Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Успех

Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы» Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы»
Читать далее...

Правительство Республики Тыва 
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32 
E-mail:pressa@rtyva.ru



roads.png

bus.gov.ru

logomain2.png

vef.PNG

перепись

Главное


План основных мероприятий в Кызыле, приуроченных ко Дню семьи, любви и верности

4 июля

Книжная выставка «Любовь и семья в зеркале русской прозы», Национальная библиотека им. А.С. Пушкина

5 июля

С 10.00 – спортивный фестиваль «Семейная команда», Молодежный сквер г. Кызыла

6 июля

С 11.00 мастер-класс для семей с детьми по составлению родословной семьи. Конференц-зал Министерство труда и социальной политики Республики Тыва, Семейный МФЦ Кызылского и Улуг-Хемского кожуунов

Подробнее...

Новости

RSS
28.05.2024 20:19 / Образование
В шести школах Тувы идет капремонт по программе "Модернизация школьных систем образования"

Капитальный ремонт шести школ в Туве по федеральной программе «Модернизация школьных систем образования» идет по графику. Кардинально обновляются образовательные учреждения в селах Эрзин, Тээли, Хондергей, бывший аграрный лицей Сукпака, а также школа-интернат для детей с нарушением слуха и школа №4 г. Кызыла. 

Подробнее...
28.05.2024 16:12 / Праздники
Народный праздник Тувы "Наадым-2024" состоится 18-20 июля

В этом году решением правительства Тувы перенесены сроки проведения главного праздника животноводов республики. «Наадым — 2024» пройдёт не как обычно в августе, вместе с Днём республики, а раньше — с 18 по 20 июля. Такое решение власти региона приняли, прислушавшись к пожеланиям  животноводов и других сельхозтружеников, чтобы не отвлекать их от важной сезонной работы — во второй половине августа уже начинается осенняя страда.

Подробнее...
28.05.2024 13:06 / Образование
В Минобразования Тувы выбрали участников программы "Земский учитель"

Заседание конкурсной комиссии по отбору на право участия в программе «Земский учитель» прошло в Министерстве образования Тувы на прошлой неделе.  Заявки на участие в конкурсе подали 93 претендентов-педагогов. Члены комиссии отобрали 13 учителей, которые соответствовали всем требованиями конкурса и набрали нужное количество баллов. 

Подробнее...
27.05.2024 23:12 / ЖКХ
В Туве приступили к разработке проектно-сметной документации новой котельной Шагонара

В Шагонаре, где в марте этого года в результате взрыва угольной газопылевой смеси была серьёзно повреждена местная ТЭЦ, будет построена новая котельная. Об этом решении властей объявил Глава Тувы Владислав Ховалыг. Он сообщил, что техническое задание уже готово, и специалисты приступают к разработке проектно-сметной документации новой котельной.

 

Подробнее...
26.05.2024 15:28 / Общество
Дело пострадавшего несовершеннолетнего из О-Шынаа рассматривается в Кызылском городском суде


В связи с распространением в социальных сетях информации о попытках «замять дело» в отношении троих молодых людей, обвиняемых в совершении насильственных действий сексуального характера в отношении 10-летнего ребенка из с. О-Шынаа Тес-Хемского района, Правительство Республики Тыва официально заявляет.

Подробнее...
24.05.2024 20:08 / СВО
Представитель Главы Тувы по вопросам СВО работает в Ростове-на-Дону

Представитель Главы Тувы по вопросам СВО Тимур Куулар в начале этой недели выехал в рабочую командировку в зону специальной военной операции, где должен встретиться с тувинскими военнослужащими. Однако первым пунктом в его рабочей командировке стал город Ростов-на-Дону, а именно войсковая часть 522 ЦПООП, в котором ведется работа по опознанию погибших военнослужащих. 

