Главная - Официальный портал Республики Тыва

Успех

Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы» Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы»
Читать далее...

Правительство Республики Тыва 
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32 
E-mail:pressa@rtyva.ru



roads.png

bus.gov.ru

logomain2.png

vef.PNG

перепись

Главное


Глава Тувы стал почётным гостем фестиваля «Устуу-Хурээ»

В первый день работы фестиваль посетил Глава Тувы Владислав Ховалыг, который поздравил гостей и участников с возрождением долгожданного музыкального события. Он прошел регистрацию в качестве почётного гостя и пообщался с участниками мероприятия. На вновь стартовавший после перерыва фестиваль приехали музыканты из разных городов России, а также Австралии, Австрии и Великобритании.

Подробнее...

Новости

RSS
06.02.2013 16:51 / Сельское хозяйство
 Минсельхозпрод Тувы в 2013 году активно займется развитием малых форм хозяйствования на селе
Основным направлением деятельности Минсельхозпрода республики на предстоящий год станет развитие малых форм хозяйствования на селе в рамках реализации губернаторского проекта «Одно село – один продукт». Докладывая об этом на заседании Правительства Тувы, первый заместитель министра Сергей Ондар отметил, что выбор данного приоритета обусловлен задачами, поставленными в Послании главы республики Шолбана Кара-оола Верховному Хуралу, и тесно увязан с предшествующей деятельностью по развитию мясомолочного животноводства.
Подробнее...
06.02.2013 16:49 / Общество
В адрес Правительства Тувы увеличилось количество обращений граждан с общественно значимой направленностью
Управление по обращениям граждан представило в Администрацию Главы Республики Тыва отчет о работе за 2012 год. По информации начальника управления Татьяны Москаленко, в минувшем году увеличилось количество обращений граждан с общественно значимой направленностью - около 20 процентов. «Помимо различных просьб личного характера, граждане обращаются и с предложениями, касающимися вопросов государственной, общественной и культурной деятельности, экологии и природопользования, работы правоохранительных органов, транспорта и связи.
Подробнее...
05.02.2013 16:46 / Политика
Совместное заседание Советов Парламента и Правительства Тувы запланировано на 18 февраля
На традиционном заседании Советов Верховного Хурала и Правительства Тувы обсуждаются актуальные вопросы социально-экономического развития региона. Как сообщили в пресс-службе парламента, в ходе совещания под руководством спикера Кан-оола Даваа принято решение о проведении совместного заседания Советов 18 февраля текущего года. Очередная сессия Верховного Хурала запланирована на 20 февраля. До этого времени депутаты будут работать в своих избирательных округах.
Подробнее...
05.02.2013 16:43 / Экономика
Тува представит проект многофункционального развлекательного комплекса «Бай-Булак» на Красноярский экономический форум
Власти Тувы рассматривают возможность строительства фешенебельного развлекательного комплекса, который благодаря многофункциональности будет работать практически круглый год. Сегодня в столице республики Кызыле состоялась презентация проекта будущего городка, названного "Бай-Булак", или «Источник щедрости» - по подобию с уже построенной в 2011 году турбазой «Алдын-Булак» (буквально - Золотой родник). Как утверждает автор идеи создания такого комплекса министр культуры Тувы Вячеслав Донгак, «по масштабности, разнообразию и охвату выполняемых туристических услуг он не будет иметь аналогов в мире». Вместе с автором основные разделы проекта и макет комплекса участникам презентации представил первый вице-премьер Тувы Михаил Козлов, курирующий в правительстве республики сферу экономики.
Подробнее...
05.02.2013 16:39 / Муниципалитеты
Ставка Главы Тувы на профессиональные кадры в муниципальном менеджменте начинает оправдываться
