Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Доклад Главы Республики Тыва Владислава Ховалыга на торжественном собрании, посвящённом 80-летию добровольного вхождения ТНР в состав СССР

Уважаемые Сергей Кужугетович, Константин Иосифович, Анатолий Анатольевич! Уважаемые земляки, гости Тувы и участники торжественного собрания!

Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттугларым, байырлыг чыыштың киржикчилери!

Сегодня мы празднуем знаменательную историческую дату – 80-летие со дня добровольного вхождения Тувинской Народной Республики в состав Советского Союза, в дружную семью народов великой России!

Тувинский народ говорит: «Мурнун хынаар, соон истээр - Присмотрись, что впереди, оглянись, что позади». Сегодняшний юбилей дает нам возможность оглянуться на пройденный путь, оценить достигнутое и наметить движение к будущему.

Подробнее...

Новости

RSS
23.07.2015 08:46 / Праздники
Глава Тувы поздравил жителей республики с Наадымом - самым древним и главнейшим из всех трудовых праздников республики!

Дорогие земляки! Уважаемые гости республики!

Примите мои самые искренние поздравления с Наадымом – самым древним и главнейшим из всех трудовых праздников Тувы. В нашей республике животновод и крестьянин, несмотря на быстрый рост городов и промышленное развитие, по-прежнему остаются опорой народного хозяйства, основой, которая питает точки роста сельской экономики, обеспечивает развитие села, дает работу сотням людей.

И это еще не вся миссия, которую несут наши животноводы и все сельские труженики Тувы. Исключительна их роль в сохранении национальной культуры, выросшей из отгонного скотоводства, из кочевого уклада жизни, формировавшего всю красоту и самобытность народа. 

Подробнее...
23.07.2015 08:25 / Мероприятия
Увс аймак Монголии отметил 90-летие со дня своего основания

Увс аймак Монголии отметил 90-летие со дня своего основания традиционными спортивными и культурными мероприятиями. Глава Тувы Шолбан Кара-оол посетил с краткосрочным визитом административный центр аймака город Улангом, где провел рабочие встречи с губернатором Увс аймака Монголии Даш Цэндсурэном, а также министром образования и науки Монголии Л. Гантомором. С губернатором Увс аймака были обсуждены вопросы реализации транспортных проектов. В частности, касающихся обновления дорог, связывающих российский регион с приграничным аймаком Монголии.

Подробнее...
22.07.2015 22:31 / Происшествия
Глава Тувы выразил соболезнования коллегам-губернаторам Рамзану Кадырову,  Рамазану Абдулатипову и Виктору Толоконскому

Премьер Шолбан Кара-оол направил телеграммы в Чеченскую Республику, Республику Дагестан и в Красноярский край, в которых от себя лично и от жителей многонациональной Тувы выразил соболезнования руководителям регионов Рамзану Кадырову, Рамазану Абдулатипову и Виктору Толоконскому в связи с гибелью жителей Чечни, Дагестана и Красноярского края в страшных автокатастрофах.

В Веденском районе Чеченской Республики "Газель" упала в пропасть (11 человек погибли, 6 пострадали). 
Подробнее...
22.07.2015 17:53 / Мероприятия
В Туве в  дни Наадыма будет организована   прямая трансляция  праздничных  мероприятий  в сети Интернет

На официальном сайте Правительства Тувы (gov.tuva.ru) и на сайте ОАО «Тывасвязьинформ» (www.tuva.ru) желающие смогут в реальном времени посмотреть основные праздничные мероприятия ежегодного национального праздника Наадым. Министерство связи и информатизации Тувы в сотрудничестве с ОАО «Тывасвязьинформ», ООО «Чингис-Хаан», Центром информационных технологий, телекомпаниями «Новый век» и «Тува 24» планируют 23 июля транслировать официальное открытие нового современного стадиона в городе Чадаана, Хуреш среди молодежи”. Начало трансляции в 14.00. С 20.00 часов начнется трансляция открытия Международного фестиваля живой музыки и веры "Устуу-Хурээ".

