Медээлер

22.05.2013 «Студент чугаалажыышкыннар»

Тываның күрүне университеди «Студент чугаалажыышкыннар» төлевилел-биле ажык ниитилел фондузунуң бүгү-делегей грантызын ойнап алган. Бо дээрге ТывКУ-нуң бир дугаар делегей чергелиг тиилелгези-дир. Төлевилелдиң кол сорулгазы – Тываның күрүне университединиң студентилериниң, а ол ышкаш республиканың аныяктарының профессионал боттаныышкынынга байдалдарны тургузары.

22.05.2013 Даг- дүгү херек бе? Херек! …

Ак-Довуракта ады-сураа алгаан турган «Тыва даг-дүгү» комбинадының дугайында республикада дыңнаваан кижи чок деп болур, ол хамаанчок бүгү чуртка ол билдингир, улуг бүдүрүлге турган-на болгай. Ак-Довурак хоорай сайзыралының, чурттакчыларының амыдырал хандырылгазының талазы-биле тергиин байдалга турганын билир бис. Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезинге «Тыва даг-дүгү» комбинат улуг үлүг-хуузун киирип турган.

22.05.2013 Yлегерлиг социал төп

Бай-Тайга кожууннуң Өг-бүле болгаш ие-чашка дуза чедирер төвү 1995 чылда тургустунган. Ооң баштайгы директору амгы үеде бистиң аравыста чок Ольга Хомушкуевна Хомушку турган. Амгы үеде төптүң директору Чодураа Комбуевна Сегбе, ол — ажылынга бердинген, негелделиг, канчаар-даа аажок харыысалгалыг удуртукчу.
Социал төпте шупту 4: чонга социал дүрген дуза чедирер; уругларны чурттадып тургаш, оларның кадыкшылын экижидер, уругларның хүндүскү база социал дуза автобузунуң салбырлары бар. Хөй ажы-төлдүг болгаш социал байдалы нарын өг-бүлелерниң ажы-төлүн төптүң хонар болгаш хүндүскү салбырларынче хаара тудуп, берге байдалдыг назы четпээннер-биле психолог болгаш кижизидикчи башкылар ажылдап турар.

20.05.2013 Уксаалыг ажыл - агыйның хөгжүлдези — чаа үе - чадада

Эъткир уксааның мыйыстыг бода малын азырап өстүрериниң программазы езугаар 2012 чылда республикаже сөөртүп киирген герефорд уксааның инектеринден бо чылдың май айга чедир 280 бызааны онча-менди алганын республиканың көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем продукциязының сайыдының оралакчызы Сергей Оюн дыңнаткан. Ынчангаш герефорд уксааның эъткир мыйыстыг бода малдың ниити саны бүдүн чартык катап көвүдээн. Эрткен чылын төрүттүнген 89 бызааларны, программаның киржикчилери фермерлер-биле дугуржулга езугаар, шилилге үндезининге өске ажыл-агыйларга халас дамчыдып бээринге белеткээн.

20.05.2013 Частың хүнү чылды чемгерер бе?

Хлеб-тараа хырным өршээ – деп, чалбарыыр бис. «Таңдым турда, таңдаш-ла мен, тараам турда, тодуг-ла мен» деп ырлажыр бис. Ырда-шоорда, йөрээл-макталда кирген тараа чокта, амыдырал турбас. Тараадан алыр далганны быжыргаш, хлебтиг боор бис. Аш-чутту, дайын-чааны көрүп эрткеш, орус чоннуң «хлеб — бүгү чүвениң эге бажы, үндезини» дээри чөптүг. Амгы үеде хлеб-тараа-биле чүү болуп турарын Россияда, Тывада, даштыкыда байдал-биле таныжып тура, чугаалажыылыңар.

20.05.2013 Спортчу аданың үлегери

Хемчик суурда Серен-Чимиттерниң ажы-төлү шупту — спортчулар. Каң-оол, Анна, Виктор, Киров, Света, Тамара, Уран – Тээли ортумак школазының чыынды командаларының кежигүннери турганнар. Улугларындан бичиилери үлегер ап, чажындан-на спортка хандыкшылдыг болуп өзүп келген. Школа соонда, кожууннуң адын камгалап, волейбол, баскетбол, хоккейниң чыынды командаларынга ойнап келген. Оларның ортун оглу Киров онгу класска өөренип тургаш-ла, эштери-биле республиканың школачылар аразынга баскетбол маргылдаазынга ийиги черни алган.

