Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
Основные мероприятия национального праздника Наадым проходят в юрточном городке, где свои юрты устанавливают все муниципальные образования Тувы. Там же проходит церемония награждения чемпионов Наадыма. По традиции, основное место праздничных локаций посещает Глава Тувы Владислав Ховалыг. Руководитель республики посетил юрты, пообщался с представителями районов, провел отдельную встречу с передовиками животноводства. Темой нынешнего разговора с чабанами стали меры по повышению рентабельности их нелегкого труда.
Подробнее...
Новости
23.06.2015 16:07 / Мероприятия
Народный банк Тувы успешно прошел второй этап укрупнения российской банковской системы и продолжает расширять свое присутствие в республике. Сегодня, 23 июня, НБ открывает дополнительный офис в самом труднодоступном Тоджинском районе Тувы, откуда вывели свои филиалы даже более благополучные федеральные банки – такие, например, как Россельхозбанк. Еще одно подразделение банка в ближайшей перспективе намечается создать и в столице республики – городе Кызыле.
Как сообщил председатель Совета директоров НБ Юрий Килижеков, сохранить и развить единственный банк с тувинской «пропиской» удалось благодаря поддержке Правительства республики.
Подробнее...
23.06.2015 13:33 / Образование
Распоряжением Правительства Тувы в целях организованного проведения выпускных вечером за всеми общеобразовательными учреждениями на период проведения выпускных балов закреплены ответственные лица из числа руководителей республиканских органов власти и специалистов Министерства образования и науки.
От руководителей муниципальных образований и городских округов требуется организованное проведение праздника выпускников, установление круглосуточных дежурств со стороны специалистов местных администраций, педагогов и родителей для обеспечения порядка и недопущения нарушений.
Подробнее...
23.06.2015 11:19 / Происшествия
Пять автомобилей с людьми оказались заблокированы селевыми заторами на автотрассе Ак-Довурак (Тува) – Абаза (Хакасия)
Пять человек - водители трех легковых машин и двух КамАЗов - попали в образовавшиеся после схода селей заторы на автодороге А161, соединяющей Туву с Хакасией. Сегодня со слов побывавших на месте происшествия специалистов стали известны уточненные данные о ситуации, возникшей на трассе 21 июня в результате ливневых дождей и схода селевых потоков. По оперативной информации, представленной Главе Тувы Шолбану Кара-оолу по телефону председателем администрации Барун-Хемчикского района Шыдырой Салчаком
Подробнее...
23.06.2015 10:39 / Происшествия
Об этом сегодня сообщил министр дорожно-транспортного комплекса Тувы Олег Бады.
«Мы сегодня направляем дополнительную тяжелую технику, привлекаем к работам лесхозы Дзун-Хемчикского и Барун-Хемчикского районов. Сейчас пока там работает четыре легковых транспорта и два камаза, - отметил министр. – Главным управлением МЧС по Туве и Агентством ГО и ЧС РТ готовятся нормативно-правовые документы о введении режима ЧС».
Напомним, с 21 июня закрыто движение по автодороге А161 на участке Ак-Довурак (Тува) – Абаза (Хакасия). Это одна из двух транспортных магистралей, связывающих пограничную Туву с регионами через Саянские хребты.
Подробнее...
23.06.2015 09:49 / Безопасность
Глава Тувы Шолбан Кара-оол потребовал от председателей районных администраций развернуть по всей республике широкую разъяснительную работу по безопасности, охране жизни и здоровья детей в летний период.
«За июнь утонуло три малолетних ребенка. Это огромная трагедия для семей. Прошу, будьте бдительны! Берегите себя и своих ребятишек. Не оставляйте их без присмотра, учите правилам безопасности. Потребовал от председателей районных администраций развернуть по всей республике широкую разъяснительную работу», - обратился через соцсеть к жителям республики Шолбан Кара-оол.
Председателям администраций муниципальных образований, руководителям органов Управления образования, Управления социальной поддержки муниципальных образований Республики Тыва направлена срочная телеграмма
Подробнее...