Подробнее...
24.05.2024 16:24 / Образование
Последний звонок прозвенел для более чем девяти тысяч выпускников Тувы

Сегодня во всех школах Тувы прозвенел последний звонок. Торжественные линейки прошли для девяти с половиной тысяч ребят, оканчивающих девятые и 11-е классы. Глава Тувы Владислав Ховалыг на своих страницах в социальных сетях поздравил выпускников с праздником. Руководитель республики стал почетным гостем на празднике в Аграрном лицее и принял участие в закладке Аллеи выпускников.

Подробнее...
24.05.2024 09:59 / Безопасность
В Туве в связи с подъемом уровня рек силы и средства переведены в режим повышенной готовности

С начала паводкового периода на территории республики ведется ежедневный мониторинг гидрологической обстановки. Последние данные от 21 мая показали, что уровень воды в реках региона повышается. Самый большой подъем воды наблюдается на реке Енисей. По поручению Главы Тувы Владислава Ховалыга, силы и средства по ликвидации ЧС переведены в режим повышенной готовности.

Подробнее...
23.05.2024 21:06 / Молодежь
Два студенческих стройотряда Тувы прошли отбор ПАО «Газпром»

Стройотряды Тувинского госуниверситета и Кызылского строительного техникума прошли отбор на Всероссийские студенческие стройки глобальной энергетической компании. Объединенный стройотряд из Тувы «Золотые руки» будет работать на Всероссийской студенческой стройке «Сибирь» в числе 27 отрядов из Башкортостана, Новосибирска, Воронежа, Удмуртии, Москвы, Костромы, Орла, Самары, Иркутска, Тюмени, Красноярска, Архангельска, Алтая, Чувашии, Кузбасса, Ямало-Ненецка.

Подробнее...
23.05.2024 19:54 / Экология
В Туве лесопатологи проведут плановый мониторинг состояния лесов

В этом году специалисты-лесопатологи филиала «Рослесозащита» - «Центр защиты леса Республики Тыва» проведут комплекс плановых мероприятий по государственному лесопатологическому мониторингу лесов региона. Для сбора данных о динамике состояния лесов будут проводиться регулярные наземные наблюдения, которые охватят 1 160 000 га лесной территории.

Подробнее...

Фоторепортажи

Глава Тувы Шолбан Кара-оол провел личный прием   детей

30.05.2013

Торжественное мероприятие, посвященное  95-летию пограничной службы ФСБ  России. 28 мая 2013 года.  г. Кызыл. Национальный музыкально-драматический  театр им. В. Кок-оола.

28.05.2013

Республиканская выставка «Одно село – один продукт. Старт 2013». 24 – 26 мая 2013 года. г. Кызыл.

27.05.2013

Парад, посвященный  68-ой годовщине Победы в Великой Отечественной войне. Кызыл. 9 мая 2013 года.

09.05.2013

Торжественное собрание, посвященное 68-летию Победы в Великой Отечественной войне.  Национальный  театр  имени  Виктора Кок-оола.  г. Кызыл.  8  мая 2013 года

09.05.2013

Телемост накануне Дня Победы: Кызыл (Республика Тыва) – Ровно (Украина).  8 мая 2013 года

09.05.2013

Торжественная церемония возложения венков  на мемориале воинской славы. 8 мая 2013 года. г. Кызыл. Площадь Победы

08.05.2013

Открытие XX сезона конных скачек в Туве. 6 мая 2013 года. Местечко Бора-Булак, Дзун-Хемчикский район

07.05.2013

Генеральная репетиция Парада Победы. 7 мая 2013 года. г. Кызыл.

07.05.2013

Театрализованное открытие летнего спортивного сезона по борьбе хуреш «Сузуум – театр, Кучум – хуреш, Чурээм – Тыва»  (стадион «Хуреш»). 1 мая 2013 года.  г. Кызыл

05.05.2013

III Республиканский слет «Рабочие профессии XXI века». 1 мая 2013 года. г. Кызыл

01.05.2013

Праздничное шествие и торжественный митинг, посвященные  Дню Весны и Труда. 1 мая 2013 года.  г. Кызыл.

