлены конкурсы на лучших учителей и классных руководителей

Минобразования Тувы готовится отобрать из учителей претендентов на ежегодные денежные поощрения из федерального бюджета, а также на премии и гранты Главы Тувы. Победителей этих конкурсов ждут 5 федеральных поощрений по 200 тысяч рублей за звание лучшего учителя и классного руководителя, 6 грантов по 50 тысяч рублей от Главы республики за наиболее интересные педагогические проекты и еще 4 премии на 30 тысяч рублей каждая, учрежденные премьером за классное руководство.

Как сообщили в министерстве, право на участие в конкурсе имеют учителя со стажем педагогической деятельности не менее трех лет. При этом педагоги, работающие исключительно на административных или организационных должностях, к конкурсу не допускаются. Премии и гранты присуждаются за высокие достижения в педагогической деятельности, получившие общественное признание.

Подробнее...
03.06.2015 17:24 / Энергетика
В Туве началась разработка ТЭО по строительству новой ТЭЦ для столицы республики

Внешэкономбанк, энергостроительная-корпорация «Союз» и Правительство Тувы намерены учредить партнерство, цель которого – реализация инвестиционного проекта по строительству новой ТЭЦ для столицы республики Кызыла. Сегодня Глава республики Шолбан Кара-оол подписал подготовленную Минтопэнерго РТ «дорожную карту», регламентирующую действия по привлечению инвестиций в этот проект. Как сообщил министр топлива и энергетики Тувы Роман Кажин-оол, ключевая цель создаваемого партнерства - разработка технико-экономического обоснования, которое определит общую стоимость строительства, а также поиск и привлечение инвесторов. На выполнение этой задачи Глава Тувы отвел 6 месяцев со дня учреждения партнерства.

Подробнее...
03.06.2015 16:18 / Общество
Глава Тувы предложил  узаконить сакральные места и традиции народа

Традиционный обряд освящения горы Бай-Тайга в этом году по инициативе Управления Камбы-Ламы Тувы прошел в день рождения Будды Шакьямуни – 2 июня. Глава республики Шолбан Кара-оол, обратившись к собравшимся на вершине мужчинам, поблагодарил их за участие в значимом для всей Тувы мероприятии: «Мы объявили в республике Год народных традиций, потому что очень важно для наших детей возродить забытые обычаи, обряды, традиции предков, разъяснить и популяризировать их. Отрадно видеть, что сегодня на место Оваа поднялись деды со своими сыновьями и внуками, показывая тем самым преемственность поколений в передаче духовного наследия. Первое восхождение на гору и обряд освящения мы провели девять лет назад. Девять лет мы приходим сюда, молимся о духовном развитии народа, о благополучии нашей земли – родной Тувы. И я верю, что наши молитвы достигают своей цели и священная Бай-Тайга оберегает Туву».

Подробнее...
03.06.2015 14:33 / Образование
Глава Тувы потребовал в "ручном режиме" искать одаренных детей-сирот для поступления в   Президентское кадетское училище

Глава Тувы Шолбан Кара-оол потребовал от вице-премьера по соцполитике Органы Натсак лично контролировать отбор детей в Президентское кадетское училище, чтобы исключить любой протекционизм – в частности, по родству и состоятельности родителей. Об этом он заявил на аппаратном совещании, где обсуждались предварительные итоги приема документов. По последним данным, в приемную комиссию поступило 534 заявления. Набор ведется в 5,7,8 классы. Таким образом, на одно место претендуют 8-9 человек. Количество мест увеличится в новом учебном году с 65 до 130.

«Конкурс по-прежнему большой, желающих много. Но это должны быть дети из многодетных семей, дети-сироты, дети, оказавшиеся в трудной жизненной ситуации, из села, - особо подчеркнул Глава Тувы Шолбан Кара-оол

Подробнее...

Фоторепортажи

Глава Тувы: Учителя остались такими же – до мозга костей подвижниками

04.10.2017

В отдаленных населенных пунктах Тувы появилось долгожданное вещание ГТРК «Тыва»

03.10.2017

Глава Тувы посетил село Дон-Терезин Барун-Хемчикского района

16.09.2017

Кубок Главы Тувы завоевал борец из Монголии

11.09.2017

 Глава Тувы отметил День города вместе с кызылчанами по-спортивному на новых объектах

11.09.2017

День города, 9 сентября 2017 г.

