- Главная
- Правительство Республики Тыва
- Деятельность
- Поручения
- Документы
- Кадровая политика
- Противодействие коррупции
- Обращения и прием граждан
- Бюджет Республики Тыва
- Год здоровья
- Государственные закупки
- Список системообразующих организаций и предприятий Республики Тыва
- Информационные системы, базы данных, реестры, регисты
- Формирование городской среды
- Национальные и губернаторские проекты
- Реформа контрольно-надзорной деятельности
- Безопасность
- Антитеррористическая комиссия Республики Тыва
- Государственные доклады
- Координационные и совещательные органы при Правительстве Республики Тыва
- Обеспечение общественного порядка и противодействие преступности в Республике Тыва на 2021 - 2024 годы
- НПА определяющие полномочия Правительства Республики Тыва
- Экономика
- Градостроительная деятельность в Республике Тыва
- Перечни объектов недвижимого имущества, находящихся в государственной собственности Республики Тыва и собственности муниципальных образований Республики Тыва
- Рейтинг муниципальных образований
- Военный комиссариат Республики Тыва
- О республике
- Инвестиционный паспорт
- Интернет-приемная
- Официальные документы
- Контакты
- Онлайн-голосование
|
|
Медээлер
Хемчик суурда Серен-Чимиттерниң ажы-төлү шупту — спортчулар. Каң-оол, Анна, Виктор, Киров, Света, Тамара, Уран – Тээли ортумак школазының чыынды командаларының кежигүннери турганнар. Улугларындан бичиилери үлегер ап, чажындан-на спортка хандыкшылдыг болуп өзүп келген. Школа соонда, кожууннуң адын камгалап, волейбол, баскетбол, хоккейниң чыынды командаларынга ойнап келген. Оларның ортун оглу Киров онгу класска өөренип тургаш-ла, эштери-биле республиканың школачылар аразынга баскетбол маргылдаазынга ийиги черни алган.
Ак-көк хемнерлиг, хөлдерлиг, бедик дагларлыг болгаш боду бүткен чараш бойдус чурумалдыг, шыргай арга-эзими-биле байлак чер бистиң Тывавыс-ла болгай. Ол хире чараш черивистиң бойдузун камнап, улам-на хөгжүдүп база сайзырадыры кижи бүрүзүнге чугула хамааржыр деп бодаар мен. 2014 чылда бистиң улуг байырлалдарывыс бар — Тыва биле Россияның демнежилгезиниң болгаш Кызыл хоорайның тургустунганының 100 чылы. Бо байырлалдарга таварыштыр ТР-ниң Чазааның Баштыңы Ш.В.Кара-оол бодунуң Айыткалынга сорулгаларны салган. Оларның бирээзи найысылалдың ногаажыдылга ажылы боттанып эгелээн. Кызыл хоорайның чагыргазы база эрткен чылдан бээр ол талазы-биле тодаргай хемчеглерни ап эгелээн.
Тываның девискээринде өөскүп турар арга-арыг өрттерин өжүреринге Россияның шериг чериниң ужар чүүлү чоокку үеде киржип эгелээр.
Ол дугайында Чазак кежигүннериниң, Россияның ОБЯ-зының Тывада Кол эргелелиниң болгаш муниципалдыг бүгү тургузугларының чагыргалар баштыңнарының киржилгези-биле болган селектор хуралынга дыңнаткан. Шериг самолеттарның дузазы-биле эң улуг дээн алды өрттү өжүрер. Сибирьде болгаш Ыраккы Чөөн чүкте болуп турар өрттерни өжүреринге чурттуң Камгалал яамызы киржип турар дээрзин сагындыраал. Тываның Чазаа 2013 чылда ие иштинге болгаш чаа төрүттүнген чаштарны шинчииринче 21,9 млн. рубльди угландырар. Тыва Чазак бо хүн Россияның кадык-камгалал яамызы-биле дугуржулгаларның төлевилелин хүлээап алган. Дугуржулга езугаар федералдыг бюджеттен сөөлгү үениң ам-даа төрүттүнмээн болгаш чаа төрүттүнген уругларның төрүмел аарыгларын илередир медицина херекселдерин садып алырынга субсидия көрдүнген.