01.05.2013

Торжественная церемония вручения государственных наград в Доме  Правительства Республики Тыва.  30 апреля 2013 года.

01.05.2013

Обсуждение Отчета Правительства Республики Тыва за 2012 год на сессии Верховного Хурала (парламента)  Республики Тыва.  30 апреля 2013 года.

30.04.2013

Отчет Правительства  Республики Тыва  в  Тувинском государственном  университете.  Встреча с Главой Тувы Шолбаном Кара-оолом. 29 апреля 2013 года.

30.04.2013

Реконструкция улицы Магистральная в Кызыле.  Выездное заседание Правительства Тувы на рабочей площадке. 23 апреля 2013 года.

24.04.2013

Соревнования по национальной борьбе хуреш на призы Чаан моге Республики Тыва Андрея Хертека.  20 апреля 2013 года. г.Кызыл

24.04.2013

Второе заседание Республиканского государственного  совета.  19 апреля 2013 года.  г. Кызыл.

24.04.2013

В Туве примут Национальную программу оздоровления населения от алкогольной зависимости

16.04.2013

Встреча доктора Женишбека Назаралиева с общественностью республики, 13 апреля

13.04.2013


 
Медээлер
RSS
19.07.2014
Оруктар чаартылгазы

Кызыл хоорайның 100 чылынга

Аныяк республиканың төвү, күчүлүг Улуг-Хемниң кыдыында  Кызыл хоорай ажыл-агыйның аңгы-аңгы адырларының аайы-биле шапкын сайзырап турар. Ол бүгү ажыл-агыйның бир кол өзээнге аай-дедир аргыштырылга  судалы – оруктар хамааржыр. 

Найысылалдың оруктарында чаартылга ажылы майда-ла эгелээн. Кызыл партизаннар, Щетинкин-Кравченко, Найырал, Чүлдүм, Тыва эки турачылар, Комсомольская болгаш Московский кудумчуларында аргыштырылга оруктарының септелгезин «Восток» КХН-ниң орукчулары кылып турар. Хоорайның төвүнде Комсомольскаядан Чүлдүм кудумчузунга чедир кызаа турган орукту калбартып, асфальт-биле шыпкан. Ам автомашиналарның аай-дедир эртеринге болгаш чадаг улус кылаштаарынга таарымчалыы кончуг апарган. Ындыг болзажок, ам-даа чедир кылыр ажылдар хөй: кудумчу чырыдылгазын тургузар болгаш оруктуң кыдыын дургаар ногаанчыдылганы чорудары база планда кирген. Ол чоокта  «Долаан» базаары автомашиналар шөлү кылдыр эде чаарттынган. Ында чүгле баш таарар үгек ол черниң хевирин үреп артканы чаржынчыг.

Улаштыр номчуур...
19.07.2014
Шилилге шылгалдалар

Июль 1-ден эгелеп Кызылда Президентиниң кадет училищезинче сургуулдарны хүлээп алыр комиссия Төп шериг округунуң шериг өөредилге килдизиниң начальниги Михаил Зырьяновтуң удуртулгазы-биле хоорайның 12 дугаар ниити билиг школазының баазазында ажылдап турар. 

Кызылда Президентиниң кадет училищезинче сургуулдар хүлээп алырының ажылында ТР-ниң Шериг комиссариады, ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем, Кадык камгалалының болгаш Информатизация болгаш харылзаа яамылары, ТР-ниң Өг-бүле талазы-биле агентилели хаара туттунган. ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем яамызы училищезинче кирериниң шылгалдаларын  эрттирер белеткел ажылын  план езугаар бедик деңнелге чоруткан. 2014 чылдың июнь 20-де «Кызылда Президентиниң кадет училищезинче кирериниң шылгалдаларын организастаарының дугайында» дугаары 813-«д» дужаал езугаар боттарының школаларынга шилилге чадазын эрткен оолдар орус болгаш даштыкы дылдарга, математикага экзаменнерни, күш-дамыр сайзыралының талазы-биле шылгалдаларны дужааган.

