|
Главная
Главное
Руководитель региона информировал Президента, в частности, о темпах жилищного строительства и мерах по развитию сельского хозяйства в Туве.
В.Путин: Мы с Вами обсуждали ситуацию, уже отметили позитивные тенденции. Конечно, что касается стройки – у нас стройка в целом развивается хорошо по стране, рост 7,9 процента. Но в Туве – больше 50, по-моему, 53 процента.
В.Ховалыг: Да.
Подробнее...
Новости
12.08.2015 17:17 / Конкурсы
В первый конкурсный день Международного фестиваля «Хоомей в Центре Азии» перед жюри выступили более 30 сольных исполнителей из районов Тувы, Монголии, Японии, Китая, Хакасии, Башкортостана, Горного Алтая. Среди музыкальных групп представили классический хоомей 4 ансамбля и столько же продемонстрировали современную интерпретацию горлового пения. Особенностью фестиваля является то, что в конкурсе участвуют не только известные музыканты, но и начинающие исполнители.
Соревнование солистов-хоомейжи проходит в Центре тувинской культуры, ансамбли выступают на сцене Дома народного творчества. На обеих площадках оказалось немало желающих бесплатно послушать удивительное звучание хоомея, увидеть и поддержать конкурсантов.
Подробнее...
12.08.2015 07:48 / Общество
Во вторник Глава Тувы Шолбан Кара-оол распорядился выделить из резервного фонда материальную помощь семьям членов экипажа вертолета Ми-8 и других сотрудников "Туваавиа", погибших в октябре 2014 года в авиакатастрофе над Тоджинским и Кызылским районами.
Глава региона на заседании правительства отметил, что тот злополучный рейс был частным и выполнялся компанией «Туваавиа» на коммерческой основе. Что стало причиной трагедии, и соблюдались ли правила безопасности, выяснит оперативно-следственная группа.
Но это, по мнению Шолбана Кара-оола, не умаляет достоинства профессионала в своем деле командира экипажа Адар-оола Норбу, который удостаивался высоких наград республики за мастерство высшего пилотажа.
Подробнее...
12.08.2015 01:52 / Образование
Накануне
нового учебного года одним из волнующих моментов для родителей является доступность школьных учебников.
ВКонтакте на имя Главы Тувы Шолбана Кара-оола поступили обращения граждан по поводу приобретения учебников для детей за свой счет.
В сообщениях говорится, что многодетная мать только за учебники одного ребенка - второклассника должна заплатить 4787 рублей, восьмикласснице, у которой мама получает зарплату 6000 рублей и на иждивении еще один ребенок, учебники обойдутся в 7000 рублей.
Глава Тувы Шолбан Кара-оол поручил руководству Министерства образования и науки Тувы взять вопрос доступности школьных учебников на особый контроль.
Подробнее...
11.08.2015 23:32 / Мероприятия
Глава Тувы Шолбан Кара-оол провел встречу с председателем Госсобрания Эл-Курултай Республики Алтай Иваном Белековым, который также является председателем правления комиссии по делам ЮНЭСКО в Республике Алтай.
Иван Итулович Белеков представляет в Туве официальную делегацию Республики Алтай, прибывшей для участия в Первом Международном фестивале «Хоомей в Центре Азии» на приз Главы Республики Тыва. Шолбан Кара-оол и Иван Белеков обсудили вопросы развития туризма в регионах, затронули тему сохранения и поддержки коренных малочисленных народов Сибири.
Подробнее...
11.08.2015 21:32 / Сельское хозяйство
В Монгун-Тайге от засухи пострадало почти 60% сенокосных угодий. Тем не менее, по словам заместителя председателя администрации района по сельскому хозяйству и экологии Александра Донгака, заготовка кормов началась. На сегодняшний день по всему району запасено 216 тонн сена, из них 20 тонн скошено механизированной бригадой на сельхозугодьях Улуг-Хемского района по договоренности между властями муниципальных образований.
Большего всего заготовлено для ГУП «Моген-Бурен» - 121 тонна, ГУП «Малчын» - 35 тонн, остальное приходится на крестьянско-фермерские и личные подсобные хозяйства. Руководители крупных животноводческих хозяйств ведут переговоры о приобретении кормов в Кызылском, Каа-Хемском районах.
