Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Успех

Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы» Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы»
Читать далее...

Правительство Республики Тыва 
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32 
E-mail:pressa@rtyva.ru



roads.png

bus.gov.ru

logomain2.png

vef.PNG

перепись

Главное


 План мероприятий, посвященных народному празднику животноводов «Наадым-2024»,  приуроченного к 80-летию добровольного вхождения Тувинской Народной Республики в состав СССР

18 июля, четверг

10.00 День заезда участников праздника животноводов «Наадым-2024», размещение в Юрточном городке в местечке Тос-Булак. «Юрточный городок» в м. Тос-Булак.

11.00 Чемпионат Республики Тыва по стрельбе из тувинского традиционного лука «Тыва ча адар оюн: баг адар хевири» среди мужчин и «Тыва ча адар оюн: борбаанды адар хевири» среди женщин. «Юрточный городок» в м. Тос-Булак.

Подробнее...

Новости

RSS
18.05.2015 17:43 / Культура
Книжные проекты Тувы включены в федеральную программу «Культура России»

Подведены итоги конкурса Роспечати на включение социально значимой литературы в Федеральную целевую программу «Культура России».

В 2015 году поддержку получили 11 тувинских книжных проектов, в том числе фотоальбом «Тува – земля живых традиций» – логическое продолжение альбома «Черно-белая Тува. Незаконченная история», изданного при поддержке С.К. Шойгу. Это фотоисследование жизни тувинцев начала 21 века. Главное, что выделяет Туву среди народов России, – ярко выраженная и хорошо сохранившаяся национальная культура: хоомей, хуреш, шаманизм, буддизм, резьба по камню. Издание возрождает традиции русской фотографии и останется в истории Тувы и России.

Подробнее...
18.05.2015 16:55 / Мероприятия
 Успех акции «Социальный картофель» зависит от расторопности органов местного самоуправления – Глава Тувы

Жители Тувы одобрили инициативу властей республики о помощи бесплатными семенами малоимущим селянам на посадку картофеля и овощей. «Но успех акции зависит от расторопности органов местного самоуправления, которые должны позаботиться об организации полива огородов и земельных участков, выделенных под посадку», - отметил на селекторном совещании в понедельник утром Глава Тувы Шолбан Кара-оол.

На совещании выяснилось, что на сегодня 1476 малоимущих семей получили семена картофеля. Посадить картофель успели пока только 33 процента, или 497 семей. Это главным образом жители Улуг-Хемского, Бай-Тайгинского, Чеди-Хольского, Эрзинского, Дзун-Хемчикского районов, а также города Ак-Довурака.

Семена овощных культур выданы на 3261 человека, среди которых в основном безработные и малоимущие граждане. Однако посадку провели только 28 процентов от общего количества получателей. 

Подробнее...
18.05.2015 15:41 / Мероприятия
Председатель комитета ГосДумы РФ  по аграрным вопросам Николай Панков поддерживает позицию Главы Тувы по сохранению отгонного скотоводства

В Туве возрождают вековые традиции . Глава Тувы Шолбан Кара-оол выступил за создание базы для сохранения кочевого скотоводства – колыбели национальных традиций, предложив общественности Тувы необычный проект – создания этнокультурных заповедников, профилем которых станет традиционное для тувинцев отгонное скотоводство. Только так, по его мнению, можно сохранить древнее занятие народа и уберечь от размывания его уникальную культуру.

А перспектива их утраты, считает глава Тувы, вполне реальна в условиях рыночной экономики. По мнению специалистов, передел земли вместе с дороговизной пастбищ через какое-то время может вынудить чабанов Тувы сворачивать кочевое хозяйство и оседать на одном месте – а это и есть разрушение традиций.

Подробнее...
18.05.2015 14:57 / Сельское хозяйство
Из Тувы погорельцам Хакасии  будет отправлено  500 голов овец-ярок

В труднодоступном Монгун-Тайгинском районе Тувы готовы к отправке 5 автомашин «КАМАЗ» с живым скотом, выкупленным у местных чабанов и у животноводческого хозяйства «Моген-Бурен». Об этом сегодня на селекторном совещании Главе Тувы Шолбану Кара-оолу доложил председатель администрации района Андриян Шомбул.