Подробнее...
22.07.2015 17:02 / Образование
В Туве начался конкурс на назначение стипендий Главы республики
Минобрнауки Тувы объявил о начале приема документов на ежегодный конкурс стипендий Главы республики для студентов государственных вузов и училищ. По информации министерства, как и в прошлые годы, в рамках конкурс будут распределяться 32 стипендии, из которых шесть стипендий по 2 тысячи рублей предназначены для учащихся заведений среднего профессионального образования, остальные по 3 тысячи рублей – студентам вузов. 
Подробнее...
22.07.2015 14:56 / Экономика
Туве выделена федеральная субсидия на поддержку предпринимательства
Тува получит в 2015 году на государственную поддержку предпринимательства 35,3 млн. рублей. Соответствующее распоряжение о распределении субсидий подписал 18 июля Председатель Правительства РФ Дмитрий Медведев. Субсидии предоставляются в рамках подпрограммы «Развитие малого и среднего предпринимательства» государственной программы «Экономическое развитие и инновационная экономика». 

Размер субсидии рассчитывался исходя из доли постоянного населения в регионе на 1 января отчётного года, уровня бюджетной обеспеченности и эффективности реализации мероприятий за счёт субсидии, предоставленной в 2013 году, по состоянию на 1 октября 2014 года.  
Подробнее...
22.07.2015 11:48 / Мероприятия
В молодежном форуме «Дурген-2015» приняло участие  более 400 молодых людей  почти из всех  районов Тувы

Глава Тувы Шолбан Кара-оол 21 июля посетил молодежный форум «Дурген-2015». В нем участвовали более 400 молодых людей из 15 районов республики и представители тувинских землячеств из 15 городов страны. Три насыщенных дня, с 18 по 20 июля, прошли для них в режиме «мозгового штурма». Участники форума дискутировали на образовательных площадках, создавали бизнес и продавали товары и услуги, писали «дургенский диктант» и эссе по книге «Тува - фронту», защищали разработанные ими социальные и бизнес-проекты, соревновались в культурных мероприятиях, посвященных Году литературы, Году народных традиций, 70-летию Великой победы. 

Подробнее...
22.07.2015 11:24 / Мероприятия
Глава Тувы совершает облет территорий, охваченных лесными пожарами

Сегодня, 22 июля, глава республики Шолбан Кара-оол совместно с пожарными-десантниками совершает облет территорий, охваченных лесными пожарами. Стоит задача скоординировать работу по распределению сил и средств на ключевые участки. Перед вылетом премьер встретился с сотрудниками Тувинской авиалесоохраны и Госкомлеса.

Также он пообщался с десантниками из федерального резерва, которые прибыли Туву из Омска. Обсудили условия работы, обмундирование, оснащение. Шолбан Кара-оол поблагодарил пожарных за помощь и попросил беречь себя в борьбе с огненной стихией.

Подробнее...
22.07.2015 10:33 / Мероприятия
В Туве для обслуживания Наадыма сформирована специальная команда врачей из Кызыла и шести районов

В Минздраве Тувы обсудили мероприятия по медицинскому сопровождению праздника животноводов - Наадыма, который пройдет 23-25 июля в городе Чадане. Эти торжества ежегодно собирают более 10 тысяч участников и зрителей, поэтому власти республики организуют специальные медицинские бригады, которые все три дня будут нести круглосуточное дежурство на месте проведения мероприятий. Нынешний Наадым, по ожиданиям оргкомитета, может собрать еще больше зрителей, поскольку к нему приурочены еще два крупных события - 250-летие Даа кожууна (Дзун-Хемчикский район), который принимает праздник животноводов, и возобновляемый после годового перерыва международный фестиваль живой музыки «Устуу-Хурээ».

Подробнее...
22.07.2015 00:03 / Экономика
Минэкономики Тувы в дни  Наадыма-2015 проведет  Дни открытых дверей для предпринимателей

В период празднования республиканского праздника животноводов «Наадым 2015» состоится акция по оказанию консультационных услуг субъектам предпринимательства с участием сотрудников Министерства экономики РТ, ГБУ «Бизнес-инкубатор РТ», Фонда поддержки предпринимательства РТ, Торгово-промышленной палаты РТ, ОАО «Тываэнерго», ТИГИ. В частности имеется возможность по разъяснению таких вопросов как:

- виды государственной поддержки субъектам предпринимательства;

- условия предоставления микрозаймов Фондом поддержки предпринимательства РТ
Подробнее...