23.06.2015 09:13 / Общество
В священный месяц Сака Дава жители Тувы прочитали мантру «Ом мани падме хум» 1 287 000 раз. В Туве закончился впервые проведенный в республике «Ыдык ай», священный месяц Сака Дава, на который приходятся главные события в жизни Будды Шакьямуни: день Рождения, достижение Просветления и уход в Паринирвану. Этот месяц буддисты называют еще и «месяцем стотысячекратного увеличения», так как совершенные в этот период благие дела и заслуги увеличиваются во много раз. С 19 мая по 16 июня три группы лам из центрального храма Цеченлинг в Кызыле побывали во всех районах Тувы и рассказали о главном смысле празднования Сака Дава жителям республики, прочитали вместе с ними мантры.
Подробнее...
23.06.2015 00:31 / Образование
В понедельник, 22 июня, Глава Тувы Шолбан Кара-оол встретился с министром образования и науки РФ Дмитрием Ливановым. Стороны обсудили несколько актуальных тем для региона. Прежде всего, Глава Тувы выразил признательность за действенную поддержку и помощь в развитии сферы образования Тувы и поблагодарил Минобрнауки России за улучшение материально-технической базы общеобразовательных организаций республики, их капитальный ремонт в рамках проведения модернизации системы общего образования.
«Вместе с тем, остаются проблемные вопросы образовательной сферы Тувы, - отметил Шолбан Кара-оол. - В республике функционирует 183 общеобразовательных организаций, из которых в 50 школах наполняемость превышает 100 %.
Подробнее...
22.06.2015 16:24 / Происшествия
С 21 июня закрыто движение по автодороге А161 на участке Ак-Довурак (Тува) – Абаза (Хакасия). Это одна из двух транспортных магистралей, связывающих пограничную Туву с Россией через Саянские хребты. Как сообщили сегодня, 22 июня, в Министерстве дорожно-транспортного комплекса Тувы, на 181 километре горной дороги (от Ак-Довурака) во время вчерашнего ливня сошел селевый поток. В месте схода сели полотно на отрезке около 30 метров завалило камнями, грязью и стволами вырванных деревьев. Толщина завалов, по сообщению дорожников, достигает 5 метров.
Подробнее...
22.06.2015 12:21 / Культура
Распоряжением Правительства России Туве выделено 1, 358 млн. рублей на укрепление материально-технической базы и оснащение оборудованием детских школ искусств.
На них предполагается приобрести музыкальные инструменты для детей. Свою лепту в эти расходы внесет и республиканский бюджет. Со своей стороны Правительство Тувы предусмотрело на обновление арсенала школ искусств в этом году 500 тысяч. Их потратят целевым образом – на изготовление тувинских национальных инструментов.
В рамках проекта «Модельные библиотеки на селе» Туве выделено 392 тыс. рублей. Как сообщили в Минкультуры Тувы, в этой программе регион участвует несколько лет. Это позволяет ежегодно обновлять до 6-7 муниципальных библиотек.
Подробнее...
22.06.2015 12:01 / Общество
Проект Land Rover «Открывая Россию» реализуется уже третий год и представляет собой серию экспедиций по самым живописным и удивительным местам нашей страны.
В 2013 и 2014 годах участники экспедиции – путешественники, блогеры, журналисты самых популярных автоизданий России – получили уникальную возможность почувствовать сопричастность к великой и бескрайней стране, оценить ее масштаб и удивиться ее многообразию. Они уже побывали в Адыгее, Карелии, Уссурийской тайге, Якутии, Алтае, Чеченской республике, посетили Камчатку, Сахалин, Байкал и др.
Экспедиция в Туву – тринадцатая, десант журналистов прибыл в республику 20 июня.
Подробнее...
Фоторепортажи
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
21.12.2023
14.12.2023
11.12.2023
09.12.2023
08.12.2023
08.12.2023
Медээлер
07.07.2014
РФ-тиң камгалал сайыды Сергей Шойгу июль 4 болгаш 5 хүннеринде Тывага чораан, ол Президентиниң кадет училищезиниң тудуун барып көрген болгаш Кызылдың чурттакчызы кижи дег хоорайны кезий кылаштаан.