По его словам, жители села активно поддержали предложение главы республики о поддержке частных подворий Хакасии, пострадавших от пожара, домашним скотом. В села Хакасии в самые ближайшие дни отправятся 500 голов еще не ягнившихся овец-ярок, прошедших строгий ветеринарный контроль.

На приобретение мелкого рогатого скота и транспортные расходы были направлены финансовые средства в сумме чуть больше 2 млн. рублей, собранных жителями Тувы для оказания помощи сельчанам Хакасии.

Подробнее...
18.05.2015 14:26 / Муниципалитеты
Глава Тувы поставил задачу перед мэром Кызыла разобраться с зарплатами учителей

Сегодня на селекторном совещании Глава Тувы Шолбан Кара-оол попросил мэра города Кызыла Владислава Ховалыга уточнить ситуацию по заработной плате учителей столичных школ.

«Сегодня получил сигнал, что учителям городских школ задерживают заработную плату или выдают ее частями, - обратился к мэру Шолбан Кара-оол. – Какая ситуация у Вас? Владеете информацией?»

Владислав Ховалыг заверил, что никаких проблем не должно быть, финансирование осуществляется по графику.

Несмотря на уверенность мэра, глава республики потребовал лично проверить ситуацию и доложить о результатах. 

Подробнее...
18.05.2015 09:44 / Мероприятия
Глава Тувы продолжает с земляками озеленять столицу республики

«Друзья, продолжаем месячник посадки деревьев. На этот раз посадили сосны в парке у обелиска Центр Азии, - сообщил в воскресное утро в своем блоге Глава Тувы Шолбан Кара-оол. - Есть заповедь «Мужчина должен построить дом, вырастить сына и посадить дерево». Этому есть объяснение. Построить дом, чтобы было, куда привести жену и создать семью. Вырастить сына — продолжателя рода. А дерево — это жизнь, кислород. Радует, что наши жители посадили уже не по одному, а десятки и сотни деревьев. Сажаем вместе с молодежью для будущих поколений!»

Подробнее...
18.05.2015 09:19 / Общество
В Туве празднование дня Рождения, Просветления и Паринирваны Будды Шакьямуни предлагают сделать ежегодным

Празднование дня Рождения, Просветления и Паринирваны Будды Шакьямуни планируется сделать ежегодным – Общественная палата Тувы совместно с Управлением Камбы-Ламбы РТ разработала соответствующий проект республиканского закона.

В минувшее воскресенье в Кызыле состоялась просветительская лекция Камбы-Ламы Тувы Лопсана Чамзы о праздновании дня Рождения, Просветления и Паринирваны Будды Шакьямунии объявленном в связи с этой датой священном месяце – «Бурган айы» (Месяц Будды Шакьямуни).

Этот праздник проводится 15-го числа четвертого месяца с начала года по лунному календарю. Он стал всенародным во многих буддийских странах. 
Подробнее...
18.05.2015 08:43 / Общество
В столице Тувы православные провели Крестный ход

В минувшее воскресенье Кызылская епархия Русской православной церкви провела Крестный ход с чудотворной иконой Божией Матери "Неупиваемая Чаша". Эта икона прославилась помощью и поддержкой религиозным людям в борьбе с такими актуальными для современности пороками как алкоголизм, наркомания и табакокурение.

Крестный ход начался после проведения Божественной литургии в Воскресенском кафедральном соборе. Участников, около 200 человек, возглавил эпископ Феофан и другие служители церкви, которые везли впереди колонны икону Божией матери. 

Подробнее...
17.05.2015 00:39 / Общество
Инициированный в Туве Месяц Будды поможет лучше  осознать подлинный смысл общечеловеческих ценностей – Шолбан Кара-оол

Глава Тувы поддержал проведение в республике Месяца Будды Шакьямуни. Год народных традиций, объявленный в Туве премьером Шолбаном Кара-оолом, вызвал живой отклик у жителей республики. На телеканалах начались постоянные передачи о традициях и обычаях народов, в учебных заведениях проходят тематические мероприятия, общественники выступают с целым рядом инициатив вплоть до предложений о принятии нормативно-правовых актов, направленных на укрепление национальных и культурных ценностей.

