Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Успех

Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы» Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы»
Читать далее...

Правительство Республики Тыва 
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32 
E-mail:pressa@rtyva.ru



roads.png

bus.gov.ru

logomain2.png

vef.PNG

перепись

Главное


ПРОГРАММА основных мероприятий, посвященных празднованию  80-летия добровольного вхождения Тувинской Народной Республики  в состав СССР 9 октября 2024 г.
Дом народного творчества
10.00 - Открытие III Международного библиотечного форума «Через библиотеку – к развитию общества»

Тувинский институт гуманитарных и прикладных социально-экономических исследований при Правительстве Республики Тыва
10.00 - Республиканская научно-практическая конференция «Россия и Тува: 80 лет вместе»

Тувинский государственный театр кукол
11.00 - Открытие XII театрального сезона, премьера спектакля «Сказочный мир муминов»
Подробнее...

Новости

RSS
23.09.2014 19:30 / Конкурсы
В Туве объявлен конкурс на лучшую организацию в сфере охраны труда
Согласно Положению о конкурсе, утвержденному Правительством республики, основными задачами его являются: улучшение условий труда, снижение уровней травматизма и профессиональной заболеваемости, активизация профилактической работы и обмен положительным опытом. К участию на добровольной основе привлекаются работодатели независимо от организационно-правовых форм и форм собственности, производственной и социальной сферы, зарегистрированные на территории республики. Инициатором проведения конкурса выступило Министерство труда и социальной политики республики. Как пояснил его руководитель Мерген Ооржак, мероприятие проводится в Туве впервые: «Цель его – создание наиболее благоприятных условий, направленных на сохранение жизни и здоровья работников организаций, пропаганда необходимости мер по охране труда».   
Подробнее...
23.09.2014 18:35 / Общество
При Правительстве Тувы создали совет потребителей по работе с монополистами
Постановлением Правительства Тувы образован Межотраслевой совет потребителей по вопросам деятельности естественных монополий, который станет постоянным совещательным и консультативным органом при кабинете министров республики. В его состав вошли представители общественных организаций, политических партий, региональных бизнес-структур, крупных потребителей, Роспотребнадзора, в том числе Д. К. Балбан-оол, О.В. Вертипрахова, Р. Л. Добровольский, Д. И. Оюн, Х. Д. Монгуш, А. М. Опай, А. Г. Листков, Р. С. Поманисочкин. Как отметил министр топлива и энергетики Роман Кажин-оол, «главная цель создания совета – обеспечение баланса интересов потребителей и субъектов естественных монополий, к которым отнесены хозяйствующие субъекты, занятые в сфере услуг по передаче электрической и тепловой энергии, водоснабжения и водоотведения с использованием централизованных систем, услуг электросвязи и почтовой связи».
Подробнее...
23.09.2014 17:47 / Строительство
Глава Тувы договорился с министром спорта РФ о дальнейшем финансировании строительства крупного спортивно-культурного центра

Сегодня, 23 сентября, в Москве состоялась рабочая встреча Главы Тувы Шолбана Кара-оола с министром спорта России Виталием Мутко. Как сообщил на своей странице Вконтакте глава региона, он поблагодарил федерального министра за активную поддержку в подготовке республики к празднованию 100-летия единения Тувы и России. «По инвестициям это, пожалуй, главное ведомство, которое значительные средства вкладывает в инфраструктуру Тувы. Мы будем достраивать в 2015 году спортивно-культурный центр в поселке Каа-Хем, - написал премьер Шолбан Кара-оол. - Договорились, что наш объект будет включен в федеральную целевую программу 2015 года. На текущий же год продолжаются работы по строительству спортивного центра в селе Сарыг-Сеп, бассейна в городе Ак-Довураке. В течении ближайших месяцев в Чадаане и Бай-Хааке введем универсальные спортивные сооружения. Это наша задача!»

Подробнее...
23.09.2014 17:16 / Экономика
Тува находится в числе лидеров по динамике экономических показателей
В Туве сохраняются положительные тенденции экономического развития. Правительством Тувы рассмотрены итоги первого полугодия и восьми месяцев текущего года в сфере экономики и социальной политики. Как отмечено в докладе первого заместителя министра экономики Аиды Артына, сравнение показателей экономического развития регионов Сибирского федерального округа за январь-июль текущего года показывает, что Республика Тыва находится в числе лидеров по динамике экономических показателей. Тува удерживает первое место по показателям индекса промышленного производства - 110,7 процента, в том числе по добыче полезных ископаемых – 125,9 процента, обрабатывающим производствам - 104,2, темпам роста объема ввода жилья – 600 процентов, индекса роста объема платных услуг - 106,6 процента. В республике также самый низкий уровень инфляции - 103,8 процента при среднем по округу 104,6 процента. 
Подробнее...
23.09.2014 17:05 / Образование
Глава Тувы изучит возможность открытия пансионата для девочек рядом с Президентским кадетским училищем города Кызыла

