"Өг-бүле бүрүзүнге чаңгыстан эвээш эвес дээди эртемниг уруг" губернатор төлевилели-биле чурттуң дээди өөредилге черлеринче 400 ажыг абитуриент документилерин дужааган. Тывада ол төлевилелди боттандырып эгелээнден бээр ийи чыл болган. Төлевилелдиң боттанылгазының кол барымдаазы - социал чылдагааннар ужун өг-бүледе чаңгыс-даа дээди эртемниг кижи чогу. 

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол төлевилелдиң кол күүседикчизи – Тываның Өөредилге болгаш эртем яамызынга губернатор төлевилелиниң киржикчи санынга дээди болгаш ортумак профессионал өөредилге черлеринче киреринге өг-бүлениң социал болгаш сан-хөө байдалын база доозукчунуң ЕГЭ-лериниң түңнелдерин хынамчага алырын дааскан.

Тываның Баштыңының тускай даалгазы-биле 2,5 ай дургузунда асфальтылап шыпкан чаа орукту шенээри-биле школачылар, студентилер, республика болгаш хоорай организацияларының ажылдакчылары, спорттуң хоочуннары чыглып келген. Шолбан Кара-оол чадаг-терге чарыжының бүгү киржикчилеринге байырны чедиргеш, бо орук алызында Көк-Тейге чедер деп өөрүнчүг медээни дыңнаткан:

 Июль 18 – Тываның Баштыңы Шолбан Валерьевич Кара-оолдуң төрүттүнген хүнү. Ооң төрүттүнген хүнү-биле федералдыг структуралар удуртукчуларындан, губернатор эштеринден байыр чедиришкиннери хөйү-биле келген. РФ-тиң Чазааның Даргазы Дмитрий Медведев бир дугаарында байыр чедириишкинин дамчыткан: «Хүндүлүг Шолбан Валерьевич! Төрүттүнген хүнүңер-биле байыр чедириишкинин хүлээп ап көрүңер! Тыва Республиканы хөгжүдер дээш чүткүлүңер, регионда кижилерниң чуртталгазын экижидер дээш кылып турар ажыл-ижиңер хүндүткелге төлептиг.

Россияның Президентизи Владимир Путин Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга төрүттүнген хүнү-биле байырны хүннүң ийиги чартыында телефон дамчыштыр чедиргеш, бүгү-ле чүүлдерге болгаш ажыл-ижинге чедиишкиннерни күзээн. Регионнуң Баштыңы Шолбан Кара-оол Россияның Президентизинге кичээнгейни угландырган чылыг чымчак сөстери дээш өөрүп четтиргенин илереткен.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Москва хоорайга сургакчылаашкын соонда, пятница ээп чанып келген. Россияның найысылалынга ийи хүн дургузунда федералдыг удуртукчулар-биле ужуражып, ажыл-агыйжы чугааларны чоруткан. «Москвага чымыштыг ийи хүн эртти. РФ-тиң энергетика сайыды Александр Валентинович Новак-биле республиканың энергия айыыл чок чоруунуң айтырыын чугаалаштывыс.

Республиканың Чазаанга А. Дамба-Хуурактың удуртканы муниципалдыг тургузуглар-биле Тывада бүгү-российжи көдээ ажыл-агый чизезинге белеткелдиң талазы-биле видеоконференция-харылзаалыг хурал болуп эрткен. Ооң ажылынга федералдыг күрүнениң статистика албанының удуртукчузу Александр Суринов, республикада Росстат салбырларының начальниктери, яамылар болгаш ведомстволар удуртукчулары киришкен.

Тываның Баштыңы республиканың арга-арыг комитединге биче болгаш ортумак бизнеске коммерциялыг ыяшты белеткээринге чөпшээрел бээр талазы-биле регион хоойлуларынга өскерилгелерни киирер даалганы берген. Ооң мурнундагы бизнестиң биче бүдүрүлгелинге ыяш белеткээринге кызыгаарлаашкыннар РФ-тиң Арга-арыг кодекизинге өскерилгелерни кииргени-биле, өскерилген. Ам ыяшты белеткээр черни арендага ап турбайн, бүрүнү-биле белеткеп алыр аргалыг.

Амыдыралдың кадык овур-хевири дээш республиканың чурттакчыларының негелделерин бүгү-ле аргалар-биле деткиир апаар деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол санап турар. Ынчангаш социал четкилер дамчыштыр чаңгыс чер чурттугларын чадаг-терге оруун ажыгларынче кыйгырган. Кызылдың эриин дургаар чоруткан чалдарга чадаг кижи кылаштаар болгаш чадаг-терге-биле чоруур орукту тудар шиитпирни бо чазын хүлээп алган. Апрель айда республиканың баштыңы 14 километр хемчээлдиг ол участокту чадаг кылаштап көргеш, чадаг-терге оруу кылдыр чаартып кылырынга таарымчалыг-дыр деп түңнээн.