Улаштыр номчуур...
19.07.2014
20 чылдың нүүрүнде

Казна албан чери

Июль 10-да ТР-ниң Чазааның Бажыңының хуралдаар залынга Тыва Республикада казна албан чериниң эргелелиниң тургустунганындан бээр 20 чыл болган юбилейинге тураскааткан байырлыг хурал болуп эрткен.

Аңаа федералдыг казна албан чериниң административтиг эргелелиниң начальниги Андрей Гурович, ТР-ниң садып алыышкын адырында контроль системазының таарыштырылга талазы-биле сайыды Юрий Килижеков, РФ-тиң федералдыг казна албан черлериниң девискээр органнарының удуртукчулары, ТР-ниң сайыттары, ТР-ниң Дээди Хуралының төлээлери  база республиканың казна албан чериниң хоочуннары, ажылдакчылары киришкен. Хуралдың эгезинде ТР-ниң казна албан чериниң эргелелиниң удуртукчузу Солангы Саая Тывада казна ажыл-чорудулгазының төөгүзү,  хөгжүлдези база моон соңгаар сорулгалары-биле таныштырып, солун илеткелди кылган. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң өмүнээзинден байыр чедириишкинин Юрий Килижеков дамчыдып, республиканың экономиктиг сайзыралының база бир кол угланыышкыннарының бирээзи болуп турар адырның ажылдакчыларынга чедиишкиннерни, өг-бүлелеринге, чоок кижилеринге чүгле экини күзээн.

Улаштыр номчуур...
19.07.2014
Тываның ак коңгазы

Россияның Бойдус яамызының болгаш «Бойдус» фондузунуң чарлааны Бүгү-Россияның «Россияның аллеязы» патриотчу акциязынга дүүштүр чурттуң 85 субъектизи бо чайын боттарының ногаан демдектерин шилип алыр.

Ногаан демдектерни шилиириниң талазы-биле ажык бадылаашкыннар 2014 чылдың июль 1-ден август 31-ге чедир РОССИЯНЫҢ АЛЛЕЯЗЫ акцияның  албан-езузунуң сайтызында (ruspriroda.ru.) чоруп турар. Бадылаашкыннарга  бүрүткел негеттинмейн турар. Кайы регионнуң чурттакчызының бадылап турарын система боду тодарадыр. Чаңгыс хонуктуң дургузунда бир IP дамчыштыр 10 катап, бир регионга бирден хөй эвес бадылап болур. Хоруттунган чүүлдер база бар. Ол дээрге бадылаашкын түңнелдерин компьютер технологияларын ажыглап тургаш, эде таарыштырары-дыр. Өске арга ажыглаан бадылаашкыннарны күш чок болдурар.

Улаштыр номчуур...
19.07.2014
Юбилейге белеткелди сайгарган

Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылын, Кызыл хоорайның үндезилеп тургустунганының 100 чылын байырлаарынга белеткелдиң талазы-биле организастыг комитеттиң үнүүшкүннүг хуралы Кызылга, Чазак Бажыңынга болган.