Об этом Глава Тувы Шолбан Кара-оол заявил представителям прессы. В ближайшее время будет изучен опыт регионов, в частности, по рекомендации министра обороны РФ Сергея Шойгу за образец будут взяты Тюменьское президентское кадетское училище и Московский пансионат для девочек министерства обороны. Построить пансионат для девочек на 150 мест, по словам премьера Шолбана Кара-оола, можно рядом с Президентским кадетским училищем города Кызыла, где разворачивается полноценная инфраструктура. При этом участок  под буддийский храм и другие запланированные объекты затронуты не будут. 

Напомним, инициатором создания в Туве кадетского училища выступил Глава республики Шолбан Кара-оол. Эта инициатива нашла одобрение со стороны главы государства Владимира Путина и министра обороны Сергея Шойгу.

Подробнее...
23.09.2014 11:51 / Мероприятия
Тува готовится к участию в Российской агропромышленной выставке «Золотая осень-2014»
Очередная, 16-я по счету, выставка «Золотая осень» откроется в Москве 8 октября, накануне Дня работника сельского хозяйства и перерабатывающей промышленности, в выставочных павильонах ВДНХ. В условиях экономических санкций Запада, ответных мер России и в свете решений недавно состоявшегося Госсовета мероприятию придается особое значение. Оно должна наглядно продемонстрировать, насколько российские сельхозтоваропроизводители готовы к заполнению ниш, образовавшихся на внутреннем рынке продуктов питания, и обеспечению продовольственной безопасности страны. Наряду с регионами, постоянно участвующими в выставке, в «Золотой осени-2014» примет участие и ряд новичков. Среди дебютантов –  Тува.
Подробнее...
22.09.2014 19:23 / Сельское хозяйство
В Туве продолжается  уборочная страда
По данным Министерства сельского хозяйства республики по состоянию на 22 сентября зерновые культуры обмолочены с 3390 гектаров, что составляет 43 процентов посевных площадей. Намолочено 2924 тонн зерна при средней урожайности 9 центнеров с гектара. В том числе пшеницы получено 1851 тонн, ячменя – 586 тонн, овса – 477 тонн, проса – 9 тонн. О ходе уборочной страды на совещании в Правительстве Тувы, которое по поручению Главы республики Шолбана Кара-оола провел первый вице-премьер Шолбан-оол Иргит, доложил министр сельского хозяйства и продовольствия региона Самойлов Монгуш. Он отметил, что к настоящему времени уборка зерновых культур в центральной части республики, к которой относятся Тандинский, Каа-Хемский, Пий-Хемский районы, завершается.
Подробнее...
22.09.2014 18:19 / Здравоохранение
В Туве принимаются меры по   снижению смертности населения
В республике в последние годы отмечается положительная динамика снижения общей смертности населения. По данным республиканского Научно-исследовательского института медико-социальных проблем и управления, за период с 2006 по 2012 годы этот показатель снизился в Туве с 12,3 случая до 11,2 на 1000 населения. В среднем по России он уменьшился с 15,2 до 14,2, по Сибирскому федеральному округу – 15,1 до 14,2. В 2013 году этот показатель в республике составил 10,9 случая на 1000 человек, по России – 13,0, по Сибирскому федеральному округу – 13,3. В целях дальнейшего снижения смертности Правительством республики утвержден план мероприятий на 2014 – 2015 годы.
Подробнее...
22.09.2014 15:16 / Наука
В Туве завершилась   пятая Международная научная конференция «Древние культуры Монголии и Байкальской Сибири», которую высоко оценили ученые
Активным организатором конференции выступило Правительство Республики Тыва. В течение недели ученые из различных регионов России, Монголии, Китая, Южной Кореи, занимающиеся вопросами истории, этногенеза и археологии Центрального и Северо-Восточного регионов Азии, оживленно и заинтересованно обсуждали научные проблемы, обменивались опытом, знакомились с археологическими памятниками Тувы. На первом, пленарном заседании, были заслушаны доклады ведущих ученых Института археологии и этнографии СО РАН Анатолия Деревянко и Михаила Шунькова, Бурятского госуниверситета Александра Цыбиктарова, Монгольского госуниверситета Тумэна Дашзэвэга и целого ряда других, посвященные вопросам древнейшей истории Южной Сибири, сохранения археологических объектов на территории Сибири в современных условиях, археологии и антропологии Монголии, историческим корням музыкальной культуры тюрко-монгольских народов, этапам изучения палеолита в Туве.
Подробнее...
22.09.2014 14:23 / Культура
В Москве  в рамках Дней культуры Тувы с успехом прошли гастроли  Национального театра имени В. Кок-оола
В Российском академическом молодежном театре в рамках Дней культуры Тувы, посвященных 100-летию единения Тувы и России, прошли гастроли Национального музыкально-драматического театра имени В. Кок-оола. В воскресенье, 21 сентября, на сцене РАМТ был представлен первый спектакль – «Кто ты, Субедей?» по одноименной пьесе Народного писателя Тувы Эдуарда Мижита. Режиссер-постановщик – Заслуженный артист России, Народный артист Республики Тыва Алексей Ооржак. Художник-постановщик – Заслуженный художник РФ и Тувы Валерий Шульга. Действо прошло с полным аншлагом. В фойе театра зрителей встречала выставка предметов быта – традиционной культуры тувинцев, которую представил Национальный музей им. Алдан Маадыр Республики Тыва. 
Подробнее...