Управление Камбы-Ламы и Общественная палата Тувы объявили о проведении в республике с 19 мая священного Месяца Будды Шакьямуни. Как пояснил Камбы-Лама Лопсан Чамзы, это будет месяц очищения от негативной кармы, месяца активного осуществления буддийских практик и воздержания от употребления тяжелой, а также мясной пищи, алкогольных напитков

Подробнее...
15.05.2015 19:00 / Мероприятия
Управление Камбы-Ламы Тувы призывает всех буддистов республики соблюдать заповеди священного месяца Сака Дава

С 19 мая для буддистов Тувы начнется месяц воздержания от мясной пищи и спиртного, сообщает Камбы-Лама Республики Тыва.  Священный праздник Сака Дава, который впервые будет отмечаться в республике и поддержанный Общественной палаты Тувы,  дает возможность всем последователям буддийской веры очистить свою карму от всего негативного. Для этого необходимо строго следовать заповедям – не сквернословить, не употреблять спиртные напитки, не причинять вреда всем живым существам. А важно – совершать благие дела, трудиться, помогать ближним – это все многократно усилит дух человека.

Этот праздничный для всех буддистов месяц уже давно соблюдается в буддийских регионах мира. Управление Камбы-ламы Тувы с инициативой присоединиться и также строго следовать заповедям месяца вышло впервые.

Подробнее...

Фоторепортажи

Шолбан Кара-оол проинспектировал, как работает передвижной пост ДПС,  приобретенный по его инициативе для контроля  над западным автомобильным въездом в республику

12.03.2018

Администрация Ак-Довурака пятый год подряд проводит соревнования по подледной рыбалке на реке Алаш

12.03.2018

Форум работников дополнительного образования в Барун-Хемчикском районе

12.03.2018

В Туве построили пятый по счету плавательный бассейн

12.03.2018

Вручены государственные награды в честь Международного женского дня

09.03.2018

Глава Тувы принял участие в церемонии открытия в Кызыле швейного производства от холдинга «БТК Групп»

07.03.2018

Молодые чабаны из села Терлиг-Хая Кызылского района – образцовые участники проекта «Кыштаг – для молодой семьи»

20.02.2018

Мы воспринимаем приезд Сергея Кужугетовича Шойгу, как уважение к своей малой Родине – Глава Тувы.  Итоги визита министра обороны России

17.02.2018

Глава Тувы вручил государственные награды ветеранам и передовикам труда

14.02.2018

Глава Тувы поздравил сильнейших борцов республики с наступающим Шагаа

13.02.2018

Глава Тувы Шолбан Кара-оол посетил село Баян-Кол Кызылского района

12.02.2018

Глава Тувы видит будущее республики в корпоративности

10.02.2018

Глава Тувы вручил государственные награды ученым

08.02.2018

При поддержке Правительства Тувы городской автопарк пополнился 20 автобусами "ПАЗ"

05.02.2018

Власти Тувы подключают детей-сирот к общественному контролю за строительством и распределением жилья

02.02.2018

Глава Тувы принял участие в заседании коллегии прокуратуры республики

30.01.2018

Глава Тувы на Крещение по традиции окунулся в прорубь на Вавилинском затоне вместе с архиепископом Феофаном

19.01.2018

Глава Тувы ведет переговоры с губернаторами Западной Монголии о продвижении совместных инфраструктурных проектов

19.01.2018

Глава Тувы поздравил журналистов и писателей с Днем российской печати!

13.01.2018

В селе Сарыг-Сеп Каа-Хемского района Тувы открылся Центр культурного развития

30.12.2017


 
Скульптурный комплекс "Центр Азии"
Медээлер
RSS
07.08.2014
Малчыннар байырлалы

Тере-Хөл кожууннуң Кунгуртуг суурга чаңчыл болган, чылдың эртер көдээ ажыл-агыйның малчыннар байырлалы «Наадым-2014» суурнуң «Заречная» стадионунга бедик деңнелге  эрткен

