Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


 В Туве более 250 человек борются с таёжными пожарами в Тандинском районе

В Туве существенно усилены группировки спасателей, которые трудятся на ликвидации природных пожаров в лесах. На утро сегодняшнего дня, по данным Минлеса Тувы, к тушению привлечены более 460 человек - это на сотню больше, чем днём ранее. Работают специалисты подразделения Авиалесоохраны, Главного управления МЧС России по Республике Тыва, Минобороны, Службы ГО и ЧС, наземные группировки органов местного самоуправления и добровольные пожарные команды.

Подробнее...

Новости

RSS
19.10.2023 12:10 / Экономика
Владислав Ховалыг проинспектировал ход строительства санаторно-курортного комплекса «Чедер»

Возведение санаторно-курортного оздоровительного комплекса «Чедер» входит в перечень строек Индивидуальной программы социально-экономического развития Тувы, которая была принята федеральным правительством в 2020 году. Здравница круглогодичного пребывания сможет принимать в год порядка 8 тысяч отдыхающих.

Подробнее...
19.10.2023 10:54 / Безопасность
В Туве намерены ужесточить наказание за бесконтрольный выпас скота

С начала этого года на дорогах республики произошло 13 ДТП с наездом на животных, переходивших трассу, в результате которых два человека погибли, шестеро получили травмы. Отдельно ведется статистика дорожных аварий, где причинен лишь материальный вред.

Подробнее...
18.10.2023 21:10 / Юбилеи
Глава Тувы Владислав Ховалыг прошёл всероссийское тестирование на знание Конституции РФ

«Поддержал проект однопартийцев и принял участие во Всероссийском конкурсе по знанию основного закона нашей страны, - рассказал Глава. - Это лишь малая часть масштабной просветительской акции, которую #ЕдинаяРоссия запустила в честь юбилейной годовщины Конституции». 

Подробнее...
18.10.2023 17:26 / Здравоохранение
В Туве персонал  учреждений здравоохранения и социальной защиты обязали носить защитные маски

Власти Тувы по рекомендации регионального управления Роспотребнадзора ввели обязательный масочный режим для  персонала медицинских и социальных учреждений.  Требование  закреплено указом Главы Тувы, который вступил в силу с 13 октября.
 

Подробнее...
18.10.2023 13:22 / Общество
Владислав Ховалыг возглавил Наблюдательный совет регионального отделения общества «Знание»

Вопрос о создании Наблюдательного совета регионального отделения Российского общества «Знание» сегодня рассматривался на общем собрании членов общества при участии приглашенных гостей. Единогласным голосованием члены совета приняли решение создать наблюдательный орган отделения и выбрали его председателем Главу Республики Тыва Владислава Ховалыга. Кандидатура руководителя региона была предложена генеральным директором общества Максимом Древалем.

Подробнее...
18.10.2023 09:31 / Экономика
Глава Тувы принял участие в заседании Межрегиональной ассоциации «Сибирское соглашение»

99-ое заседание членов Межрегиональной ассоциации экономического взаимодействия субъектов РФ «Сибирское соглашение» проходило в формате видеоконференцсвязи. Члены ассоциации рассмотрели итоги совместной работы на полях ПМЭФ-2023, где представляли коллективную экспозицию «Большая Сибирь», и обменялись предложениями относительно планов работы МАСС в следующем году.

Подробнее...
17.10.2023 23:39 / Происшествия
В Кызылском районе Тувы произошло смертельное ДТП с двумя погибшими

В 19.35 17 октября в правоохранительные органы поступило сообщение диспетчера "Улуг-Хемский межкожуунный медицинский центр" о том, что на 859 километре трассы Р-257 "Енисей" произошло дорожно-транспортное происшествие с участием двух автомобилей. По предварительным данным, автомобиль "Тойота Ипсум" врезался в стоявшую на обочине "Газель". В результате столкновения погибли двое мужчин, находившихся в автомобиле "Ипсум".

Подробнее...
17.10.2023 14:22 / Здравоохранение
В Управлении Роспотребнадзора по РТ рассказали, как идёт вакцинация в разных районах Тувы

В Туве сегодня от сезонного гриппа привито уже более 123 тысяч человек, или 36,6% населения, что составляет 61,8% от плана. По данным Управления Роспотребнадзора, темпы вакцинации в разных муниципальных образованиях республики существенно разнятся.

