Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


В Туве национальные проекты помогают завершить возведение крупного спортивно-культурного объекта

Накануне Глава Тувы Владислав Ховалыг проехал несколько строительных площадок на территории Кызыла и Кызылского района. В числе первых руководитель осмотрел здание спортивно-культурного центра (СКЦ) в пгт Каа-Хем. Подобные инспекционные объезды Глава региона старается совершать без предупреждения, чтобы оценить ход и качество строительных работ.

Подробнее...

Новости

RSS
20.10.2014 17:23 / Конкурсы
На Всероссийский  конкурс «Молодой предприниматель – 2014» отправятся успешные предприниматели из Тувы
По информации регионального Министерства по делам молодежи и спорта, для участия во Всероссийском этапе конкурса «Молодой предприниматель – 2014» рекомендованы девять человек, представляющих города Кызыл и Ак-Довуркак, а также Овюрский, Тес-Хемский, Пий-Хемский, Эрзинский, и Тоджинский районы республики. Все они успешно защитили свои проекты на республиканском этапе, проходившем по трем номинациям: «Успешный старт», «Социально ответственный бизнес», «Инновационный бизнес». Каждый имеет опыт в налаживании собственного дела, есть среди молодых предпринимателей и участники губернаторского проекта «Одно село – один продукт». В настоящее время заявки участников, занявших 1, 2 и 3 места на региональном этапе, уже направлены в оргкомитет Всероссийского конкурса «Молодой предприниматель – 2014».  
Подробнее...
20.10.2014 16:49 / Происшествия
На борту пропавшего в Туве вертолета МИ-8,  возможно,  было больше 12 человек

Поиски пропавшего вертолета МИ-8 силами авиации и наземных групп продолжаются одиннадцатый день. Для проведения поисковой операции задействованы все ресурсы. Погодные условия с каждым днем становятся сложнее, но работа продолжается. По поручению Главы Тувы Шолбана Кара-оола подразделения Правительства республики активно сотрудничают со спасателями. И.о. министра природных ресурсов и экологии Альберт Бараан совместно с профессиональными спасателями координирует передвижение наземных группировок. Подключены ресурсы Агентства ГО и ЧС, Госкомитета по охоте и рыболовству, Госкомлеса.

В понедельник, 21 октября, привлечено 4 вертолета, в том числе Сибирского регионального центра МЧС России. 

Подробнее...
20.10.2014 15:14 / Сельское хозяйство
Минсельхозпрод Тувы: Темпы полевых работ нынче были значительно выше прошлогодних

По информации Минсельхозпрода республики, по состоянию на 20 октября зерновые и кормовые культуры полностью убраны с общей площади 25,4 тысячи гектаров. Намолот зерна с 7 917 гектаров в целом по республике составил 5958 тонн, из которых на долю пшеницы приходится 75 процентов, или 4463 тонны. Намолочено также 947 тонн ячменя, 525 - овса, 23 тонны проса. Средняя урожайность зерновых культур – 7,5 центнера с одного гектара. Среди районов наиболее высокая урожайность зерновых в Сут-Хольском районе - 12,0 ц/га.

Самые низкие показатели урожайности отмечены в Чеди-Хольском - 5 ц/га, Улуг-Хемском и Тес-Хемском районах - 6 ц/га.

Подробнее...
20.10.2014 14:44 / Сельское хозяйство
В Туве техническое переоснащение сельхозпредприятий серьезно увеличило общий объем  производства молока

Особое внимание в последние два года обращается на технологическое обновление и переоснащение пищевых и перерабатывающих предприятий в рамках реализации Губернаторского проекта «Одно село – один продукт». На эти цели в 2013 году направлены 10 миллионов 529 тысяч рублей в виде субсидий на возмещение предпринимателям части затрат на приобретение оборудования. По госпрограммам «Создание благоприятных условий для ведения бизнеса» и «Содействие трудоустройству безработных граждан» в 2014 году выделено еще 5,2 миллиона рублей. В настоящее время в республике реализуются 26 проектов по приемке и переработке молока.