Хуралды Россия Федерациязының регион сайзырал сайыдының оралакчызы Михаил Крук даргалап эрттирген, аңаа эрге-чагырганың федералдыг органнарының төлээлери, республиканың Чазааның кежигүннери, керээлиг организацияларның удуртукчулары киришкеннер. Ажылчын бөлүктүң киржикчилери Тывага июль 5-те-ле келген, хуралга чедир ийи хонук арткан турда туттунуп турар бүгү объектилерге олар четкеннер, байдалды өөренип көргеннер, ынчангаш чөвүлел хуралга чугаа элээн тодаргай болган, «тургустунган айтырыг бүрүзүнге хамаарыштыр эргелеп-башкарылга шиитпирлерин хүлээп алыры» — деп, оралакчы сайыт демдеглээн. «Бистиң бөгүнгү ажылывыс дээрге июнь 19-та Москвага сайыт Игорь Николаевич Слюняевтиң даргалаашкыны-биле эрткен оргкомитеттиң хуралының уланчызы-дыр — деп, Михаил Крук уламчылаан. — Бир чүс чыл болган юбилейлер дээрге чугула байырлал-дыр, ынчангаш аңаа уткуштур планнаттынган бүгү  чүүлдер чогуур хуусаазында, эки шынарлыг күүсеттинер ужурлуг».

Улаштыр номчуур...
19.07.2014
Сайгарылгалыг семинар

Июль 8-те ТР-ниң Чазак Бажыңының 1 дугаар хуралдаар залынга социал угланыышкынныг коммерцияга хамаарышпас организациялар биле хөй-ниити эгелээшкиннериниң муниципалдыг программаларын деткиир талазы-биле сайгарылгалыг семинар болган. Аңаа ТР-ниң Экономика, Социал хөгжүлде, Саң-хөө яамыларының төлээлери, муниципалдыг тургузуглар даргаларының социал политика талазы-биле оралакчылары, коммерцияга хамаарышпас организациялар удуртукчулары киришкен.

Республика чергелиг семинарны ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Артур Монгал ажыдып тура, коммерцияга хамаарышпас организациялар дээрге ниитилелдиң болгаш хөй-ниити политиказының чарылбас кезээ дээрзин демдеглээш: «Олар хамааты туруш, хамааты эгелээшкин, чаңгыс демниг чорук дээн ышкаш билиишкиннерниң ужур-утказын бедидип турарлар. А амдыызында ис чок читкен бичии уругну безин чүгле шагдаалар дилеп турар болгай. Шак ындыг байдалдарда дуза кадыптар хире хөй-ниитиниң волонтержу шимчээшкиннери хевирлеттинмээн. Ол талазы-биле хөй ажылды чорудар болгаш күрүнениң аңаа хамаарыштыр көрдүнген деткимчезин бүрүнү-биле ажыглаар ужурлуг бис» — деп чугаалаан.

Улаштыр номчуур...
08.07.2014

Ынакшыл болгаш шынчы чорук дээш

Чыл санында июль 8-те, бүгү Россияда өг-бүле, ынакшыл  болгаш шынчы чорук хүнүн демдеглеп эрттирип турар. Ону бир дугаар 2008 чылда — өг-бүле чылында байырлап эгелээн. Христиан шажын езугаар өгленишкен улусту камгалап хайгараар Петр болгаш Феврония дээр бурганчаан кижилерни Муром хоорайда хөөржүткен. Ынчангаш өг-бүле байырлалын тургузар дугайында үзел-бодалды Владимир облазының Муром хоорайының чурттакчылары берген. РФ-тиң Күрүне Думазының депутаттарының саналы езугаар байырлалды албан езузу-биле бадылаан. 

Июль 4-те, өг-бүле, ынакшыл болгаш шынчы чорук хүнүн таварыштыр Тываның хөгжүм-шии театрынга республиканың үлегерлиг өг-бүлелерин хүндүткеп байырлаар хемчег болуп эрткен. Тыва Республиканың  Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол хүннүң маадырларынга байыр чедирип, күштүг ынакшыл, быжыг эп-найырал, бот-боттарынга хүндүткелден кадык-чаагай өг-бүлелер тыптыр, а бүзүрелдиг өг-бүле эвилелдери ниитилелдиң өзээн тургузуп, чурттуң ниити хөгжүлдезинге салдарны чедирер дээрзин чугаалаан.