Подробнее...
11.08.2015 18:49 / Конкурсы
Праздничное открытие фестиваля состоялось на набережной Кызыла на площадке перед скульптурным ансамблем «Царская охота» на фоне уходящего дня. Зрелищное театрализованное представление артистов Национального театра Тувы покорило собравшихся зрителей. Шаманское камлание с обращением к духам окружающей природы, к духам предков с просьбой о ниспослании удачи, благополучия и процветания, воспевание любви к Родине, к Великой реке Эне-Сай – Енисею, радость от встречи в Центре Азии с гостями фестиваля и возжжение символического огня традиционного тувинского обряда «сан-салыр» - так стартовал четырехдневный марафон горлового пения в Туве.
Подробнее...
11.08.2015 18:05 / Культура
Глава Тувы Шолбан Кара-оол перед торжественным открытием I–го Международного фестиваля-конкурса «Хоомей в Центре Азии» встретился с почетными гостями и участниками мероприятия. В Туве собрались и прославленные виртуозы горлового пения, и начинающие артисты со всех уголков Тувы, России и мира. Из 8 иностранных государств, 6 российских регионов прибыли исполнители хоомея со своими наставниками и болельщиками. 211 участников заявлено в конкурсе!
«Огромное спасибо за поддержку Первого международного фестиваля-конкурса «Хөөмей в Центре Азии», - обратился Шолбан Кара-оол к участникам встречи. - Мы сейчас накануне очень важного события – открытия конкурса. Поэтому, прежде всего, хотел бы вас искренне поприветствовать, поблагодарить за ваш приезд и желание разделить идею вот такого конкурса. Спасибо вам за это. Надеюсь, Хоомей для вас – такая же любовь, как для меня».
Подробнее...
11.08.2015 06:26 / Строительство
Сегодня Глава Тувы Шолбан Кара-оол провел встречу с представителями сообщества строителей республики, в ходе которой были обсуждены, как достижения, так и проблемы отрасли. В целом, глава республики поблагодарил собравшихся за ударный труд и вручил передовикам государственные награды:
«Рад приветствовать вас. Прежде всего, хочу поздравить вас с Днём строителя. В строительном комплексе всегда работали и работают специалисты высочайшей квалификации, настоящие труженики и созидатели. Ваша профессия по праву пользуется почетом и уважением в обществе.
Подробнее...
11.08.2015 06:02 / Дети
Об этом сегодня заявила вице-премьер по социальным вопросам Органа Натсак. По ее словам, девочка в возрасте 1 года 1 мес. в понедельник остается в реанимации ресбольницы №1. Ее состояние оценивается как стабильно тяжелое. Министру здравоохранения Тувы Орлану Донгаку поручено обеспечить ребенку надлежащее лечение и реабилитацию, держать ее состояние на личном контроле.
Утром девятого августа во дворе многоквартирного дома 10 по улице Калинина произошло дорожно-транспортное происшествие – автомобиль врезался в детскую горку, на которой находился ребенок.
Подробнее...
11.08.2015 02:47 / Муниципалитеты
В понедельник на аппаратном совещании Глава Тувы Шолбан Кара-оол остановился на состоянии дорог и обеспечении дорожной безопасности. Он заявил, что одной из причин ДТП могут быть самострои - несанкционированные местными органами власти подъездные пути к основным дорогам. Подобная картина складывается на улице Магистральной, которая захватывает и Кызыл, и Кызылский район. В минувшие выходные на Магистральной произошла автоавария с участием ВАЗ-2107 и Газели.
«И аварии в городе происходят в том числе из-за вашего бездействия и нежелания формировать комплексный план развития оси окружных дорог столицы
Подробнее...
Фоторепортажи
01.04.2013
29.03.2013
25.03.2013
25.03.2013
25.03.2013
19.03.2013
17.03.2013
15.03.2013
14.03.2013
14.03.2013
08.03.2013
06.03.2013
26.02.2013
05.10.2012
13.09.2012
01.05.2012
30.10.2017
23.08.2013
Медээлер
06.03.2014
Украинада байдалга хамаарыштыр
Тываның Баштыңы: «Крымчыларга бистиң дузазывыс дээрге, Россияга удур хөөннү тывылдырган чорукка удур демисежип турар бүгү украиннер-биле эп-сеткил каттыштырылгазы-дыр».