Подробнее...
19.10.2014 20:20 / Праздники
Шолбан Кара-оол: Вклад в подготовку к юбилеям, внесенный дорожниками, – был одним из самых весомых

Глава Тувы Шолбан Кара-оол поздравил с Днем работников дорожного хозяйства! В его поздравлении говорится:

«Уважаемые работники и ветераны дорожного хозяйства Тувы! Примите самые искренние поздравления по случаю вашего профессионального праздника! Трудно переоценить значение дорог для России, а тем более для Тувы, – «республики на колесах», где автомобиль является единственным средством сообщения между большинством населенных пунктов. Дороги – это артерии, обеспечивающие полнокровную жизнь городов и поселков, бесперебойную и ритмичную работу промышленных и сельскохозяйственных предприятий, учреждений и организаций социальной сферы. 
Подробнее...
17.10.2014 22:08 / Мероприятия
Глава Тувы обсудил рабочие вопросы в Министерстве  внутренних дел РФ
Глава Тувы Шолбан Кара-оол 17 октября провел встречу с руководством министерства внутренних дел России. Рабочие вопросы, касающиеся развития региона, были обсуждены с заместителем министра по вопросам строительства Сергеем Герасимовым. Начиная беседу, Шолбан Кара-оол выразил благодарность руководству МВД за предоставление воздушных судов, которые задействованы в поисках пропавшего в Туве вертолета МИ-8. Далее глава региона проговорил возможность строительства жилого дома для сотрудников и ветеранов правоохранительных органов республики с привлечением федеральных средств на условиях софинансирования. Шолбан Кара-оол продолжает поднимать перед федеральным министерством вопрос по возвращению ликвидированных в ходе реформы стационарных постов ДПС, которые очень необходимы в приграничной и горной Туве с ее большими расстояниями и труднодоступными населенными пунктами.
Подробнее...
17.10.2014 18:56 / Строительство
Глава Тувы в Минстрое России защитил средства для строительства жилья в рамках программы по сейсмобезопасности

17 октября в Москве состоялась рабочая встреча Главы Тувы Шолбана Кара-оола с министром строительства России Михаилом Менем. Основной темой разговора стало финансирование строительства многоэтажных домов в городе Кызыле в рамках ФЦП «Повышение устойчивости жилых домов, основных объектов и систем жизнеобеспечения в сейсмических районах Российской Федерации на 2009-2018 гг.»

На сегодняшний день по данной программе завершается строительство четырех 120-квартирных жилых домов в микрорайоне Спутник города Кызыла, а также двух детских садов по 280 мест, детского сада на 140 мест в селе Сарыг-Сеп. Завершены работы по сейсмоусилению общеобразовательной школы №3 и жилого дома по ул. Красных Партизан 1 города Кызыла. 

Подробнее...
17.10.2014 16:58 / Мероприятия
ГУП «Грузовые перевозки» помогает населению приобрести уголь по фиксированной цене

Руководитель предприятия Геннадий Абрамов: «Заявки на доставку угля принимаются в будние дни с 9 до 18 часов, в субботу – до 16 часов. В воскресные и праздничные дни склад не работает. Хотя, если заявок больше обычного, развозим уголь и в такие дни. Обычно поступает от 20 – 25 заявок в день на 70 – 90 тонн угля. Для доставки топлива населению нанимаем три автомашины – две – 5-титонные и одну – трехтонную. Без движения они не стоят. Подать заявку можно как лично явившись на склад, так и позвонив по мобильному телефону 8 – 983 – 369 – 10 – 69». Угольный склад Кызыла, расположенный на базе бывшего гортопа по адресу: улица Оюна Курседи, 4, знаком многим горожанам. Виктория Кара-Сал, проживающая в микрорайоне Спутник, пришла сюда впервые. «Обратиться посоветовали родители, которые уде несколько лет подряд пользуются услугами предприятия. Можно бы было обратиться к частникам, но уголь у них дороговат». 

