08.07.2013
Студентилерниң отрядтарын хаара тудар
Студент тудугжу отрядтарны республиканың тудугларынга чайгы дыштанылга үезинде ажылдадырының дугайында айтырыгны чамдык өөредилге черлеринде тургустунган студент тудугжу отрядтарның командирлери болгаш тудуг организацияларының удуртукчулары-биле ужуражылгага Тываның Баштыңы көдүрген. Шолбан Кара-оол студент чылдарында студент тудугжу отрядтың составынга эрткен вектиң эң улуг тудугларының бирээзи Байкал-Амур демир-орук магистралының тудуунга ажылдап турган болгаш, студент тудугжу отрядтарга ажылдаары амыдыралдың болгаш ажыл-иштиң ажыктыг школазы деп кончуг эки билир.
08.07.2013
«Дорт харылзаада»: Чурагайлыг телевидение
Тываның девискээринге чурагайлыг телевидение хөгжүдериниң талазы-биле Тыва Республиканың Чазаа биле Россияның телевидение болгаш радио-дамчыдылга четкизи (РТРС) төлевилелди кады ажылдап кылган. Бо ажыл талазы-биле «2009-2015 чылдарда Россия Федерациязынга телерадио-дамчыдылгазының хөгжүлдези» тускай сорулгалыг федералдыг программаның күүселдези-биле амыдыралга боттаныры. Россияның телевидение болгаш радио-дамчыдылга четкизиниң (РТРЧ) сорулгазы — амгы үениң бедик, чурагайлыг телевидение деп техниктиг термин-биле адаар, сайзыраңгай телевидение хевиринче шилчиири болур.
08.07.2013
Доозукчуну үдеп тура...
Дүүн ТР-ниң Чазааның Бажыңынга ТР-ниң Чазак Даргазы Шолбан Кара-оолдуң оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурактың удуртулгазы-биле 2013 чылда Тыва Республиканың өөредилге черлеринге доозукчулар кежээлериниң эрткениниң түңнелдериниң болгаш РФ-тиң дээди база ортумак өөредилге черлеринче абитуриентилерни хүлээп алыр комиссияның ажылының чорудуунуң дугайында хурал болуп эрткен. Аңаа республиканың янзы-бүрү яамыларының, ведомстволарының төлээлери киришкен.
08.07.2013
Тодаргай хемчеглерни ап эгелээн
Чуртталга-коммунал ажыл-агыйы – экономиканың кол адыры болгаш чурттуң кайы-даа регионунда хүннүң чугула айтырыгларының бирээзи. Россияның Президентизи Владимир Путин бо ажылдың деңнелин экижидип, чаартылгаларны кылыр сорулганы салып, ажылды шынарлыг углап-баштаарынга хыналданы күштелдирерин негээн. Аңаа үндезилеп, Тываның Чазааның Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың чуртталга-коммунал айтырыгларын шиитпирлээри-биле тодаргай хемчеглерни болгаш сорулгаларның күүселдезинге хыналданы күштелдирерин база дааскан.
03.07.2013
Бурун тыва ёзу-биле…
Мал ажыл-агыйы шаандан тура ада-өгбелеривистиң амыдыралының үндезини бооп келген. Олар мал-магандан алыр чемниң дээжизи боор сүдүн, эъдин, дүгүн, кежинден эгелээш мыйызы, дуюунга чедир камныг ажыглап эт кылып чорааннар. Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң Моол-биле чарган керээзи-биле Сэнгэл, Копту база Сэлэнгэ аймактарда чурттап чоруур тывалар ук-төөгүден бээр өгбелерниң чуртунуң чонун ажыл-ишке өөредип эгелээн. Тес-Хемниң «Чодураа» КУБ-туң чылгычызы Мелестей Оюннуң Шагар-Оъттуг деп чайлаанда ажыл-иш кидин хайнып турар.
03.07.2013
Хуурактарга деткимче
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол аныяк буддистерге материалдыг дузаны көргүскен. Июнь 30-ниң дыштаныр хүнүнде Тываның буддистер каттыжыышкыны шажын өөредилгези эртип алыр дээн ээлчеглиг чалыы хуурактар бөлүүн буддийсчи «Дрепунг-Гоман» хүрээзинче үдеп аъткарган. «Дрепунг-Гоман» дээрге Тибетке 1416 чылда үндезилеттинген «Палден Дрепунг» деп хүрээ комплекизиниң чеди факультеттериниң бирээзи. Индияның девискээринге 1959 чылда ажыттынган «Дрепунг-Гоман» хүрээде амгы үеде ийи муң хире, оларның санында Россиядан, Моолдан, Непалдан, Бутандан хуурактар өөренип турар.