Хуу акша-хөреңги-биле Крымга дуза чедирериниң дугайында республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң эгелээшкинин Тываның Чазааның кежигүннери деткээннер. Украинада эрге-чагырганы күш-биле ээлеп алганнарның политиказы-биле чөпшээрешпейн турарындан экономиктиг болгаш саң-хөө хоозуралынга чедер чеде берген украин автономияның чурттакчы чонунга дуза кылдыр бир хүннүң шалыңын шилчидеринге регионнуң яамыларының болгаш ведомстволарының удуртукчулары белен.
Улаштыр номчуур...
06.03.2014
Эрткен неделяда Тываның ыраккы Тожу кожуунга ивижилерниң болгаш аңчыларның 18-ки фестивалы болуп эрткен. Ооң кол сорулгазы Тожунуң үндезин чурттакчыларының чүс-чүс чылдарда кылып келген ажылының хөгжүлдезинче кичээнгейни хаара тудары, бо адырга шылгараан кижилерни хүндүткеп байырлаары, чоннуң езу-чаңчылдарын кадагалаары, аныяк салгалды кижизидери болур. Совет үеде Тывага ивилерниң саны 15 муң баш чедип турган, ынчалза-даа иви ажыл-агыйын рынок өскертиишкиннериниң чылдары чылча шапкан. 2003 чылда Тывада азырал ивилерниң саны чүгле 516 апарган. Ивини азырап өстүрери Тожу чонунуң чаңчылчаан ажыл-ижи болганда ону кадагалап арттырар болгаш катап тургузар талазы-биле бөлүк хемчеглерни Тываның Чазаа боттандырып турар.
Улаштыр номчуур...
04.03.2014
«Өске регионнарга ажылдаар кылдыр улусту көжүреринге деткимче көргүзериниң программазы Сибирьге таарымча чок» — деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол санап турар. Красноярскиниң экономиктиг шуулганынга чугаа чидиг болган, ооң киржикчилери боттарының бодалдарын изии-биле илереткен.
Федералдыг удуртукчулар регионнарның баштыңнары-биле чөпшээрешпейн-даа, чөпшээрежип-даа болур, а бизнестиң төлээлери шуут өске саналды киирер эргелиг. Чугааның кол сорулгазы — бот-боттарының үнүн дыңнаары болгаш ниити түңнелге келири. Бо чылын Красноярскиге болган XI экономиктиг шуулганга өске чүүлдер-биле холбаштыр Чөөн Сибирьге болгаш Ыраккы Чөөн чүкке «шапкын хөгжүлдениң девискээрин» тургузарының талазы-биле саналдарны белеткээриниң айтырыгларын чугаалашкан, ол дугайында РФ-тиң Президентизи Владимир Путин Федералдыг Хуралга Айыткалынга демдеглеп турган.
Улаштыр номчуур...
04.03.2014
Март 2-де Масленица неделязының сөөлгү хүнүнде найысылалдың Арат шөлүнге чоннуң хөглээшкининге киришкеш, кышты үдээн православтыг байырлалдың солун хемчеглериниң херечилери болдувус.
Ол хүн шөлге улуг-бичии, аңгы-аңгы чүдүлгелиг, янзы-бүрү язы-сөөктүг чон чыглып келген. Таптыг-ла дүштекиниң 12 шак турда Тываның хөгжүм-шии театрының даштыкы индиринге Кызыл хоорайның чогаадыкчы коллективтериниң оюн-тоглаалыг концерти эгелээн. Даштын агаарның температуразы часкы үеге дүүшпес соок болза-даа, сеткил хайындырар ыр-шоор, баштак аянныг кожамыктар база күжүн болгаш аваангырын шенешкеннерниң мөөрейлери чыылган чоннуң хей-аъдын көдүрүп, байырланчыг хөөннү улам күштелдирген. Кидис идикти ырадыр октаар мөөрейге чүгле херээжен улус киришти. Бичии көвүрүг дег бедик черге сыртыктар-биле демисежиринге элээди оолдар идепкейлиг ойнадылар. Дески, кылаң кылдыр чазап каан 6,5 метр узун хемчээлдиг чагының бажында белектерни алыксаан кижилерниң хөйүн канчаар. Ынчалза-даа оларның аразындан чүгле каш кижи чагы бажынче үнүп шыдадылар. А оларга белеткээн белектер аянныг-ла: бо шагның телевизору, хеп чуур машина, планшет, ойнаар приставкалар дээш оон-даа өске.