     Суурнуң чону, сумулар Эми, Шынаа, Каргы, Балыктыгдан чалаттырган төлээлер, малчыннар база Улуг-Хем, Өвүр, Эрзинден аалчылар, спортчулар, аът салыкчылары, мөгелер кээп киришкен. Наадымга кожууннуң Шынаа сумузу ийи өгнү тиккен. Байырлыг ажыдыышкынны кожууннуң чагырга даргазы Андрей Александрович Салчак ажыткаш, кожууннуң алдарлыг малчыннарынга байыр чедирип,  ажыл-ижинге чедиишкиннерни, быжыг кадыкшылды күзевишаан, шаңналдарны тывыскан. Тере-Хөл кожууннуң чагыргазы «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг сарлыкчызы — 2014»  хүндүлүг атты Адыя Андреевич Кызылга, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг хойжузу – 2014»  атты Белекмаа Ивановна Артынага, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг чылгычызы — 2014» атты  Айдыс Най-оолович Найданга, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг малчыны» Ирина Ивановна Банданга, Орлан Иванович Найданга тывыскан.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Өрт айыылы улуг

Арга-арыгже кирерин кызыгаарлаары-биле Тывада 218 кижиден өртке удур 43 таңныыл черлери тургустунган.

Республиканың «Авиаарга-арыг камгалалы» КАА-ның медээзи-биле, республиканың девискээринге 17 арга-арыг өрттери демдеглеттинген. Ниити шөлү – 2451,2 гектар, ол өрттерниң  дөртү улуг хемчээлдиг. Арга-арыг өрт айыылының эгелээн үезинден бээр Тывада ниитизи-биле 133 арга өрттери бүрүткеттинген. Ниити шөлү – 7851,51 гектар. Тываның күрүне арга ажыл-агый комитединиң медээлеп турары-биле алырга, эрткен чылдың ол-ла үези-биле деңнээрге, демдеглеттинген өрт саны 12 азы 10 хуу өскен. Өрттүң 60 хуудан эвээш эвес кезии, оларның иштинде хыналда чок хову шөлдерде өрттер кижилерниң хайындан болуп турар. База ол ышкаш өрттүң элээн хөй кезии диңмирээшкин-кызаңнаашкындан хып үнүп турар.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Эдерге хек, базарга көк Чеди-Хөл

Чеди-хөлчүлер малчыннарының ажыл-ижин түңнеп, Наадым байырлалын Сайлыг сумузунуң көктүг-шыктыг стадионунга эрттирген. 

Бо удаада оларның байырлалы мурнуку чылдардан ылгалдыг болуп, кызылчылар хоорай хүнүн малчыннар-биле кады демниг демдеглээннер. Кызылчылар биле чеди-хөлчүлерниң кады ажылдажылгазы ол хүнден эгелээн. Долгандыр ногаан, шыргай арга-эзимниг бедик даглар бүзээлээн суурнуң стадионун каас-шиник кылдыр дерип каанын көрүптерге-ле, езулуг байырлал шинчилиг. Докулчак ак кидис өглер, сумулардан келген аалчыларның чаглактаныр майгыннары база ында-мында шаараңнашкан улуг-бичии, аът-хөлдүг улус-ла хөй. Кымыскаяктар өөнге дөмейи аажок. Наадымның киржикчилериниң чыскаалы. Ооң бажында дерип каан аъттарлыг, тыва хептерлиг аът мунукчулары баштап алган. Оларның соонда кожууннуң депутаттары, Сайлыг, Хендерге, Элегес, Хөлчүк, Чал-Кежиг сумуларының көдээ ишчилери, Хову-Аксының албан черлери болгаш Кызыл хоорайның мэриязының ажылдакчылары чыскаалыпкан. Элегестиң муңчу малчыны Вячеслав Маскыр байырлалдың тугун көдүрдү.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Баштыңнарның бирээзи

80 харлаар юбилейинге

Тываның көскү күрүне болгаш партия ажылдакчызы, 1973-1991 чылдарда Совет Эвилелиниң Коммунистиг партиязының Тыва область комитединиң бирги секретарынга ажылдап чораан, республиканың хөй-ниити амыдыралынга бодунуң ханы угаан-сарыылы, арга-дуржулгазы-биле улуг салдарлыг политик Григорий Чоодуевич Ширшин бо чылдың август 5-те 80 харлаар.