02.07.2013
Чаа-Хөлде чаарттыныышкыннар
Чаа-Хөл кожууннуң Булуң-Терек суурнуң хүн үнер талазы чиңгир ногаан оът-сигенниг, арга-ыяштыг, кезек-кезек чиндиңнээштерлиг шык чер. Ол чоок-кавыда суглар баштары хөй болгаш, чер адаандан соок, кара суглар кыш, чай чок үнүп чыдар. Булуң-Терек суур-биле өске суурларны харылзаштырып турар машина-техника оруу бо шыкты таварты эрткен. Орукту кыжын чайынды дуй алыр, чайын чиндиңнээштер тыптып кээр турган. Кончуг экономиктиг күш-шыдалдыг ССРЭ үезинде безин ол шыкты кежир эки шынарлыг орукту тудуп шыдаваан. Сөөлгү чылдарда бо оруктуң таваан бедидир чалдааш, суглуг черлерни кежилдир демир-бетон көвүрүглерни тудуп эгелээн.
02.07.2013
Эң-не идепкейлиг бижикчи
Тываның Баштыңы Аныяктар хүнүнде социал четкиде эң-не идепкейжи бижикчиге Ipad интернет-планшетти тывыскан.Найысылалдың төвүнге, Арат шөлүнге, чыглып келген хөй санныг аныяктарга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Аныяктар хүнү-биле байыр чедирген. Онза хүндүткелди ол бодунуң «Вконтакте» бижикчи өңнүктеринге илереткен. Аныяктар байырлалының киржикчилериниң аразындан социал четкиде ооң өңнүктери бар бе деп айтырыгга барык шупту холдарын көдүрген. Ынчалзажок оларның аразындан чүгле чаңгыс кижи — 25 харлыг Ирина Шагжиду, Чазак Даргазындан Ipad интернет-планшетти белек кылдыр алган.
02.07.2013
Келир үениң тудуу биске болгаш ажы-төлүвүске херек
Юбилейге белеткел — ол дээрге кижилерге улам шынарлыг, чогумчалыг болгаш чаагай амыдыралды республикага боттандырар арга дээрзин демдеглээри чугула. «2014 чылга чедир бүгү республикага 20 ажыг объектилерни ажыглалга киирер ужурлуг бис. Оларның аразында күжениишкиннеривисти, бүгү саң-хөө болгаш кижи курлавырларын мөөңнээр хүлээлгелиг чугула тудуглар бар» – деп, Тыва Республиканың Баштыңы Ш.В. Кара-оол Дээди Хуралга Айыткалынга чугаалаан.
02.07.2013
Орус дыл башкылаашкынын деткиири
Орус дылды школаларга өөредириниң болгаш башкылаарының күрүне деткимчезиниң тускай сорулгалыг программазын Тывага ажылдап кылыр. Тываның Баштыңының чанында Хамааты эгелээшкиннер чөвүлелинге болган чугаа ындыг түңнел-биле доозулган. Чоннуң орус дылды билириниң талазы-биле айтырыгны чөвүлелге тургускан Чазак Даргазы Шолбан Кара-оол ол программаны акшаландырар дээш бүгү күжениишкиннерни үндүрер мен дээрзин медеглээн. Орус дылды өөредири республиканың мурнады хөгжүдер экономиктиг сорулгалары-биле чаңгыс одуругга турар ужурлуг деп, ол айыткан.
02.07.2013
«Төрээн чуртуң төөгүп берем»
Чогаадыкчы болгаш шинчилел ажылдарының республика чергелиг мөөрейиниң Д Y Р Y М Y
1. Ниити чүүлдер
1.1. Бо Дүрүм чогаадыкчы болгаш шинчилел ажылдарының «Төрээн чуртуң төөгүп берем» деп республика мөөрейин эрттирериниң чурумун болгаш негелделерин башкарып турар.