09.09.2017

Мне комфортно в Туве – полпред Президента РФ Сергей Меняйло

04.09.2017

Предприятия и крестьянские фермерские хозяйства Тувы получили новую сельхозтехнику

04.09.2017

В столице Тувы сдан еще один  новый дом по программе переселения граждан из аварийного жилья

30.08.2017

Глава Тувы продолжает поиск среди выпускников-краснодипломников эффективных управленцев

18.08.2017

Глава Тувы встретился с офицерами - выпускниками, прибывшими в регион для прохождения службы

17.08.2017

Тувинскую баранину нужно еще более активно поставлять в крупные города Сибири – бренд-шеф AYS group Барчи Юлдашева

15.08.2017

Второй по стране «МФЦ для бизнеса» открылся в Туве

15.08.2017

Шолбан Кара-оол: Тува – перекресток цивилизаций и мост дружбы между народами

15.08.2017

Торжественное собрание, посвященное Дню республики и Наадыму

15.08.2017

Съезд животноводов Тувы  остается площадкой для честных дискуссий  и главным местом чествования передовиков

13.08.2017

В День Крещения Руси в Туве освятили новый православный храм

28.07.2017

В коллегии МВД по РТ принял участие Глава Тувы Ш. Кара-оол

20.07.2017

Рейтинг эффективности деятельности муниципалитетов Тувы за 2016 год возглавил Каа-Хемский район

19.07.2017

Глава Тувы встретился с молодыми животноводами Дзун-Хемчикского района

17.07.2017


 
Медээлер
RSS
02.03.2014
Чээрби чыл эрткенде

Кыдатта хан төрел чонувус дугайында

Чээрби чыл бурунгаар «Иштики Азияның бойдузун болгаш культуразын камгалап-кадагалаары» деп бүгү делегейниң  эртем-шинчилел төлевилелинге киржир аргалыг болган мен. Ол төлевилелдиң кол-ла сорулгазы чедир шинчилеттинмээн регионнарга шинчилел ажылдарын чорудары турган. Синьцзянда эвээш санныг тывалар чурттап чоруурун дыңнааш, ынаар чоруур деп шиитпирлеп алган мен.Синьцзянга 22 хондум. Аңаа чоруткан шинчилел ажылдарымның түңнелинде элээн каш статьяларны,  «Чаңгыс чон: үш салым-чол»  деп монографияны бижээн мен. Ынчалдыр меңээ эки билдинмес, барык тоолда дег бодап турганым кыдат тывалары эргим болгаш чоок кижилер апарган.

Улаштыр номчуур...
28.02.2014
Республиканың Баштыңының дневниги

Мындыг аттыг акцияны «Комсомольская правда» солуннуң Красноярск хоорайда филиалы Тываның школаларынга интернет дамчыштыр эрттирген 

Ооң утка-шынары мындыг. Республиканың школаларының бо акцияга киржиксээн өөреникчилери 2013 чылдың ноябрь 10-дан декабрь 10-га чедир кичээлдерге алган 4-5 демдектерин интернеттеdnevnik2013@list.ru деп адресче чорудар, ону барымдаалап, акцияның түңнелдерин үндүрер. Акцияның тиилекчилери Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол-биле ужуражып, дневнигинге ооң адын салдыртып алыр. Акцияга киржип эгелээн өөреникчилерниң саны кончуг хөй, оларның кичээлдерге ап турар демдектеринде 4 деп демдек дыка эвээш болгаш, «Республиканың Баштыңының дневниги» акцияга чүгле 5 демдекке өөренип турарлар тиилээр дээрзи дораан-на билдине берген. Оларны хар-назын аайы-биле эге класстарның, ортумак класстарның болгаш үстүкү класстарның өөреникчилериниң бөлүктеринге акцияның организакчылары аңгылаан. Ынчангаш акция үезинде «демдектер мөөрейи» үе-черге киржикчилерниң аразынга чөптүг байдалга эрткен.

Улаштыр номчуур...
28.02.2014
Боттары шиитпирлээр

Тыва Республиканың Чазааның Бажыңынга «Тыва Республиканың Тус чер чагыргаларының чөвүлели» Ассоциациязының кежигүннериниң 5-ки съездизи болуп эрткен. Аңаа республиканың бүгү кожууннарының чагырыкчылары болгаш сумулар баштыңнары киришкен. 