Ол магазиннерже кирип, чамдык чүүлдерни садып ап, бодунуң баарынга ынак чораан черлеринге четкилээн-даа. Кудумчуларга үр эвес селгүүстеп чорааш орукка ужурашкан кижилер-биле ол улуг күзелдии-биле хөөрешкен-даа.
Тудуг объектизин көрген соонда РФ-тиң камгалал сайыды Президентиниң кадет училищезиниң ийиги өөредилге корпузу 2015 чылга чедир туттуна бээр деп бүзүреткен. Ол сураглыг училищеге хүлээп алыр сургуулдарның баштайгы чыылдазының дугайында Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол дыңнаткан соонда, Сергей Шойгу ындыг шиитпирни хүлээп алган. 65 олутка шилилге аажок берге болган. Хүлээп алыышкын комиссиязынче 600 ажыг билдириишкин кирген. Ол ышкаш аңаа эвээш орулгалыг болгаш чогумчалыг эвес өг-бүлелерниң салым-чаяанныг ажы-төлүн хүлээп ап турарын Шолбан Кара-оол чугаалаан, республиканың бүгү кожууннарынга олуттарны берген.
Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Чаа тыва марканың үндүрүлгези
Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур үндүрген маркаларны бадыткаарының езулалы Кызылга болуп эрткен.
Тываның Чазааның, ТР-ниң Информатизация болгаш харылаза яамызының Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур үндүрген марказының тускай бадыткалын Виктор Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга эрттирген, аңаа харылзаа адырының хоочуннары болгаш ажылдакчылары, хөй-ниитиниң төлээлери киришкен. Төөгүлүг ол болуушкунга уткуштур Национал музей Тывага хамааржыр ховар маркаларның делгелгезин организастаан, ону аалчылар болгаш чыылганнар улуг сонуургал-биле көргеннер. Маркага бадыткал демдээ болур почта штемпелин базар хүндүлүг хүлээлгени Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга, «Россияның почтазы» федералдыг күрүне албан чериниң филиалының удуртукчузу Владимир Ревенкога, Тываның информатизация болгаш харылзаа сайыды Органа Натсакка, өөредилге сайыды Каадыр-оол Бичелдейге онааган. Бир муң тиражтыг кылдыр үндүрген юбилейлиг чагаа хавын база аңаа делгээн.
Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Тыва эки турачыларның чырык адынга чаңгыс улуг тураскаал-даа чок. Оларның 70 чыл оюн таварыштыр Кызыл хоорайның Ленин кудумчузунга азы Улуг-Хемниң паром аксынга маны даштан сиилбип кылган, чижээлээрге, аъдын мунган Кечил-оол Түлүш эки турачы өөрлерин долгандыр тургузуп алган турар улуг мемориал-тураскаалдан кылза кандыгыл? Шупту 206 кижи-дир, оларның аразында – 18-тен 20 харга чедир 10 аныяк кыстар. Дайын шөлү хамаанчок өлүм-чидим көрүп чорбаан аныяк кыстарга ол коргунчуг дайын кайы хире бергезин даап бодаар бис.
Бир катап 70 чылдар эгезинде сургакчылап чорааш, Ада-чурттуң Улуг дайынынга дузалажып турган эки турачы угбай Севил Ооржакка душ бооп ужуражы бердим. Хөйнү көрген маадыр угбай-биле өөрүшкү-маңнайлыг чугаалажы бердивис:
Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Эрзин кожууннуң Мөрен сумузунга Ак-Хайыракан оваазын чыл санында дагыыры чаңчыл болган.
Бо чылын овааны Дамдын Бораагайның өг-бүлези солун кылдыр дагаан. Ол хүн хар чаап, хадып-даа турган болза, чоннуң хей-аъды бедик турган. Бичии уруглар аразында чадаг чарышка бирги черни Мин-Доржу Учурал алган. Улуг улус аразында хүрешке Кедик Куулар шүүлгеш, хой-биле шаңнаткан. Хоочуннар аразында чадаг чарышка бирги черни Саара Аракчаа алгаш, термос-биле шаңнаткан, а хоочун эр улус аразынга Анатолий Өлзей ийиги черни алгаш, бир шоодай далган-биле шаңнаткан. Ооң соонда чонга Мурат Дамдын каргырааны күүсеткен. Оваа дагылгазынга келген чонун шайладып, хүндүлээннер. Мөрен сумузунуң чагырга даргазы Сеңги Соян чыылган чонга байыр чедирген. Келир чылын овааны дагыырын Орус Намдалга, Александр Сараагайга болгаш Орлан Сереңмаага дамчытканнар.
Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Ном-дептерден тываларның эрткен төөгүзүн номчуп чоруурга, кижиниң билбес чүүлдери хөй болур-дур. «Тоба», «дубо» деп сөстер бистиң эраның II-III вектеринде кыдат бижимелдерде демдеглеттинген. «Урянхай. Тыва дептер» деп номда «урянхай» деп сөстүң элээн каш хевирлерин айтып каан: Уланхоудан улянха, ву-лян-хэден ву-лян-хай деп сөстер укталып тывылган. Көрейлер даштыкыларны «оренгой» азы «оранкай», урянхит аймактарны бистиң эраның 552 чылдарындан бээр билдинип эгелээн деп база бижээн. «Моолдуң чажыт төөгүзү» деп номда «урянхай» деп сөс хөйү-биле ажыглаттынып турар. Бо номну 1240 чылда уйгур дылда бижиттинген деп номчаан мен. Ында «урянхай» деп сөстү арга-арыг чурттакчылары дээн тайылбыр база бар.
Тыва тоолдарда оюн оя, чигин чире чурттап чоруур болгай. Ой-чиктиң чурттакчылары база чадавас. Урянхайның бир чедимче чок утказы моол дылда «уранхай» деп очулдурарга «орбак» дээн сөске дөмейлежип турарындан деп бодаар мен.
Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Июль 6-да бүгү делегейниң буддистериниң Энерелдиг баштыңы — Ыдыктыг Далай-Лама Башкывыстың төрүттүнген хүнү. Ол хүн көк Аът чылының чайының ортаа ак Аът айының 9 чаазы хуулгаазын хүн-биле дүгжүп, капсырлажып турары – эки демдек. Бойдустуң бир онзагай үези. Бо хуулгаазын үеде чүгле буддистер эвес, а бүгү депшилгелиг кижи төрелгетен Ыдыктыг Башкывыстың ханы уткалыг өөредиинге долу бүзүрелин илередип, делегейге тайбың чорукче чүткүлдүг чоруп турар. Ыдыктыг Башкының бүгү Россияның буддистеринге Индияда чорудуп турар Өндүр Өөредилгезинге Тываның чүдүкчүлериниң идепкейлиг киржип турары өөрүнчүг. Эң ылаңгыя аныяктарның интернет болгаш өске-даа массалыг информация чепсектерин дамчыштыр шажынга сонуургалы бедип турары илдең.
Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Июль 2-де Кызыл кожууннуң Каа-Хем суурунга өскүс уругларга ийи-ийи квартиралыг он ийи чуртталга бажыңнарының дүлгүүрүн тыпсырының байырлыг езулалы болган.
Ол езулал аажок байырлыг байдалга, тудугжуларның, Кызыл кожууннуң болгаш Каа-Хем суурнуң чагыргаларының удуртукчуларының киржилгези-биле болуп эрткен. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ол байырлалдың хүндүлүг киржикчизи болган, чуртталга бажыңнарын алыр уруглар ону диңмиттиг «ура»-биле уткааннар. Өңнүг шарлар, белектер--бажың эт-херекселдери… дээш, чүү чок дээр! Өөрүшкүнүң карак чажы база эвээш эвес болган. «Мурнунда чүнү-даа канчаар аайын тыппайн ыглап турган мен, ам бөгүн өөрүшкүнүң карак чажын төктүп тур. Аас-кежиктиг кижи-дир мен, ол дээш силерге өөрүп четтирдим!»--деп, Алдынай Кюжюгет чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Делегей чергелиг эртем конференциязы
Июль 3-4 хүннеринде Кызылга Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чыл оюнга тураскааткан делегей чергелиг «Чаңгыс демниг Россияда — чаңгыс демниг Тыва: төөгү, амгы үе, келир үе» деп эртем конференциязы болуп эрткен. Аңаа Россияның эртемнер академиязының төлээлери, чурттуң аңгы-аңгы регионнарындан база Япония, Турция, Казахстан, Моолдан эртемденнер келген. Тываның эртем адырының төлээлери аалчыларын төлептиг уткуп-хүлээп, конференцияга идепкейлиг киришкен.