1.2. Чогаадыкчы болгаш шинчилел ажылдарының «Төрээн чуртуң төөгүп берем» деп республика мөөрейин (моон ыңай — Мөөрей дээр) өзүп орар салгалды патриотизмниң, национал бот-медерелдиң болгаш төрээн булуң дээш чоргааралдың идеяларынга кижизидери-биле эрттирип турар.
02.07.2013
"Үстүү-Хүрээ"фестивальды —бедик деңнелге
Дириг хөгжүмнүң болгаш шажынның «Yстүү-Хүрээ» фестивалын шынар талазы-биле чаа деңнелче көдүрерин Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол саналдаан. Дириг хөгжүмнүң болгаш шажынның чаңчыл болган 15-ки фестивалы Чадаана хоорайның чоогунда эртип турган черинге бо чылдың июльда болур. «Yстүү-Хүрээ» фестивалының бүдүүзүнде Чазак Даргазы Шолбан Кара-оол ол ажылдың организакчылары-биле ужурашкан. Чамдык ол төөгүлүг болуушкуннуң мурнунда болганчок тыптып келир айтырыглар талазы-биле ажыт-чажыт чок чугаа болган. .
02.07.2013
Июнь 27 — Россияның аныяктар хүнү
Тываның эргим оолдары болгаш кыстары!
Кайгамчык байырлал — Россияның аныяктар хүнү-биле чүректиң ханызындан чедирген байырывысты хүлээп ап көрүңер! Чурттакчы чонунуң ортумак назыны 30 хардан ашпайн турар бистиң республикавыска бо онзагай ужур-дузалыг байырлал болур. Чалыы назынны төрүттүнген чылы-биле эвес, а сагыш-сеткилиниң ажык чоруундан, амыдыралга туруштуундан, күчү-шыдалындан болгаш чогаадыкчы арга-шинээнден, келир үеже чүткүлүнден тодарадыр болгай. Силерге, бөгүнгү школачыларга болгаш студентилерге, аныяк ажылчыннарга болгаш сайгарлыкчыларга, эртем ажылдакчыларынга, эмчилерге болгаш башкыларга, аныяк республиканың даартагы хүнүн тургузар үлүг онаашкан.
02.07.2013
Эң шылгараан доозукчуга
Июнь 23-те, воскресеньеде, бүгү школаларга доозукчулар кежээлери болган. Кызылга чаңчыл езугаар оларга байырны Арат шөлүнге чедирген, аңаа оолдар, уруглар школачы вальсты танцылааннар. Ооң соонда байырлал төрээн школаларынга уламчылаан, аңаа башкылары, ада-иелери-биле кады хөөрежип, өөренип эрткен чылдарын сактып шаг болганнар. Тываның Чазааның Даргазының оралакчылары, сайыттар, а ол ышкаш республика Баштыңының бүрүн эргелиг төлээлери школачыларның ол кежээлеринге барып, доозукчуларга чагыг-сөзүн бергеннер.Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Кызыл хоорайның №1 школазынга барган болгаш, эң идепкейлиг доозукчу Амырга Тавакайга бодунуң хуу белээн тывыскан.
02.07.2013
Хову-Аксын холга алыр
Хову-Аксы суурда чаа котельнаяның тудуун дүргедедир талазы-биле шиитпирлиг хемчеглерни алырын Тываның Баштыңы негээн. Эрткен кыжын бергедээшкинге таварышкан ол суурда туттунуп турар чылыдылга четкилерлиг котельная суурнуң чылыг хандырылгазын турум боттандырар ужурлуг. Амгы үениң дериг-херекселдери-биле четчелээн ол объект чүгле чылыг хандырылгазының айтырыын шиитпирлээр эвес, одаар чүүлдүң болгаш электри энергиязының чарыгдалын дыка кызырып, экономиктиг ажыкты бээр ужурлуг. Ол ажылче чазын кирген керээлиг организация «Стройсервис» КХН-ниң мурнунга тудугну бо күзүн доозар сорулганы салган.