Тыва Республиканың Баштыңы — Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол 2014 чылда салдынган сорулгалар хөй, оларны боттандырары-биле кончуг күжениишкинниг ажылдаары чугула дээрзин демдеглээн. «Тыва — арыг-силигниң болгаш корум-чурумнуң девискээри» губернатор төлевилели ылаңгыя  сумуларга чедимчелиг ажылдаар ужурлуг. Девискээрлерде бокту доктаамал аштап-арыглаарын чаңчылчыдар. Чоокта чаа адалар шуулганынга күш-ажылдың кижилеринге, өг-бүлениң эр баштыңчыларынга күрүне онза деткимчени көргүзер дугайында база катап чугаалашкан. Өг-бүлелерге болгаш социал өскүс чорукту болдурбазы-биле социал болгаш чогуур албан черлери дузаны көргүзер. Шолбан Кара-оол тус чер чагыргаларының удуртукчуларынга мынчаар чугаалаан:

Улаштыр номчуур...
28.02.2014
Эдирээ дег оруктар, элеп-тоглаан машиналар
Сөөлгү каш чылдарда «Россияның оруктары» деп программа-биле  автооруктарны чыл санында септеп, чаартып, дескилеп, кылып турары өөрүнчүг чүве бо. Ылаңгыя республиканың көдээ суурларынче автомашина оруктарын септеп, дескилеп, мырыңай асфальтылап турар апарган. Орук асфальтылап кылыры Россиядан акшаландырыышкын дузазы чокта Тывага тоң берге айтырыг-дыр. Ону «Россияның оруктары» деп тускай сорулгалыг программа езугаар боттандырып, акшаландырып турар. Регион бодунуң бюджединден база акша-хөреңгини   үндүрүп турар.
Улаштыр номчуур...
28.02.2014
101 харлыг фронтучу

Ада-чурттуң камгалакчызының хүнүнүң бүдүүзүнде Тыва Республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчизи Павел Андреевич Тихоновка белек-селектиг аалдап чораан. Ооң маадырлыг чоруу дээш республиканың баштыңының, Чазааның кежигүннериниң өмүнээзинден фронтучуга өөрүп четтириишкинни болгаш хүндүлелди ол илереткен. Чазак Даргазының оралакчызы Павел Андреевич-биле шайлап чугаалашкан. «Бистиң өгбевис – кайгамчык кижи-дир. Ооң улуг угаан-сарыылдыын болгаш сагыш-сеткилиниң сергээн бо кижи бедии-биле үнелей бээр. Ооң-биле хөөрежири солун болду. Бурган аңаа кадыкшылды ам-даа сөңнээр-ле болзун! Бистиң хоочуннарывыс – бистиң чоргааралывыс. Февраль 24-те ол 101 харлаар! Кайгамчык солун болгаш чуртталгага ынак боорун-на күзээр-дир мен» — деп, Анатолий Дамба-Хуурак ужуражыышкын соонда чугаалаан.

Улаштыр номчуур...
25.02.2014
Уттундурбас спортчу байырлал

Тываның Баштыңы: «Сочиге Олимпиада российжилерниң чоргааралы болгаш уттундурбас байырлалы болуп арткан» 2014 чылдың Олимпиадазының медальдарының саны-биле Россияның олимпийжи командазы тергиидеп үнген. Ооң кол эгиннежип турганы Норвегияның чыынды командазы 11 алдын, 5 мөңгүн база 9 хүлер медальдарлыг болган.

Россияның чыынды командазы эрткен үеде чурттуң спортчуларының кышкы Олимпий оюннарынга чаалап алганы медальдар санының талазы-биле  тергиин түңнелин  (1988 чылда Калгариге ССРЭ-ниң командазы 29 медальды чаалап алган) база ажып каапкан. Кышкы Олимпий оюннарын бодунуң девискээринге эрттиргеш, тиилекчи болган чурттарның дөрт дугаары Россия болган. Ооң мурнунда Лейк-Плесид – 1932 чыл, АКШ; Осло – 1952 чыл, Норвегия; Ванкувер – 2010 чыл, Канада чурттары боттарының девискээринге тиилекчи болганнар.