Ол Эрзин кожууннуң Нарын сумузунуң малчын арат өг-бүлезинге төрүттүнген. Бодунуң күш-ажылчы амыдыралын улус судунуң секретары бооп эге­лээн. Комсомолдуң район комитединиң организастыг килдизиниң эргелекчизинге ажылдап турган. Шериг албан-хүлээлгезин эрттиргеш, ийи чыл дургузунда Мөренниң ортумак школазынга башкылаан. Комсомолдуң Эрзин район комитединиң ийиги, ооң соонда бирги секретары, комсомолдуң Кызыл хоорай комитединиң бирги секретары, ВЛКСМ-ниң Тыва область комитединиң ийиги, ооң соонда бирги секретары албан-дужаалдарга 1957-1967 чылдарда ажылдаан.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Кызыл хоорайны кымнар каастаарыл?

Тывага июнь 1-де делегейниң бирги скульптура шуулганының киржикчилериниң белеткеп кылганы элээн каш чаа скульптуралары сентябрьда Тываның чаарттынган найысылалын каастай бээр.

Тыва уран-шеверлер Москвадан, Красноярскиден, Моолдан болгаш Киргизиядан келген коллегалары-биле кады бир ай ажыг үениң дургузунда маны-даштан кижилерниң, мал-маганның дүрзү-хевирлерин чонуп кылып турарлар. Ол кылыглар тыва черге көшкүн чоннуң амыдыралын долузу-биле көргүзер.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол оларның ажылдап турары шөлчүгежинге чораан. Республика удуртукчузунуң кичээнгейи дээш скульпторлар өөрээн болгаш боттарының ажылының дугайында улуг сеткил-ханыышкын-биле чугаалап турганнар. Хевир-дүрзүлерниң онзагайын өөрүнден дыңнаанын Чазак Даргазы чугаалаан болгаш оларның авторлары-биле таныжып алыр сорулгалыын, дүрзүлерни каяа тургузарын оларның-биле сүмележир күзелдиин дыңнаткан.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Сергей Шойгу Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң шериг эргезин бедиткен

Төп шериг округунуң командылакчызы генерал-полковник Владимир Зарудницкий ажыл-албан аайы-биле Тывага кээп чорааш, курлавырда майор Шолбан Кара-оолга курлавырда подполковник шериг атты тывыскан. 