02.07.2013
Чурттакчыларның хамаарылгазын өскертир
Ниити-российжи Улусчу фронтунуң Тыва девискээр салбырының төлээлери биле республиканың массалыг информация чепсектериниң ажылдакчылары «Жилсервис» эргелеп-башкарар компанияның директорунуң хүлээлгезин күүседип турар Евгений Ромазанов-биле ужурашкан.Бо компанияның удуртукчузу-биле ужуражыышкынны Улусчу фронтунуң организастааны база таварылга эвес. Чүге дээрге Кызыл хоорайда чаагайжыды туттунган бажыңнарның хөй кезииниң хүн бүрү-де ажаалдазын, биче болгаш улуг септелгезин бо компания чорудуп турар.
02.07.2013
Тываның «алдын» курлавыры
Июнь 21. Кызыл хоорайның найысылалының төөгүлүг онза тураскаал чери – Азий диптиң төвү. Уйгу чок Улуг-Хемниң эриинде тураскаал чанында эктин ажыр «Алдын медалист – 2013» деп алдын үжүктер-биле бижээн кызыл кожааларлыг аныяк оолдар, уруглар чыглып алган турлар. А олардан ырак эвесте, боодал чечектер туткан аас-кежиктиг ада-иелер, бедик албан-дужаалдыг хүндүлүг аалчылар, массалыг информация чепсектериниң хөй санныг журналистери чыылган. Чыылган чоннуң өөрүшкүзүн үлежип, хей-аъдын улам бедидип, алдын хүн херелдери-биле кижи бүрүзүн эргеледип турган. Байырлал-даа эгелээн.
02.07.2013
Коммунал ачы-дуза дээш төлевирге чаа дүрүмнер
Хөй квартиралыг бажыңнарның болгаш чуртталга бажыңнарының ээлериниң болгаш ажыглакчыларының коммунал ачы-дуза дээш төлевириниң 2011 чылдың 05.06-да РФ-тиң Чазааның №354 доктаалы-биле бадылааны дүрүмнери (моон ыңай — чаа дүрүмнер дээр) 2012 чылдың сентябрь 1-ден эгелеп күштүг болуп кирген. Чуртталга бажыңнарының азы чуртталга бажыңнарында оран-сава ээлериниң болгаш коммунал ачы-дузазын чедирип турар организацияларның (компаниялар эргелекчилериниң болгаш курлавыр-биле хандырылга организацияларының) аразында харылзааларны бо Дүрүм башкарып турар. Чаа Дүрүмнерге дүүштүр сентябрьдан эгелеп коммунал ачы-дуза дээш төлевирни санаарының чуруму өскерлир.
02.07.2013
Орулгалар болгаш чарыгдалдар
Айтырыг: Башкарыкчы организация хөй квартиралыг бажыңнарда оран-сава ээлеринге коммунал ачы-дузаны (чылыг хандырылгазын, суг хандырылгазын, суг аргыштырылгазын, электри хандырылгазын) чедирип турар.
Башкарыкчы организация курлавырлар-биле хандырып турар организацияже коммунал ачы-дуза дээш чуртталга оран-савазының ээлеринден кирген акша-хөреңгини шилчидип турар.
Коммунал ачы-дуза дээш чуртталга бажыңының ээлериниң төлээн акшазын үндүрүг баазазын тодарадып тура, үндүрүг кылдыр санавас тускай сорулгалыг акшаландырыышкын деп санаар бе?
Ол айтырыгга РФ-тиң Саң-хөө яамызының үндүрүг болгаш каайлы-тариф политиказының департаментизиниң директорунуң оралакчызы С.В. Газгулин мынчаар харыылаан:
02.07.2013
…Төрээн черниң суунда бе, агаарында бе?
Июнь 18-19 хүннеринде «Чедер» курорттуң баазазынга «Тываның болгаш ооң кожа чыдар регионнарының курорттары болгаш эмнээшкин-кадыкшылга черлери» деп 1-ги делегей чергелиг эртем-практиктиг конференция болуп эрткен. Ону хөй чылдарда аржааннар айтырыын шинчилеп келген химия эртемнериниң кандидады, Тываның ГШИ-ниң медицина болгаш социал айтырыглар талазы-биле эртем секретары Кара-кыс Аракчааның эгелээшкини-биле Тыва Республиканың Чазаа болгаш ТР-ниң Кадык камгалал яамызы организастап эрттирген. Конференцияның ажылынга Тываның эртем ажылдакчылары, эмчилер болгаш Томск хоорайдан база Моолдан эртемденнер кээп киришкен.