Подробнее...
17.10.2023 12:06 / Безопасность
В Туве по итогам 9 месяцев сохраняется тенденция к снижению преступности

МВД России отметило Туву в числе регионов, показывающих устойчивое снижение общей преступности. Об этом Главе республики Владиславу Ховалыгу на аппаратном совещании сообщил министр внутренних дел региона Сергей Кондрашов. По его словам, общее число зарегистрированных в январе – сентябре преступлений в Туве снизилось в сравнении с аналогичным периодом 2022 года на 18,6 % (по России – на 2,1%), а к сентябрю 2021 года – на 37 %.

Подробнее...
17.10.2023 08:45 / Спорт
В Туве прошли отборочные соревнования на чемпионат и первенство СФО по самбо

В Туве приступили к формированию сборной республики по самбо, которая в декабре отправится на первенство и чемпионат Сибирского федерального округа в Новосибирск. Отборочные соревнования, организованные Центром спортивной подготовки республики и региональной Федерацией самбо, прошли в течение двух дней в спортивном зале «Херел», участие в них приняли 120 самбистов Тувы.

Подробнее...

Фоторепортажи

Заехал в стоматологическую поликлинику и наркологический диспансер, чтобы на месте посмотреть, как организован прием пациентов.

31.08.2022

В Национальном парке г. Кызыла прошёл митинг в поддержку российских военнослужащих, участвующих в специальной военной операции.

30.08.2022

Чемпионат Республики Тыва по борьбе хуреш, посвящённый Дню Республики Тыва и Наадыму-2022

16.08.2022

В Туве в День Республики отдали дань памяти основоположнику тувинской государственности

15.08.2022

В честь Дня Республики в Правительстве Тувы состоялась церемония награждения тружеников разных отраслей

15.08.2022

На площадке III республиканского гастрономического конкурса белой пищи "Ак чем-2022"

14.08.2022

На Тос-Булаке стартовали основные мероприятия главного праздника животноводов Тувы Наадыма-2022.

13.08.2022

В честь Дня республики и Наадыма в Туве состоялось вручение госнаград

12.08.2022

В Кызыле завершилось строительство двух многоквартирных домов по улице Иркутская, 9/1 и 9/2.

12.08.2022

Жители Тувы вышли на митинг в поддержку специальной военной операции

09.08.2022

Глава Тувы проинспектировал хозяйства и строящиеся объекты Тандинского кожууна

07.08.2022

В начальной школе №8 Кызыла строят спортзал, который ждали десять лет

02.08.2022

Глава Тувы вручил государственные награды военнослужащим 55 отдельной мотострелковой бригады (горной)

01.08.2022

Глава Тувы Владислав Ховалыг провел совещание об итогах проведения весенне-полевых работ и о ходе кормозаготовительной кампании на территории республики в текущем году.

27.07.2022

Рад был встрече с нашими гостями, спикерами Российского Общества «Знание», приехавшими в Туву для проведения просветительского форума «Умный маршрут: навыки ХХI века».

27.07.2022

Глава Тувы Владислав Ховалыг принял участие в расширенном заседании коллегии прокуратуры Республики Тыва

26.07.2022

Встречаем Мергена Донгака дома! Вчера Звезду Героя ему прикрепил на китель наш прославленный земляк, Герой России, министр обороны Сергей Кужугетович Шойгу!