Фоторепортажи

Глава Тувы нацелил спасателей республики  на мобилизованный дух и готовность к зиме

05.10.2017

Глава Тувы: Учителя остались такими же – до мозга костей подвижниками

04.10.2017

В отдаленных населенных пунктах Тувы появилось долгожданное вещание ГТРК «Тыва»

03.10.2017

Глава Тувы посетил село Дон-Терезин Барун-Хемчикского района

16.09.2017

Кубок Главы Тувы завоевал борец из Монголии

11.09.2017

 Глава Тувы отметил День города вместе с кызылчанами по-спортивному на новых объектах

11.09.2017

День города, 9 сентября 2017 г.

09.09.2017

Мне комфортно в Туве – полпред Президента РФ Сергей Меняйло

04.09.2017

Предприятия и крестьянские фермерские хозяйства Тувы получили новую сельхозтехнику

04.09.2017

В столице Тувы сдан еще один  новый дом по программе переселения граждан из аварийного жилья

30.08.2017

Глава Тувы продолжает поиск среди выпускников-краснодипломников эффективных управленцев

18.08.2017

Глава Тувы встретился с офицерами - выпускниками, прибывшими в регион для прохождения службы

17.08.2017

Тувинскую баранину нужно еще более активно поставлять в крупные города Сибири – бренд-шеф AYS group Барчи Юлдашева

15.08.2017

Второй по стране «МФЦ для бизнеса» открылся в Туве

15.08.2017

Шолбан Кара-оол: Тува – перекресток цивилизаций и мост дружбы между народами

15.08.2017

Торжественное собрание, посвященное Дню республики и Наадыму

15.08.2017

Съезд животноводов Тувы  остается площадкой для честных дискуссий  и главным местом чествования передовиков

13.08.2017

В День Крещения Руси в Туве освятили новый православный храм

28.07.2017

В коллегии МВД по РТ принял участие Глава Тувы Ш. Кара-оол

20.07.2017

Рейтинг эффективности деятельности муниципалитетов Тувы за 2016 год возглавил Каа-Хемский район