«Тывага бүдүрген» – моон соңгаар мындыг демдек-биле Тывага бүдүрген, шынар талазы-биле тускай негелделерге дүгжүп турар барааннарны таңмалап, демдектээр. Мындыг демдекти Тываның баштыңы Шолбан Кара-оолдуң эгелээни «Бир суурга - ла – бир бүдүрүлге» деп төлевилел езугаар ажылдап кылган. Экономика яамызының тайылбырлап турары-биле алырга мындыг демдек-биле чүгле тус черниң чиг-эдинден бүдүрген продукцияны таңмалаар. «Тывага бүдүрген» дугайында демдек продуктунуң арыг болгаш экологтуг айыыл чогун көргүзүп турар болгаш экономиктиг чижилге үезинде хереглекчилерниң бүзүрелин чаалап алырынга эргежок чугула чугула. Тыва Республиканың Чазааның ведомстволар комиссиязы Ада-Чурттуң Улуг дайынының 12 киржикчилеринге болгаш дайын киржикчилериниң өг-бүлелеринге чурттаар бажың садып, азы тудуп алырынга чаңгыс удааның акша-төлевирин чорудар дугайында шиитпирни хүлээп алган. Күш-ажыл болгаш социал сайзырал яамызының тайылбырлааны-биле алырга Кызыл хоорайдан, Кызыл, Бии-Хем, Каа-Хем болгаш Улуг-Хем кожууннарындан фронтовиктер болгаш оларның чааскаан арткан өг-бүлелери бодунуң чурттап олурар байдалын экижидип алыр аргалыг болган. Бо дугайын Тываның Баштыңы Шолбан Кара - оол май 16 - да Горно - Алтайскга болган Сибирь Федералдыг округта Россия Федерациязының Президентиниң бүрүн эргелиг төлээзиниң чанында Чөвүлелдиң болгаш «Сибирь чөпшээрежилгези» девискээрлер ассоциациязының каттышкан хуралының ажылынга хамаарыштыр чугаалаан. Сибирь федералдыг округта Президентиниң бүрүн эргелиг төлээзи Виктор Толоконский Сибирь девискээрлериниң удуртукчулары-биле, чер - черлерниң парламентилериниң даргалары - биле, эртемденнер болгаш эксперттерниң киржилгези - биле чугаазынга кол черни Россия Федерациязының Президентизиниң 2012 чылдың май 7-де ат салганы №№ 596-606 чарлыктарын боттандырары, база девискээрлерниң бюджеттериниң беримчелиин, колдады көрген угланыышкыннарже курлавырларны мөөңнээриниң, Президентиниң «Өскүс болгаш ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уругларны камгалаар талазы-биле күрүне политиказын чорударының чамдык хемчеглериниң дугайында» Чарлыын боттандырарының айтырыглары ээлээн.
Тываның Виктор Көк-оол аттыг национал театрынга Республиканың уран-чүүл болгаш ниити өөредилге школазының тургустунганындан бээр 35 чыл оюнга тураскааткан концерт май 15-те болуп эрткен. Диңмиттиг адыш часкаашкыннарының үделгези-биле бичии талантылантыларның көргүзүү болгаш аалчыларның байыр чедириишкиннери чаңгыс тынышка эрткен. Амгы үеде ажыл-агыйжы сургакчылаашкында Тыва Республиканың баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы-биле Чазактың оралакчы даргазы Аяна Шойгу Күрүне шаңналдарын тывыскан. «Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы» деп хүндүлүг атка дошпулуур клазының башкызы Таисья Базыровна Ортеней төлептиг болган.
Май 9-та Москва хоорайның Кызыл шөлге Ада-чурттуң Улуг дайынынга тиилелгениң 68 чылынга тураскааткан байырлыг чыскаалынга 11312 шериг албанныг кижилер, 100 ажыг дайынчы техника, 68 ужар-хемелер, вертолеттар киришкен. Күчүлүг Россия күрүнезиниң ыдыктыг байырлалының парадын кургаг чер шериглериниң кол командылакчызы, генерал-полковник Владимир Чиркин командылаарга, Россия Федерациязының камгалал сайыды, армия генералы Сергей Шойгу ону хүлээп алган.
Улуг Тиилелгениң 68 чылынга тураскааткан байырлыг чыскаал май 9-та Арат шөлүнге эртенгиниң 10 шакта эгелээн.
Байырлал хүнүнде эртежик-ле хоорайның чурттакчы чону идепкейлии-биле чыглып, чыскаалды улам хей-аът киирген. Хүндүлүг олуттарже Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннары, тылдың киржикчилери чалаттырган. Тыва Республиканың Чазааның кежигүннери, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутаттары дээш, өскелер-даа хайым чоннуң аразында. Тиилелгениң, Россия Федерациязының, Тыва Республиканың күрүне туктарын туткан бөлүк баштаан чыскаалга кызыгааржылар, полицияның, Онза байдалдар яамызының Тыва Республикада эргелелиниң, суд приставтарының ажылдакчылары, дайын киржикчилери болгаш хоорайның өөредилге черлериниң студентилери, школачылар дээш, өскелер-даа киришкен.