22.07.2022

В Туве родственникам погибших военнослужащих вручили ордена Мужества

14.07.2022

Глава Тувы поздравил выпускников – отличников школьной учебы

02.07.2022

Чемпионат России по вольной борьбе

27.06.2022


 
Медээлер
RSS
17.09.2013
Энергетиктерниң дузазы
«Сибирьниң девискээрлер аразында четкилер компаниязы» ажык акционерлиг ниитилелдиң чиңгине директору Константин Петухов-биле Тываның Баштыңының ужуражылгазының кол темазы Тываның девискээринде энергетика объектилериниң кышка белеткели болган. «Тываэнерго» ажык акционерлиг ниитилел кышка белеткел ажылдарын бүрүнү-биле доосканын, бир эвес келир кыжын озал-ондактыг байдалдар тыптып кээр болза, оларны чайладырынга эргежок чугула материалдарның курлавырын тургусканын «Сибирьниң девискээрлер аразында четкилер компаниязының» удуртукчузу Тываның Баштыңынга дыңнаткан.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Ада - өгбелерим чурту - Кара-Талым
«Кижи — чурттуг, куш — уялыг» дээр. Кым-даа кижиге төрүттүнген, өскен чери, чаңгыс хемниң суун ижип, анай-кара чажындан-на аразында харылзажып, аал-оранынга үнчүп-киржип, чаңгыс аяк шайны үлежип ижип чораан арат-чону, кады ойнап өскен эш-өөрү, чону кончуг. Эрткен оруувусче, төөгүвүсче хая көрнүрү дээрге, мээң бүзүрел, бодап чоруурум езугаар алырга, ада-өгбелеривистиң салгалдарынга дээш төрээн чер-чуртун хумагалап, камгалап, сайзыралдың оруунче углап, тургузуп каанының дугайында болгаш оларның хөй-ниитиге билдингир, элеп читпес ис болуп арткан ажыл-чорудулгазын кажан-даа утпайн, сактып чорууру чугула дээрзин сагындырары-дыр.

Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Тыва Республиканың Конституциязының 103 чүүлүнүң 17 пунктузу, «Тыва Республиканың Конституция судунуң дугайында» Тыва Республиканың Конституция хоойлузунуң 10 чүүлү, Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) регламентизиниң 134 чүүлү езугаар Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) доктаадыры болза:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Чаа котельнаяның тудуу – сөөлгү чадада
Эң кол чүүл – үш котелду төндүр эптей тургускан болгаш бирээзин шагда даштындан чылыглап каан. Өске ийи котелдуң чылыглаашкыны дооступ турар. «Стройсервис» КХН хүлээникчи организацияның удуртукчузу Юрий Гавриловтуң чугаалап турары-биле алырга, каш хүн бурунгаар электри дериг-херекселин эккелген, ону таарыштыр тургузарынга белеткел ажылдары эгелээн. Бо үе-чада котельнаяны ажылдадырынга аажок чугула, ооң соонда оран-саваның бараанын долузу-биле дөзевилээр. Август 8-те Хову-Аксы суурга РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округта Бүрүн эргелиг төлээзи Виктор Толоконскийниң киржилгези-биле болган хуралга котельнаяны ажыглалче киирериниң хуусаазын тодараткан турган деп сагындыраалы. «Бөгүн бис сентябрь 15-ке чедир котельнаяның белен турарының сорулгазын салдывыс. Сентябрь 20-ниң хүнүн-де хереглекчилерге чылыг турбас болза, ону чурум хажыдыышкыны деп санаар. Сорулга үе-шаанда күүсеттинер дээрзинге менде чигзиниг чок, 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Тываның Баштыңының ээлчеглиг хүлээп алыышкыны
Бо удаада өөредилгениң алдарлыг ажылдакчызы, улус өөредилгезиниң тергиини, хоочун башкы Анфиса Чаш-ооловна Тюлюш ажылдап турган чылдарында школазы-биле чыып, кадагалап алганы шыгжамырын көргүскен. «Мында эрги тыва бижик-биле Моол биле Тыва республиканың кызыгаарларында кызыгаарлаашкынны чорудуп турарының сактыышкыннары бижиттинген» — деп, хоочун башкы тайылбырын эгелээн. Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол сактыышкыннарның шыгжамырын ажып көргеш, республиканың төөгүзүнге хамаарыштыр үнелиг материал бооп болур-дур деп башкы-биле чөпшээрешкен. Тыва Республиканың өөредилге сайыды К. Бичелдейге бижимел ажылдарны Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институду-биле кады парлаарының аргазын өөренип көөрүн база сүмелээн. Тыва биле Моолдуң харылзааларының төөгүзү-биле эки таныш, филолог эртемден, сайыт эрги тыва бижикти билир болгаш, материалды боду очулдуруп болурун дыңнаткан. Анфиса Чаш-ооловна ооң дилээн кичээнгейге алганы дээш Тываның Баштыңынга өөрүп четтиргеш, институттуң эртемденнери-биле демниг ажылдаарын аазаан.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Төлептиг кызылчыларга күрүне шаңналдары
Тыва Республиканың Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол сөс алгаш, эрес-кежээ, кызымак, ак сеткилдиг ажылы-биле бедик күш-ажылчы чедиишкиннерни чедип алгаш, өскелерге үлегерин көргүзүп чоруур тергииннерниң тергииннеринге байыр чедиргеш, Кызыл хоорайның хөгжүлде-сайзыралынга, Тыва биле Россияның чаңгыс демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылын демдеглээр юбилейлерни төлептиг уткуур дээш бөгүн кылдынып турар ажылдарга, келир үеде сорулгаларга доктааган.
— Чылдың-на сентябрьның ийиги улуг-хүнүнде Кызыл хоорайның хүнүн байырлап демдеглээри чаңчыл апарган. Бөгүн кызылчыларның байырлалының бүдүүзүнде күш-ажылдың кижилерин, мурнакчыларны шаңнап-мактап турарывыс өөрүнчүг-дүр. Ынак хоорайывыс бодунуң 100 харлаар юбилейинче бүзүрелдиг базып орар. Кызыл сөөлгү чылдарда каракка көзүлдүр чаарттынып, янзы-бүрү айыраң, чараш чечектерлиг хоорай апарганын көрүп тур бис. Кызыл ам улуг тудуг шөлү болуп, ында хөй тудуглар, чуртталга бажыңнары туттунуп, оруктарын эде кылып, чаарттынып турар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Кызыл хоорайның спутник талазында байдал
Кызылчылар юбилейни төлептиг уткуур дээш шыырак белеткенип турарлар. Оон ыңай амыдыралдың хүн бүрү айтырыглары база бар, хоорай долгандыр девискээрниң арыг-силии, кудумчуларның чаагайжыдылгазы, бажың-балгатты байырлал шинчизинче киирери дээш, ам-даа кылыр ажыл-ла хөй. Ооң чамдыызын Кызыл хоорай чагыргазы, шынап-ла, кылган. Оруктар чаарттынып турар, чаа чуртталга бажыңнары немешкен. Хары угда шиитпирлеттинмес, берге айтырыглар база бар. Ол дээрге планда чок бажың-балгат тудуглары-дыр, ынчаарга оларны кызырарының дугайында хемчеглерни база чорудуп турар. Ооң-биле чергелештир 2008 чылдан тура «Чечектелген Кызыл» мөөрейни кызылчыларга чарлаан. Бо чылын ону республика деңнелдиг «Тыва – арыг-шеверниң болгаш корум-чурумнуң девискээри» губернатор төлевилели кылдыр эде көрген, чоннуң мынаар кол кичээнгейни углап турары өөрүнчүг.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Элбек дүжүттүң ээзи
«Күш-ажыл кижини каастаар» дижир. Ол ылап-ла шын. Чайын Сергей Допчааевич, Чечен Сереновнаның бажыңының чаны чараш сад-ла. Соңгазының баарында янзы-бүрү чечек-чимис хөлбеңнээн, бажың чанында огородунда дүжүдү эрте-ле быжып эгелээр, ында чүнү чок дээр: капуста, морковь, помидор дээш, суурларда чонувустуң хөй кезиинде тарыыр нептереңгей ногааларындан аңгыда, шпинат, петрушка, өңнүг капуста дээш, кижи танывас ногааларны тарып алган болур. Куда-дой, байыр-найыр дээш чайын черле чүнү демдеглевес дээр. Бо өг-бүлеге чону барып, хереглээн ногааларын, чечек-чимизин дилеп алырлар. Сергей акыйның бир кайгамчык аажызы – чонунга дуза чедиргеш өөрүп, амыраары, артында-ла арны чырый берген, хүлүмзүрүп тургулаар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Субурган тудуун эгелээн