Обновленная администрация Кызылского района Тувы приступила к решению целого ряда проблем, накопленных за последние годы. Напомним, главой администрации муниципального образования недавно был избран Валентин Ендан, работавший в Правительстве Тувы вице-премьером, в ведении которого находились сельскохозяйственные вопросы. Главой администрации поселка Каа-Хем - центра Кызылского района и крупнейшего спутника столицы Тувы города Кызыла стал Юрий Ананьин, руководивший Аппаратом Правительства республики. Первое с чем пришлось столкнуться на новом рабочем месте – проблема с самовольным захватом земельных участков и строительства жилья.
Подробнее...
05.02.2013 16:36 / Безопасность
Правительственная Комиссия по ЧС определяет план действий по модернизации системы оповещения
Под руководством первого заместителя Председателя Комиссии – руководителя оперативного штаба, вице-премьера Виталия Бартына-Сады состоялось очередное заседание Комиссии Правительства Республики Тыва по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций и обеспечения пожарной безопасности на территории Республики Тыва. Участники заседания утвердили перечень потенциально опасных объектов и объектов жизнеобеспечения на территории республики. Также были обсуждены вопросы реализации Указа Президента РФ о создании в регионах в срок до 1 января 2014 года комплексных систем экстренного оповещения населения об угрозе возникновения или возникновении чрезвычайных ситуаций.
Подробнее...
05.02.2013 16:33 / Жилье
Глава Тувы поставил задачу обеспечить жильем сельских участковых инспекторов полиции
Глава Тувы Шолбан Кара-оол поставил перед главами местных администраций задачу обеспечить до конца года жильем всех участковых инспекторов полиции, работающих на селе. По информации МВД республики, из 136 участковых инспекторов 114 осуществляют свою служебную деятельность в районных центрах и сельских поселениях, большинство из которых не имеют жилья по месту работы. Остальные арендуют жилые помещения, живут у родственников или проживают в других населенных пунктах, посещая свои участки наездами.
Подробнее...
04.02.2013 16:21 / Праздники
В Туве утвердили программу мероприятий, посвященных национальному празднику Шагаа
Республиканский оргкомитет утвердил план мероприятий по проведению национального праздника Шагаа – Нового года по буддийскому календарю, который наступит в этом году 11 февраля с первым лучом солнца. Праздничные мероприятия пройдут во всех населенных пунктах Тувы, однако эпицентром событий по традиции станет город Кызыл. Культурно-массовыми и спортивными мероприятиями будет насыщена уже предпраздничная неделя. Театрализованные праздничные программы «Шагаа-биле!» пройдут в общеобразовательных школах Кызыла, благотворительный спектакль для детей-инвалидов – в концертном зале Дома народного творчества.
Подробнее...
04.02.2013 16:18 / Общество
Социально-политическая обстановка в Туве характеризуется как стабильно хорошая – эксперты
Такую оценку дают республике эксперты фонда «Петербургская политика» в рейтинге социально-политической устойчивости. Эти исследования начаты российскими политологами с ноября 2012 года в связи с возвращением института выборности губернаторов и фактически отражают шансы глав регионов России быть избранными в случае проведения всеобщих выборов. Тува вошла в группу регионов со средней социально-политической устойчивостью, являющуюся промежуточной между слабыми в этом плане и сильными регионами.
Подробнее...
04.02.2013 16:11 / Прочее
Депутат Госдумы Лариса Шойгу по итогам своего рабочего визита в Туву дала пресс-конференцию
По завершении очередного рабочего визита в Туву депутат Государственной думы, заместитель думского комитета по регламенту и организационной работе Лариса Шойгу встретилась с представителями местных СМИ. В ходе встречи депутат подвела итоги своего пребывания в республике, рассказала о своей деятельности в высшем законодательном органе страны. График пребывания Ларисы Шойгу в Туве был, как обычно, насыщен различными мероприятиями. Большое внимание депутат уделила положению дел в детских социальных учреждениях, посетив с этой целью Дом ребенка, школу-интернат, Детский дом в городе Кызыле, где ознакомилась с жизнью воспитанников, работой педагогических коллективов.
Подробнее...