Подробнее...
17.10.2014 13:42 / Мероприятия
Аппарат Правительства Тувы, министерства и ведомства активно участвуют в осеннем субботнике
Сотрудники Аппарата Правительства Тувы и Администрации Главы РТ во второй половине дня вышли на субботник. В городе им выделена внушительная территория для уборки – это район Нефтебазы. Также сегодня министерство здравоохранения республики с сотрудниками подведомственных лечебных учреждений дружно вышел на уборку мусора вдоль улицы Ровенская. В акции участвуют все министерства и ведомства, за которыми закреплены участки в разных микрорайонах города. Министерство по делам молодежи и спорта с именитыми спортсменами выйдут на общегородской субботник 18 октября. 
Подробнее...
17.10.2014 12:01 / Происшествия
Поиски МИ-8: Сегодня авиация и  наземные группы   обследуют долины рек и перевалы в Каа-Хемском и Тоджинском районах Тувы

Сегодня, 17 октября, на поиски пропавшего вертолета Ми-8 авиакомпании «Тыва-Авиа» привлечено 4 воздушных судов, 2 из них - вертолеты Ми-8 Сибирского регионального центра МЧС России.

В настоящее время в поисково-спасательных работах участвует восемь наземных групп, в составе которых профессиональные спасатели со спецоборудованием.

Авиацией и наземными группами планируется обследовать долины рек и перевалы в Каа-Хемском и Тоджинском районах.

Подробнее...

Фоторепортажи

 Глава Тувы отметил День города вместе с кызылчанами по-спортивному на новых объектах

11.09.2017

День города, 9 сентября 2017 г.

09.09.2017

Мне комфортно в Туве – полпред Президента РФ Сергей Меняйло

04.09.2017

Предприятия и крестьянские фермерские хозяйства Тувы получили новую сельхозтехнику

04.09.2017

В столице Тувы сдан еще один  новый дом по программе переселения граждан из аварийного жилья

30.08.2017

Глава Тувы продолжает поиск среди выпускников-краснодипломников эффективных управленцев

18.08.2017

Глава Тувы встретился с офицерами - выпускниками, прибывшими в регион для прохождения службы

17.08.2017

Тувинскую баранину нужно еще более активно поставлять в крупные города Сибири – бренд-шеф AYS group Барчи Юлдашева

15.08.2017

Второй по стране «МФЦ для бизнеса» открылся в Туве

15.08.2017

Шолбан Кара-оол: Тува – перекресток цивилизаций и мост дружбы между народами

15.08.2017

Торжественное собрание, посвященное Дню республики и Наадыму

15.08.2017

Съезд животноводов Тувы  остается площадкой для честных дискуссий  и главным местом чествования передовиков

13.08.2017

В День Крещения Руси в Туве освятили новый православный храм

28.07.2017

В коллегии МВД по РТ принял участие Глава Тувы Ш. Кара-оол

20.07.2017

Рейтинг эффективности деятельности муниципалитетов Тувы за 2016 год возглавил Каа-Хемский район

19.07.2017

Глава Тувы встретился с молодыми животноводами Дзун-Хемчикского района

17.07.2017

Форум Тува-2030: Качество жизни – главная цель стратегии

03.07.2017

Тува, учитывая ее приграничное положение, обладает потенциалом в глобальном смысле

03.07.2017

Тува: Фестиваль русской культуры на Малом Енисее обретет название и слоган

01.07.2017

На гражданском форуме в Туве предлагают запретить продавать  алкоголь лицам  до 40 лет