Тываның Баштыңынга шериг эргени тыпсырының езулалы Кызылдың аэропортка Төп шериг округунуң бедик албан-дужаалдыг офицерлериниң киржилгези-биле эрткен. «Россияга бараан бооп тур мен!» деп сөстер-биле чаа погоннарны хүлээп алгаш: «Республиканың социал-экономиктиг   хөгжүлдези-биле чергелештир чурттуң камгалалын күштелдирер дээш, ам-даа хөй чүүлдерни кылыр бис» — деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Ак-Довурактың ат-алдарын эгидер
Тываның Баштыңы өзүлдениң чаа базымнарынга даянгаш, Ак-Довурак хоорайның сайзыралының планын ажылдап кылыр сорулганы салган. 
 Чайгы үеде республиканың бүгү кожууннарын эргип кезиири, тус чер эрге-чагыргаларының канчаар ажылдап турарын көөрү Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга чаңчыл апарган. Ол аңаа хоочуннар-биле, башкылар-биле, малчыннар-биле ужуражылга база эрттирип турар. Республиканың федералдыг эрге-байдалдыг апарган юбилейлиг байырлалдарын муниципалдыг тургузуглар кандыг чедиишкиннер-биле уткуп турары чугула апарган. Июль 20-де Барыын-Хемчик кожууннуң чурттакчылары-биле ужурашкан соонда, Шолбан Кара-оол тургустунганындан бээр 50 харлаан Ак-Довурак хоорайга барбас аргажок болган, ону чон Тываның ийиги найысылалы деп санап турар. Ак-Довурак ажыл-ишчи кижилерниң хоорайы болуп турган-даа, болуп-даа турар, оон бедик мергежилдиг кижилер, сураглыг удуртукчулар, инженерлер, орук ажылдакчылары, коммуналчылар үнгүлээн дээрзин ол демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Кады ажылдаарын дугурушкан
Төп шериг округунуң командылакчызы генерал-майор Владимир Зарудницкий биле Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң ажылчын ужуражыышкыны болуп эрткен. «Кызыл» аэропортту болгаш ооң техниктиг комплекизин хамааты болгаш шериг сорулгаларга ажыглаарының дугайында Россияның камгалал сайыды Сергей Шойгунуң шиитпирин күүседириниң дугайында олар чугаалашкан. Аэропортка шериг комендатураны тургузарын Шолбан Кара-оол Төп шериг округунуң командылакчызынга саналдааш, бо айтырыгның бажың-балгат талазын шиитпирлээриниң аргазы аэропорта бар деп чугаалаан. Шеригже мобилизация төвүнүң тудуунуң айтырыгларын база олар сайгарып чугаалашкан. Бо төп 17 гектар черге туттунар улуг тудуг. Аңаа шериг комиссариадындан аңгыда шеригже келдиртиишкин пунктузу, столовая, спорт залы дээш шериг назыны четкен оолдарны шеригже келдиртиринге болгаш чорударынга эргежок чугула байдал бар боор. Бо чугула объектини 2015 чылда ажыглалга киирерин планнаан. Генерал-полковник Владимир Зарудницкий мобилизация төвүнүң төлевилели-биле таныжып көргеш, аңаа чорудар тудуг ажылдарының хемчээлин болгаш хуусаазын айыткан тодаргай графикти чоокку үеде көргүзерин негээн. Амгы үеде бо төптүң таваан салырының белеткел ажылдары чоруп турар.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Өңгүр, чараш Өвүр кожуун
«Тыва – арыг-силигниң девискээри» Долгандыр бедик арт-сын, шыргай арга-эзим. Мында ыржым болгаш шыпшың-дыр. Оът-сиген, тайга чечектери хөлбеңнедир үнүп келген, чаражы аажок. Арт кырынга үнүп келгеш, эскереримге, арыг-силиг, агаарның чыды үнүшсүг, шыксыг, тайгазыг. Чылдың чайгы эргилдезинде бойдус амырап, оттуп келген-даа ышкаш. Көктүг-шыктыг одар-белчиирлиг, хөлбеңнээн оът-сигенниг Хөндергей арт сыны бо-ла болгай! Өскен-төрээн Өвүрүмче чанарда, ыяап-ла бо артты таварып эртер мен. Улуг тайга-сынга аъш-чемниң дээжизин чажып, өргүүр дээш, машинадан дүжерге-ле, «Өөрзүрек чоннуг, Өзүген малдыг, Өңгүр, каас бойдустуг Өвүр кожуунче моорлаңар!» — деп, чечен-мергени-биле шүлүктей бижээн самбыра көстүп кээр.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Хадың хөлде турисчи бааза
Таңды-Ууланың сыннарында улуг төгерик көрүнчүкке дөмей Хадың хөл чаттыла берген чыдар. Шаг шаандан тура тывалар ону Алгый деп адаар чораан. Ол чоок-кавыда Дус-Хөл биле Каък-Хөлден Алгый хөл делгем, калбаа-биле улгадып чыдар боорга, ону ынчаар адаан. А Хадың деп тывызык ат бедик Таңды сынының эдээн дургаар аккан кылаң кара суглуг бичии хемчигештен укталган. Хемниң суу ол хөлче агып кирген. Ооң унун дургаар хадың ыяштар өзүп, каастап турар. Ынчангаш хем-даа, хөл-даа, бичии сууржугаш-даа чаңгыс Хадың деп аттыг. Хөлдүң чөөн-мурнуу эриктеринде узун, сырый хыыргыыш үнген. Ооң суу ындыг кончуг терең эвес, элезинниг, чымчак довурактыг. Хадың хөлдүң суу Дус-Хөлден дузу эвээш болгаш эштиринге таарымчалыг. Бо хөл — улуг, бичии чоннуң чайгы үеде эң-не ынак дыштаныр чери. Чоокта чаа июнь айда ТР-ниң Культура яамызының ажылдакчылары Хадың хөлде турисчи баазаны тургускан. Кайы ырактан-на Хадыңның чөөн талазында бичежек, шевергин чаа бажыңнарны эскерип болур. Бо бүгү каракка кандыг-ла бир кайгамчык хуулгаазын тоолда ышкаш сагындырар.
Улаштыр номчуур...
06.08.2014
«Тувинская правда» 90 харлаан

Июль 24-те Yндезин тыва культура төвүнге «Тувинская правда» солуннуң 90 чыл оюнга тураскааткан байырлал болуп эрткен.