Байырлыг ажыдыышкын Тываның Чазааның хуралдаар залынга болган. Делегей чергелиг конференцияның киржикчилеринге ТР-ниң Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолдуң байырын ооң оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак чедирген. Тываның Чазааның Даргазы ук конференция юбилейлиг чылда эртем адырында болуп турар хемчеглерниң өзээн ээлеп турарын демдеглеп, ооң түңнелдери республиканың келир үедеги сайзыралынга ужур-дузалыг болурунга бүзүрелин илеретпишаан, эртемденнерниң чогаадыкчы ажыл-ижинге чаа-чаа ажыдыышкыннарны, чедиишкиннерни күзээн.
Улаштыр номчуур...
07.07.2014
Москваның В.Маяковский аттыг академиктиг театрының артистериниң Тывага оюн-көргүзүү Н.В.Гогольдуң «Кадайланыышкын» деп шиизи-биле доозулган. Бо сураглыг шиини номчуваан, көрбээн кижи ховар-ла боор. Бистиң В.Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театры база ону каш чыл бурунгаар тургускан, тыва көрүкчүлер улуг сонуургал-биле көрген.
Маяковский театрга «Кадайланыышкынны» режиссер Сергей Арцибашев тургускан. Ниитилелде өскерлиишкиннер хамаанчок, бодунуң хууда амыдыралын-чуртталгазын безин өскертип шыдавас, шиитпир чок, чайгылчак эр кижини бо шииде көргүскен. Шииде кино болгаш театрның ат-сураглыг артистери, Россияның Улустуң артистери Светлана Немоляева, Игорь Костолевский, Михаил Филиппов олар кол рольдарны ойнап турар. Совет болгаш российжи кинонуң сылдызы Игорь Костолевскийни («Звезда пленительного счастья», «Безымянная звезда», «И это все о нем») бо шииде ажылындан кижи танывайн баар чыгыы, чүге дизе ону үргүлчү аныяк, чараш, көскү, талантылыг кижилерниң овур-хевирлерин ойнап келгенинден эки билир бис, а «Кадайланыышкында» ол бирде каттырынчыг, бирде чаржынчыг апаар, шала аамайзыг болгаш улгады берген эр кижини ойнап турар. Yстүнде адааным үш актерлар шиини езулуг амдан киир ойнап турар деп эскердим. Ылаңгыя Светлана Немоляева назы-харынга чанныр хире эвес-тир, Кудажы кадайның овур-хевирин бүзүренчиг кылдыр «диригжидип» шыдааны-биле хамыкты ол кайгаткан. Любовь Руденко, Михаил Филиппов оларның оюнун база магададывыс. Шиини хөйнүң ырлары, дириг хөгжү
Улаштыр номчуур...
04.07.2014
Россияның онза солун черлеринге баары-биле федералдыг грантылар езугаар чиигелделиг турларны Тываның уругларынга база белеткеп турар.
Уруглар туризмин сайзырадыр сорулгалыг федералдыг төлевилел езугаар Тываның өөреникчилери бо чайын чурттуң он-он хоорайларын кезип, аян-чорук кылыр аргалыг болур. Россияның янзы-бүрү чоннарының культуразын, езу-чаңчылдарын делгередир база аныяк-өскенни чурттуң төөгүзү-биле улам ханы таныштырар сорулгалыг төлевилелди РФ-тиң Культура яамызы боттандырып турар. Тыва Республика бо төлевилелде бир дугаар киржип турар. Россияның онза солун черлеринге уругларны чедирер дээш экскурсия болгаш турисчи аян-чоруктарны белеткээр талазы-биле федералдыг грантылар шилилгезинге Тыва Республика киришкеш, ойнап алганы бо. ТР-ниң Культура яамызының дыңнадып турары-биле алырга, Тываның уругларынга 209 чиигелделиг путевкаларны берген.