Yстүү Усинскиде тываларның субурган тудуп алыр бодалы ийи чыл четкен. Оларның ол күзели бо чайын боттанган. Июль 10-да Кызыл хоорайның Орус культура төвүнге ачы-дуза марафонун эрттирген, ооң түңнелинде тудуг материалдары садып алырынга 136 муң рубль кирген. Ол хүннү субурганны тудуп эгелээни кылдыр санап болур.Чаньчуп субурган тудуунуң эгелей бергенинге чоннуң өөрүшкүзү оларның арын-шырайындан-на илдең болду. Журналистерниң салган айтырыгларынга суурнуң чурттакчылары күзелдии-биле харыылап бергеннер.
Алексей Флегентов, Yстүү Усинск суурнуң чагырга даргазы:
— «Мында чурттап турар тываларга субурганны тудуп тургусканы — тыва культураны тургузарының бир демдээ. Yстүү Усинск суурда 300 ажыг тывалар бар, шупту чурттакчы чоннуң 15 хуузу. Мооң мурнунда тывалар хөй турган, малчыннар уругларының интернады болгаш тыва дылды 9 класска чедир башкылап келгени солун. 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Хүндүлээш, бүзүрелди көргүскен
Сентябрь 6-8 хүннеринде республиканың найысылалы Кызыл хоорайга Тывага дзюдону сайзырадырынга улуг үлүүн киирген тренерлерниң бирээзи, афганчы-дайынчы Евгений Коровинниң чырык адынга тураскааткан Сибирь Федералдыг округтуң дзюдога эр, херээжен улус аразынга чемпионады болуп эртер. Россияның дзюдо федерациязы мындыг улуг маргылдааны Тывага эрттирип турары сөөлгү чылдарда республикада дзюдонуң сайзыралы бедик деңнелге четкенинге үнелелди берип, дзюдо мөгелериниң чедип ап турар бедик спортчу чедиишкиннеринге хүндүткелди, бүзүрелди көргүскени болур дизе, хөөредиг чок. Эрткен ХХ чүс чылдың 80-90 чылдарында республиканың шыырак дээн дзюдо мөгелериниң бирээзи, Кызыл хоорайның, Тыва Республиканың, Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүктүң база Бүгүроссия чергелиг турнирлерниң каш дакпыр чемпиону, амгы үеде Тыва Республиканың дзюдо федерациязының президентизиниң оралакчызы, Тыва Республикада өртке удур федералдыг албанның бирги отрядының начальниги, полковник Анатолий Владимирович Фалалеев республикага дзюдонуң сайзырап келгенин мынчаар сактып чугаалаар:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Болат Ооржак - чонунуң төлептиг оглу
Болат Ооржак 1978 чылдың июнь 7-де Кызылга Тывада база ат-сураглыг улустуң — Россия Федерациязының болгаш Тыва Республиканың алдарлыг башкызы Хүрең Бораевна (ол элээн каш чыл мурнунда мөчээн) болгаш билдингир спортчу, тыва хүрештиң шинчилекчизи, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, педагогика эртемнериниң кандидады Сергей Ынаажыкович Ооржактарның өг-бүлезинге төрүттүнген. Болат бичиизинде-ле хамык ажыл-херектиң мурнунга баар оол чораан. Спортка ол хандыкшылдыг, шыдыраага республиказының ат-алдарын аңгы-аңгы черлерге болгулаан маргылдааларга камгалап, дөрт класска тургаш-ла бүгү Россияны кезип каапкан. Ол ышкаш математикага тергииннерниң бирээзи турган, Тыва Республиканың лицейиниң башкыларының идегели болуп келген.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Сигенчилер маргылдаазы
Ук мөөрейни эрттиреринге баш удур ажылдарны тускай комиссия кежигүннери: «Бай-Тал» КУБ-туң директору, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы база хөй шаңнал-макталдарның эдилекчизи Кызыл-кат Николаевна Кочал-оол, Бай-Тал суурнуң Төлээлекчилер хуралының даргазы, суму баштыңы Борбак-оол Салчакович Конгар, суму чагыргазының даргазы Саян Борисович Маадыр, социал политика талазы-биле оралакчы Хөвеңмаа Оттук-ооловна Хертек чоруткан. Мөөрейниң программазында сумулардан келген сигенчилерниң бүрүткел-даңзызын эртенгиниң 10 шакта эгелээн, бир дугаарында, Шуй сумунуң чагырыкчызы Андрей Ч.К-Д сигенчилери-биле, дараазында культурадан, «Курай» КБК, Ээр-Хавак, «МТС» МУБ, Бай-Тал болгаш кожуунда электри адырының ажылдакчылары, кожуун чагыргазындан эр-херээжен сигенчилер хөйү-биле идепкейлиг келген. Хол кадыыры база трактор-биле сиген кезилдезиниң маргылдаазын байырлыг байдалга ажыткан, эр-херээжен сигенчилер чыскаал-биле хемчегни эгелээн.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Аныяк салгалдың үрер хөгжүм оркестри — хөгжүлдеде
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы езугаар тургустунуп турар бичии уругларның үрер хөгжүм оркестриниң кол кезээ Р.К.Кенденбиль аттыг республиканың хөгжүм-уран чүүл школазының үрер болгаш соктаар хөгжүм херекселдер салбырының чеди өөреникчизи Латвиядан чанып келген. Олар аңаа хөгжүм школаларының өөреникчилериниң «Плюс» чогаадыкчы лагеринге дыштанмышаан, боттарының мергежилин бедидип алыр аргалыг болган. 2012 чылдың сентябрь айда Тывага «Азия төвүнде медээ аялгалары» үрер хөгжүм фестивалынга кээп чораан профессор Янис Пуриньш тыва үрер хөгжүмчүлерниң мергежээнин көргеш, уругларны Прибалтикаже чалаан.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Шолбан Кара-оол: «Наркотиктер саарылгазын болдурбас»
Николай Цветков:
— Бир дугаарында, республиканың наркотиктерге удур комиссиязының ажыл-чорудулгазынга дорт киржир арганы бергени дээш ТР-ниң удуртулгазынга, ылаңгыя Шолбан Валерьевичиге, четтиргенимни илередир-дир мен. Наркотиктерге удур комиссия херек кырында ажылдап турарынга  шынзыктым. Комиссия болза, белен эвес ажыл-иштиң сорулгаларын чиге угаап-билип турар, бедик мергежилдиг, шыырак билиглиг кижилерден, тодаргай угланыышкыннарның удуртукчуларындан тургустунган.