Аңаа редакцияның журналистери, ажылдакчылары, бижикчилери, номчукчулары болгаш массалыг информация чепсектериниң ажылдакчылары – коллегалары, чалаткан аалчылар киришкен. Фойеже кирип кээрге-ле, коридорнуң ортузунда делгээн хана-солуннар хамыктың кичээнгейин хаара тудуптар. Ында редакцияның аңгы-аңгы чылдарда ажыл-амыдыралын, хоочун база аныяк солунчуларны оон көрүп, сонуургадывыс. Бай төөгүлүг солун-дур. Хурал эгелээр бетинде улус-чон залга олуттарны ээлептери билек, экранга бижиткен кино-чурук дамчыштыр «Тувинканың» аңгы-аңгы чылдарда ажылдап чораан журналистериниң чугаазын дыңнадывыс.

Улаштыр номчуур...
06.08.2014
Тывызык ус-шеверлер

«Сибирь – идегелдиң девискээри» шуулганынга келген журналистер Тываның сайгарлыкчы бүдүрүкчүлериниң Арат шөлүнге делгээн барааннарын база сонуургаан. Ук делгелге үезинде болган конференцияга республикада чарлаттынган губернатор төлевилели «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» дугайында Тываның Чазааның Даргазының оралакчызы Сергей Огнев кысказы-биле таныштырган: «Тыва боттарының бүдүрген барааннарын республикадан дашкаар сайгарып ап турар. Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелин ажылдап кылган. Ажылгыр, кызымак сайгарлыкчылар боттарының барааннарын бүдүрери-биле суур бүрүзүнде биче бүдүрүлгелерни тургузуп, ажылын шуудады берген».

Тус черниң бүдүрген барааннарын делгеп салган сайгарлыкчылар республиканың ырак-чоок суурларында «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелиниң киржикчилери болдулар. Майгыннарда делгеп салган барааннарны эргий кезээш, олардан  сонуургаан айтырыгларымны салдым:


Улаштыр номчуур...
06.08.2014
Эрик кыдыы

100 чылче базымнар

2014 — чугула болгаш шиитпирлиг чыл болуп төөгүге артар. Тыва биле Россияның демнежилгезиниң болгаш найысылал Кызыл хоорайның 100 чылын күзүн демдеглээр бис— ол онза чугула ужур-дузалыг юбилейлер-дир. Аңаа уткуштур республиканың сайзыралынга көскү өскерилгелерни чедип алыр болгаш келир  үениң чогумчалыг таваан салыр ужурлуг. Эге базымны кылыр болгаш Тываның чаа, чырык овур-хевирин шимээр тудугларны кылыр арга тургустунганы-биле хоорайның ол-бо чүгүнде тудуг ажылының кидин түлүк чоруп турарын эскербес аргажок.

«Байырлалдың чугула тудугларының аразында Енисейниң эриин чаартыры база кирген. Күчүлүг Енисей эгезин моон алган, келир үеде Тываның  найысылалының таваан маңаа салган. Бо черниң онзагай демдектери биске хөйнү сөглеп турар. «Каттышкан хемнер — каттышкан салым-хуу». Тываның болгаш Россияның ниити салым-хуузу маңаа доңнашкан. Улуг-Хемниң  эриин ооң төөгүзүнге төлептиг кылдыр чаартып кылыр сорулганы ыяап-ла эки күүседир ужурлуг бис» — деп, Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол айыткалында эрик кыдыының ажылын база демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Барыын-Хемчик — деткимчеге бүзүрелдиг

Барыын-Хемчик кожууннуң төвү Кызыл-Мажалык суурга келир чылын чаа школа туттунар. Ол ажылга 345 млн. рубльди республика бюджединден тускайлаан.