Фоторепортажи

В Туве прошел V Республиканский слет «Рабочие профессии ХХI века»


Глава Тувы пообщался в очередях с пенсионерами Тандинского района


Глава Тувы поздравил энергетиков с профессиональным праздником на торжественном собрании





 
Культурно-спортивный комплекс "Хуреш"
Медээлер
RSS
15.01.2015
Чайынналчак чедиишкинниг болган

2015 чылдың эгези Тываның салым-чаяан­­ныг уругларынга «дүжүттүг» чыл кылдыр эге­лээн.  Чоокта чаа январь айның 9-11 хүн­­не­­ринде Санкт-Петербург хоорайга «Алые паруса» культура фондузунуң эрттиргени IV Бүгү-россия чергелиг салым-чаяанныг уругларның танцы-сам талазы-биле “Северное сияние”мөөрейи болуп эрткен. Аңаа рес­публикавысты төлээлеп, ат-сураа Россияда болгаш даштыкы чурттарда  билдингир «Эдегей» бөлүктүң бичии бөлүү киришкен. Ук мөөрейге Россияның аңгы-аңгы булуң­нарындан эң-не шылгараңгай 71 коллектив киришкен болгаш мөөрейниң түңнелинде бичии эдегейжилер эң-не тергиинин бадыткап, мөөрейниң 1-ги чергениң лауреады база мөөрейниң эң дээди шаңналы Гран-прини чаалап алганнар. Бичии эдегейжилерни башкызы Дирчин Айлана Вячеславовна 5 харлыындан эгелеп 4 чыл иштинде белеткээн. Олар Тываның Россияга каттышканының 100 чыл ою болгаш республика деңнелдиг хөй-хөй ба­йырлалдарны боттарының уран талантызы-биле каастап турарлар.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
«Межегей» хөмүр-даш уургайындан уругларга белек
Тыва —  каас-чараш бойдус чурумалы, чер адаанда чаштынып чыдар эгээртинмес казымал байлаа-биле онзагай чер. Ооң буурул дагларында Д.И. Менделеевтиң таблицазында кирип турар элементилер барык шуптузу үүже­­­лет­тинип мөөңнеттинген. Бистиң республиканың девискээринде алдын, мөңгүн суу, чес, хөмүр дээш, оон-даа өске ховар дээн казымал байлактар четчир болгаш артар. Бо ховар байлактың бирээзи хөмүр-дашты чүс-чүс чылдар дургузунда чүг­­­ле одалгага хереглээри-биле казып келген. А чоокку үеден эгелеп Россияда билдингир улуг үлетпүр бүдүрүлгези «Евраз» холдинг боттарынга хүлээнип ап, «Межегей хөмүр-даш» уургайын башкарып, ажылды боттандырып эгелээн.  Бо улуг бүдүрүл­­ге­­­ниң ажылдакчылары кожазында Кочетов школазынга Чаа чылдың бүдүүзүнде белек-селектиг аалдап четкеннер.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
«Төрээн чуртуң төөгүп берем» мөөрейниң түңнелдери
«Шын» солун Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга турас­каадып, «Төрээн чуртуң төөгүп берем» деп мөөрейни ТР-ниң Баштыңының грант-деткимчези-биле чарлаан турган. Киржикчилерниң болгаш материалдарның хөй болганындан ону түңнээр хуусаазы узай берген. 2014 чылдың декабрьның 23-те мөөрейниң жюри кежигүн­­нери тиилекчилерни илереткен. Мөөрейге ниитизи-биле алдан ажыг кижи ажылдарын чоруткан. Каш-ла чагаа утка-шынарының талазы-биле чегей болганындан солун арнынче  үнмейн барган. 55 ажылды редакция­ның корреспондентилери ажылдап кылгаш, чырыкче үндүр­­ген. Ол дээрге улуг ажыл дээрзин демдег­левес аргажок. Жюри кежи­­гүн­­­нери эң эки ажылдарны шилип тура, мөөрейниң кол негелдези — кижиниң сагыш-сеткилин, төрээн чуртунга ооң ынакшылын, чоргааралын көргүскен хууда сагыш-бодалдарын ханы утка-шынарлыы-биле илереткенин онзалай көрүп, шиитпирни  үн­­дүр­­ген. Тиилекчилеривис бо:
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң Чаа Чыл таварыштыр байыр чедириишкини

Эргим чаңгыс чер-чурттугларым!

Тываның хөй националдыг чурттакчылары!

Үнүп орар Чаа чыл-биле силерниңшуптуңарга чүректиң ханызындан ба­йыр чедирерин чөпшээреп көрүңер!

Эртип турар 2014 чыл республиканыңтөөгүзүнге онзагай черни ээлээн. Бистиң кижи бүрүзүнге ол Тываның болгаш Россия­ныңдемнежилгезиниң 100 чылыныңдемдээ-биле эрткен.