29.06.2017


 
Медээлер
RSS
17.09.2013
Орус дыл талазы-биле күрүне инспектору
Республиканың башкылар ниитилелиниң сүмелээни-биле орус дыл талазы-биле күрүне инспекторунга Тываның Баштыңының томуйлааны орус дыл болгаш литература башкызы Татьяна Шарыпова өөредилге болгаш эртем сайыдының оралакчызы албан-дужаалга ажылын эгелээр. Ол дугайында доктаалды ТР-ниң Чазааның хуралынга чоокку үеде хүлээп алыр. Ынчангаш Тыва Республика — орус дыл талазы-биле күрүне инспектору албан-дужаалды киирген Россияда баштайгы девискээр.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Энергетиктерниң дузазы
«Сибирьниң девискээрлер аразында четкилер компаниязы» ажык акционерлиг ниитилелдиң чиңгине директору Константин Петухов-биле Тываның Баштыңының ужуражылгазының кол темазы Тываның девискээринде энергетика объектилериниң кышка белеткели болган. «Тываэнерго» ажык акционерлиг ниитилел кышка белеткел ажылдарын бүрүнү-биле доосканын, бир эвес келир кыжын озал-ондактыг байдалдар тыптып кээр болза, оларны чайладырынга эргежок чугула материалдарның курлавырын тургусканын «Сибирьниң девискээрлер аразында четкилер компаниязының» удуртукчузу Тываның Баштыңынга дыңнаткан.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Ада - өгбелерим чурту - Кара-Талым
«Кижи — чурттуг, куш — уялыг» дээр. Кым-даа кижиге төрүттүнген, өскен чери, чаңгыс хемниң суун ижип, анай-кара чажындан-на аразында харылзажып, аал-оранынга үнчүп-киржип, чаңгыс аяк шайны үлежип ижип чораан арат-чону, кады ойнап өскен эш-өөрү, чону кончуг. Эрткен оруувусче, төөгүвүсче хая көрнүрү дээрге, мээң бүзүрел, бодап чоруурум езугаар алырга, ада-өгбелеривистиң салгалдарынга дээш төрээн чер-чуртун хумагалап, камгалап, сайзыралдың оруунче углап, тургузуп каанының дугайында болгаш оларның хөй-ниитиге билдингир, элеп читпес ис болуп арткан ажыл-чорудулгазын кажан-даа утпайн, сактып чорууру чугула дээрзин сагындырары-дыр.

Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Тыва Республиканың Конституциязының 103 чүүлүнүң 17 пунктузу, «Тыва Республиканың Конституция судунуң дугайында» Тыва Республиканың Конституция хоойлузунуң 10 чүүлү, Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) регламентизиниң 134 чүүлү езугаар Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) доктаадыры болза:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Чаа котельнаяның тудуу – сөөлгү чадада
Эң кол чүүл – үш котелду төндүр эптей тургускан болгаш бирээзин шагда даштындан чылыглап каан. Өске ийи котелдуң чылыглаашкыны дооступ турар. «Стройсервис» КХН хүлээникчи организацияның удуртукчузу Юрий Гавриловтуң чугаалап турары-биле алырга, каш хүн бурунгаар электри дериг-херекселин эккелген, ону таарыштыр тургузарынга белеткел ажылдары эгелээн. Бо үе-чада котельнаяны ажылдадырынга аажок чугула, ооң соонда оран-саваның бараанын долузу-биле дөзевилээр. Август 8-те Хову-Аксы суурга РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округта Бүрүн эргелиг төлээзи Виктор Толоконскийниң киржилгези-биле болган хуралга котельнаяны ажыглалче киирериниң хуусаазын тодараткан турган деп сагындыраалы. «Бөгүн бис сентябрь 15-ке чедир котельнаяның белен турарының сорулгазын салдывыс. Сентябрь 20-ниң хүнүн-де хереглекчилерге чылыг турбас болза, ону чурум хажыдыышкыны деп санаар. Сорулга үе-шаанда күүсеттинер дээрзинге менде чигзиниг чок, 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Тываның Баштыңының ээлчеглиг хүлээп алыышкыны
Бо удаада өөредилгениң алдарлыг ажылдакчызы, улус өөредилгезиниң тергиини, хоочун башкы Анфиса Чаш-ооловна Тюлюш ажылдап турган чылдарында школазы-биле чыып, кадагалап алганы шыгжамырын көргүскен. «Мында эрги тыва бижик-биле Моол биле Тыва республиканың кызыгаарларында кызыгаарлаашкынны чорудуп турарының сактыышкыннары бижиттинген» — деп, хоочун башкы тайылбырын эгелээн. Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол сактыышкыннарның шыгжамырын ажып көргеш, республиканың төөгүзүнге хамаарыштыр үнелиг материал бооп болур-дур деп башкы-биле чөпшээрешкен. Тыва Республиканың өөредилге сайыды К. Бичелдейге бижимел ажылдарны Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институду-биле кады парлаарының аргазын өөренип көөрүн база сүмелээн. Тыва биле Моолдуң харылзааларының төөгүзү-биле эки таныш, филолог эртемден, сайыт эрги тыва бижикти билир болгаш, материалды боду очулдуруп болурун дыңнаткан. Анфиса Чаш-ооловна ооң дилээн кичээнгейге алганы дээш Тываның Баштыңынга өөрүп четтиргеш, институттуң эртемденнери-биле демниг ажылдаарын аазаан.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Төлептиг кызылчыларга күрүне шаңналдары
Тыва Республиканың Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол сөс алгаш, эрес-кежээ, кызымак, ак сеткилдиг ажылы-биле бедик күш-ажылчы чедиишкиннерни чедип алгаш, өскелерге үлегерин көргүзүп чоруур тергииннерниң тергииннеринге байыр чедиргеш, Кызыл хоорайның хөгжүлде-сайзыралынга, Тыва биле Россияның чаңгыс демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылын демдеглээр юбилейлерни төлептиг уткуур дээш бөгүн кылдынып турар ажылдарга, келир үеде сорулгаларга доктааган.
— Чылдың-на сентябрьның ийиги улуг-хүнүнде Кызыл хоорайның хүнүн байырлап демдеглээри чаңчыл апарган. Бөгүн кызылчыларның байырлалының бүдүүзүнде күш-ажылдың кижилерин, мурнакчыларны шаңнап-мактап турарывыс өөрүнчүг-дүр. Ынак хоорайывыс бодунуң 100 харлаар юбилейинче бүзүрелдиг базып орар. Кызыл сөөлгү чылдарда каракка көзүлдүр чаарттынып, янзы-бүрү айыраң, чараш чечектерлиг хоорай апарганын көрүп тур бис. Кызыл ам улуг тудуг шөлү болуп, ында хөй тудуглар, чуртталга бажыңнары туттунуп, оруктарын эде кылып, чаарттынып турар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Кызыл хоорайның спутник талазында байдал