Улаштыр номчуур...
08.07.2014
Хоочуннарның чырык адынга

86 харлап чорааш мөчээн Көрей дайынының киржикчизи Виктор Давидович Фунтиковту Тыва орнукшуткан.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол хоочуннуң төрел болгаш чоок кижилеринге ханы кажыыдалын илереткен. «Виктор Давидович бодунуң ачы-хавыяазының дугайында кажан-даа чугаалавас биче сеткилдиг болгаш ажыл-ишчи кижи чораан, а бодунуң чуртунуң болгаш чоок кижилериниң мурнунга хамааты хүлээлгезин ак сеткил-биле күүседип келген -- деп, республика Баштыңы демдеглээн. — Ол бичии оол тургаш-ла, дайынның аар-бергезин көрүп келген, ооң соонда күрүнезиниң эрге-ажыктарын ыракта Көреяга камгалап турган. Тайбың үеде-даа ол шериг кижи болуп арткан, ажыл-ишчи чоруктуң болгаш кижилерге эки хамаарылганың үлегерин көргүзүп келген. Ындыг кижи кажан-даа уттундурбас».


Улаштыр номчуур...
08.07.2014
100 чылдың чартыын эгин кожа

Өг-бүле — ниитилелдиң “көрүнчүү”. Аңаа аас-кежиктиг хөй чылдар уламчылаан тудум, ооң дазылы улам быжыгар. Өг-бүле, ынакшыл болгаш шынчы чорук хүнү таварыштыр өг-бүле тудуп, кады чурттаанындан бээр 50 чыл четкен Сайын-оол Байлакович, Анна Хапынаковна олардан аас-кежиктиң чажыды чүдел дээрзин чугаалажыр аргалыг болдум.

Сайын-оол, Анна Ондарлар “алдын кудазын” июнь 14-те демдеглеп эрттирген. Аңаа ажы-төлү, уйнуктары, дөргүл-төрели байыр чедирип, өөрүп четтиргениниң чылыг сөстерин йөрээген. Өгнүң эр ээзи Чадаананың ортумак школазын дооскаш, Омск хоорайның көдээ ажыл-агый институдунга өөренмишаан, ооң чанында шериг кафедразынга шериг албан-хүлээлгезин эртип, биче лейтенант эргелиг болгаш дээди эртемниг чанып келген. ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының дужаалы-биле “Чыраа-Бажы” совхозунга кол зоотехник болуп, күш-ажылчы базымнарын эгелээн. Ооң соонда Сүт-Хөл району тургустуна бергенде, ооң күүсекчи комитединиң организастыг килдизинге ажылдааш, хүндүлүг дыштанылгаже үнген. Өгнүң херээжен ээзи Иймениң ортумак школазын, Кызылдың көдээ ажыл-агый техникумунуң саң-хөө салбырын дооскаш, төрээн суурунуң Культура бажыңын эргелекчилеп эгелээн. Ооң соонда Чөөн-Хемчик, Сүт-Хөл кожууннарынга социал адыр талазынга ажылдап чоруй, хүндүлүг дыштанылгаже үнген.

Улаштыр номчуур...
08.07.2014
Ажыл-ишчи өг-бүле

Чөөн-Хемчик кожууннуң Чыраа-Бажы сумузунда Өнер-оол, Наталья Донгактарның өг-бүлези мал-маганын өстүрүп, ногаазын тарып, ада-өгбезиниң ажыл-ижин уламчылап чурттап турар. 

Өг-бүле бир оолдуг, ийи кыстыг. Олар шупту Кызыл хоорайда амыдырап-чурттап турар. Уйнуктары алды четкен. Өгнүң херээжен ээзи 1974 чылдан эгелээш, амгы үеге чедир сумунуң эмчи амбулаториязының фельдшери бооп ажылдап турар, а эр  ээзи – 1969-1977 чылдарда «Чыраа-Бажы» совхозунга, эмнелгезинге чолаачылаан. 1984 чылдан 2007 чылга чедир Чадаананың арга камгалалының күрүне инспектору бооп ажылдаан, амгы үеде ол хүндүлүг дыштанылгада. Өнер-оол Донгактың ачазы Мончук-Хол Лопсанович ТР-ниң алдарлыг малчыны, а авазы Чигден  Кармаевна – 11 уругну өстүрүп кижизиткен маадыр ие.