20.05.2013 Кызыл хоорайда чаш өзүмнер сесерлии

Ак-көк хемнерлиг, хөлдерлиг, бедик дагларлыг болгаш боду бүткен чараш бойдус чурумалдыг, шыргай арга-эзими-биле байлак чер бистиң Тывавыс-ла болгай. Ол хире чараш черивистиң бойдузун камнап, улам-на хөгжүдүп база сайзырадыры кижи бүрүзүнге чугула хамааржыр деп бодаар мен. 2014 чылда бистиң улуг байырлалдарывыс бар — Тыва биле Россияның демнежилгезиниң болгаш Кызыл хоорайның тургустунганының 100 чылы. Бо байырлалдарга таварыштыр ТР-ниң Чазааның Баштыңы Ш.В.Кара-оол бодунуң Айыткалынга сорулгаларны салган. Оларның бирээзи найысылалдың ногаажыдылга ажылы боттанып эгелээн. Кызыл хоорайның чагыргазы база эрткен чылдан бээр ол талазы-биле тодаргай хемчеглерни ап эгелээн.

20.05.2013 Тывада өрттерни өжүреринге Россияның Камгалал яамызы киржир

Тываның девискээринде өөскүп турар арга-арыг өрттерин өжүреринге Россияның шериг чериниң ужар чүүлү чоокку үеде киржип эгелээр.
Ол дугайында Чазак кежигүннериниң, Россияның ОБЯ-зының Тывада Кол эргелелиниң болгаш муниципалдыг бүгү тургузугларының чагыргалар баштыңнарының киржилгези-биле болган селектор хуралынга дыңнаткан. Шериг самолеттарның дузазы-биле эң улуг дээн алды өрттү өжүрер. Сибирьде болгаш Ыраккы Чөөн чүкте болуп турар өрттерни өжүреринге чурттуң Камгалал яамызы киржип турар дээрзин сагындыраал.

20.05.2013 Тывага аваларны болгаш чаа төрүттүнген чаштарны амгы үениң эң-не сөөлгү техниказының дузазы-биле шинчиир

Тываның Чазаа 2013 чылда ие иштинге болгаш чаа төрүттүнген чаштарны шинчииринче 21,9 млн. рубльди угландырар. Тыва Чазак бо хүн Россияның кадык-камгалал яамызы-биле дугуржулгаларның төлевилелин хүлээап алган. Дугуржулга езугаар федералдыг бюджеттен сөөлгү үениң ам-даа төрүттүнмээн болгаш чаа төрүттүнген уругларның төрүмел аарыгларын илередир медицина херекселдерин садып алырынга субсидия көрдүнген.

20.05.2013 Тывага бүдүрген барааннарны демдеглээр тускай таңма-демдекти бадылаан

«Тывага бүдүрген» – моон соңгаар мындыг демдек-биле Тывага бүдүрген, шынар талазы-биле тускай негелделерге дүгжүп турар барааннарны таңмалап, демдектээр. Мындыг демдекти Тываның баштыңы Шолбан Кара-оолдуң эгелээни «Бир суурга - ла – бир бүдүрүлге» деп төлевилел езугаар ажылдап кылган. Экономика яамызының тайылбырлап турары-биле алырга мындыг демдек-биле чүгле тус черниң чиг-эдинден бүдүрген продукцияны таңмалаар. «Тывага бүдүрген» дугайында демдек продуктунуң арыг болгаш экологтуг айыыл чогун көргүзүп турар болгаш экономиктиг чижилге үезинде хереглекчилерниң бүзүрелин чаалап алырынга эргежок чугула чугула.

20.05.2013 Тывага 12 хоочуннарга болгаш дайын киржикчилериниң өг-бүлелеринге чуртталга шөлүнүң сертификаттарын тывыскан.

Тыва Республиканың Чазааның ведомстволар комиссиязы Ада-Чурттуң Улуг дайынының 12 киржикчилеринге болгаш дайын киржикчилериниң өг-бүлелеринге чурттаар бажың садып, азы тудуп алырынга чаңгыс удааның акша-төлевирин чорудар дугайында шиитпирни хүлээп алган. Күш-ажыл болгаш социал сайзырал яамызының тайылбырлааны-биле алырга Кызыл хоорайдан, Кызыл, Бии-Хем, Каа-Хем болгаш Улуг-Хем кожууннарындан фронтовиктер болгаш оларның чааскаан арткан өг-бүлелери бодунуң чурттап олурар байдалын экижидип алыр аргалыг болган.