Кызылчылар юбилейни төлептиг уткуур дээш шыырак белеткенип турарлар. Оон ыңай амыдыралдың хүн бүрү айтырыглары база бар, хоорай долгандыр девискээрниң арыг-силии, кудумчуларның чаагайжыдылгазы, бажың-балгатты байырлал шинчизинче киирери дээш, ам-даа кылыр ажыл-ла хөй. Ооң чамдыызын Кызыл хоорай чагыргазы, шынап-ла, кылган. Оруктар чаарттынып турар, чаа чуртталга бажыңнары немешкен. Хары угда шиитпирлеттинмес, берге айтырыглар база бар. Ол дээрге планда чок бажың-балгат тудуглары-дыр, ынчаарга оларны кызырарының дугайында хемчеглерни база чорудуп турар. Ооң-биле чергелештир 2008 чылдан тура «Чечектелген Кызыл» мөөрейни кызылчыларга чарлаан. Бо чылын ону республика деңнелдиг «Тыва – арыг-шеверниң болгаш корум-чурумнуң девискээри» губернатор төлевилели кылдыр эде көрген, чоннуң мынаар кол кичээнгейни углап турары өөрүнчүг.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Элбек дүжүттүң ээзи
«Күш-ажыл кижини каастаар» дижир. Ол ылап-ла шын. Чайын Сергей Допчааевич, Чечен Сереновнаның бажыңының чаны чараш сад-ла. Соңгазының баарында янзы-бүрү чечек-чимис хөлбеңнээн, бажың чанында огородунда дүжүдү эрте-ле быжып эгелээр, ында чүнү чок дээр: капуста, морковь, помидор дээш, суурларда чонувустуң хөй кезиинде тарыыр нептереңгей ногааларындан аңгыда, шпинат, петрушка, өңнүг капуста дээш, кижи танывас ногааларны тарып алган болур. Куда-дой, байыр-найыр дээш чайын черле чүнү демдеглевес дээр. Бо өг-бүлеге чону барып, хереглээн ногааларын, чечек-чимизин дилеп алырлар. Сергей акыйның бир кайгамчык аажызы – чонунга дуза чедиргеш өөрүп, амыраары, артында-ла арны чырый берген, хүлүмзүрүп тургулаар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Субурган тудуун эгелээн
Yстүү Усинскиде тываларның субурган тудуп алыр бодалы ийи чыл четкен. Оларның ол күзели бо чайын боттанган. Июль 10-да Кызыл хоорайның Орус культура төвүнге ачы-дуза марафонун эрттирген, ооң түңнелинде тудуг материалдары садып алырынга 136 муң рубль кирген. Ол хүннү субурганны тудуп эгелээни кылдыр санап болур.Чаньчуп субурган тудуунуң эгелей бергенинге чоннуң өөрүшкүзү оларның арын-шырайындан-на илдең болду. Журналистерниң салган айтырыгларынга суурнуң чурттакчылары күзелдии-биле харыылап бергеннер.
Алексей Флегентов, Yстүү Усинск суурнуң чагырга даргазы:
— «Мында чурттап турар тываларга субурганны тудуп тургусканы — тыва культураны тургузарының бир демдээ. Yстүү Усинск суурда 300 ажыг тывалар бар, шупту чурттакчы чоннуң 15 хуузу. Мооң мурнунда тывалар хөй турган, малчыннар уругларының интернады болгаш тыва дылды 9 класска чедир башкылап келгени солун. 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Хүндүлээш, бүзүрелди көргүскен
Сентябрь 6-8 хүннеринде республиканың найысылалы Кызыл хоорайга Тывага дзюдону сайзырадырынга улуг үлүүн киирген тренерлерниң бирээзи, афганчы-дайынчы Евгений Коровинниң чырык адынга тураскааткан Сибирь Федералдыг округтуң дзюдога эр, херээжен улус аразынга чемпионады болуп эртер. Россияның дзюдо федерациязы мындыг улуг маргылдааны Тывага эрттирип турары сөөлгү чылдарда республикада дзюдонуң сайзыралы бедик деңнелге четкенинге үнелелди берип, дзюдо мөгелериниң чедип ап турар бедик спортчу чедиишкиннеринге хүндүткелди, бүзүрелди көргүскени болур дизе, хөөредиг чок. Эрткен ХХ чүс чылдың 80-90 чылдарында республиканың шыырак дээн дзюдо мөгелериниң бирээзи, Кызыл хоорайның, Тыва Республиканың, Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүктүң база Бүгүроссия чергелиг турнирлерниң каш дакпыр чемпиону, амгы үеде Тыва Республиканың дзюдо федерациязының президентизиниң оралакчызы, Тыва Республикада өртке удур федералдыг албанның бирги отрядының начальниги, полковник Анатолий Владимирович Фалалеев республикага дзюдонуң сайзырап келгенин мынчаар сактып чугаалаар:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Болат Ооржак - чонунуң төлептиг оглу