Фоторепортажи

 Строительство жилья и детских садов по  ФЦП «Повышение устойчивости жилых домов, основных объектов и систем жизнеобеспечения в сейсмических районах РФ на 2009-2018 годы» . г Кызыл.

02.08.2013

День ВДВ в Туве

02.08.2013

В Кызыле открылась первая детская спортплощадка в рамках губернаторского проекта "Спорт во дворы"

29.07.2013

Владимир Путин и Дмитрий Медведев порыбачили в Туве, фото kremlin.ru

29.07.2013

В столице Тувы открылся детский форум,  посвященный русскому языку

24.07.2013

XV Международный фестиваль живой музыки и веры  «Устуу-Хурээ».   Город Чадан, Республика Тыва. 17 – 22 июля 2013 года.

23.07.2013

Глава Тувы встретился с участниками молодежного образовательного форума "Дурген"

17.07.2013

Прощание с последним бойцом тувинского добровольческого эскадрона, участвовавшего в освобождении городов и сел Украины от фашистских захватчиков в 1943 году, Верой Чульдумовной Байлак

15.07.2013

Праздник животноводов Наадым-2013 в Тес-Хемском районе

14.07.2013

 Глава Тувы призвал VI съезд животноводов республики беспристрастно оценивать политику власти в сельском хозяйстве

12.07.2013

В Туве животноводам – чемпиона Наадыма-2013 вручены мини-тракторы, также известному спортмену Опану Сату присвоено звание «Заслуженный работник РТ»

12.07.2013

12 июля в Кызыле чемпионатом республики по борьбе хуреш с участием 256 именитых борцов торжественно открылся государственный праздник животноводов Тувы Наадым-2013

12.07.2013

Международная научная конференция «Тюркская руника: язык, история, культура», посвященная 120-летию дешифровки орхоно-енисейской рунической письменности, открылась в Кызыле

10.07.2013

Студотряды получат работу на строительстве крупных объектов в Туве

01.07.2013

Глава Тувы оказал материальную поддержку юным хууракам

01.07.2013

День молодежи в Туве

27.06.2013

IV Заседание Совета гражданских инициатив, посвященное вопросам развития в Туве русского языка

27.06.2013

В столице Тувы состоялась акция "Свеча памяти". Фото В. Шайфулина

23.06.2013

22 июня - День памяти и скорби. Тува. Фото В. Шайфулина

22.06.2013

Торжественная церемония вручения золотых медалей выпускникам школ

21.06.2013


 
Медээлер
RSS
07.08.2014
Хадың хөлде турисчи бааза
Таңды-Ууланың сыннарында улуг төгерик көрүнчүкке дөмей Хадың хөл чаттыла берген чыдар. Шаг шаандан тура тывалар ону Алгый деп адаар чораан. Ол чоок-кавыда Дус-Хөл биле Каък-Хөлден Алгый хөл делгем, калбаа-биле улгадып чыдар боорга, ону ынчаар адаан. А Хадың деп тывызык ат бедик Таңды сынының эдээн дургаар аккан кылаң кара суглуг бичии хемчигештен укталган. Хемниң суу ол хөлче агып кирген. Ооң унун дургаар хадың ыяштар өзүп, каастап турар. Ынчангаш хем-даа, хөл-даа, бичии сууржугаш-даа чаңгыс Хадың деп аттыг. Хөлдүң чөөн-мурнуу эриктеринде узун, сырый хыыргыыш үнген. Ооң суу ындыг кончуг терең эвес, элезинниг, чымчак довурактыг. Хадың хөлдүң суу Дус-Хөлден дузу эвээш болгаш эштиринге таарымчалыг. Бо хөл — улуг, бичии чоннуң чайгы үеде эң-не ынак дыштаныр чери. Чоокта чаа июнь айда ТР-ниң Культура яамызының ажылдакчылары Хадың хөлде турисчи баазаны тургускан. Кайы ырактан-на Хадыңның чөөн талазында бичежек, шевергин чаа бажыңнарны эскерип болур. Бо бүгү каракка кандыг-ла бир кайгамчык хуулгаазын тоолда ышкаш сагындырар.
Улаштыр номчуур...
06.08.2014
«Тувинская правда» 90 харлаан