Улаштыр номчуур...
25.02.2014
«Кышкы дүне чылгы манааш, хыйланмайн ырлап өстүм»

Шаандан тура эр кижиниң чорук-херээ аът-биле холбаалыг чораан. Ону чечен чогаалдардан-даа номчуп болур, чижээ, чылгычы кижиниң дугайында Бады-Байыр Тараа­чының «Кайгал» деп номунда: «Адавастайның үргүлчү-ле кончуг шыырак, чүгүрүк аъттар мунуп чоруурун Киваа, бичии хирезинде, эскерип чораан» — деп бижээни кончуг солун.  

Yстүнде киирген чижекте дег, мээң бөгүнгү маадырым  чыраа, саяк база чүгүрүк аъттар өстүрүп чоруур чылгычы Сергей Бады-Хооевич Ынаалай. «Эзир чурту — хаяда, кижи чурту — хонажында» деп чоннуң чеченинде сөглээни дег, ада-өгбезиниң көжүп-дүжүп чораан турлагларында оларның мал кадарып чораан чымыштыг ажылын ол уламчылаан. Эрзин, Тес – ооң өскен-төрээн делгемнери. Өг-бүлениң беш ажы-төлүнүң хеймери. Ачазы — совхоз, колхозтуң чылгы малын кадарып чораан хоочун чылгычы. Авазының ачазын Сангыы мөге дээр. Ооң ук-дөзүнде мөгелер бар болгаш Сергей Бады-Хооевичиниң  хоочуннар аразынга шүглүп чораан ужуру-даа ында.

Улаштыр номчуур...
25.02.2014
Тываның каратэжилери – ийиги черде

Кызыл хоорайның «Сүбедей» спорт өргээзинге Афганистандан совет шериглерни үндүргениниң 25 чылынга тураскааткан Сибирь федералдыг округтуң чемпионады болгаш Бүгү-россия чергелиг «Азия төвүнүң кубогу» каратэ маргылдаазы болуп эрткен. 

Хевис кырынга 14 хардан өрү назылыг Сибирьниң 200 ажыг оол, кыс спортчулары күжүн шенешкен. Ниитизи-биле бо маргылдааларга 24  бөлүк медальдар дээш деңзи аайы-биле спортчулар демисешкен. Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол болгаш Новосибирск облазының Каратэ федерациязының президентизи Вениамин Пак спортчуларга чедиишкиннерни күзээн. Маргылдааның түңнелдери-биле алдын, мөңгүн, хүлер, ниитизи-биле 29 медальды тыва спортчулар чаалап алган. А эң-не хөй алдын медаль — Новосибирскиниң «Чедиишкин» спортчу-патриотчу клувунуң спортчуларында. Бо клубтуң спортчулары чемпионнуң бедигээжинче 6 катап үнгеннер. Тываның спортчулары 4 алдын медальдыг, 16-17 харлыг элээди оолдар аразынга боттарының деңзи категорияларынга Артур Жамкочян, Кежик Кыргыс болгаш Менди Монгуш, 18 харлыг болгаш оон улуг назылыг аныяктар аразынга Амир Мунзук чемпион адын база катап бадыткаан.

Улаштыр номчуур...
25.02.2014
Кыштаглаашкын хүр ажып турар

Агаар-бойдустуң таарымчалыг болуп турары-биле Чөөн-Хемчик кожуунда мал кыштаглаашкыны хүр эртип турар.

Февраль айның санаашкыны-биле кожуунда мыйыстыг бода малдың баш саны – 15222, ооң иштинде төрүүр инек – 6512, шээр мал – 102173 баш, төрүүр хой, өшкү – 53519,  чылгы мал – 5171, белер – 1830, хаваннар – 652, төрүүр хаван – 157 болгаш 7 баш теве кыштаглаашкынны онча-менди эртип турар. Көдээ ажыл-агый өнчүзүнүң бүгү хевирлериниң кышкы турлагларында 16116 тонна сиген, 1296 тонна саваң, 559 тонна тараа культураларындан мал чеми белеткеттинген.