Улаштыр номчуур...
07.07.2014
СЕРГЕЙ ШОЙГУ ЧУРТУНГА КЭЭП ЧОРААН

РФ-тиң камгалал сайыды Сергей Шойгу июль 4 болгаш 5 хүннеринде Тывага чораан, ол Президентиниң кадет училищезиниң тудуун барып көрген болгаш Кызылдың чурттакчызы кижи дег хоорайны кезий кылаштаан.

Ол магазиннерже кирип, чамдык чүүлдерни садып ап, бодунуң баарынга ынак чораан черлеринге четкилээн-даа. Кудумчуларга үр эвес селгүүстеп чорааш орукка ужурашкан кижилер-биле ол улуг күзелдии-биле хөөрешкен-даа.

Тудуг объектизин көрген соонда РФ-тиң камгалал сайыды Президентиниң кадет училищезиниң ийиги өөредилге корпузу 2015 чылга чедир туттуна бээр деп бүзүреткен. Ол сураглыг училищеге хүлээп алыр сургуулдарның баштайгы чыылдазының дугайында Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол дыңнаткан соонда, Сергей Шойгу ындыг шиитпирни хүлээп алган. 65 олутка шилилге аажок берге болган. Хүлээп алыышкын комиссиязынче 600 ажыг билдириишкин кирген. Ол ышкаш аңаа эвээш орулгалыг болгаш чогумчалыг эвес өг-бүлелерниң салым-чаяанныг ажы-төлүн хүлээп ап турарын Шолбан Кара-оол чугаалаан, республиканың бүгү кожууннарынга олуттарны берген.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Бүгү чуртка нептерээр

Чаа тыва марканың үндүрүлгези

Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур үндүрген маркаларны бадыткаарының езулалы Кызылга болуп эрткен.

Тываның Чазааның, ТР-ниң Информатизация болгаш харылаза яамызының Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур үндүрген марказының тускай бадыткалын Виктор Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга эрттирген, аңаа харылзаа адырының хоочуннары болгаш ажылдакчылары, хөй-ниитиниң төлээлери киришкен. Төөгүлүг ол болуушкунга уткуштур Национал музей Тывага хамааржыр ховар маркаларның делгелгезин организастаан, ону аалчылар болгаш чыылганнар улуг сонуургал-биле көргеннер. Маркага бадыткал демдээ болур почта штемпелин базар хүндүлүг хүлээлгени Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга, «Россияның почтазы» федералдыг күрүне албан чериниң филиалының удуртукчузу Владимир Ревенкога, Тываның информатизация болгаш харылзаа сайыды Органа Натсакка, өөредилге сайыды Каадыр-оол Бичелдейге онааган. Бир муң тиражтыг кылдыр үндүрген юбилейлиг чагаа хавын база аңаа делгээн.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Тураскаалга мөңгежидээлиңер

Тыва эки турачыларның чырык адынга чаңгыс улуг тураскаал-даа чок. Оларның 70 чыл оюн таварыштыр Кызыл хоорайның Ленин кудумчузунга азы Улуг-Хемниң паром аксынга маны даштан сиилбип кылган, чижээлээрге, аъдын мунган Кечил-оол Түлүш эки турачы өөрлерин долгандыр тургузуп алган турар улуг мемориал-тураскаалдан кылза кандыгыл? Шупту 206 кижи-дир, оларның аразында – 18-тен 20 харга чедир 10 аныяк кыстар. Дайын шөлү хамаанчок өлүм-чидим көрүп чорбаан аныяк кыстарга ол коргунчуг дайын кайы хире бергезин даап бодаар бис.