Юбилейниң байырлалынга белеткелдиң үш чылы бистиңамыдыралывыска онзагай, ханы утка-шынарны киирген. Юбилей бистиң чаңгыс чер-чурттугларывыстың эң эки шынарларын көргүскен, төрээн республиказының боттуг төөгүзү-биле таныжар арганы тывыспышаан, Тываның бүгү салгалдарын доңнаштырган. Бистиң байырлалывыска хөй санныг аалчыларның, хамыктың мурнунда Россияның Президентизиниңкиришкени Ада-чурттуң ниити төөгүлүг оруунга аныяк республиканың салыышкынын бедии-биле үнелеп турар улуг чуртка хамаарылгалыывысты онзагайы-биле медереп билир арганы биске тургускан.

Бистиң юбилейивистиң кол түңнели — ооң каттыштырыкчы улуг күштүг болганы.

Юбилейниң идеязы Тывага чарлаттынган Орус дылдың, националдар аразынга харылзааның, на­йыралдың болгаш бот-боттарын билчириниң дылының чылынга дүүшкек болган.

Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Тыва Республиканың Дээди Хуралының Чаа Чыл таварыштыр байыр чедириишкини

Эргим чаң­гыс чер-чурттугларым!

Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) өмү­­нээзинден болгаш бодумнуң хуумдан силерге үнүп орар 2015 чыл-биле байыр чедирип тур мен!

Чаа чыл — бистиң кижи бүрүзүнге онзагай байырлал. Бодувустуң хуу амыдыралывыска чогумчалыг өскерлииш­киннерни, төрээн респуб­ликавыстың болгаш ниити Россияның бүзү­­релдиг сайзыралын ооң-биле холбаштырып турар бис. Юбилейлиг чылда Тыва хары угда үш улуг байырлалды — Тываны (Урянхай крайны) Россияның хайгааралынга алганының 100 чылын, бодунуң найысылалы — Кызыл хоорайның үндезилеп тургустунганының 100 чылын болгаш Россия Федерациязының составынга Тыва Арат Республиканың эки тура-биле каттышканының 70 чылын демдеглээн. Эртип турар чылда Тываның чаагай чоруу дээш эки ажылдаан бүгү кижилерге, моон соң­гаар-даа ооң хөгжүлдезинге киржиринге белен ишчилерге өөрүп четтириишкинни илередири кү­зенчиг. Ооң түңнели көскү-дүр. Регионда чаа-чаа школалар, уруглар садтары, спорт тудуглары көстүп келген, он-он километр автомобиль оруктары септеттинген. Тываның найысылалы чаарттынган — ында дыштаныр болгаш хөглээр черлер көвү­дээн. 

Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Эргим сибирьжилер!

Үнүп орар Чаа чыл-биле силерге сеткилим ханызындан байыр чедирип тур мен!

Эртип турар чылдың сөөлгүхонуктарында эң чугула бо­луушкуннарны кезээде сактыр болгаш түңнелдерни  үндү­рер бис. 2014 чыл бөдүүн эвес болган, геополитиктиг халдаашкыннарга бистиң чуртувус төлептиг харыылап, бодунуңхамаатыларының эрге-ажыктарын быжыы-биле камгалап шыдаан. Россия XXII кышкы Олимпий оюннарын эрттирген, чаалап алган медальдарның талазы-биле эңчедиишкинниг болган бис, Сибирьниң федералдыг округунуң спортчулары ниити команда тии­лелгезинге улуг салыышкынны  киирген. Сибирьниң регионнарынга бо үе шылгалданың чылы болган. Бергелер турза-даа, үлетпүр        бүдүрүл­­гези өзүп, социал болгаш транспорт инфраструктуразының объектилери туттунуп, инвестиция төлевилелдери күү­­сеттинип турган. Чедип алдынган бүгү чүүлдер дээрге силерниң идепкейлиг киржилгеңер-дир. 2015 чылда Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 70 чылын демдеглээр бис. Сибирьжи дайынчыларның маадырлыг чоруктарын болгаш тылдың ишчилериниң эрес-шудургу ажыл-ижин кажан-даа утпас бис, бистиң тайбың келир үевис дээш амы-тынын бергеннер биске кажан-даа уттундурбас.

Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Тыва Республиканың хүндүлүг чурттакчылары!

Тыва Республиканың хүндүлүг чурттакчылары!

