Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Рабочая встреча Президента Владимира Путина с Главой Республики Тыва Владиславом Ховалыгом

Руководитель региона информировал Президента, в частности, о темпах жилищного строительства и мерах по развитию сельского хозяйства в Туве. 
В.Путин: Мы с Вами обсуждали ситуацию, уже отметили позитивные тенденции. Конечно, что касается стройки – у нас стройка в целом развивается хорошо по стране, рост 7,9 процента. Но в Туве – больше 50, по-моему, 53 процента.
В.Ховалыг: Да.


Подробнее...

Новости

RSS
10.02.2013 17:49 / Спорт
В Туве республиканский этап «Лыжни России – 2013» стал массовым праздником зимнего спорта
Более 600 спортсменов – профессионалов и любителей – вышли в Туве на старт XXXI Всероссийской массовой лыжной гонки «Лыжня России – 2013». На станции «Тайга», неподалеку от села Сесерлиг Пий-Хемского района собрались не только жители Кызыла и многих районов республики, включая как близлежащие – Пий-Хемский, Кызылский, Тандинский, так и самые отдаленные и труднодоступные – Тоджинский и Тере-Хольский, а также гости из соседней Хакасии. Гонщиков поддерживали более тысячи болельщиков всех рангов и возрастов. Некоторые из них, не решившись зарегистрироваться в качестве участников состязаний, тем не менее, успешно одолели дистанции параллельно со спортсменами, за которых болели.
Подробнее...
10.02.2013 17:47 / Праздники
В буддийских храмах Тувы в ночь с 10 на 11 февраля пройдут молебны в честь праздника Шагаа, а на горе Догээ главный обряд - Сан Салыр
Ночью перед наступлением Нового года по лунному календарю, в честь Шагаа во всех буддийских храмах республики пройдут праздничные молебны при большом скоплении верующих. В Кызыле молебны пройдут в зале Доме народного творчества, спорткомплексе Ивана Ярыгина, храмах «Цеченлинг», «Даши Панделинг» (Эрзинское хурээ), «Брайболинг» (новый храм), в спорткомплексе «Субедей». Встреча первых лучей солнца состоится на горе Догээ в 5 часов утра. Традиционно в молебнах и обряде «Сан-Салыр» - разжигании костра с подношением белой пищи на горе Догээ - примет участие глава региона Шолбан Кара-оол, члены Правительства, депутаты Верховного Хурала. Обряд «Сан-салыр» состоится также в Национальном парке культуры и отдыха.
Подробнее...
10.02.2013 17:43 / Прочее
 Поздравление Главы Тувы и спикера Верховного Хурала с Новым годом по лунному календарю
Дорогие жители Тувы! Уважаемые земляки, проживающие в разных уголках России и мира! Примите самые искренние поздравления со светлым праздником Шагаа - Новым годом по лунному календарю! С этим праздником, символизирующим собой вечное обновление природы, торжество жизни и сил добра, наш народ всегда связывал свои надежды на лучшее. Первый луч солнца, знаменующий наступление нового года, заставляет нас по-новому увидеть неповторимую красоту своей малой родины, любить и хранить которую нам завещали предки.
Подробнее...
09.02.2013 17:40 / Награды
Ошку-Саар Ооржак награждена почетным орденом «Трудовая Слава»
В канун праздника Шагаа в зале заседаний Правительства Тувы состоялась торжественная церемония вручения государственных наград республики большой группе работников различных отраслей реального сектора экономики и социальной сферы, деятелям науки и культуры, ветеранам труда, сотрудникам федеральных служб и ведомств. По поручению главы республики Шолбана Кара-оола награды вручил первый вице-премьер Тувы Михаил Козлов. Он озвучил приказ генерального директора Всероссийского социально-экономического проекта «Элита нации» Игоря Цумана о награждении директора ГУП «Моген-Бурен» Монгун-Тайгинского района республики Ошку-Саар Ооржак почетным орденом «Трудовая Слава» с вручением свидетельства «За безупречную репутацию и профессионализм» за достижение лидирующих позиций в отрасли и достойный вклад в развитие экономики России.
Подробнее...
08.02.2013 17:38 / Праздники
О национальном празднике Шагаа