Июль 24-те Yндезин тыва культура төвүнге «Тувинская правда» солуннуң 90 чыл оюнга тураскааткан байырлал болуп эрткен.

Аңаа редакцияның журналистери, ажылдакчылары, бижикчилери, номчукчулары болгаш массалыг информация чепсектериниң ажылдакчылары – коллегалары, чалаткан аалчылар киришкен. Фойеже кирип кээрге-ле, коридорнуң ортузунда делгээн хана-солуннар хамыктың кичээнгейин хаара тудуптар. Ында редакцияның аңгы-аңгы чылдарда ажыл-амыдыралын, хоочун база аныяк солунчуларны оон көрүп, сонуургадывыс. Бай төөгүлүг солун-дур. Хурал эгелээр бетинде улус-чон залга олуттарны ээлептери билек, экранга бижиткен кино-чурук дамчыштыр «Тувинканың» аңгы-аңгы чылдарда ажылдап чораан журналистериниң чугаазын дыңнадывыс.

Улаштыр номчуур...
06.08.2014
Тывызык ус-шеверлер

«Сибирь – идегелдиң девискээри» шуулганынга келген журналистер Тываның сайгарлыкчы бүдүрүкчүлериниң Арат шөлүнге делгээн барааннарын база сонуургаан. Ук делгелге үезинде болган конференцияга республикада чарлаттынган губернатор төлевилели «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» дугайында Тываның Чазааның Даргазының оралакчызы Сергей Огнев кысказы-биле таныштырган: «Тыва боттарының бүдүрген барааннарын республикадан дашкаар сайгарып ап турар. Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелин ажылдап кылган. Ажылгыр, кызымак сайгарлыкчылар боттарының барааннарын бүдүрери-биле суур бүрүзүнде биче бүдүрүлгелерни тургузуп, ажылын шуудады берген».

Тус черниң бүдүрген барааннарын делгеп салган сайгарлыкчылар республиканың ырак-чоок суурларында «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелиниң киржикчилери болдулар. Майгыннарда делгеп салган барааннарны эргий кезээш, олардан  сонуургаан айтырыгларымны салдым:


Улаштыр номчуур...
06.08.2014
Эрик кыдыы

100 чылче базымнар

2014 — чугула болгаш шиитпирлиг чыл болуп төөгүге артар. Тыва биле Россияның демнежилгезиниң болгаш найысылал Кызыл хоорайның 100 чылын күзүн демдеглээр бис— ол онза чугула ужур-дузалыг юбилейлер-дир. Аңаа уткуштур республиканың сайзыралынга көскү өскерилгелерни чедип алыр болгаш келир  үениң чогумчалыг таваан салыр ужурлуг. Эге базымны кылыр болгаш Тываның чаа, чырык овур-хевирин шимээр тудугларны кылыр арга тургустунганы-биле хоорайның ол-бо чүгүнде тудуг ажылының кидин түлүк чоруп турарын эскербес аргажок.

«Байырлалдың чугула тудугларының аразында Енисейниң эриин чаартыры база кирген. Күчүлүг Енисей эгезин моон алган, келир үеде Тываның  найысылалының таваан маңаа салган. Бо черниң онзагай демдектери биске хөйнү сөглеп турар. «Каттышкан хемнер — каттышкан салым-хуу». Тываның болгаш Россияның ниити салым-хуузу маңаа доңнашкан. Улуг-Хемниң  эриин ооң төөгүзүнге төлептиг кылдыр чаартып кылыр сорулганы ыяап-ла эки күүседир ужурлуг бис» — деп, Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол айыткалында эрик кыдыының ажылын база демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Барыын-Хемчик — деткимчеге бүзүрелдиг

Барыын-Хемчик кожууннуң төвү Кызыл-Мажалык суурга келир чылын чаа школа туттунар. Ол ажылга 345 млн. рубльди республика бюджединден тускайлаан.