Улаштыр номчуур...
03.07.2014
Бо чылын республикага ажыттынар Президентиниң кадет училищезинче кирериниң шылгалдалары Кызылда эгелээн.
Июльдуң 1-ден 17-ге чедир тускай комиссия бирги шилилге чадазын эрткен болгаш шиитпирлекчи шылгалдалар дужаар кылдыр санаттынган 591 элээдиниң билиин шылгаар. Тываның Өөредилге яамызының дыңнатканын езугаар алырга, училищеже кирериниң конкурузу дыка нарыыдаан — бир олутче 9 кижи кордап турар. Ынаар кирип алыр дизе элээди оолдар дөрт эртемге—орус болгаш даштыкы дылдарга, математикага билиин шылгадыр, күш-дамыр сайзыралын көргүзер. Кирериниң шылгалдазын дужаарының бүдүүзүнде Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол хүлээп алыышкын комиссиязының даргазы, РФ-тиң Камгалал яамызының шериг өөредилге килдизиниң начальниги Михаил Зырянов-биле ужурашкан. Чиигелделиг категорияның уругларынга хамаарыштыр Чазак Даргазы бодунуң бодалын база катап илереткен. Кирериниң шылгалдазын дужаар кылдыр санатканнарның аразында ындыг категорияның уруглары 74 кижи болган. А ниити олуттарның саны 65.
Улаштыр номчуур...
02.07.2014
Июль 1-де Тываның Чазаанга аалчыларывыс — Владимир Маяковский аттыг академиктиг театрының артистери-биле парлалга конференциязы болуп эрткен.
Конференцияның эгезинде ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак республиканың төөгүзүн каксы таныштырып, Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чыл оюнга хамаарыштыр чугаалаан. Тыва-орус чоннарның аразында харылзаазын, чаңгыс салым-хуузун Россияның ат-алдарлыг артистери аажок сонуургаан. Гастрольдар ажылын деткиир федералдыг төптүң генералдыг директору Евгения Шерменева Тываның В.Көк-оол аттыг национал хөгжүм-шии театрынга Хүндүлел бижикти ооң директору Тываның Улустуң артизи Станислав Ирильге тывыспышаан, тыва театрның чылыг-чымчак хүлээп алыышкынын онзалап демдеглээн. Россияның алдарлыг артизи Любовь Руденко Тываның арыг агаарын, бойдус чурумалын кайгап ханмаанын магадап чугаалап тура, бир-ле дугаар тыва театрга Тываның Улустуң артизи Станислав Ирильдиң хөөмей-сыгыдын дыңнааш: «Тоолчургу оранда келген-дир бис» — деп бодаанын өөрүшкү-биле чугаалаан. Ол ышкаш өске-даа артистер боттарының Тыва, тыва театр, тыва көрүкчү дугайында бодалдары-биле үлешкен. Олар шупту Тывада сагыш-сеткил хайныктырар кайгамчык чараш чүүлдер хөй болганын демдеглээннер. «Тыва көрүкчүлерниң шиилерни харамдыгып, оларның утка-шынарынче сиңнигип көөрү өөрүнчүг-дүр.
Улаштыр номчуур...
02.07.2014
Тываның Чазаа чоннуң чуртталгазының деңнелин өрү көдүрүп, чогуур байдалды тургузар дээш, чаагайжыттынган бажың-балгаттарны тудуп турар. Республиканың хоорай, суурларында чуртталга бажыңнарының туттунуп турары дээрге бурунгаар хөгжүлдези болгаш ажылдың үре-түңнелдии болур. Тудуг ажылы чүгле чугаа кырында эвес, кайда-даа көскүзү-биле кылдынып турары илдең.