Шагаа - это новый год по лунному календарю, один из самых крупных праздников в календаре тувинцев. Праздник Нового года приходится на начало белого месяца по лунному календарю. Дату праздника определяют ламы. Новый год наступает не в полночь, а с восходом в первый новогодний день. Точное время древние тувинцы определяли по собственной руке: считалось, что смена ночи и дня происходит в тот момент, когда становится возможным разглядеть линии на раскрытой ладони. Новый год в Туве встречают весной, потому что только после окота скота, приходящегося на раннюю весну, можно было считать годовой цикл завершенным.
Подробнее...
08.02.2013 17:28 / Визиты
 Аркадий Дворкович: «Я разделяю позицию руководства Тувы о необходимости строительства новых котельных»
Об этом вице-премьер Правительства России, курирующий вопросы развития топливно-энергетического комплекса, заявил в интервью журналистам тувинских СМИ сразу после совещания в Правительстве Тувы, на котором обсуждались состояние и перспективы ТЭК республики. «Я разделяю позицию руководства Тувы о необходимости строительства новых котельных и убедился, что она правильная.
Подробнее...
08.02.2013 17:26 / Визиты
Вице-премьер РФ одобрил меры, принятые Правительством Тувы, по нормализации обстановки в поселке Хову-Аксы
В Правительстве Тувы состоялось совещание с участием вице-премьера России Аркадия Дворковича. На совещании рассмотрены вопросы состояния теплоэнергетики и перспективы развития республики. Аркадий Дворкович заслушал доклады министров промышленности, Романа Кажин-оола, и строительства, Владимира Сата, об обстановке в Хову-Аксы и ходе аварийно-восстановительных работ. Как заверил вице-премьера Владимир Сат, до 20 февраля к источникам теплоснабжения будут подключены все многоэтажные жилые дома, затем наступит очередь двухквартирных домов. Все аварийно-восстановительные работы планируется завершить к концу текущего месяца. Материальные и людские ресурсы для этого имеются.
Подробнее...
08.02.2013 17:24 / Визиты
Аркадий Дворкович проинспектировал ход аварийно-восстановительных работ в Хову-Аксы
Сегодня в первой половине дня заместитель Председателя Правительства России Аркадий Дворкович, который прибыл в Туву с кратким рабочим визитом, побывал в поселке Хову-Аксы Чеди-Хольского района, где посетил ряд инфраструктурных и социальных объектов, ознакомился с обстановкой, выслушал доклады специалистов. Первая остановка – Хову-Аксынская ТЭЦ, которая в настоящее время функционирует в штатном режиме, в работе сейчас – котел № 5, в резерве – котел № 4, температура воды – 150° С, температура пара – 440°С. Вице-премьер убедился в изношенности оборудования котельной, которая эксплуатируется уже полвека, пообщался с персоналом.
Подробнее...
08.02.2013 17:22 / Культура
Министерство культуры Тувы разработало проект благоустройства озера Дус-Холь
В Министерстве культуры Тувы определили перечень основных мероприятий, связанных с благоустройством озера Дус-Холь. Как пояснили в отделе туризма, у территории появится арендатор, совместно с которым будут серьезно реконструированы имеющиеся здания и сооружения. Предстоит определить границы земельного участка для комплексного освоения с перспективой застройки территории в соответствии с землеустроительными документами, а также с учетом охранных зон. Кроме этого, будет определен статус территории (курорт или санаторно-оздоровительный комплекс).
Подробнее...
08.02.2013 17:20 / Праздники
 Вице-премьеры и министры поздравляют чабанов Тувы с наступающим праздником Шагаа
В преддверии тувинского народного праздника Шагаа – нового года по буддийскому лунному календарю, заместители Главы республики, руководители органов исполнительной власти выехали в муниципальные образования для встреч с животноводами на чабанских стоянках. Так, в местечко Хараган, где находится стоянка ветерана Великой Отечественной войны легендарной Веры Байлак, выехал министр природных ресурсов и экологии республики Виктор Кара-Сал. Героя социалистического труда, главу личного подсобного хозяйства в селе Ильинка Дойбана Даваа посетил первый вице-премьер республики Михаил Козлов. Вице-премьер, руководитель Администрации Главы республики и Аппарата Правительства Аяна Шойгу встретилась в местечке Чедер Кызылского района с Героем соцтруда Василием Янчатом.
Подробнее...