Найысылал Кызылдың национал парыгында «Хүреш» стадионунга Улуг Тиилелгениң 68 чылынга болгаш ТАР-ның Арзылаң мөгези, тыва эки турачы Донгак Бегзи-Хуурактың чырык адынга тураскааткан хүреш маргылдаазы майның 9-та болуп эрткен. Донгак Бегзи-Хуурак –ТАР-ның Арзылаң мөгези. Ол 1943 чылдың Наадымның хүрежинге шүүлген. Ол-ла чылдың сентябрь 25-те фронтуже аъттанган. Эки турачылар дайындан ээп чанып кээп турда, оларның аразынга Д.Бегзи-Хуурак чок болган. Ону өлген деп санап турда, 1945 чылда дөргүл-төрелин, чонун, эш-өөрүн өөртүп, ол амыр-менди, дириг чанып келген.
Вера Чүлдүмовна Байлакты бистиң республикада билбес кижи чок. Ол — 206 тыва эки турачылардан дириг арткан чаңгыс фронтучу. Эрес-дидим 18 харлыг аныяк кыс бичии оглун ада-иезинге каапкаш, төрээн чуртун камгалажыры-биле дайынче аъттаныпкан. Каржы-дошкун дайын-чаага Вера Чүлдүмовна эрес-дидим чоруун көргүзүп, бөдүүн санитар кыстан эгелээш, гвардия сержантызы эрге-дужаалга четкен.
Эргим өңнүктер!
Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннарынга, тылдың ишчилеринге болгаш бүгү сибирьжилерге Тиилелге хүнү-биле сеткилим ханызындан байыр чедирдим! Частың бо хүннеринде бистиң Төрээн чуртувустуң хосталгазын болгаш хамаарышпас чоруун аар демиселге камгалап алган хостакчы маадырларны алдаржыдып турар бис. Ада-чурттуң Улуг дайынының фронтуларынга муң-муң сибирьжилер демисешкен, тылга Тиилелгениң чепсээн шуткуп турган. Бистиң чаңгыс чер-чурттугларывыстың дайынчы маадырлыг чоруктары болгаш эрес-шудургу күш-ажылы бо хүнге чедир патриотизмниң болгаш дидим чоруктуң үлегери болуп турар. Тиилелгени аар өртек-биле чедип алган бис, бистиң ниити хүлээлгевис — төөгүнүң ол арыннарының дугайында ыдыктыг тураскаалды камнаары, фашизмге удур демиселге шиитпирлиг рольду ойнаан бодунуң чурту дээш чоргаар болур чаңчылды аныяк салгалга дамчыдары болур.
Эргим чаңгыс чер-чурттугларывыс!
Улуг байырлал — Тиилелге хүнү-биле сеткиливис ханызындан байыр чедирип тур бис! Төрээн чуртунуң хосталгазын болгаш хамаарышпас чоруун чаалыг шөлге камгалаан, фашист дарлалдан кижи төрелгетенни хостаарынга шиитпирлиг салыышкынны киирген Россияның бүгү чонунга бо хүн аажок үнелиг байырлал болур. Ол бистиң чүректеривиске дайынчы эрес-маадырлыг чоруктуң, сагыш-сеткилдиң байлааның, хөй националдыг Ада-чурттуң улустарының чаңгыс деминиң болгаш сырый каттыжыышкынының демдээ болуп сиңнигип кирген.
Харылзааның шупту адырларының хүндүлүг ажылдакчылары, эргим хүндүлүг хоочуннар!
Радио хүнү - силерниң профессионал байырлалыңар-биле байыр чедириишкинин хүлээп ап көрүңер! Бо байырлалды 1945 чылдың чазын доктааткан. Ада-чурттуң Улуг дайынының чылдарында радио кижилерге идегел биле Тиилелгеге бүзүрелдиң аразында көвүрүг апарган. Совет информация бюрозунуң медээлерин бүгү чурт дыңнап турган. Харылзаачыларның идегелдиг ажылы эвес болза, немец эжелекчилер-биле демиселге чедиишкиннер дугайында билип алыры берге. Фронтуга болгаш тылга, дайын соонда болгаш оон-даа ыңай чылдарда чуртталгага эргежок чугула харылзаа системазының идегелдиг ажылын хандырып келген хоочун харылзаачыларга күдүк базып мөгейдивис.