Улаштыр номчуур...
04.03.2014
Сыын ажыл-агыйы
Каш ай бурунгаар Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Бии-Хем кожуунда уксаалыг сыын ажыл-агыйының тудуунуң баштайгы чагызын тургузарынга киришкеш: «Ажыл-херектиң чүгле эгезинде бис, салдынган сорулганы чедип алыр дээш эвээш эвес күжениишкиннерни үндүрер бис» — деп онзалап демдеглээн. А февраль 28-те Туран хоорайдан ырак эвесте Туран-Бажы деп черде «Туран сыын ажыл-агыйы» КУБ-туң девискээринге Алтай Республиканың «Абайский» уксаажыдылга заводундан баштайгы 121 баш аныяксыыннарны база 3-6 харлыг 61 баш мыйгакты эккелгени ажыл-агый төлевилел боттандырылгазының чедиишкинниг эгелээниниң көскү бадыткалы болган.
Улаштыр номчуур...
04.03.2014
Россияның экономиказының болгаш бүгү ниитилелдиң чаагай чоруунуң келир үези
Чоокку чылдарда «Азияже көзенекти ажыдар» сорулга Россияның мурнунда тургустунган деп, Күрдума депутады, «Чаңгыс демниг Россия» партиязының либералдыг платформазының база бир башкарыкчызы Виктор Зубарев санап турар. Ол дидим сорулга сайгарлыкчы эгелээшкиннерни идепкейжидер, капиталды болгаш кижи курлавырларын чурттуң чөөн чүгүнче угландырар арганы тургузар. Ооң санап турары-биле алырга, оларның эң солун угланыышкыннары — Ангара — Енисей талазын сайзырадырының, Новосибирск — Красноярск аразынга дүрген чоруур орукту болгаш Курагино — Кызыл демир-оруун тударының дугайында төлевилелдер болур.
Улаштыр номчуур...
02.03.2014
Кыдатта хан төрел чонувус дугайында
Чээрби чыл бурунгаар «Иштики Азияның бойдузун болгаш культуразын камгалап-кадагалаары» деп бүгү делегейниң эртем-шинчилел төлевилелинге киржир аргалыг болган мен. Ол төлевилелдиң кол-ла сорулгазы чедир шинчилеттинмээн регионнарга шинчилел ажылдарын чорудары турган. Синьцзянда эвээш санныг тывалар чурттап чоруурун дыңнааш, ынаар чоруур деп шиитпирлеп алган мен.Синьцзянга 22 хондум. Аңаа чоруткан шинчилел ажылдарымның түңнелинде элээн каш статьяларны, «Чаңгыс чон: үш салым-чол» деп монографияны бижээн мен. Ынчалдыр меңээ эки билдинмес, барык тоолда дег бодап турганым кыдат тывалары эргим болгаш чоок кижилер апарган.
Улаштыр номчуур...
28.02.2014
Мындыг аттыг акцияны «Комсомольская правда» солуннуң Красноярск хоорайда филиалы Тываның школаларынга интернет дамчыштыр эрттирген
Ооң утка-шынары мындыг. Республиканың школаларының бо акцияга киржиксээн өөреникчилери 2013 чылдың ноябрь 10-дан декабрь 10-га чедир кичээлдерге алган 4-5 демдектерин интернеттеdnevnik2013@list.ru деп адресче чорудар, ону барымдаалап, акцияның түңнелдерин үндүрер. Акцияның тиилекчилери Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол-биле ужуражып, дневнигинге ооң адын салдыртып алыр. Акцияга киржип эгелээн өөреникчилерниң саны кончуг хөй, оларның кичээлдерге ап турар демдектеринде 4 деп демдек дыка эвээш болгаш, «Республиканың Баштыңының дневниги» акцияга чүгле 5 демдекке өөренип турарлар тиилээр дээрзи дораан-на билдине берген. Оларны хар-назын аайы-биле эге класстарның, ортумак класстарның болгаш үстүкү класстарның өөреникчилериниң бөлүктеринге акцияның организакчылары аңгылаан. Ынчангаш акция үезинде «демдектер мөөрейи» үе-черге киржикчилерниң аразынга чөптүг байдалга эрткен.