Фоторепортажи

Глава Тувы открывает дорогу молодым специалистам к управлению республикой

30.11.2017

Глава Тувы проверил качество новой дороги на Ангарском бульваре с общественниками и ветеранами отрасли

30.11.2017

96 лет дипломатическим отношениям между Россией и Монголией

20.11.2017

Жители села Чаа-Суур попросили Главу Тувы снять возрастные ограничения для участников животноводческого проекта «Кыштаг»

20.11.2017

В столице Тувы на стратегическом объекте – Коммунальном мосту – начались строительные работы

20.11.2017

На Республиканском форуме "Честь моего отца" подвели итоги деятельности отцовского движения в Туве

20.11.2017

Глава Тувы встретился с золотыми чемпионами

20.11.2017

Глава Тувы с активом Совета гражданских инициатив обсудил вопросы безопасности дорожного движения

17.11.2017

Глава Тувы предложил укреплять трудовую дисциплину среди чиновников с помощью IT-технологий

16.11.2017

В Туве официально ввели в эксплуатацию подъездную дорогу к туристской базе при мараловодческом хозяйстве «Туран»

13.11.2017

Глава Тувы Шолбан Кара-оол провел встречу с жителями Пий-Хемского района

13.11.2017

В Кызыле прошло торжественное собрание, посвящённое Дню сотрудника ОВД России и 100-летию Советской милиции

10.11.2017

Стратегия Тувы-2030 проходит общественное обсуждение

10.11.2017

В Туве отметили День народного единства

04.11.2017

В канун Дня народного единства в Туве вручены государственные награды

02.11.2017

 В столице Тувы начала работу новая подстанция «Вавилинская»

31.10.2017

Бюджетную политику обсудили на совместном заседании советов Правительства и Верховного Хурала Тувы

30.10.2017

В Туве состоялось  чествование тружеников агропромышленного комплекса

27.10.2017

Глава Тувы с рабочим выездом побывал в приграничном Эрзинском районе

10.10.2017

Глава Тувы нацелил спасателей республики  на мобилизованный дух и готовность к зиме

05.10.2017


 
Медээлер
RSS
22.01.2015
Кудуктар ээн кагдынган

Экии, эргим, хүндүлүг «Шын» солуннуң редакциязы!

Хандагайты суурга чонну ижер суг-биле хандырар дээш, коммунизм үезинде он алды кудуктарны  ажыг­лалга киирген турган. Ол кудуктар 2010-2011 чылдарга чедир үзүк-соксаал чокка ажылдап келгеннер. Ол дээр­ге кудуктарны хүлээнип алган ажылдакчыларның ак сеткилдиг болгаш кызымаккай чоруу-биле шыдажып келгени бо. Кожууннуң удуртукчу даргалары солушкан соонда, кудуктарга ажылдап турган кижилерниң ажылдап алган акша-шалыңын тө­левестеп, оларга кандыг-даа дуза катпайн барганда, кудуктар ала-чайгаар-ла ээн кагдынып эгелээн. Шак мындыг хамаарылганың уржуундан бо хүннерде суурда он алды кудуктарның чүгле алдызы ажылдап турар. Кыш кээрге-ле, чон ижер суг айтырыынга бергедеп, кожуун, чагырга даргаларынга айтырыг тургузарга, олар «хаа­йынга-даа какпас» ол биске хамаарышпас айтырыг-дыр дээнзиг, тоовастар-дыр. 2013 чылдың чазынында ол айтырыгны чон негеп, прокуратураже киирер деп баар­га, күрүнеден 200 муң рубль акшаны суурнуң кудуктарын септээри-биле үндүрген деп хуралга дың­наткан. Чайны өттүр кайы-даа кудук сеп­теттинмээн.