Наркотиктерге хамаарыштыр байдал чүгле Тыва Республикада эвес, а бүдүн Россияда чидиг болуп артпышаан. Социал айтырыгга болгаш эмчи албан черлериниң сан-чурагайлары езугаар алырга, медицинаның эвес наркотиктерни ажыглап турар аныяк кижилерниң саны ам-даа хөй. Россияда бир чылда 34 харга чедир амы-тынындан чарылганнарның саны 100 муң ажып турар деп билир бис. Ооң мурнунда чылдарга деңнээрге, түң эвээжээн-даа болза, тайбың үеде мынча хөй аныяк кижилер шыңгыы чылдагаан чокка амы-тынындан чарылбас. 
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
«Төрээн чуртуңарже чанып келгениңер — шын шилилге - дир"
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Москваның дээди өөредилге черлериниң бо чылгы доозукчулары-биле ужуражылганы эрттирген. Чазак Даргазы онза кичээнгейни даг ажыл-агыйлыг дээди өөредилге черлериниң доозукчуларынче угландырып, оларны үлетпүр бүдүрүлгезиниң адырынче ажылче хаара тудары-биле аңгы даңзыже киирип алган. Шак ындыг дугуржулганы республиканың казымал байлактарын казып болбаазырадып турар чогуур бүдүрүлгелерниң удуртукчулары-биле кылган. База ол ышкаш Тываның Баштыңы демир-орук тудуунуң доозукчуларынга Тывага демир-орук тудуу эгелегижеге чедир амдыызында Красноярск край болгаш Новосибирскиге ажылдаарын аазаан. Шолбан Кара-оол бо төлевилелдиң боттанырынга чигзиниишкин чок болгаш турбаан-даа деп демдеглээн. «Демир-орук тудуунуң төлевилелиниң боттанырынга бүзүрелдиг мен дээрзин база катап чугаалап тур мен. Ол туруштан кажан-даа дүшпээн мен. Ынчангаш удавас демир-орук тудуунуң дээди өөредилге албан черлерин дооскан специалистер чугула херек апаар» – деп, ол чугаалаан.
Улаштыр номчуур...