Чамдык тудугларны шалыпкыны-биле тудуп дооскаш, ажыглалга киирип турар. Найысылалдың Суворов кудумчузунда үш каът чаа чуртталга бажыңнарын «Жилье» КХН тудуг албан чери эрткен чылдың башкы айында эгелээн. Ол чаагайжыттынган бажыңнарның бирээзин ол-ла чылдың декабрь айда кылып дооскан. Кайы ырактан көскү, үш каът чаа бажыңны хоорайда киир бижидилгелиг оочурда турар өскүс уругларга берген. Чурттаар бажың оочурун үрде манаан уругларга канчаар-даа аажок өөрүшкү. ТР-ниң Чазаа бо айтырыгны оюп эртпейн, өскүстерге дыка эки дузалап турарын демдеглевес арга чок. Чаа бажыңнарның дүлгүүрүн алган чурттакчылар боттарының сеткилинден: «Чаа бажың дээш четтирдивис», «Сеткилимден өөрүп тур мен» — деп удуртукчуларга оларның чугаалап турары-даа чөптүг.
Улаштыр номчуур...
02.07.2014
Хиндиинде хир чок, аяс ак-көк дээрде хүннүң чырыы изиңнеди чип турар халыын изиг хүнде найысылал Кызылдан Чагытай хөлче үнүптүвүс. Таңды-Ууланың эдээ чоокшулаан тудум, агаар-бойдус өскерлип, шокар булуттар хүннү дуглай кааптып, хензиг када-даа бол, сериидеш кыннып чор. Чагытайже чоокшулап, чаа хүрээниң барааны көстүп келирге, ооң чанында хөй янзы автомашиналарның соңгалары хүнге чайынналып, чылчырыктап турарын, бөгүн мында та чеже кижи республиканың чүк санындан чыглып келгенин магадап ордувус. Чаа хүрээ — «Сангье Чолинг» (Бурганның саадап олурар оран-савазы дээн уткалыг) Даян төвүнүң байырлыг ажыдыышкынын манаан чонну, шынап-ла, кижи санап четпес. Канчап сыңчыр ирги бис деп бодал башка шывараш кынныр. Хөгжүмнүң байырлыг үнү чаңгыланган соонда, хүндүлүг аалчылар –ТР-ниң Баштыңы — Чазааның Даргазы Ш.В.Кара-оол, хүндүлүг Шивалга Ринпоче башкы олар чедип кээрге-ле, чаа хүрээниң эжии ажыттынды. Хүндүлүг аалчылар баштады бүгү чон мурнун былаажып кирипти. Идиктерин, бөрттерин уштуп алыр чурумну сагып, хөйнүң соондан кирип келгеш, кайгап кагдым. Ынча хөй кижи кирип кээр, кайгамчык улуг оран-сава-дыр. Мурнунда кирер улуг эжиинден аңгыда, ийи кыдыкы талазында база эжиктерлиг, улуг, чырык соңгаларлыг.
Улаштыр номчуур...
02.07.2014
Июнь 29 — Россияның аныяктар хүнү. Кызылга бо байырлал Арат шөлүнге болуп эрткен.
«Голос Азии» радиостанцияның ажылдакчыларының бо байырлалды солун эрттирер дээш күжениишкиннерин демдеглевес аргажок. Арат шөлүнге Кызыл хоорайның аңгы-аңгы албан черлериниң төлээлери янзы-бүрү акцияларны, таныштырылгаларны, мастер-класстарны эрттирген. Аныяктар янзы-бүрү оюннарга, викториналарга киришкен. Мөөрейлерниң тиилекчилеринге суй белектерни сөңнээн. Хөөмейжилер чыылган чонга хөөмей-сыгыдын бараалгаткан. «Кызылга ынак мен» деп ачы-дуза акциязын организастааш, бичии чаштарга болгаш аныяктарга «Кызылга ынак мен» деп бижиктиг футболкаларны үлээн. Уран чүүлдүң бир онзагай хевири скульптура делгелгези болган. Чүгле Тывадан эвес, Россияның өске регионнарындан келген даш чонукчулары аныяк-өскенге мастер-класстарны эрттирген, улус чон ону холу-биле тудуп, кылыр аргалыг болган. Чурукчулар бичии чаштарның, аныяктарның, улуг улустуң чуруктарын чуруп бараан болуп, хөйнүң сонуургалын оттурган. Каастаныр «булуңче» бичии чаштар база улуг улус дыка идепкейжи барып, арнынга база хол, буттарынга янзы-бүрү хевирлиг чуруктарны чурудуп ап турган.
Улаштыр номчуур...
|
|