Четвергте, Москвага, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Ыяап-ла медицина камгаладылгазының федералдыг фондузунуң даргазы Наталья Стадченко ужуражып, хамаатыларга халас медицина дузазын чедиреринге күрүне магадылалдарының территориалдыг программазын боттандырарының айтырыгларын сайгарып чугалаашканнар.

 Бо чылын республика Баазалыг программаның тургускан нормативтериниң деңнелинге ыяап-ла медицина камгаладылгазының акша-хөреңгизинден көргүзүп турар медицина дузазының хемчээлиниң единицазынга саң-хөө чарыгдалының нормативин тургузур ужурлуг.

Федералдыг статистика албанының удуртукчузу 2016 чылда бүгү-российжи көдээ ажыл-агый чизезин эрттиреринге Тывада федералдыг статистиканың территориалдыг органының, республиканың эрге-чагырга черлериниң белеткелин хынап келген. Росстаттың удуртукчузу республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак, Тыва Республиканың Саң-хөө, Экономика, Көдээ ажыл-агый яамыларының удуртукчулары-биле ужуражылгазында ам болур чизениң кол угланыышкыннарын таныштырган

Тываның Баштыңы өрттүң айыыл чок чорук дүрүмнерин хажытканнарга кеземчени шыңгыырадыр дугайында эдилгени РФ-тиң Административтиг кодекизинче киирер саналдыг. Административтиг чурум-үрээшкиннериниң дугайында кодексче чогуур өскерилгелерни киирер хоойлу төлевилелин республиканың Дээди Хуралынче чоруткан. Амгы кодексте хемчеглер онаалдазы, өрттүң буруулугларынга дээш чок болгаш, өртке удур хоойлужудулга хажыдыышкынын болдурбазын эки күүсетпейн турар.

Тываның Чазаа хуу медицина база тус черниң чиг эдинден тудуг материалдарының индустриязын хөгжүдеринге үндүрүг чиигелдезин тургузар дугайында төлевилелди деткээн. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы-биле ук документини республиканың Юстиция яамызы белеткээш, Дээди Хуралдың сайгарылгазынче киирген.

Тываның Баштыңы республиканың малчыннары-биле ажык чугааны чорудар. Вторникте республиканың Баштыңы кожуун чагыргаларның даргалары-биле ажылчы хуралды эрттиргеш, «Эгелеп чоруур арат» программа-биле субсидия алыр кижилерниң даңзызын эки шүүштүрүп көөрүн негээн. Эгелеп чоруур көдээ ажыл-агый сайгарлыкчыларынга күрүне деткимчезин бээр ужурлуг, а бут кырында туруп келген ажыл-агыйлыг, эрге-чагыргадан чаңгыс эвес удаа деткимче алган кижилер эвес деп, онзалап айыткан.

Июль 15-те Тыва Республикада өрт камгалалы тургустунгандан бээр 89 чылын демдеглээн. Тываның Баштыңы дараазында байыр чедириишкинин дамчыткан: «Өрттерни болдурбас дээш чугула ажыл-чорудулганы күрүнениң өрт хайгааралының органнары кылып турар. Оларның аразында - өртке удур хемчеглерниң күүселдези, өрт дугайында чонга дыңнадыг системазын тургузары, өрттү өжүрериниң автоматчыткан системазын ажылдап кылыры, өртке удур дериг-херекселдерниң барын хынаары бар.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Күрүне чөвүлелиниң секретары Игорь Левитинниң эрттиргени «Россияның балык ажыл-агый комплекизин хөгжүдериниң дугайында» айтырыг талазы-биле Күрүне чөвүлелиниң ажылчын бөлүүнүң ийиги хуралынга киришкен. Ажылчын бөлүктүң төлээлери сугнуң биологтуг курлавырларын тударынга квота үлелгезиниң чөптүг эвезин, балык-тывыш флодун модернизастаар, ада-чурттуң судно тудуун катап тургузар, аквакультура адырында хоойлужудулганы сайзыраңгайжыдар талазы-биле чидиг айтырыгларны, адырда административтиг шаптараазыннарны сайгарып, эрик чоогунда балык тудар комплекти эргелеп-башкарарынга федералдыг төп биле Россияның субъектилериниң аразында бүрүн эргелерни кызыгаарлаар айтырыгларны база көдүрген.