Улаштыр номчуур...
22.01.2015
Арага болгаш сагыш арыы

Кижи бүрүзүнүң чуртталгазында муңгарап, хөөнзү­реп, аар-берге ажыг-шүжүгге таваржы бээр үелер турар. Чамдык улус ону дүрген шыдажып эрттириптер, а өскелерниң ындыг байдалы сагыш аарыын­че шилчий бээр. Ындыг таварылгаларда кижиге специалистиң дузазы чугула херек. Ынчалза-даа хөй кезиивис ону бодунуң күжү-биле ажып эртерин кызыдар, а ол дээрге аарыгның улам сайзыраары-дыр.

Эмнээшкинниң туруп болбас аргаларының бирээзи – арага ижери. «Ажыг сугну» ижип алгаш, чамдык кижилер шупту бергелерин уттуп, дидимненип, чуртталгаже өске карактар-биле көрүп эгелээр. Ынчалза-даа араганың салдары дооступ каар, а муңгарал болгаш нарын байдал хевээр артып, оон-даа улгадып болур. Оон аңгыда арага-дары кижиниң нерв сис­темазынга кончуг багай салдарны чедирип, сагыш аарыын дам-на ханыладып турар. Сагыш аараан кижи «ажыг сугну» ишкен соонда, бажы аарып, чүдеп чыткаш, чанында турар чоок кижилериниң кичээн­гейин бодунче хаара тудуп, оларның караанга кээргенчиг болуксаар.

Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Удуртукчуларның үлегери

Суббота — неделяның онза­гай хүннериниң бирээзи.  Ол хүннү езулуг шын дыштанып эрттирерин организастаар деп шиит­пирни эрге-чагырга хүлээп алган. Аргалыг болза удуртукчулар, чон­ну баштап турар улус, боттарының амыдыралында үлегери-биле дыштаныр хүннерни ажыктыг болгаш солун кылдыр эрттирерин дугурушкан. 

Ынчангаш декабрь 17-де Кызылдың  Ярыгин аттыг спорт комплекизинге, ТР-ниңБаштыңы Ш.Кара-оолдуң эгелээшкини-биле, РФ-тиң камгалал сайыды С.Шойгунуңюбилей ха­рынга тураскааткан баскетбол маргылдаазы хоочуннар аразынга болган. Аңаа ниитизи-биле беш ко­манда киришкен. Чазак­тың, Дээди Хурал­дың, «Динамонуң» хоо­чуннары, Хоочуннар клу­вундан ийи команда киржип, күжүн шенешкеннер. Бир-ле дугаарында, Дээди Хурал биле Чазактың командазы ойнааш, изиг-изиг тудушканыныңтүңнелинде, ТР-ниң Баштыңы Ш.Кара-оол баштаан команда баштайгы оюнга тиилеп алдылар.

Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Ырлары улам бедик ужугуп,чаңгыланзын!
В.Б.Серен – Кызыл кожууннуң методиктиг улусчу чогаадылга болгаш социал-культура ажыл-чорудулгазының төвү­нүң директору. Ол 1984 чылда Кызылдың уран чүүл училищезин улустуң хөгжүм херекселдериниң оркестриниң дирижеру деп мергежилдиг дооскан. Күш-ажылчы базымын өскен-төрээн Торгалыынга (Өвүр) уругларның хөгжүм школазынга башкылап, директорлап эгелээн. Удаткан чок ону Каа-Хем суурнуң «Мир» Культура бажыңы уран чүүл удуртукчузу кылдыр чалаан. Ол коллективке В.Б.Серен он ажыг чыл үре-түңнелдиг ажылдаан. Бодунга болгаш кады ажылдап турар эш-өөрүнге негелделиг, бедик харыысалгалыг, чогаадыкчы салым-чаяанныг удуртукчу дээрзи билдине берген. Ол –ТР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы. 1998 чылда ТР-ниң Культура яамызының уран чүүлүнүң лауреады, 2010 чылда РФ-тиң Культура яамызының Хүндүлел бижии-биле шаңнаткан.
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
«Азага - кыскаш, Бурганга - чула»
Эрткен 2014 чылда тыва литературада бир көскү болуушкун Юрий Кюнзегештиң «Аас чогаалының кавайын­дан…» деп номунуң чырыкче үнгени болган. Юрий Шой­дакович  Кюнзегеш ты­ва чечен чогаалдың хөгжүл­­дезинге бо­ду­­нунуң улуг үлүг-хуузун киирген чогаалчы болгаш редактор.  Ол Тываның ном үн­­дү­рер чериниң кол редактору албан-дужаалга хөй чылдар дургузунда ажылдап, тыва чогаалчыларның чогаалдарын чырыкче үндү­­реринге дорт киржип, оларның барык хөй кезииниң редактору бол­­гаш, чогаалчыларның чогаадыкчы шаг-шинээн эки билир чораан. Ынчангаш тыва чогаалчыларның чогаадыкчы ажылынга, оларның бижээн номнарынга чөптүг үнелелди Юрий Шойдакович берип чораан. «Аас чогаалының кавайында…» деп номга ооң аңгы-аңгы чылдарда бижээн чүүлдерин чыып киирген. Ын­чангаш оларның ниити утказын «Тыва чечен чогаал дугайында бодалдар» деп тодараткан. 
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Аң-мең хөй азы эвээш бе?

2015 чылдың кыжын Тываның девискээринде аңнарны санап, оларның ниити санын тодарадыры-биле кылып чорудар организастыг ажылдар дугайында семинар-хуралды Тыва Респуб­ликаның аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң ажылдакчылары январь 15-те эрттирген. 

Бо ажылдарга белеткел дугайында илеткелди Тыва Республиканың аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң дириг амытаннарның болгаш суг курлавырларының ажыглалын өйлээр килдизиниң начальниги Геннадий Сункуев кылып, бо ажылда чаа чүүлдер-биле аңныыр ажыл-агыйының ажылдакчыларын таныштырган. Мурнуку үеде республиканың девискээринде аңнарның санын тодарадырда, оларның шимчээр кокпаларында истерни тускай методика-биле санап турган болза, 2015 чылдан эгелээш спутниктиг GPS навигаторларны ажыглаар. Навигаторлар-биле канчаар ажылдаарын кожууннарда аңныыр инспекторлары, Тыва Республиканың аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң ажылдакчылары амгы үеде өөренип ап турарлар.

Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Прокурорларга шаңналдар

Россия прокуратуразының 293 чыл ою-биле РФ-тиң Чиңгине прокурору Юрий Чайка бодунуң дужаалы-биле албан-хүлээлгезин ак сеткилдиг күүседип турары дээш Тываның бөлүк юристерин шаңнаан. 

Албан-хүлээлгезин үлегерлиг күүседип турары болгаш хөй чылдарда ак сеткилдиг албаны дээш «Россия Федерациязының прокуратуразының хүндүлүг ажылдакчызы» хөрек демдээ-биле Тыва Рес­публиканың прокуратуразының судтарга кеземче херектерин сайгарарынга проку­рорларның киржилгезин хандырарының талазы-биле килдизиниң начальниги, юстицияның улуг чөвүлекчизи Амир Монгуш шаңнаткан. Албан-хүлээлгезин үлегерлиг күүсетпишаан, онза чугула болгаш нарын даалгаларны чедиишкинниг күүсеткени дээш «Россия Федерациязының прокуратуразынга төлептиг албаны дээш» хөрек демдээ-биле Тыва Республиканың прокурорунуң назы четпээннер болгаш аныяктар дугайында хоойлуларның күүселдезинге хайгаарал талазы-биле улуг дузалакчызы, юстицияның биче чөвүлекчизи Елена Шевченкону шаңнаан.

Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Россияның Президентизи чаа үнген 2015 чыл-биле Тываның чурттакчыларынга байыр чедирген

Январьның дыштаныр хүннеринде Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң адынга Чаа чыл-биле болгаш Рождество-биле байыр чедирген хөй санныг телеграммалар келген. Оларның аразында чурттуң удуртукчуларындан Тываныңчурттакчыларынга чырык байырлалдар-биле байыр чедириишкиннери хөй болган.

Россияның Президентизи Владимир Путинниң байыр чедириишкининде мын­дыг сөстер бар: «Хүндүлүг Шолбан Валерьевич! Чаа чыл-биле болгаш Рождество-биле Силерге байыр чедирип тур мен! Ол үр манаар байырлалдарывыс онзагай хөөннү кезээде болдурар, чаа, чырык бодалдарны болгаш күзелдерни тывылдырар. Оларны эки медээлер-биле, чаагай өскерлиишкиннер-биле, салдынган сорулгаларның чедиишкинниг күүселдези-биле холбаштырып турар бис. Силерге кадыкшылды, чаагай чүүлдерни, ажыл-херектериңерге чедиишкиннерни болгаш найыралчы харылзааларның өөрүшкүзүн сеткилим ханызындан күзедим!».

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Журналист Кодур-оол Оюн

Памирде Даг-Бадахшан областың төвү Хорог хоорайга шериг албанын кызыгаар зоназынга үш чыл алды ай эрттиргеш, халажып келдим. СЭКП кежигүнү, бирги курс­ту дооскан боорумга, ынчан Улуг-Хем кожуунга хамааржыр кызыл суглуг Баян-Колда «Х Улуг Хурал» совхозтуң комсомол комитединче ажылдадып чорудупкан. Комсомол секретарының кол-ла сорулгазы болза, аныяк­тарны хөй-ниити ажылдарынче хаара тудары. Оолдар, кыстар ынчан дыка дыңнангыр, бир дем-биле хой оолдаашкынынга болгаш өске-даа хөй ажылдарга киржип турдувус.

Эң хүндүткелдиг тыва эки турачыларның бирээзи Павел Кыргысович Биче-кыс – тудуг бригадири. Ооң-биле ужуражыр дээш каш хүн иштинде харылзажыры-биле Кодур-оол Оюн Баян-Колга чедип келген. Шагаан-Арыгга доктаагаш, албан черлеринден ажыктыг медээлерни база чыып алган. Келгеш, Биче-кыс дарганың тудугжулары-биле тайга эдээнге каш хонган. Кызылче чоруур мурнунда мээң кабинедимге ки­ре дүшкен. Эки танышпас хиревисте, мени билири беш салаа дег болганын элдепсиндим. Бисти кым-даа далаштырбаан. Совет Эвилелиниң барыын куржагларынга чорааш, олар­ның тыва эки турачыларга байыр чедиргенин, дайын үезинде олар аң-меңниг девискээрлерден болгаш хар адаа-би­ле үңгеп чоруткаш, дайзыннарның пулеметтарын чазылдырып кааптарын чугаалап берди.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Экономика болгаш амыдырал

База бир чыл караңнадып эрте берген. Чаа чыл байырлалын өөрүшкүлүг уткуп каапкаш, садыгларда азы ачы-дуза чедирилгезиниң өр­тектеринде эвээжээн талазынче чайгылган аян бар ирги бе деп бүдүү идегел-биле топтап көөр бис. Амыдыралдың дуржулгазындан алгаш  көөрге, өртектер бадар хире шинчи-даа чок, харын чылдан чылче улам бергедедип кел-ле чыдар.