Оон аңгыда 280 олуттуг уруглар садын ажыглалга киирери база көрдүнген. Шекпээр болгаш Барлык суурларда спорт шөлдери көскүзү-биле чаарттынар, ол ажылга 2 млн.250 муң рубль көрдүнүп турар. Чамдык школаларга септелге кылып алыры-биле 250 муңдан 800 муң рубльди тускайлаар. Шекпээр суурда уруглар садының оран-савазын чаартып кылырынга 19 млн. рубльди хары угда төлээр. Ол дугайын Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол бо чылдың июль 20-де Барыын-Хемчикке болган малчыннар наадымының үезинде дыңнаткан. Мурнунда ол ук кожууннуң чурттакчылары-биле ужуражылга үезинде кирген чагыгларның барык дөгерезин күүсеткенин база ол дыңнаткан. Ооң сөстерин чурттакчылар улуг сеткил ханыышкын-биле хүлээп алган, чүге дээрге сөөлгү үеде көдээде амыдырал хайныышкынныг апарган. Аныяк өг-бүлелерниң саны көвүдээн, ооң уламындан уруглар саны база немешкен. Чаа школага болгаш уруглар садынга малчыннарның уруглары баарлар. Бо чылын Барыын-Хемчиктиң 35 чаштары Крымга халас путевка-биле дыштанганнар, 70 кижи Россияның өске лагерьлеринге дыштаныр. Путевкаларны хөй кезиинде малчыннар уругларынга берген. Санитар «УАЗ» машинаны болгаш «Волганы» социал ажылдакчылар ажыглаар кылдыр чагырга черинче дамчыткан.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Чүрээмге чоок өөрлерим

«Тувинская правда» солун-биле мээң харылзаам Светлана Владимировна Козлованың ады-биле холбашкан. Бо кайгамчык аттың артында катаптаттынмас овур-хевир, чогаалчының болгаш журналистиң улуг талантызы, мерген угаанныг дагдыныкчының, эриг баарлыг ие кижиниң салым-чаяаны чаштып чыдар. Эгелеп чоруур авторларга ол кайгамчык камныг кижи. Ынчангаш «Исток» чечен чогаал каттыжыышкынын дыка хөй чылдарның дургузунда удуртуп келген.

«Исток» дугайында душ бооп билип каан мен. 1971-1972 өөредилге чылында (Тывага ажылдап эгелээн чылым ол чүве) Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг суурга башкылай берген мен. «Тувинская правда» солунче чечен чогаал каттыжыышкыны тургузуп алыр дугайында саналдап чагаа бижээн мен. Бистиң Соңгу Осетияга ындыг чечен чогаал каттыжыышкынын тургузуп алгаш турган бис. Ол санал-чагаам-биле катай элээн каш шүлүктеримни база чоруттум. Светлана Владимировна дораан харыылаан, ындыг чечен чогаал каттыжыышкыны бар, ооң адын «Исток» дээр деп. Кызылга келгеш, ыяап-ла редакцияже бакылап кээп турарын чагып каан болду. Шүлүктеримни база дораан солун арнынга парлаан, а ооң соонда өзүп орар даш чонукчуларының дугайында «Даш тоол» деп очеригимни «Тувинская правда» чырыткан. Ол очерктиң маадырлары Валерий Ооржак биле Александр Ойдуп шагда-ла Россияның Чурукчулар эвилелиниң кежигүннери апарган, оларның ажылдары болгаш ат-сураа хөйге дыка эки билдингир.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Азия төвүнде чаа Арбат

Найысылалдың чаартылгазы

Кызыл хоорайның төп кезээниң чаартылгазы чиңгине планның төлевилелинде кирген. Эрги оруктар чаарттынып турар, чадаң ыяштарны тарып, төп черниң даштыкы хевирин үреп турар садыг төптерин өскээр көжүрери-биле ажылдар эгелээн. Найысылалдың Тыва эки турачылар кудумчузу удавас чаа Арбат шөлү кылдыр хуула бээр. Хоорайның төп кудумчуларының аян-шинчизи шевергин, чараш апаар. Чаа тыва Арбатка эрткен-дүшкен улуг-бичии улус дыштаныр аргалыг болур.