Улаштыр номчуур...
28.02.2014
Тыва Республиканың Чазааның Бажыңынга «Тыва Республиканың Тус чер чагыргаларының чөвүлели» Ассоциациязының кежигүннериниң 5-ки съездизи болуп эрткен. Аңаа республиканың бүгү кожууннарының чагырыкчылары болгаш сумулар баштыңнары киришкен.
Тыва Республиканың Баштыңы — Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол 2014 чылда салдынган сорулгалар хөй, оларны боттандырары-биле кончуг күжениишкинниг ажылдаары чугула дээрзин демдеглээн. «Тыва — арыг-силигниң болгаш корум-чурумнуң девискээри» губернатор төлевилели ылаңгыя сумуларга чедимчелиг ажылдаар ужурлуг. Девискээрлерде бокту доктаамал аштап-арыглаарын чаңчылчыдар. Чоокта чаа адалар шуулганынга күш-ажылдың кижилеринге, өг-бүлениң эр баштыңчыларынга күрүне онза деткимчени көргүзер дугайында база катап чугаалашкан. Өг-бүлелерге болгаш социал өскүс чорукту болдурбазы-биле социал болгаш чогуур албан черлери дузаны көргүзер. Шолбан Кара-оол тус чер чагыргаларының удуртукчуларынга мынчаар чугаалаан:
Улаштыр номчуур...
28.02.2014
Сөөлгү каш чылдарда «Россияның оруктары» деп программа-биле автооруктарны чыл санында септеп, чаартып, дескилеп, кылып турары өөрүнчүг чүве бо. Ылаңгыя республиканың көдээ суурларынче автомашина оруктарын септеп, дескилеп, мырыңай асфальтылап турар апарган. Орук асфальтылап кылыры Россиядан акшаландырыышкын дузазы чокта Тывага тоң берге айтырыг-дыр. Ону «Россияның оруктары» деп тускай сорулгалыг программа езугаар боттандырып, акшаландырып турар. Регион бодунуң бюджединден база акша-хөреңгини үндүрүп турар.
Улаштыр номчуур...
28.02.2014
Ада-чурттуң камгалакчызының хүнүнүң бүдүүзүнде Тыва Республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчизи Павел Андреевич Тихоновка белек-селектиг аалдап чораан. Ооң маадырлыг чоруу дээш республиканың баштыңының, Чазааның кежигүннериниң өмүнээзинден фронтучуга өөрүп четтириишкинни болгаш хүндүлелди ол илереткен. Чазак Даргазының оралакчызы Павел Андреевич-биле шайлап чугаалашкан. «Бистиң өгбевис – кайгамчык кижи-дир. Ооң улуг угаан-сарыылдыын болгаш сагыш-сеткилиниң сергээн бо кижи бедии-биле үнелей бээр. Ооң-биле хөөрежири солун болду. Бурган аңаа кадыкшылды ам-даа сөңнээр-ле болзун! Бистиң хоочуннарывыс – бистиң чоргааралывыс. Февраль 24-те ол 101 харлаар! Кайгамчык солун болгаш чуртталгага ынак боорун-на күзээр-дир мен» — деп, Анатолий Дамба-Хуурак ужуражыышкын соонда чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
25.02.2014
Тываның Баштыңы: «Сочиге Олимпиада российжилерниң чоргааралы болгаш уттундурбас байырлалы болуп арткан» 2014 чылдың Олимпиадазының медальдарының саны-биле Россияның олимпийжи командазы тергиидеп үнген. Ооң кол эгиннежип турганы Норвегияның чыынды командазы 11 алдын, 5 мөңгүн база 9 хүлер медальдарлыг болган.