Үнүп орар Чаа чыл-биле болгаш Христостуң төрүттүнгени-биле чүректиң ханызындан чедирген байырымны хүлээп ап көрү­­ңер! Ол байырлалдар кажан-даа онзагай, өг-бү­­лениң чылыг чоруу-биле, төрел болгаш чоок кижилерниң ынакшылы-биле  бисти бүргеп чоруур. Эртип турар чыл биске эң эки чүүлдерни, аайлажыышкыннарны болгаш хуу чедиишкиннерни арттырган. А Чаа чылда ыдыктыг кү­­зелдеривис бүдер, өөрүшкү болгаш аас-кежии элбек болур! Бистиң бүгү эгелээшкиннеривиске болгаш кылган чүүлдеривиске чедиишкин келир болзун, тодуг-догаа чорук немешсин, чогаадыкчы чаа идеяларывыс амыдыралга боттаныр болзун! 2015 чыл республиканың чурттакчы    бүрүзүнге депшилгелиг хөй-хөй саналдарны болгаш оларны шиитпирлээриниң аргаларын, чедиишкинниг ажыл-херектерни болгаш күүсеттинген планнарны өргүүр болзун! Бистиң күзел-чүткүлдеривиске бот-ботта­рывыска ачы-дуза, сырый каттыжыышкын болгаш чаагай сеткил каттышсын!

Чаа чыл-биле!

Тыва Республиканың Хөй-ниити палатазының даргазы  Х. Монгуш.

Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Чаа Чылда уруг бүрүзүнге белек

Декабрь 26-да «Найысылал» арт-төпке ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы Чаа чылдың елказын эрттирген. Аңаа ажылдакчыларның ажы-төлүнден аңгыда, Украинадан бичии 4 харлыг Мирослав Узденевту база чалаан. Уругларның кеткен хептериниң янзызын чүү дээр: челээш өңнерлиг, янзы-бүрү кылаңнааштар ажыглап тургаш даараан бир-ле тускай маскарад хептиг, чок-ла болза, бир амытан, азы бир тоол маадыры дээш-ле баар. ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыдының оралакчызы Елена Саая уругларга болгаш чыылганнарга Чаа чылдың байырын чедирген. Амгы үеде Мирославтың авазы, ачазы, кырган-авазы Кызылдың хоочуннар бажың-интернадында чурттап турар. Чаа чылда Мирослав Кызылдың 5 дугаар уруглар сады барып эгелээрин улуг өөрүшкү-биле ооң авазы Алина Полетаева чугаалады. Бичии Мирослав уруг­лар-биле кады каас-чараш «хептиг» Шиви долгандыр ырлажып, аажок солун үени эрттирген. Соок-Ирейниң холундан белек алыры чаштарга уттундурбас болуушкун дээрзи билдингир.

Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Чылдың тергиинненри

Улусчу чогаадылга бажыңынга  декабрь 27-де «Спортчу элита» деп ба­йырлал эрткен. Аңаа спорттуң янзы-бүрүхевирлеринге алдаржаан олимпий, сурдолимпий, паралимпий оюннарныңтергииннеринге, тренерлерге, хоочуннарга болгаш спорттуңхөгжүлдезинге үлүг-хуузун кииргеннерге күрүне шаңналдарын тывыскан. ТР-ниңБаштыңы – ЧазааныңДаргазы Шолбан Кара-оолду сценаже башкарыкчылар чалапты.

“Спортчулар бодунуң чүт- күлдүү-биле, бедик тура-соруу-биле бедик чедиишкиннерни чедип ап турар. Силер  чон мурнунга, аныяк-өскенге үлегер-чижек болуп турар силер. Сочи хоорайга паралимпий оюннарынга Россия медальдар талазы-биле 1-ги черни ээлээни дээрге маадырлыг чорук-тур. Кадык кижилер олардан өөренип, тиилелгеже чүткүлүнүлегерге алыр ужурлуг бис. Тывадан паралимпий оюннарның чемпиону Михаил Оюнга канчап чоргаарланмас бис. Чылдан чылче спорт тудугларын тудуп турарывыс дээрге, келир үеже көрүжүвүс болгаш аныяк-өскенге эки байдалдарны тургузуп турарывыстың бадыткалы-дыр. Каа-Хем суурга улуг спорт комплекизин тудуп алыр болзувусса, спортчу чедиишкиннеривис база бир бедик чадаже көдүрлүр дээрзинге бүзүрелим улуг. Спорт оран-саваларының көвүдеп турары — республиканыңчедиишкиннериниң магадылалы. 

Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Оюн -тоглаа, ыры-шоорлуг Чаа Чыл келди!

Декабрь 25-те В.Көк-оол аттыг Национал театрга рес­публиканың кожуун бүрүзүн төлээлээн тергиин өөредилгелиг, хөй чедиишкиннерлиг уруглар Тываның Баштыңының елказынга чыглып келген.   Чаңчыл езугаар  чылдың төнчүзүнде республиканың   онза чедиишкиннерлиг 7 хардан 14 харга чедир школачылары Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң уругларга елказынче  чалалганы алыр аас-кежиктиг болуп турарлар.  

Национал театрның ийиги каъдында уругларга янзы-бүрү оюннар шөлчүгештерин организастаан. Каас-чараш  идик-хептиг, маскарад кос­тюмнарлыг оолдар, кыстар оюннарга киржип, амданныг, чигирзиг «шаңналдарны» ойнап ап турганнар. Бир булуңда уруглар кажыктаан, өскезинде хол басчып күжүн шенешкен, боулинг шарларларын октап турарлары-даа эңмежок.Тергииннерге шаңналдар тыпсырының мурнунда уруг­ларга «Күске бүрүзү быштакка ынак» деп чаа шииниң баштайгы көргүзүүн уруг­ларга бараалгаткан. Шии уругларны эп-найыралга, ынакшылга, мөзү-бүдүштүг, хүндүткелдиг болурунга кижизидип турар. Уруглар шии­ни аажок сонуургап, адыш часкап, өткүт, хөглүг каткызы-биле хүлээп алган. Шии төнген соонда чыыл­ган бичии аалчыларны ба­йырлалдың кол маадыры — Шиви чанынче чалаан.

Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Кайгал-оол Ховалыг: «Эрте бурун өгбем ыры — Хөөмей»

Россияның алдарлыг артизи, Тываның Улустуң хөөмейжизи К.К.ХОВАЛЫГ-биле бистиң коррес­пондентивис Чаа чыл бүдүүзүнде ужурашкаш, «Шынның» номчукчуларының сонуургааны айтырыгларга харыылап бээрин дилээн. Оларның аразынга болган чугааны мооң адаан­да парладывыс.

— Чоокта чаа эрткен «Көшкүн хөөмей» шуулганының «Хөөмейим кагбас-ла мен» деп түңнел концертинге силерниң ыры-шоор, хөөмей-сыгыдыңарны дыңнааш, магадап олурдум, улам ындынын ап бар-ла чыдар салым-чаяаныңар күштүг-ле-дир, Кайгал-оол Ким-оолович, орус чон болза, ону «ийиги тыныш ажыттынганы ол» дижир ийик бе?

— Четтирдим (каттырбышаан, уламчылады.Ред). «Хүн-Хүртү» база-ла чаа чанып келгенивис ол турган чүве. Чер-чуртче чанып, эш-өөрнүң, чонувус­туң мурнунга үнүп кээрге, ала-чайгаар сагыш-чүрек ындынналы бээр, ынчангаш ындыг боор.

Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Чаа Чылды өске чурттарда канчаар байырлап турарыл?
Италияда Чаа чылды январь 6-да демдеглээр. Бо дүне хуулгаазын, энерел сеткилдиг Бефана фея итальяннарның бажыңнарын эргий кезиир. Ол «алдын дүлгүүрү»-биле бажың­нарның эжиктерин ажыткаш, бичии уругларның өрээлинде каминде азып каан уктарынче белектерни киир суп каар. Итали Соок-Ирей – Баббо Натале. Италияның чурттакчылары чаа үнүп орар чылда бүгү-ле эрги эт-септен адырлырга эки деп санаар. Ынчангаш олар эрги илиирлер, сандайлар дээш, өске-даа эт-септи соңгаларындан октаар чаңчылдыг. Чаа чыл столунга албан тоорук, чечевица, виноград турар ужурлуг. Ол дээрге узун назынның, кадыкшылдың, байлакшылдың демдектери болур.
Англияга 1843 чылда ба­йырлыг ажык чагаа (открыткалар) солчур чаагай чаңчыл тывылган. Чаа чылдың бүдүүзүнде  уруглар стол кырынга тавак салып каарга, эртенинде англи Соок- Ирей — Санта Клаус оларга белээн сөңнээр. Идиктер иштинче англичаннар элчигенниң ынак чиир чеми — сигенни суп каар.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Ыяш  Хой чылын уткуурда...