«Бо ажылдың баштайгы чадазы «Найырал» кинотеатрындан Россельхозбанкының дужунга чедир  Арбаттың девискээри кылдыр көрдүнген. Хоорайның хевирин онза көрүштүг кылырын планнаан. Ол чоокта  үүрмек барааннарның бичежек үгектерин ап кааптар. Чаартылга ажылынга чарыгдалдың түңү улуг. Ынчангаш Кызыл хоорайның 100 чылынга «Далайга дамды дуза» деп фондуну тургускан бис. Төп кудумчуну чаартып кылырынга хоорай чагыргазының ажылдакчылары боттарының ай дургузунда ажылдаан шалыңын берген база  сайгарлыкчылар акша-көпеекти агар санче шилчидип эгелээн. Чүгле  хоорайның бурунгаар хөгжүлдезинге эвес, төрээн республикавыстың сайзыралынга үлүг-хуузун киириштирип турар. Бо орукка чүгле чадаг кижилер кылаштажыр болгаш машиналар маңнавас кылдыр төлевилелде ынчаар киирген.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Найыралдың оруу

Тываны Россияның өске девискээрлери-биле харылзаштырып келген кара чаңгыс улуг орук амгы үениң делгем автомагистралы М-54-түң төөгүлүг ады — Ус оруу. Күчүлүг Улуг-Хемниң бир адыры Ус хемниң адындан ооң ады укталган. 

Бо орукту тударын XIX векте Тыва биле Россияның аразында ажыл-агыйжы болгаш садыг харылзааларының тывылганы негей берген. Орус садыгжы Н.В.Веселов бодунуң бараан чиңин Тываже 1863 чылдың март айда эң-не баштай чоруткан. Ооң соонда орус садыгжылар Тывага садыг паараңнарын ажыдып, тус черниң чонундан мал, өлүк аймаанга, пөс-таавы, эт-сепке орнап ап турар апарганнар. Саян сынны ажылдыр орук тудар дугайында айтырыгны садыгжы Г.П.Сафьянов кончуг идепкейлиг көдүрүп турган. 1909 чылда Россияның Күрүне Думазы орукту тудуп эгелээриниң дугайында шиитпирни хүлээп ап, баштайгы дээрезинде 1,25 млн. рубль акшаны үндүрген. Ол шагда орус  акшаның  үнези дыка улуг турган болгаш, бо дээрге кончуг хөй акша-төгерик-тир. Инженер А.Глебовичиниң төлевилели-биле Ус оруунуң тудуун 1910 чылда эгелээн. Олче көшкүн орус тараачыннарны, шөлүттүрген херектээннерни, тус черниң чурттакчыларын хаара туткан. Хамык ажылды хол-биле кылып, чүъктер сөөртүрүнге аъттарны ажыглап турган. Чон Ус оруу-биле ону туткан шаа-биле аргыжып эгелээн.

Улаштыр номчуур...
22.07.2014
Чепсээвис — уран сөс

Журналистер шуулганындан    

Тыва Республиканың төөгүзүнде болгаш Тываның журналистериниң амыдыралында бир уттундурбас улуг болуушкун болуп эрткен. Ол дээрге «Сибирь – идегелдиң девискээри» деп журналистер шуулганы-дыр. Ооң байырлыг ажыдыышкыны ТР-ниң Чазак Бажыңының хуралдаар залынга болган. Сибирьниң бүгү булуңнарындан келген журналистер  болгаш Москвадан хүндүлүг аалчылар – шупту ийи чүс ажыг массалыг инфомация чепсектериниң ажылдакчылары ол шуулганга киришкен. Байырлыг хуралга олар националдар аразында хамаарылгаларны аяннаштырарынга массалыг информация чепсектериниң ролюнуң дугайында чугааны кылган.

Чыылган хөй журналистерниң мурнунга байыр чедирип сөс алгаш, ТР-ниң Баштыңы — Чазааның Даргазы Ш.В.Кара-оол чүнүң-даа мурнунда  мындыг улуг, хүндүлүг шуулганны хүлээп ап, ону организастап эрттирер ээлери боор эргени берген РФ-тиң Журналистер эвилелиниң баштаар черинге, ооң даргазы Всеволод Леонидович Богдановка, Ажык-чарлыг чорук камгалалының фондузунуң президентизи Алексей Кириллович Симоновка өөрүп четтиргенин илереткен.

– Журналисчи мергежилиңерниң тергииннери болгаш силер сөстүң күжүн кымдан-даа артык эки билир силер, ылаңгыя амгы информастыг технологиялар чүс чылында. Силерниң ажылыңар чонга дыка херек. Украинаның мурнуу-чөөн талазында дайынчы хөделиишкиннерни, ында байдалдың шынын хөйнүң караанга көргүзүп чедирер дээш журналистер  солдаттар-биле дөмей амы-тынын артынче каггаш, эрес-дидим ажылдап чоруп турарын көрүп тур бис. Ол дайында Россияның журналисчи ниитилели кижи хорамчазынга таваржып эгелей бергени хомуданчыг болбас аргажок. Бүгү делегейге шынны көргүзери ол хире аар «өртектиг» болуп турары ол-дур — деп, Шолбан Валерьевич демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
22.07.2014
Угаан-сагыштың хостуу