19.07.2017


 
Медээлер
RSS
17.09.2013
Чарлап дыңнадырының системазын тургузар
Тыва Республиканың девискээри бойдустуң айыылдыг болуушкуннарының, бойдус база техногенниг шинчилиг онза байдалдарның салдарынга таваржып турар. Эң-не онза таварылгаларга дошталган суг, эрээн хар суундан сугга алзыры, чайгы үерлер, чер шимчээшкиннери, арга-арыг өрттери база чуртталга бажыңнарынга өрттер, одалга-энергетика комплекизиниң база чуртталга-коммунал ажыл-агыйының объектилеринге озал-ондактар хамааржыр. 2013 чылдың чүгле бирги чартык чылында республика девискээринге бойдус шинчилиг 3 онза байдалдар болганындан аңгыда, чер шимчээшкининиң 14 афтершоктары бүрүткеттинген.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Сорулга — амыдыралга боттандырары
«Тыва – элээр чоруктуң девискээри» төлевилелди амыдыралга боттандырар сорулга-биле ТР-ниң Чазаа республиканың чурттакчы чонунуң арагалаашкынга алыскан деңнелин тодарадыр талазы-биле социологтуг айтырыг-харыы чорударынга деткимче көргүзериниң дугайында Айтыышкынны үндүрген болгай. Ооң амыдыралда кайы хире боттанып турарының дугайында ТР-ниң Кадык камгалал яамызының штаттан дашкаар психиатр-наркологу, республиканың наркодиспансериниң кол эмчизи Ирина Опанасовна Бадыргы-биле бистиң корреспондентивис чугаалашкан.  
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Аныяк-өскенге үлегерин көргүскеннер
Аныяк-өскенге бодунуң үлегерин көргүзүп, ам-даа күш-дамыр белеткелин соксатпайн, маргылдааларга киржип чоруур хоочун мөгелер чыскаалыптарга, Кызыл хоорайның мэри Владислав Ховалыг база мэрияның спорт болгаш аныяктар херектериниң талазы-биле департаментизиниң начальниги Айдыс Сынаа мөгелерге, аарыкчыларга ынак найысылалывыс Кызылдың хүнү-биле байыр чедиргеш, аас-кежикти, кадыкшылды, спортчу чедиишкиннерни күзээн.Хоочун мөгелерниң аразында ам-даа улуг-улуг маргылдааларга, республика Наадымнарынга доктаамал хүрежип чоруур Тываның Арзылаң мөгелери Маадыр Монгуш, Амир Монгуш, Чимит Куулар, Алдын-оол Куулар, Иван Хураган база Алексей Хомушку бар болганынга аарыкчылар өөрүп, оларның кайы- бирээзи черле шүглүр дээрзинге баш бурунгаар бүзүреп органнар.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
С.Б. Пюрбюге мөгейиг
Бо хүннерде чечен чогаалдың мөгейикчилери тыва улустуң эң-не Ыдыктыг кижилериниң бирээзи, Тываның Улустуң чогаалчызы С.Б. Пюрбюнуң 100 чыл оюн демдеглеп эрттирип турар. Төрээн чуртун, Улуг-Хемни, Кызыл хоорайны чогаалдарынга мөңгежиткен алдар-аттыг шүлүкчү, өткүт үннүг ыраажының юбилейин Тывага эртер Россия чергелиг улуг байырлалдарның бүдүүзүнде демдеглеп эрттирип турарывыста ханы символиктиг утка бар. Чүге дээрге Тываның-даа, Россияның-даа 100 чылда эрткен төөгүлүг оруу – чаартылгалары, чедиишкиннери-биле чергелештир хажыдыышкыннары, чидириглери – С.Пюрбюнуң салым-чолунга, чогаадыкчы ажылынга дорт салдарлыг болган.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Орус дыл талазы-биле күрүне инспектору
Республиканың башкылар ниитилелиниң сүмелээни-биле орус дыл талазы-биле күрүне инспекторунга Тываның Баштыңының томуйлааны орус дыл болгаш литература башкызы Татьяна Шарыпова өөредилге болгаш эртем сайыдының оралакчызы албан-дужаалга ажылын эгелээр. Ол дугайында доктаалды ТР-ниң Чазааның хуралынга чоокку үеде хүлээп алыр. Ынчангаш Тыва Республика — орус дыл талазы-биле күрүне инспектору албан-дужаалды киирген Россияда баштайгы девискээр.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Энергетиктерниң дузазы
«Сибирьниң девискээрлер аразында четкилер компаниязы» ажык акционерлиг ниитилелдиң чиңгине директору Константин Петухов-биле Тываның Баштыңының ужуражылгазының кол темазы Тываның девискээринде энергетика объектилериниң кышка белеткели болган. «Тываэнерго» ажык акционерлиг ниитилел кышка белеткел ажылдарын бүрүнү-биле доосканын, бир эвес келир кыжын озал-ондактыг байдалдар тыптып кээр болза, оларны чайладырынга эргежок чугула материалдарның курлавырын тургусканын «Сибирьниң девискээрлер аразында четкилер компаниязының» удуртукчузу Тываның Баштыңынга дыңнаткан.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Ада - өгбелерим чурту - Кара-Талым
«Кижи — чурттуг, куш — уялыг» дээр. Кым-даа кижиге төрүттүнген, өскен чери, чаңгыс хемниң суун ижип, анай-кара чажындан-на аразында харылзажып, аал-оранынга үнчүп-киржип, чаңгыс аяк шайны үлежип ижип чораан арат-чону, кады ойнап өскен эш-өөрү, чону кончуг. Эрткен оруувусче, төөгүвүсче хая көрнүрү дээрге, мээң бүзүрел, бодап чоруурум езугаар алырга, ада-өгбелеривистиң салгалдарынга дээш төрээн чер-чуртун хумагалап, камгалап, сайзыралдың оруунче углап, тургузуп каанының дугайында болгаш оларның хөй-ниитиге билдингир, элеп читпес ис болуп арткан ажыл-чорудулгазын кажан-даа утпайн, сактып чорууру чугула дээрзин сагындырары-дыр.

Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Тыва Республиканың Конституциязының 103 чүүлүнүң 17 пунктузу, «Тыва Республиканың Конституция судунуң дугайында» Тыва Республиканың Конституция хоойлузунуң 10 чүүлү, Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) регламентизиниң 134 чүүлү езугаар Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) доктаадыры болза:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Чаа котельнаяның тудуу – сөөлгү чадада
Эң кол чүүл – үш котелду төндүр эптей тургускан болгаш бирээзин шагда даштындан чылыглап каан. Өске ийи котелдуң чылыглаашкыны дооступ турар. «Стройсервис» КХН хүлээникчи организацияның удуртукчузу Юрий Гавриловтуң чугаалап турары-биле алырга, каш хүн бурунгаар электри дериг-херекселин эккелген, ону таарыштыр тургузарынга белеткел ажылдары эгелээн. Бо үе-чада котельнаяны ажылдадырынга аажок чугула, ооң соонда оран-саваның бараанын долузу-биле дөзевилээр. Август 8-те Хову-Аксы суурга РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округта Бүрүн эргелиг төлээзи Виктор Толоконскийниң киржилгези-биле болган хуралга котельнаяны ажыглалче киирериниң хуусаазын тодараткан турган деп сагындыраалы. «Бөгүн бис сентябрь 15-ке чедир котельнаяның белен турарының сорулгазын салдывыс. Сентябрь 20-ниң хүнүн-де хереглекчилерге чылыг турбас болза, ону чурум хажыдыышкыны деп санаар. Сорулга үе-шаанда күүсеттинер дээрзинге менде чигзиниг чок, 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Тываның Баштыңының ээлчеглиг хүлээп алыышкыны
Бо удаада өөредилгениң алдарлыг ажылдакчызы, улус өөредилгезиниң тергиини, хоочун башкы Анфиса Чаш-ооловна Тюлюш ажылдап турган чылдарында школазы-биле чыып, кадагалап алганы шыгжамырын көргүскен. «Мында эрги тыва бижик-биле Моол биле Тыва республиканың кызыгаарларында кызыгаарлаашкынны чорудуп турарының сактыышкыннары бижиттинген» — деп, хоочун башкы тайылбырын эгелээн. Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол сактыышкыннарның шыгжамырын ажып көргеш, республиканың төөгүзүнге хамаарыштыр үнелиг материал бооп болур-дур деп башкы-биле чөпшээрешкен. Тыва Республиканың өөредилге сайыды К. Бичелдейге бижимел ажылдарны Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институду-биле кады парлаарының аргазын өөренип көөрүн база сүмелээн. Тыва биле Моолдуң харылзааларының төөгүзү-биле эки таныш, филолог эртемден, сайыт эрги тыва бижикти билир болгаш, материалды боду очулдуруп болурун дыңнаткан. Анфиса Чаш-ооловна ооң дилээн кичээнгейге алганы дээш Тываның Баштыңынга өөрүп четтиргеш, институттуң эртемденнери-биле демниг ажылдаарын аазаан.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Төлептиг кызылчыларга күрүне шаңналдары
Тыва Республиканың Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол сөс алгаш, эрес-кежээ, кызымак, ак сеткилдиг ажылы-биле бедик күш-ажылчы чедиишкиннерни чедип алгаш, өскелерге үлегерин көргүзүп чоруур тергииннерниң тергииннеринге байыр чедиргеш, Кызыл хоорайның хөгжүлде-сайзыралынга, Тыва биле Россияның чаңгыс демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылын демдеглээр юбилейлерни төлептиг уткуур дээш бөгүн кылдынып турар ажылдарга, келир үеде сорулгаларга доктааган.
— Чылдың-на сентябрьның ийиги улуг-хүнүнде Кызыл хоорайның хүнүн байырлап демдеглээри чаңчыл апарган. Бөгүн кызылчыларның байырлалының бүдүүзүнде күш-ажылдың кижилерин, мурнакчыларны шаңнап-мактап турарывыс өөрүнчүг-дүр. Ынак хоорайывыс бодунуң 100 харлаар юбилейинче бүзүрелдиг базып орар. Кызыл сөөлгү чылдарда каракка көзүлдүр чаарттынып, янзы-бүрү айыраң, чараш чечектерлиг хоорай апарганын көрүп тур бис. Кызыл ам улуг тудуг шөлү болуп, ында хөй тудуглар, чуртталга бажыңнары туттунуп, оруктарын эде кылып, чаарттынып турар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Кызыл хоорайның спутник талазында байдал