Бир катап 70 чылдар эгезинде сургакчылап чорааш, Ада-чурттуң Улуг дайынынга дузалажып турган эки турачы угбай Севил Ооржакка душ бооп ужуражы бердим. Хөйнү көрген маадыр угбай-биле өөрүшкү-маңнайлыг чугаалажы бердивис:


Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Оваа дагылгазы

Эрзин кожууннуң Мөрен сумузунга Ак-Хайыракан оваазын чыл санында дагыыры чаңчыл болган.

Бо чылын овааны Дамдын Бораагайның өг-бүлези солун кылдыр дагаан. Ол хүн хар чаап, хадып-даа турган болза, чоннуң хей-аъды бедик турган. Бичии уруглар аразында чадаг чарышка бирги черни Мин-Доржу Учурал алган. Улуг улус аразында хүрешке Кедик Куулар шүүлгеш, хой-биле шаңнаткан. Хоочуннар аразында чадаг чарышка бирги черни Саара Аракчаа алгаш, термос-биле шаңнаткан, а хоочун эр улус аразынга Анатолий Өлзей ийиги черни алгаш, бир шоодай далган-биле шаңнаткан. Ооң соонда чонга Мурат Дамдын каргырааны күүсеткен. Оваа дагылгазынга келген чонун шайладып, хүндүлээннер. Мөрен сумузунуң чагырга даргазы Сеңги Соян чыылган чонга байыр чедирген. Келир чылын овааны дагыырын Орус Намдалга, Александр Сараагайга болгаш Орлан Сереңмаага дамчытканнар.

Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Тыва дыл — эрте-бурунгу дыл

Ном-дептерден тываларның эрткен төөгүзүн номчуп чоруурга, кижиниң билбес чүүлдери хөй болур-дур. «Тоба», «дубо» деп сөстер бистиң эраның II-III вектеринде кыдат бижимелдерде демдеглеттинген. «Урянхай. Тыва дептер» деп номда «урянхай» деп сөстүң элээн каш хевирлерин айтып каан: Уланхоудан улянха, ву-лян-хэден ву-лян-хай деп сөстер укталып тывылган. Көрейлер даштыкыларны «оренгой» азы «оранкай», урянхит аймактарны бистиң эраның 552 чылдарындан бээр билдинип эгелээн деп база бижээн. «Моолдуң чажыт төөгүзү» деп номда «урянхай» деп сөс хөйү-биле ажыглаттынып турар. Бо номну 1240 чылда уйгур дылда бижиттинген деп номчаан мен. Ында «урянхай» деп сөстү арга-арыг чурттакчылары дээн тайылбыр база бар.

Тыва тоолдарда оюн оя, чигин чире чурттап чоруур болгай. Ой-чиктиң чурттакчылары база чадавас. Урянхайның бир чедимче чок утказы моол дылда «уранхай» деп очулдурарга «орбак» дээн сөске дөмейлежип турарындан деп бодаар мен.

Улаштыр номчуур...





 

Отчет баннер.png

Obiyasnyaem_RF_300X300.png

нацпроекты тувы.jpg

 достижения.jpg

ФКГС.jpg



Опросный лист по оценке эффективности деятельности руководителей органов местного самоуправления, унитарных предприятий и учреждений, действующих на региональном и муниципальном уровнях, акционерных обществ, контрольный пакет акций которых находится в собственности Республики Тыва или в муниципальной собствености, осуществляющих оказание услуг населению муниципальных образований



?
Направляемые сообщения не являются обращениями граждан, рассматриваемыми в порядке, установленном Федеральным законом от 2 мая 2006 г. № 59-ФЗ «О порядке рассмотрения обращений граждан Российской Федерации».
Расскажите о  проблеме
Написать сообщение



honor_ban.jpg

oatos.png