20.05.2013 Шолбан Кара - оол: «Россияның Президентизиниң Чарлыктарының боттандарыышкыны эрге-чагырга органнарының бүгү чадаларының күжениишкиннерин мөөңнээрин негеп турар»

Бо дугайын Тываның Баштыңы Шолбан Кара - оол май 16 - да Горно - Алтайскга болган Сибирь Федералдыг округта Россия Федерациязының Президентиниң бүрүн эргелиг төлээзиниң чанында Чөвүлелдиң болгаш «Сибирь чөпшээрежилгези» девискээрлер ассоциациязының каттышкан хуралының ажылынга хамаарыштыр чугаалаан. Сибирь федералдыг округта Президентиниң бүрүн эргелиг төлээзи Виктор Толоконский Сибирь девискээрлериниң удуртукчулары-биле, чер - черлерниң парламентилериниң даргалары - биле, эртемденнер болгаш эксперттерниң киржилгези - биле чугаазынга кол черни Россия Федерациязының Президентизиниң 2012 чылдың май 7-де ат салганы №№ 596-606 чарлыктарын боттандырары, база девискээрлерниң бюджеттериниң беримчелиин, колдады көрген угланыышкыннарже курлавырларны мөөңнээриниң, Президентиниң «Өскүс болгаш ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уругларны камгалаар талазы-биле күрүне политиказын чорударының чамдык хемчеглериниң дугайында» Чарлыын боттандырарының айтырыглары ээлээн.

20.05.2013 Тываның уран-чүүл школазы юбилейлиг байырлалын таварыштыр автобусту болгаш рояльды алган

Тываның Виктор Көк-оол аттыг национал театрынга Республиканың уран-чүүл болгаш ниити өөредилге школазының тургустунганындан бээр 35 чыл оюнга тураскааткан концерт май 15-те болуп эрткен. Диңмиттиг адыш часкаашкыннарының үделгези-биле бичии талантылантыларның көргүзүү болгаш аалчыларның байыр чедириишкиннери чаңгыс тынышка эрткен. Амгы үеде ажыл-агыйжы сургакчылаашкында Тыва Республиканың баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы-биле Чазактың оралакчы даргазы Аяна Шойгу Күрүне шаңналдарын тывыскан. «Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы» деп хүндүлүг атка дошпулуур клазының башкызы Таисья Базыровна Ортеней төлептиг болган.

20.05.2013 Кызыл шөлге парадты Россия Федерациязының камгалал сайыды, армия генералы Сергей Шойгу хүлээп алган.

Май 9-та Москва хоорайның Кызыл шөлге Ада-чурттуң Улуг дайынынга тиилелгениң 68 чылынга тураскааткан байырлыг чыскаалынга 11312 шериг албанныг кижилер, 100 ажыг дайынчы техника, 68 ужар-хемелер, вертолеттар киришкен. Күчүлүг Россия күрүнезиниң ыдыктыг байырлалының парадын кургаг чер шериглериниң кол командылакчызы, генерал-полковник Владимир Чиркин командылаарга, Россия Федерациязының камгалал сайыды, армия генералы Сергей Шойгу ону хүлээп алган.

20.05.2013 Тыва чурттуң маадырлары төөгүде уттундурбас!

Улуг Тиилелгениң 68 чылынга тураскааткан байырлыг чыскаал май 9-та Арат шөлүнге эртенгиниң 10 шакта эгелээн.
Байырлал хүнүнде эртежик-ле хоорайның чурттакчы чону идепкейлии-биле чыглып, чыскаалды улам хей-аът киирген. Хүндүлүг олуттарже Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннары, тылдың киржикчилери чалаттырган. Тыва Республиканың Чазааның кежигүннери, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутаттары дээш, өскелер-даа хайым чоннуң аразында. Тиилелгениң, Россия Федерациязының, Тыва Республиканың күрүне туктарын туткан бөлүк баштаан чыскаалга кызыгааржылар, полицияның, Онза байдалдар яамызының Тыва Республикада эргелелиниң, суд приставтарының ажылдакчылары, дайын киржикчилери болгаш хоорайның өөредилге черлериниң студентилери, школачылар дээш, өскелер-даа киришкен.

