Тыва Республиканың Иштики херектер яамызының Хөй-ниити чөвүлелиниң кежигүнү, кижилерниң эрге-ажыының хоойлу езугаар камгалакчызы Августа Переляева Иштики херектер яамызының корум-чурум үрээн назы четпээн уругларны түр када тургузар төвүнүң чоокта чаа туттунган бажыңын көрүп чораан. Төптүң удуртукчузу Ирина Шойгу төптүң чаа бажыңын аңаа көргүзүп, корум-чурум үрээн уругларны кандыг байдалда түр када тургузуп турарын тайылбырлаан. Уругларның чемненир, чурттаар, дыштаныр өрээлдери болгаш медицина пунктузу дээш төптүң чаа бажыңы бичии уругларны түр када тургузарының негелделеринге дүүшкен болган.

Эрткен неделяда Тыва культура төвүнге «Амгы үеде хөөмейни өөренириниң болгаш башкылаарының нарын айтырыгларының дугайында» сайгарылгалыг «төгерик столду» эрттирген. Аңаа Кызыл хоорайның болгаш кожууннарның уран чүүлдүңөөредилге албан черлериниң башкылары, эртемденнер, ат-сураглыг хөөмейжилер, чогаалчылар, хөгжүмчүлер киришкен. Республиканың үзүктел чок өөредилге төвүнүң директору Ю.О. Ховалыгның база Мугур-Аксында уругларның уран чүүл школазының башкызы А.К. Хертектиң хөөмей башкылаашкынында нарын айтырыгларга хамаарышкан илеткелдерин база улусчу мастер Алдар Дамдынның «Тывага Улусчу хөөмей академиязын тургузар дугайында» илеткелин дыңнаан соонда санал-оналдарны дыңнаан.

Эрткен субботада «Херел» спорт залынга чыылганнар шыгырт, кижи бажы кизирт болган дизе, хөөредиг чок. Чүге дээрге хостуг хүрешке республиканың эң шыырак мөгелериниң маргылдаазынга киржир дээн мөгелер, оларның хүрежирин көөр дээш келген көрүкчүлер ол хире хөй болган. Тыва Республиканың Баштыңы — Чазааның Даргазының шаңналы дээш хостуг хүрешке болгаш херээжен хүрешке Тыва Республиканың чемпионадынга республиканың хоорайларындан болгаш кожууннарындан, Россияныңөске девискээрлеринден Тываның ат-сураглыг, күштүг дээн 150 эр мөгелер, 30 херээжен мөгелер киришкен.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол биле МАР-ның Чазааның Даргазы Норовын Алтынхуяг-биле чугаалажыышкыннар үезинде март 22-де чарган дугуржулгазын моол тала күүседип эгелей берген. Кожа чурттуң Чазааның Даргазының даалгазын езугаар Убса-Нур аймактың делегациязы садыглаашкын, көдээ ажыл-агый болгаш туризм талазы-биле дугуржулгаларны күүседириниң чамдык чүүлдерин болгаш чурумун дугуржуру-биле апрель 2-де Тывада чедип келген.
  Тываже уксаалыг малды чедирерин Моолдуң Чазаа чөпшээрээн болгаш организастыг хемчеглерни алырын дилээн дээрзин Шолбан Кара-оол-биле ужуражылга үезинде моол делегацияны баштап келген ук аймактың губернатору Цендсурен Даш дыңнаткан. 

2013 чылдың март 25-29 хүннеринде Москва хоорайга Россияның кадет корпустарының өөреникчилериниң аразынга юбилейлиг X чыыш болуп эрткен. Аңаа чурттуң 57 регионундан 600 ажыг курсант киришкен. Чыыштың түңнелдери езугаар Тыва Республиканың кадет корпузунуң өөреникчилери тергииннерниң тергиини болуп, бирги черге төлептиг болганнар. Ук хемчегни казак шерии база Россияның ДОСААФ албан черлери удуртуп эрттирген.

Хайгааралдың улуг хемчээлдиг Спутник системазын (ГЛОНАСС-ты) шиңгээдип алырының талазы-биле айтырыгны Тыва Республиканың Чазааның Баштыңының бирги оралакчызы Шолбан-оол Иргитке болган чөвүлел хуралга сайгарып чугаалашкан.Пассажирлерни коммерция хевири-биле аргыштырып, чүъктер сөөртүлгезин боттандырып тура, айыыл чок чорукту автомобиль транспортунга хандырарынга дузалаар системаны ажылдадыры чоннуң транспортка айыыл чок чоруун хандырарының талазы-биле федералдыг комплестиг программазының угланыышкыннарының бирээзиниң күүселдези болур. 

Март ай республиканың культурлуг амыдыралынга хайымныг эрткен, янзы-бүрү фестивальдар, мөөрейлер культура одагларынга болган. Оларның бирээзи — чылдың-на эртип турар уругларның «Хамнаарак» ыры мөөрейи.Чылдың-на болуп эртип турар болганда, мөөрейниң деңнели чылдан чылче бедиир, киржикчилерниң ат-сураа алгыыр ужурлуг турбуже, байдал херек кырында ындыг эвезин уругларның күүселделеринден эскерип болур. Ылаңгыя бичии бөлүктүң киржикчилериниң күүселделериниң шынары дыка куду болганындан жюриниң дээди шаңналды тывыспаан ужуру-даа ол боор.