«Сибирь – идегелдиң девискээри» деп журналистер шуулганының  үезинде «Сибирика» сайттың редактору, Россия Федерациязының Журналистер эвилелиниң шаңналының лауреады, «Сибирьниң журнализи» аттың эдилекчизи Олег Нехаев «Журналистикада майыктарның (стереотиптерниң) кулданыышкынындан адырлып алырының херек кырында аргалары» мастер-классты эрттирген. Олег Алексеевич — журналистикада тапталы берген майыктардан хостуг болурунуң, материалдар белеткээрде канцеляризмнерни ажыглаарының удурланыкчызы. Канцеляризмнерни эң ылаңгыя даргалар хөй ажыглап турар. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол «Родина» журналга интервьюзунга, канцеляризмнер ажыглавайн, республиканың дугайында билдингири-биле чугаалап бергени ооң угаан-сагыжының хостуунуң херечизи дээрзин Олег Нехаев демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
22.07.2014
Аныяктарның бизнес-төлевилелдери

Аныяктарның «Дүрген-2014» шуулганының киржикчилери Тываның Баштыңынга бизнес-төлевилелдерин кииргеннер.

Ол дугайын Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол аныяктарның «Дүрген-2014» өөредилге шуулганының киржикчилери-биле ужуражылга үезинде дыңнаткан. Мурнуку чылдарда дег, Тывада, Россияның өске регионнарында, оон туржук, даштыкыда дээди болгаш тускай ортумак өөредилге черлеринде өөренип турар оолдар болгаш кыстар-биле чугаа ажыт-чажыт чок болган. «Чыл санында эртип турар бо шуулганның кол сорулгазы — ажыл-чорудулганың аңгы-аңгы хевирлеринге чугула төлевилелдерни ажылдап кылып шыдаар аныяктарны илередири» — деп, Чазак Даргазы дыңнаткан. «Силерден ажыктыг саналдарны хөйнү манап турар бис, ооң соонда күрүне деткимчезин аңаа тургузар — деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан. - Аныяктарның республика амыдыралынче ханылап кирери, ооң сайзыралының «моторжугажы» болуру күзенчиг. Ынчангаш силерниң-биле ажылдаар кылдыр тодаргай төлевилелдерни күүседириниң талазы-биле эксперттерни чалаан ужурувус-даа ында. Мындыг ужуражылгалардан ажыктыг чүүлдер  алырынга сонуургалым улуг. Силерден кол негелде — шыырак билигни чедип алыры, баштай бодаарга, шыдаттынмас ышкаш төлевилелдерниң күүселдезинге киржир үени эрттирбези чугула. Аныяк назын дораан эрте бээр, профессионал өзүлдениң таваан салып, четтигер ужурлуг силер. Оон аңгыда силерни регионну сайзырадырының оруктарын саналдаар кижилер деп идегеп турар бис».

Улаштыр номчуур...
22.07.2014
Тываның дуржулгазы Россияга херек

Орус дыл башкылаашкынының дугайында

Россияның Чазаа орус дылды өөредип турары чогуур деңнелге четпейн турар девискээрлерге орус дылды башкылаарының тускай сорулгалыг программазын белеткээрин РФ-тиң Өөредилге болгаш эртем яамызынга дааскан.

Ол дугайында Россияның Чазааның чанында орус дыл талазы-биле чөвүлелдиң хуралынга сайгарган, ону Чазак Даргазының оралакчызы Ольга Голодец башкарып эрттирген. Тываның үлегерин езугаар орус дылды деткиириниң онза хемчеглерин алыры чугула дээрзин сөөлгү ЕГЭ-ниң түңнелдери көргүскен, Голодецтиң чугаалап турары-биле алырга, «орус дылды школага канчаар өөредип турарын илдеңи-биле ажыткан». Орус дылды өөредири чогуур деңнелге четпейн турар болгаш онза хемчеглерни алыр ужурлуг регионнарның даңзызын чөвүлелге тургускан. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол бо айтырыгны 2007 чылда көдүрүп турар үеде орус дылды билириниң деңнели Россия Федерациязының 10 регионнарында, ооң иштинде мурнунда бо талазы-биле чогумчалыг деп санадып турган Якутияда болгаш Бурятияда чогумчалыг эвес болган.