20.05.2013 Сайын-Белек Түлүш шүүлген

Найысылал Кызылдың национал парыгында «Хүреш» стадионунга Улуг Тиилелгениң 68 чылынга болгаш ТАР-ның Арзылаң мөгези, тыва эки турачы Донгак Бегзи-Хуурактың чырык адынга тураскааткан хүреш маргылдаазы майның 9-та болуп эрткен. Донгак Бегзи-Хуурак –ТАР-ның Арзылаң мөгези. Ол 1943 чылдың Наадымның хүрежинге шүүлген. Ол-ла чылдың сентябрь 25-те фронтуже аъттанган. Эки турачылар дайындан ээп чанып кээп турда, оларның аразынга Д.Бегзи-Хуурак чок болган. Ону өлген деп санап турда, 1945 чылда дөргүл-төрелин, чонун, эш-өөрүн өөртүп, ол амыр-менди, дириг чанып келген.

20.05.2013 Тыва чоннуң чоргааралы — Вера Байлак

Вера Чүлдүмовна Байлакты бистиң республикада билбес кижи чок. Ол — 206 тыва эки турачылардан дириг арткан чаңгыс фронтучу. Эрес-дидим 18 харлыг аныяк кыс бичии оглун ада-иезинге каапкаш, төрээн чуртун камгалажыры-биле дайынче аъттаныпкан. Каржы-дошкун дайын-чаага Вера Чүлдүмовна эрес-дидим чоруун көргүзүп, бөдүүн санитар кыстан эгелээш, гвардия сержантызы эрге-дужаалга четкен.

20.05.2013 Сибирьниң федералдыг округунда Бүрүн эргелиг төлээзи В.Толоконскийниң байыр чедириишкини

Эргим өңнүктер!
Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннарынга, тылдың ишчилеринге болгаш бүгү сибирьжилерге Тиилелге хүнү-биле сеткилим ханызындан байыр чедирдим! Частың бо хүннеринде бистиң Төрээн чуртувустуң хосталгазын болгаш хамаарышпас чоруун аар демиселге камгалап алган хостакчы маадырларны алдаржыдып турар бис.
Ада-чурттуң Улуг дайынының фронтуларынга муң-муң сибирьжилер демисешкен, тылга Тиилелгениң чепсээн шуткуп турган. Бистиң чаңгыс чер-чурттугларывыстың дайынчы маадырлыг чоруктары болгаш эрес-шудургу күш-ажылы бо хүнге чедир патриотизмниң болгаш дидим чоруктуң үлегери болуп турар. Тиилелгени аар өртек-биле чедип алган бис, бистиң ниити хүлээлгевис — төөгүнүң ол арыннарының дугайында ыдыктыг тураскаалды камнаары, фашизмге удур демиселге шиитпирлиг рольду ойнаан бодунуң чурту дээш чоргаар болур чаңчылды аныяк салгалга дамчыдары болур.

20.05.2013 Улуг Тиилелгениң байырлалы - биле!

Эргим чаңгыс чер-чурттугларывыс!
Улуг байырлал — Тиилелге хүнү-биле сеткиливис ханызындан байыр чедирип тур бис!
Төрээн чуртунуң хосталгазын болгаш хамаарышпас чоруун чаалыг шөлге камгалаан, фашист дарлалдан кижи төрелгетенни хостаарынга шиитпирлиг салыышкынны киирген Россияның бүгү чонунга бо хүн аажок үнелиг байырлал болур. Ол бистиң чүректеривиске дайынчы эрес-маадырлыг чоруктуң, сагыш-сеткилдиң байлааның, хөй националдыг Ада-чурттуң улустарының чаңгыс деминиң болгаш сырый каттыжыышкынының демдээ болуп сиңнигип кирген.

07.05.2013 Май 7 — Радио болгаш харылзааның шупту адырларының ажылдакчыларының байырлал хүнү

Харылзааның шупту адырларының хүндүлүг ажылдакчылары, эргим хүндүлүг хоочуннар!

Радио хүнү - силерниң профессионал байырлалыңар-биле байыр чедириишкинин хүлээп ап көрүңер! Бо байырлалды 1945 чылдың чазын доктааткан. Ада-чурттуң Улуг дайынының чылдарында радио кижилерге идегел биле Тиилелгеге бүзүрелдиң аразында көвүрүг апарган. Совет информация бюрозунуң медээлерин бүгү чурт дыңнап турган. Харылзаачыларның идегелдиг ажылы эвес болза, немец эжелекчилер-биле демиселге чедиишкиннер дугайында билип алыры берге. Фронтуга болгаш тылга, дайын соонда болгаш оон-даа ыңай чылдарда чуртталгага эргежок чугула харылзаа системазының идегелдиг ажылын хандырып келген хоочун харылзаачыларга күдүк базып мөгейдивис.

Логин:
Пароль:
	Запомнить меня на этом компьютере

Забыли свой пароль?