Март 29-та Тыва Республиканың Херээженнер чөвүлели «Орус культура төвүнге» «21-ги чүс чылдың херээжени» деп мөөрей эрттирген. Аңаа республиканың кожууннарының, сумуларының база Кызыл хоорайның Херээженнер чөвүлелдериниң идепкейлиг, хамааты туруштуг, ажы-төл кижизидер талазы-биле үлегерлиг херээженнери киришкен.  Ук хемчег үш дугаар чыл улай болуп турар болганда ол 3 харлыг уругнуң бажын хылбыктаар езулалга дөмей байырлал-дыр дээрзин Раиса Кужугет  демдеглээн. Бо дээрге чараш-кыстар эвес, а хөй-ниитичи болгаш ажыл-агыйжы херээженнер мөөрейи-дир.

Эрткен неделяда Иштики херектер яамызының иштики херектер килдизиниң бирги чери дээш хөл-шыдыраага команда аайы-биле маргылдаа найысылалдың «Сүбедей» спорт ордузунга болуп эрткен. Маргылдааны иштики херектер килдизиниң хоочуннар эвилелиниң даргазы, халажылгада полковник Марат-оол Идамович Ондар эрттирген.Хөл-шыдыраа маргылдаазынга ниитизи-биле 7 команда киришкен. Аңаа Таңды, Чөөн-Хемчик, Барыын-Хемчик, Кызыл кожууннарындан, Кызыл хоорайдан база суд приставтарындан командалар долгандырыг чурум-биле ойнаан.

Барыын-Хемчик кожууннуң Кызыл-Мажалыктың № 1 ортумак школазының коллективи – «Тиилелгениң салюду!» республика чергелиг элээди уругларның уран чүүл фестивалының тиилекчизи. Бо чылын «Тиилелгениң салюду!» республика чергелиг элээди уругларның уран чүүл фестивалы Сталинград тулчуушкунунуң 70 чылынга база тыва эки турачыларның фронтуже чорутканының 70 чылынга тураскааткан дээрзин сагындыраалыңар.Уругларның чогаадыкчы уран чүүл фестивалын ТР-ниңӨөредилге болгаш эртем яамызы 11 чыл дургузунда эрттирип турар. Бо чылдар дургузунда фестиваль республиканың школачыларының аразында делгереңгей апарып, чаңчыл болу берген.

Бөгүн Интернеттиң бүгү делегей хүнү. Интернеттиң биске ажык-дузазы, салдары кандыгыл? Бо айтырыгга хамаарыштыр маргыш аныяктарның «Чүс чылче базымнар» чыыжынга база көдүрлүп турган. Тываның Күрүне университединиң студентилериниң аныяктар Интернеттиң «кулу» болбас, Интернетке дүн-хүн чок «олурарындан» өске, спорт, уран чүүл, чогаал дээн ышкаш сонуургалдарлыг боор ужурлуг дээн бодалы бо чугаага киришкеннерниң хөй кезииниң деткимчезин алган.

Ажык-кончаа сүрген оюннар эрттирип турарларның хоойлуга чөрүштүр ажыл-чорудулгазын соксадыр талазы-биле комплекстиг хемчеглерни бистиң республикада ажылдап кылган.Ажык-кончаа сүрген оюннарны организастаар болгаш эрттирер талазы-биле ажыл-чорудулганы хоруурунуң дугайында хоойлу республика девискээринде 2007 чылдың июль 1-ден бээр күштүг болуп турар. Республика Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң эгелээшкинин езугаар ажылдап кылдынган болгаш хүлээп алдынган Хоойлу бодунуң ажылының түңнелдерин көргүзүп эгелээн.

Апрель 2-де, Чазак Бажыңынга «республикада телекоммуникация болгаш информация инфраструктураларының сайзыралының дугайында» хуралды Тываның Баштыңы Ш.В.Кара-оол башкарып эрттирген.
   Аңаа сайыттар, оларның оралакчылары, албан черлериниң удуртукчулары, хөй-ниити организацияларының болгаш харылзаа адырының ажылдакчылары киришкен. Хуралга ТР-ниң Информатизация болгаш харылзаа яамызының сайыды база харылзаа адырының удуртукчулары илеткелдерни кылган.

Чеди-Хөл кожууннуң чагырыкчызының албан-хүлээлгезин 36 харлыг инженер Карим Сагаан-оол күүседип эгелей берген.
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ону бо албан-дужаалга саналдаарга, Чеди-Хөл кожууннуң Төлээлекчилер хуралының депутаттары чаңгыс үн-биле ону деткээннер. Карим Сагаан-оолду бо кожуунга чагырыкчыладыр деп шиитпирниң кол чылдагааны— эрткен кыжын Хову-Аксы суурнуң одалга системазының доңганы.

Республиканың удуртулгазының чагыы-биле «Е4-СибКОТЭС» компанияның ажылдап кылганы тус черге энергетиканы сайзырадырының угланыышкыннарын Тываның үлетпүр болгаш энергетика яамызынга киирген. Специалистерниң үндүрген түңнелдери-биле алырга, немелде энергия блогун тудуп, Кызылдың чылыг-энергия төвүн чаартырының чарыгдалдары, эвээш-даа болза, республиканың төвү Кызыл хоорайны электри энергиязы-биле хандырарын үндезинии-биле шиитпирлеп шыдавас.