Бажың­ның херээ­жен ээзи Чаа чыл столун белеткээрде, чүгле өг-бүлезин өөртүр дээш эвес, үнүп орар чылдың ээзи — Ногаан Ыяш Хойну ээ кө­­рүн­­­дүрүп алырын бодап, бүдүн чыл чогумчалыг болзун дээш аъш-чемин дел­гээр. Найыралга болгаш тайбыңга ынак амытанны деткиир­де столдуң херекселдери ыяштан кылган азы ногаан өңнүг боору чогумчалыг. Чүгле стол шывыы, салфетка, аяк-сава эвес, а ба­йырлалга кедер хеп, белекчигештер  хавы  база  ол өңге дүүшкек болза эки. Ногаа, чимис-биле байырлал столун элбеди каастаар.

2015 чылды уткуурда янзы-бүрү амданныг, чигирзиг чемнер — пирожноелер, ногаа-чимис, каттар-биле чемчиткен пирогтар, хой дүрзүзү кылдыр быжырган печеньелер, быштактыг торттар (хой сүдү-биле кылган быштак оон-даа эки), мороженое база конфеталар, ары чигири болгаш тооруктар. Бо чылдың езулуг суксуну — алкоголь чок суксуннар — чимис хандызындан морстар, компоттар, чимистиг шай база кисель.

Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Тыва хевим — чоргааралым

«Шын» солуннуң бөгүнгүаалчызы аныяк модельер-дизайнер Шолбана Очур-оол. Чаа чыл уткуштур номчукчуларны сонуургадыры-биле мода делегейинде онза, солун чүү болуп турарын база бодун таныштырарын диледивис.

— Мындыг ховар, солун мергежилди канчап шилип алган сен, Шолбана?

— Бичии тургаш-ла, кыдыраашка чараш хептер чурааш, садыг кылдыр бодап алгаш, ону эштеримге садып ой­наар турдум. 5 класска «Келир үеде сээң мергежилиң» деп чогаадыгга чурукчу-модельер болур мен деп бижип каарымга, башкым безин кайгай берген. Эш-өөрүмге чурукчу-модельер дээрге кандыг мергежилил деп тайылбырлап берип турдум. Ынчангаш бичиимде бодап чораан күзелимни чедип алган мен деп бодаар мен.

Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Баштайгы Шериг Комиссарынга мөгейиг

Декабрь 19-та Чаа-Хөл ко­­жууннуң Ак-Туруг сумуга Тыва Республиканың баштайгы шериг комиссары Монгуш Чөвекович Сувакка тураскаат­кан байырлыг хемчеглер болуп эрткен. Оларны бо суурга эрттире бергениниң чылдагааны — бирээде, М.Ч. Сувак — Ак-Туруг суму чурттуг кижи. Ийиде, бо хонуктарда Тываның шериг комиссариады тургустунганындан бээр 70 чыл оюн демдеглеп эрттирип турар.

М.Ч. Сувак ажылдап чораан үезинде Тыва Арат Республиканың шериг күчүзүн тургузарынга болгаш быжыглаарынга улуг үлүг-хуузун киирген. Ол ТАР-ның шериг сайыды чорааш, тыва эки турачыларны Ада-чурттуң Улуг дайынынга белеткээш, 1943 чылдың сентябрь айда үдээш, таптыг-ла бир чыл болганда, чону-биле кады найысылал Кызылга эки уткуп, хүлээп алган.

Улаштыр номчуур...





 

Отчет баннер.png

Obiyasnyaem_RF_300X300.png

нацпроекты тувы.jpg

 достижения.jpg

ФКГС.jpg



Опросный лист по оценке эффективности деятельности руководителей органов местного самоуправления, унитарных предприятий и учреждений, действующих на региональном и муниципальном уровнях, акционерных обществ, контрольный пакет акций которых находится в собственности Республики Тыва или в муниципальной собствености, осуществляющих оказание услуг населению муниципальных образований



?
Направляемые сообщения не являются обращениями граждан, рассматриваемыми в порядке, установленном Федеральным законом от 2 мая 2006 г. № 59-ФЗ «О порядке рассмотрения обращений граждан Российской Федерации».
Расскажите о  проблеме
Написать сообщение



honor_ban.jpg

oatos.png