Улаштыр номчуур...
24.02.2014
В.Путин байыр чедирген

РФ-тиң Президентизи Владимир Путин Тываның Баштыңынга болгаш Тыва Республиканың эр чонунга Ада-чурт камгалакчызының хүнү-биле байыр чедирген. «Хүндүлүг Шолбан Валерьевич! Ада-чурт камгалакчызының хүнү-биле байыр чедирип тур мен. Чуртувустуң эрес-дидим шериглериниң кайы-даа үелерде маадырлыг чоруктары  бистиң төөгүвүстүң адырылбас кезээ болуп артар. Yе-шаг, салгалдар солушса-даа, өндүр улуг тиилелгелерниң чалыны кезээ шагда улус-чонну каттыштырып,  Ада-чурт база ооң алдарлыг оолдары дээш чоргааралды улам күштелдирип чоруур. Төрээн чуртка бараан болуп, ооң айыыл чок чоруун хандырып, хамаарышпас чоруун камгалаарының амыр эвес мергежилинге  чүрээниң ханызындан бердинген кижилерни бөгүн хүндүткеп байырлаар бис. Олар дээрге төрээн чуртунга, хамааты хүлээлгезинге шынчызы-биле бердинген кижилер-дир.

Улаштыр номчуур...
24.02.2014
Шылгаралдың шаңналдары

Тыва Республиканың Чазаанга Ада-чурт камгалакчыларының хүнүн таварыштыр хүлээнген ажылынга ак сеткилдиг, кызымаккай ажылдап келгеннерге, дайын хоочуннарынга, спортчуларга күрүне шаңналдарын тывыскан. Тыва Республиканың Баштыңы—Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол бо төөгүлүг чылда, онзагай байырлал бүдүүзүнде эң-не төлептиглерге күрүне шаңналдарын тыпсыры канчаар-даа аажок аас-кежик дээрзин демдеглээн. Тываның Журналистер эвилелиниң даргазы, «Новый век» телеканалдың кол редактору Эльвира Лифанованың өгбелери Ада-чурттуң улуг дайынының үезинде Ленинград бүзээлээшкининге киришкеш, «Дайынчы шылгарал», «Германияны тиилээни дээш» медальдарның болгаш  өске-даа шаңнал-макталдарны чаалап алган. Бо хүн оларның уруглары, төрелдери эрес-дидим, маадырлыг өгбелериниң чырык адынга шаңналдарны алган. РФ-тиң камгалал сайыды Сергей Шойгу төрээн черинде болуушкуннарны доктаамал хайгаарап турар. Ол бо удаада «Центр Азии» солунда үнген «Лифановская шпана» деп чүүлдү номчааш, аажок сонуургап, Эльвира Сергеевнага ооң маадырлыг өгбелери дээш өөрүп четтиргенин илереткен чагааны чоруткан.

Улаштыр номчуур...
24.02.2014
Төрээн чуртун камгалаары—ыдыктыг хүлээлге

Февраль 20-де Тыва Республиканың Национал музейинге Тыва Республиканың Баштыңы—Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол шериг чоруурунга белеткенип турар оолдар-биле ужурашкан. Ада-чурт камгалакчыларының байырлалынга тураскааткан ужуражылгага «Дайынчы акы-дуңмалышкы чорук» хөй-ниити организациязының кежигүннеринден аңгыда дайын хоочуннары база келген. ТР-ниң шериг комиссары Юрий Марков, дайын шимчээшкиннериниң хоочуну полковник Сергек Шактар республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан чедип келген оолдарга байырлал таварыштыр чаагай  чүүлдерни күзээн.Эрткен чылын шеригже бистиң республикадан 1825 оол чоруткан, ол дээрге Россия деңнелинде эки көргүзүг. Шериг чоруур оолдарның кадыының байдалы багай эвес дээрзин комиссариаттың эмчилери демдеглеп турар. Эрткен чылын дайынчы мергежилдерге 315 кижини өөредип, республиканың шериг комиссариады салдынган сорулгазын тергиин эки күүсеткен. Бо чылын 255 оолдарны дайынчы мергежилдерге белеткээр, амгы үеде 23 кижи керээ езугаар шериг албан-хүлээлгезин эрттирип турар.