Кызылчылар юбилейни төлептиг уткуур дээш шыырак белеткенип турарлар. Оон ыңай амыдыралдың хүн бүрү айтырыглары база бар, хоорай долгандыр девискээрниң арыг-силии, кудумчуларның чаагайжыдылгазы, бажың-балгатты байырлал шинчизинче киирери дээш, ам-даа кылыр ажыл-ла хөй. Ооң чамдыызын Кызыл хоорай чагыргазы, шынап-ла, кылган. Оруктар чаарттынып турар, чаа чуртталга бажыңнары немешкен. Хары угда шиитпирлеттинмес, берге айтырыглар база бар. Ол дээрге планда чок бажың-балгат тудуглары-дыр, ынчаарга оларны кызырарының дугайында хемчеглерни база чорудуп турар. Ооң-биле чергелештир 2008 чылдан тура «Чечектелген Кызыл» мөөрейни кызылчыларга чарлаан. Бо чылын ону республика деңнелдиг «Тыва – арыг-шеверниң болгаш корум-чурумнуң девискээри» губернатор төлевилели кылдыр эде көрген, чоннуң мынаар кол кичээнгейни углап турары өөрүнчүг.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Элбек дүжүттүң ээзи
«Күш-ажыл кижини каастаар» дижир. Ол ылап-ла шын. Чайын Сергей Допчааевич, Чечен Сереновнаның бажыңының чаны чараш сад-ла. Соңгазының баарында янзы-бүрү чечек-чимис хөлбеңнээн, бажың чанында огородунда дүжүдү эрте-ле быжып эгелээр, ында чүнү чок дээр: капуста, морковь, помидор дээш, суурларда чонувустуң хөй кезиинде тарыыр нептереңгей ногааларындан аңгыда, шпинат, петрушка, өңнүг капуста дээш, кижи танывас ногааларны тарып алган болур. Куда-дой, байыр-найыр дээш чайын черле чүнү демдеглевес дээр. Бо өг-бүлеге чону барып, хереглээн ногааларын, чечек-чимизин дилеп алырлар. Сергей акыйның бир кайгамчык аажызы – чонунга дуза чедиргеш өөрүп, амыраары, артында-ла арны чырый берген, хүлүмзүрүп тургулаар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Субурган тудуун эгелээн
Yстүү Усинскиде тываларның субурган тудуп алыр бодалы ийи чыл четкен. Оларның ол күзели бо чайын боттанган. Июль 10-да Кызыл хоорайның Орус культура төвүнге ачы-дуза марафонун эрттирген, ооң түңнелинде тудуг материалдары садып алырынга 136 муң рубль кирген. Ол хүннү субурганны тудуп эгелээни кылдыр санап болур.Чаньчуп субурган тудуунуң эгелей бергенинге чоннуң өөрүшкүзү оларның арын-шырайындан-на илдең болду. Журналистерниң салган айтырыгларынга суурнуң чурттакчылары күзелдии-биле харыылап бергеннер.
Алексей Флегентов, Yстүү Усинск суурнуң чагырга даргазы:
— «Мында чурттап турар тываларга субурганны тудуп тургусканы — тыва культураны тургузарының бир демдээ. Yстүү Усинск суурда 300 ажыг тывалар бар, шупту чурттакчы чоннуң 15 хуузу. Мооң мурнунда тывалар хөй турган, малчыннар уругларының интернады болгаш тыва дылды 9 класска чедир башкылап келгени солун. 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Хүндүлээш, бүзүрелди көргүскен
Сентябрь 6-8 хүннеринде республиканың найысылалы Кызыл хоорайга Тывага дзюдону сайзырадырынга улуг үлүүн киирген тренерлерниң бирээзи, афганчы-дайынчы Евгений Коровинниң чырык адынга тураскааткан Сибирь Федералдыг округтуң дзюдога эр, херээжен улус аразынга чемпионады болуп эртер. Россияның дзюдо федерациязы мындыг улуг маргылдааны Тывага эрттирип турары сөөлгү чылдарда республикада дзюдонуң сайзыралы бедик деңнелге четкенинге үнелелди берип, дзюдо мөгелериниң чедип ап турар бедик спортчу чедиишкиннеринге хүндүткелди, бүзүрелди көргүскени болур дизе, хөөредиг чок. Эрткен ХХ чүс чылдың 80-90 чылдарында республиканың шыырак дээн дзюдо мөгелериниң бирээзи, Кызыл хоорайның, Тыва Республиканың, Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүктүң база Бүгүроссия чергелиг турнирлерниң каш дакпыр чемпиону, амгы үеде Тыва Республиканың дзюдо федерациязының президентизиниң оралакчызы, Тыва Республикада өртке удур федералдыг албанның бирги отрядының начальниги, полковник Анатолий Владимирович Фалалеев республикага дзюдонуң сайзырап келгенин мынчаар сактып чугаалаар:
Улаштыр номчуур...