Оон аңгыда 280 олуттуг уруглар садын ажыглалга киирери база көрдүнген. Шекпээр болгаш Барлык суурларда спорт шөлдери көскүзү-биле чаарттынар, ол ажылга 2 млн.250 муң рубль көрдүнүп турар. Чамдык школаларга септелге кылып алыры-биле 250 муңдан 800 муң рубльди тускайлаар. Шекпээр суурда уруглар садының оран-савазын чаартып кылырынга 19 млн. рубльди хары угда төлээр. Ол дугайын Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол бо чылдың июль 20-де Барыын-Хемчикке болган малчыннар наадымының үезинде дыңнаткан. Мурнунда ол ук кожууннуң чурттакчылары-биле ужуражылга үезинде кирген чагыгларның барык дөгерезин күүсеткенин база ол дыңнаткан. Ооң сөстерин чурттакчылар улуг сеткил ханыышкын-биле хүлээп алган, чүге дээрге сөөлгү үеде көдээде амыдырал хайныышкынныг апарган. Аныяк өг-бүлелерниң саны көвүдээн, ооң уламындан уруглар саны база немешкен. Чаа школага болгаш уруглар садынга малчыннарның уруглары баарлар. Бо чылын Барыын-Хемчиктиң 35 чаштары Крымга халас путевка-биле дыштанганнар, 70 кижи Россияның өске лагерьлеринге дыштаныр. Путевкаларны хөй кезиинде малчыннар уругларынга берген. Санитар «УАЗ» машинаны болгаш «Волганы» социал ажылдакчылар ажыглаар кылдыр чагырга черинче дамчыткан.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Чүрээмге чоок өөрлерим

«Тувинская правда» солун-биле мээң харылзаам Светлана Владимировна Козлованың ады-биле холбашкан. Бо кайгамчык аттың артында катаптаттынмас овур-хевир, чогаалчының болгаш журналистиң улуг талантызы, мерген угаанныг дагдыныкчының, эриг баарлыг ие кижиниң салым-чаяаны чаштып чыдар. Эгелеп чоруур авторларга ол кайгамчык камныг кижи. Ынчангаш «Исток» чечен чогаал каттыжыышкынын дыка хөй чылдарның дургузунда удуртуп келген.

«Исток» дугайында душ бооп билип каан мен. 1971-1972 өөредилге чылында (Тывага ажылдап эгелээн чылым ол чүве) Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг суурга башкылай берген мен. «Тувинская правда» солунче чечен чогаал каттыжыышкыны тургузуп алыр дугайында саналдап чагаа бижээн мен. Бистиң Соңгу Осетияга ындыг чечен чогаал каттыжыышкынын тургузуп алгаш турган бис. Ол санал-чагаам-биле катай элээн каш шүлүктеримни база чоруттум. Светлана Владимировна дораан харыылаан, ындыг чечен чогаал каттыжыышкыны бар, ооң адын «Исток» дээр деп. Кызылга келгеш, ыяап-ла редакцияже бакылап кээп турарын чагып каан болду. Шүлүктеримни база дораан солун арнынга парлаан, а ооң соонда өзүп орар даш чонукчуларының дугайында «Даш тоол» деп очеригимни «Тувинская правда» чырыткан. Ол очерктиң маадырлары Валерий Ооржак биле Александр Ойдуп шагда-ла Россияның Чурукчулар эвилелиниң кежигүннери апарган, оларның ажылдары болгаш ат-сураа хөйге дыка эки билдингир.

Улаштыр номчуур...





 

Отчет баннер.png

Obiyasnyaem_RF_300X300.png

нацпроекты тувы.jpg

 достижения.jpg

ФКГС.jpg



Опросный лист по оценке эффективности деятельности руководителей органов местного самоуправления, унитарных предприятий и учреждений, действующих на региональном и муниципальном уровнях, акционерных обществ, контрольный пакет акций которых находится в собственности Республики Тыва или в муниципальной собствености, осуществляющих оказание услуг населению муниципальных образований



?
Направляемые сообщения не являются обращениями граждан, рассматриваемыми в порядке, установленном Федеральным законом от 2 мая 2006 г. № 59-ФЗ «О порядке рассмотрения обращений граждан Российской Федерации».
Расскажите о  проблеме
Написать сообщение



honor_ban.jpg

oatos.png