Россияның чыынды командазы эрткен үеде чурттуң спортчуларының кышкы Олимпий оюннарынга чаалап алганы медальдар санының талазы-биле тергиин түңнелин (1988 чылда Калгариге ССРЭ-ниң командазы 29 медальды чаалап алган) база ажып каапкан. Кышкы Олимпий оюннарын бодунуң девискээринге эрттиргеш, тиилекчи болган чурттарның дөрт дугаары Россия болган. Ооң мурнунда Лейк-Плесид – 1932 чыл, АКШ; Осло – 1952 чыл, Норвегия; Ванкувер – 2010 чыл, Канада чурттары боттарының девискээринге тиилекчи болганнар.
Улаштыр номчуур...
25.02.2014
Шаандан тура эр кижиниң чорук-херээ аът-биле холбаалыг чораан. Ону чечен чогаалдардан-даа номчуп болур, чижээ, чылгычы кижиниң дугайында Бады-Байыр Тараачының «Кайгал» деп номунда: «Адавастайның үргүлчү-ле кончуг шыырак, чүгүрүк аъттар мунуп чоруурун Киваа, бичии хирезинде, эскерип чораан» — деп бижээни кончуг солун.
Yстүнде киирген чижекте дег, мээң бөгүнгү маадырым чыраа, саяк база чүгүрүк аъттар өстүрүп чоруур чылгычы Сергей Бады-Хооевич Ынаалай. «Эзир чурту — хаяда, кижи чурту — хонажында» деп чоннуң чеченинде сөглээни дег, ада-өгбезиниң көжүп-дүжүп чораан турлагларында оларның мал кадарып чораан чымыштыг ажылын ол уламчылаан. Эрзин, Тес – ооң өскен-төрээн делгемнери. Өг-бүлениң беш ажы-төлүнүң хеймери. Ачазы — совхоз, колхозтуң чылгы малын кадарып чораан хоочун чылгычы. Авазының ачазын Сангыы мөге дээр. Ооң ук-дөзүнде мөгелер бар болгаш Сергей Бады-Хооевичиниң хоочуннар аразынга шүглүп чораан ужуру-даа ында.
Улаштыр номчуур...
25.02.2014
Кызыл хоорайның «Сүбедей» спорт өргээзинге Афганистандан совет шериглерни үндүргениниң 25 чылынга тураскааткан Сибирь федералдыг округтуң чемпионады болгаш Бүгү-россия чергелиг «Азия төвүнүң кубогу» каратэ маргылдаазы болуп эрткен.
Хевис кырынга 14 хардан өрү назылыг Сибирьниң 200 ажыг оол, кыс спортчулары күжүн шенешкен. Ниитизи-биле бо маргылдааларга 24 бөлүк медальдар дээш деңзи аайы-биле спортчулар демисешкен. Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол болгаш Новосибирск облазының Каратэ федерациязының президентизи Вениамин Пак спортчуларга чедиишкиннерни күзээн. Маргылдааның түңнелдери-биле алдын, мөңгүн, хүлер, ниитизи-биле 29 медальды тыва спортчулар чаалап алган. А эң-не хөй алдын медаль — Новосибирскиниң «Чедиишкин» спортчу-патриотчу клувунуң спортчуларында. Бо клубтуң спортчулары чемпионнуң бедигээжинче 6 катап үнгеннер. Тываның спортчулары 4 алдын медальдыг, 16-17 харлыг элээди оолдар аразынга боттарының деңзи категорияларынга Артур Жамкочян, Кежик Кыргыс болгаш Менди Монгуш, 18 харлыг болгаш оон улуг назылыг аныяктар аразынга Амир Мунзук чемпион адын база катап бадыткаан.
Улаштыр номчуур...
25.02.2014
Агаар-бойдустуң таарымчалыг болуп турары-биле Чөөн-Хемчик кожуунда мал кыштаглаашкыны хүр эртип турар.
Февраль айның санаашкыны-биле кожуунда мыйыстыг бода малдың баш саны – 15222, ооң иштинде төрүүр инек – 6512, шээр мал – 102173 баш, төрүүр хой, өшкү – 53519, чылгы мал – 5171, белер – 1830, хаваннар – 652, төрүүр хаван – 157 болгаш 7 баш теве кыштаглаашкынны онча-менди эртип турар. Көдээ ажыл-агый өнчүзүнүң бүгү хевирлериниң кышкы турлагларында 16116 тонна сиген, 1296 тонна саваң, 559 тонна тараа культураларындан мал чеми белеткеттинген.
Улаштыр номчуур...
|
|