Улаштыр номчуур...
21.02.2014
Онза камгалал

Бо чылын февраль 23-тү Россияның армиязы элээн көдүрлүүшкүннүг уткуп турар. Ооң чылдагааны – Сергей Шойгу Россияның камгалал сайыдының албан-дужаалынга чыл хире ажылдааш, мурнуку үеде чыглы берген белен эвес айтырыгларны дээштии-биле сайгарып шыдааны. Сергей Шойгу психологияны кажан-даа ханы өөренип чорбаан, ынчалза-даа кандыг-даа чүвениң ындын өттүр билир ышкаш угаан-сарыылдыг. Камгалал сайыдының албан-дужаалынга ажылдап эгелээни баштайгы хүнде-ле, генерал погоннарлыг шериг форманы кедип алгаш, камгалал яамызынга чедип келген. Шойгу өттүр билген ышкаш. Чаа сайыттан чогум-на ону Россияның шерии манап турган – камгалал сайыды погоннарлыг болур ужурлуг. Бир эвес чаа сайыт ийи-үш хонук шериг хеп кетпээн-даа болза, Россияның армиязы сандарай бербес болбайн канчаар, ооң шериг хептиг ажылдап эгелээринден хөй чүве хамааржыр дээрзин Шойгу билип турган. Кызыл шөлге Тиилелгениң парадынга Суворов болгаш Нахимов училищелериниң курсантыларын киириштер, «Аврора» крейсерни шериг-далай флодунуң составынче катап эгидер деп Россияның чаа камгалал сайыдының шиитпирлээни онзагай сүлде медээ болган. Ындыг медээ Россияның армиязынга херек турган – ындыг сүлде медээни армия алган.

Улаштыр номчуур...
18.02.2014
Тывызыксыг суугу

Тыва Республиканың Чазаанга бо чылдың январь айда болган чөвүлел хуралга Кызыл хоорайга хөй каът бажыңнарны тударын көвүдедириниң, найысылалдың экологтуг байдалының баксыраар чоруун болдурбазының айтырыгларын чугаалажып көрген.

2011-2012 чылдарда Кызылдың девискээринде болгаш хоорай чоогунда харда химиктиг бүдүмелдерниң чүү хире чыылганын шинчилээн эртемденнер база ол хуралдың ажылынга киришкен. Хуралга сөс алган эртемден Наталья Янчаттың дыңнатканы-биле алырга, хөмүр-даш-биле одаар суугуларлыг бажыңнарның чанында харда кижилерниң кадыынга хоралыг химиктиг бүдүмелдер хөй, Кызылдың чылыг-энергетика төвүнүң агаарны хирлендирип турары доктааткан өй-чижектен көвүдевейн турар. Кызылдың агаарын хирлендирбезиниң бир аргалары Каа-Хем хөмүр-даш уургайының хөмүр-дажын эзилдирип болбаазырадыры, энергияның чаа хевирлерин шиңгээдип алыры. Ол хуралга саналдар езугаар алырга, шинчилелдерден өске, Кызыл хоорайны хөмүр-даш ыжы, хөөзүнден хирлендирбес дээш, херек кырында боттандырыпкан тус черниң технологиялары чок бооп турар. Ол хуралга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Кызыл хоорайның агаарының арыг болуру эртемденнерге база хамааржыр айтырыг-дыр деп демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
18.02.2014
Кызыл-Арыгда салым-чаяанныглар

Эрткен неделяның дыштаныр хүнүнде Таңды кожууннуң Кызыл-Арыгда 8-ки хевирниң кадыы кошкак уругларның школа-интернадынга «Шын» солуннуң редакциязы аалдап четкен. Херимнеп каан улуг девискээр иштинде  хөй санныг бажыңнарның барын бодаарга, мында улуг коллектив ажылдап турары илдең. Школа-интернаттың төп оран-савазынче кирип кээривиске, ооң директору Клара Ивановна Комбу бисти чылыг-чымчак уткуп-хүлээп алды. Орук-суурга кандыг чораанывысты сагыш човап айтыргаш, изиг аъш-чем белеткээн столунче шайлаары-биле чалады. Сүүзүннүг сүттүг шайны аартап ора, удуртукчу башкы интернаттың ажыл-ижи-биле каксы таныштырып чугаалады. Школа-интернатка бажында кемдээшкинниг төрүттүнген, ооң салдарындан угаан-медерелиниң сайзыралы оожум деңнелде уругларны тускай сорулгалыг программа-биле өөредип-кижизидип турар. Мында 77 өөреникчи, 55 башкы болгаш кижизидикчи башкылар 

Улаштыр номчуур...