Болат Ооржак 1978 чылдың июнь 7-де Кызылга Тывада база ат-сураглыг улустуң — Россия Федерациязының болгаш Тыва Республиканың алдарлыг башкызы Хүрең Бораевна (ол элээн каш чыл мурнунда мөчээн) болгаш билдингир спортчу, тыва хүрештиң шинчилекчизи, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, педагогика эртемнериниң кандидады Сергей Ынаажыкович Ооржактарның өг-бүлезинге төрүттүнген. Болат бичиизинде-ле хамык ажыл-херектиң мурнунга баар оол чораан. Спортка ол хандыкшылдыг, шыдыраага республиказының ат-алдарын аңгы-аңгы черлерге болгулаан маргылдааларга камгалап, дөрт класска тургаш-ла бүгү Россияны кезип каапкан. Ол ышкаш математикага тергииннерниң бирээзи турган, Тыва Республиканың лицейиниң башкыларының идегели болуп келген.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Сигенчилер маргылдаазы
Ук мөөрейни эрттиреринге баш удур ажылдарны тускай комиссия кежигүннери: «Бай-Тал» КУБ-туң директору, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы база хөй шаңнал-макталдарның эдилекчизи Кызыл-кат Николаевна Кочал-оол, Бай-Тал суурнуң Төлээлекчилер хуралының даргазы, суму баштыңы Борбак-оол Салчакович Конгар, суму чагыргазының даргазы Саян Борисович Маадыр, социал политика талазы-биле оралакчы Хөвеңмаа Оттук-ооловна Хертек чоруткан. Мөөрейниң программазында сумулардан келген сигенчилерниң бүрүткел-даңзызын эртенгиниң 10 шакта эгелээн, бир дугаарында, Шуй сумунуң чагырыкчызы Андрей Ч.К-Д сигенчилери-биле, дараазында культурадан, «Курай» КБК, Ээр-Хавак, «МТС» МУБ, Бай-Тал болгаш кожуунда электри адырының ажылдакчылары, кожуун чагыргазындан эр-херээжен сигенчилер хөйү-биле идепкейлиг келген. Хол кадыыры база трактор-биле сиген кезилдезиниң маргылдаазын байырлыг байдалга ажыткан, эр-херээжен сигенчилер чыскаал-биле хемчегни эгелээн.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Аныяк салгалдың үрер хөгжүм оркестри — хөгжүлдеде
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы езугаар тургустунуп турар бичии уругларның үрер хөгжүм оркестриниң кол кезээ Р.К.Кенденбиль аттыг республиканың хөгжүм-уран чүүл школазының үрер болгаш соктаар хөгжүм херекселдер салбырының чеди өөреникчизи Латвиядан чанып келген. Олар аңаа хөгжүм школаларының өөреникчилериниң «Плюс» чогаадыкчы лагеринге дыштанмышаан, боттарының мергежилин бедидип алыр аргалыг болган. 2012 чылдың сентябрь айда Тывага «Азия төвүнде медээ аялгалары» үрер хөгжүм фестивалынга кээп чораан профессор Янис Пуриньш тыва үрер хөгжүмчүлерниң мергежээнин көргеш, уругларны Прибалтикаже чалаан.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Шолбан Кара-оол: «Наркотиктер саарылгазын болдурбас»
Николай Цветков:
— Бир дугаарында, республиканың наркотиктерге удур комиссиязының ажыл-чорудулгазынга дорт киржир арганы бергени дээш ТР-ниң удуртулгазынга, ылаңгыя Шолбан Валерьевичиге, четтиргенимни илередир-дир мен. Наркотиктерге удур комиссия херек кырында ажылдап турарынга  шынзыктым. Комиссия болза, белен эвес ажыл-иштиң сорулгаларын чиге угаап-билип турар, бедик мергежилдиг, шыырак билиглиг кижилерден, тодаргай угланыышкыннарның удуртукчуларындан тургустунган.

Наркотиктерге хамаарыштыр байдал чүгле Тыва Республикада эвес, а бүдүн Россияда чидиг болуп артпышаан. Социал айтырыгга болгаш эмчи албан черлериниң сан-чурагайлары езугаар алырга, медицинаның эвес наркотиктерни ажыглап турар аныяк кижилерниң саны ам-даа хөй. Россияда бир чылда 34 харга чедир амы-тынындан чарылганнарның саны 100 муң ажып турар деп билир бис. Ооң мурнунда чылдарга деңнээрге, түң эвээжээн-даа болза, тайбың үеде мынча хөй аныяк кижилер шыңгыы чылдагаан чокка амы-тынындан чарылбас. 
Улаштыр номчуур...