Улаштыр номчуур...
19.07.2014
Ш.КАРА-ООЛ: Тыва дээрге тываларга безин тывызыксыг оран-дыр

«Звезда» телеканалдың тырттырыкчы бөлүү Тываның девискээринге ажылын бо хүннерде доозуп турар. Ийи неделя дургузунда бөлүктүң кежигүннери бүгү республиканы эргип кезээн. Кызыгаар чоогунуң районнарының чурттакчылары болгаш малчыннары-биле ужурашканнар, аңчылар болгаш балыкчылар-биле чугааны кылганнар. Тываларның хүн бүрү амыдыралын сонуургап көргеннер, а ол ышкаш хоорайжыларның канчаар чурттап турарын сонуургааннар. 

Оларның сорулгазы — амгы Тываның амыдыралының дугайында фильмни тырттырары. Июль 17-де регионнуң удуртукчузу Шолбан Кара-оол-биле бөлүктүң ажылдакчылары ужурашканнар, журналист Никита Рудаков айтырыгларны  салган.

— Протекторатты чарлаан соонда чүс чыл, бистиң күрүнениң составынга Тываның киргенинден бээр 70 чыл эрткен соонда Россия-биле чоокшулажылга Тываны чогумчалыг кандыг чүүлдерге чедиргенил?

Улаштыр номчуур...
19.07.2014
«Сибирь – идегелдиң девискээри»

Журналистер шуулганы

Июль 18-те ТР-ниң Чазак Бажыңынга журналистерниң «Сибирь – идегелдиң девискээри» шуулганының байырлыг ажыдыышкыны болган. Аңаа Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол, Россияның Журналистер эвилелиниң баштаар чериниң даргазы Всеволод Богданов, ТР-ниң информатизация болгаш харылзаа сайыды Органа Натсак, Кемерово, Омск, Томск, Тюмень, Новосибирск областардан, Красноярск, Алтай крайлардан, Бурят, Хакас республикалардан, Ямал-ненец автономнуг округтан, Москвадан келген журналистер  болгаш Тываның массалыг информация чепсектериниң төлээлери киришкен.

Шуулганның байырлыг хуралы  Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолдуң байыр чедириишкини-биле ажылын эгелээн. Ш.В.Кара-оол Сибирьниң журналистеринге республика бо чылын Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чыл оюн демдеглеп турарын, тыва-орус чоннарның аразында акы-дуңмалышкы харылзааларын, ылаңгыя  Ада-чурттуң Улуг дайынынга тыва эки турачыларның эрес-дидим тулушканын чоргаарал-биле чугаалаан. Июль 24-те 90 харлаар эң-не хоочун «Тувинская правда» (баштайгы ады «Кызыл тараачын») солунунуң республикага интернационалчы чорукту хевирлээринге киирген улуг үлүг-хуузун база онзалап демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
19.07.2014
Украинаның хамаатыларынга

Тываның Чазаанга ИХЯ-ның болгаш ОБЯ-ның Тыва Республикада төлээлериниң, республиканың Күш-ажыл болгаш социал политика яамызының, а ол ышкаш Медицина камгаладылгазының девискээр салбырының ажылдакчыларының киржилгези-биле чөвүлел хурал болган, ону Тыва Республиканың Баштыңының Администрациязының болгаш ТР-ниң Чазак Аппарадының удуртукчузу Аяна Шойгу эрттирген.

Чөвүлел хуралга Украинадан республика девискээринче дезип чедип кээп турарларның дугайында нормативтиг эрге-хоойлу актызының төлевилелин ажылдап кылырынга хамаарыштыр айтырыгны сайгарган. Медицина камгаладылгазының девискээр салбыры дескеннерниң даңзызын тургузар. «Украинаның хамаатыларынга түр чурттаар черни чурттуң девискээринге тып бээриниң талазы-биле эргежок чугула хемчеглерни алыр сорулганы Россияның Чазаа регионнарның мурнунга тургускан — деп, Аяна Шойгу чугаалаан. — Ынчангаш келген кижилерниң аъш-чеминден эгелээш, медицина хандырылгазынга чедир айтырыгларны боданыр ужурлуг бис».

Улаштыр номчуур...





 

Отчет баннер.png

Obiyasnyaem_RF_300X300.png

нацпроекты тувы.jpg

 достижения.jpg

ФКГС.jpg



Опросный лист по оценке эффективности деятельности руководителей органов местного самоуправления, унитарных предприятий и учреждений, действующих на региональном и муниципальном уровнях, акционерных обществ, контрольный пакет акций которых находится в собственности Республики Тыва или в муниципальной собствености, осуществляющих оказание услуг населению муниципальных образований



?
Направляемые сообщения не являются обращениями граждан, рассматриваемыми в порядке, установленном Федеральным законом от 2 мая 2006 г. № 59-ФЗ «О порядке рассмотрения обращений граждан Российской Федерации».
Расскажите о  проблеме
Написать сообщение



honor_ban.jpg

oatos.png