Байырлалдан репортаж
Май 1 — Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалы. Эртенгиниң 10 шак. Эрткен чылдарда бүргег, хаттыг турган болза, бо хүн агаар-бойдус чылыг, хүннүң херелдери чалаткан аалчыларны өөртүп, чылыдып тур. Оларның аразында хоорайның хүндүлүг хамаатылары, маадыр иелер бар. Тыва Республиканың Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол, Дээди Хуралдың (парламентиниң) Даргазы Каң-оол Даваа, Хөй-ниити палатазының даргазы Хонук-оол Монгуш чалаткан аалчылар-биле амыр-менди солчуп, байырны чедиргеннер. Байырлалдың эрттирикчилери чарлааны билек Национал парк аксындан эгелээн чыскаал Арат шөлүнге кирип, Тыва Республиканың Чазааның үрер-хөгжүм оркестри байырлалды аян киирип башкарган.
Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттугларым!
Күрүне байырлалы — Тыва Республиканың Конституция хүнү-биле силерге байыр чедирип тур бис! Амгы үеде күштүг болуп турар Yндезин Хоойлунуң төөгүзү байлак, ол Тыва күрүнениң сайзыралының аңгы-аңгы үе-чадаларын тодаргай көргүскен. Кандыг-даа конституцияның күштүг болгаш «ажылдап шыдаар» аргазы ооң хөй-ниитиниң сайзыралынга болгаш үениң негелделеринге дүгжүрүнден хамааржыр. Бистиң республиканың амыдыралында ажыглаттынып турар Yндезин Хоойлу чаа муң чылдың эгезинде тургустунган политиктиг болгаш социал-экономиктиг байдалдарны көргүзүп база ону быжыглап турар.
Кандыг-даа чурттуң Yндезин Хоойлузу ооң күрүне болгаш ниитилел тургузуун, соңгулда чурумун, эрге-чагырга болгаш удуртуп-баштаар органнарының тургузуун, ажыл-чорудулгазын, хамаатыларның эргелерин, хосталгаларын болгаш хүлээлгелерин тодаргайлап айыткан документ болур. Күрүнениң бүгү хоойлужудулгазы ооң Конституциязынга дүүштүр тургустунар. Россия Федерациязының соңгулдалары РФ-тиң Конституциязынга, соңгулда хоойлужудулгазынга, РФ-тиң субъектилериниң конституцияларынга, хоойлуларынга үндезилээш, белеткеп эрттирип турар. Референдумнар болгаш хостуг соңгулдалар – чоннуң эрге-чагыргазының дорт, дээди илергейлээшкини болур деп, РФ-тиң Конституциязында айыткан. Бүгү соңгулда хоойлужудулгазында чурттуң Конституциязы үндезин болур, ында айыттынган норма-чижектерден бичии-даа каржып болбас ужурлуг.
Уран чүүлдүң болгаш спорттуң байырлалындан репортаж
Найысылал Кызылдың национал парыгында «Хүреш» стадиону. Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалы Майның 1-ге тураскааткан Тыва Республиканың В.Көк-оол аттыг национал хөгжүм-шии театрының организастап эрттирип турары тыва хүреш маргылдаазын көөрү-биле кызылчылар болгаш ооң аалчылары дүъштекиниң 12 шак четпээнде-ле, стадионче шуужуп кирип тур. Харалаан, кирип орувуста, эгелээри чарлалында 12 шакта дээн-даа бол, Арат шөлүнде байырлал доостурга, 2 шактан бээр эгелээр деп чарлап турар болду. Эртежик кээп, хөлегелиг черге олут ээлеп алыр дээн улус ынчалдыр изиг хүнге ийи шак иштинде манаар ужурга таварышты.
2012 чылда Тыва Республиканың Чазааның ажыл-чорудулгазы республиканың экономиктиг болгаш социал хөгжүлдезин дүргедедириниң, бистиң хамаатыларывыстың амыдыралының шынарын бедидериниң, болбаазырадылга бүдүрүлгезин экижидери-биле чергелештир ажыл-агыйны сайзырадырының, энергияның аажок чедишпес чоруунуң болгаш транспорт инфраструктуразын сайзырадырының айтырыгларын шиитпирлээриниң, ажылдаар чаа-чаа олуттарны тургузарының, сайгарлыкчы чорукту деткиириниң талазы-биле сорулгаларны шиитпирлээринче угланган.
|
|