«Хлеб-тараа, хырным өршээ…»

Чылдың төнчүзүнде бүгү чуртка хлеб өртээ бир-ийи, харын-даа үш рубльге өзе берген. Ынчап баарын мана­ваан-даа дег, аңаа хамаарылгалыг албан черлери, депутаттар, сайыттар чоннуң эргежок чугула аъш-чем барааны өскен деп хөй чугаа үн­дүр­­зе-даа, хлебтиң өртээ улуг  хевээр арткан. Алтайга кырлыг-караның дүжүдү аргажок болган дээш, гречканың өртээ база-ла талыя берген. Чамдык хайгааракчыларның бодалы-биле, өртектер өзер деп баарга, чон баш удур курлавыр кылдыр кырлыг-караны хөйү-биле саткаш, шыгжап алганындан үр-чар үнүп, ол садыгларга көзүлбейн барган. Сүт, чуурга, хлеб, эът дээш, өске-даа аъш-чемге, херег­лел турда, өртектер өзүп-ле турар, чагырга чок рыноктуң хайыра чок дүрүмү-дүр.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Иениң сагыш човаашкыны

Надя Рушева… Ооң дуга­йын билбес кижи бүдүн делегейде чок. А ону кандыг ие чаяап каанын база-ла улус билир. Бөдүүн тыва иениң чаңгыс кызы бүдүн деле­гейге чаш назынында ол хире алдаржый бээри ооң төрүттүнген салым-чаяанында, ону өстүрүп-кижизидип каан ада-иезинде.

Ажыкмаа Наталья Дойдал­овна… бо атты тыва кижи бүрүзү чоргаарал-биле адап чоруур. Мен 1983 чылдың күзүнүнге чедир-ле база ол атты дыңнааш, баштайгы тыва балериналарның бирээзи, салым-чаяанныг чурукчу уруг Надя Рушеваның авазы деп билир чораан мен. А кажан Москвага Наталья Дойдаловна-биле чоок таныжып, эдержип эгелээш, ол чүг- ле ховар талантылыг болурундан аңгыда, эң онзагай, буянныг кижилерниң бирээзи деп биле берген мен. 83-86 чылдарда аспирантурага өөренип тургаш, төрээн ием дег апарган Наталья Дойдаловнаның сагыш човаашкынын көрүп келбээн болзумза, меңээ база дыка-ла берге турган боор. Дыштаныр хүннерде, чамдыкта хүн-хүнү-биле-даа, ооң чанынга турарынга ынак турган мен. Ооң оожум чугаазындан, чаптанчыг каткызындан чер-черинде кижиниң сеткили эригип, чымчап келир. Соок хүннерде өрээ­лимге олурумда, «аңаа доңуп олурбайн, ном-дептериң ап алгаш, маңаа бижиттинип, аштанып-чемненип ал» деп телефоннап кээр. 

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Дөрткү эрге-чагырга байырлаан

Эрткен дыштаныр хүннерде Россияның Парлалга хүнүн Тываның массалыг информация  чепсектериниң ажылдакчылары ба­йырлап эрттирген. 

Байырлыг хуралды Тываның Чазак Баштыңы Ш.Кара-оол журна­лис­­терге база парлалга ажылдакчыларынга профессионал байырла­лы-биле байыр чедирип ажыткан. Дараазында парлалга болгаш теле­радиокомпания ажылдакчыларын: «Шын» солуннуң корреспондентизи А.Соянны Чазак Баштыңының өөрүп четтириишкини-биле, ААН «Тываполиграфтың» ажылдакчызы В.Ховалыгны, «Тувинская прав­да» солуннуң килдис редактору Е.Кривдикти, фотокорреспон­дент В.Шайфулинни, Чазактың парлалга албанының даргазы А.Ен­зак­ты Чазак Баштыңының Хүндүлел бижиктери-биле шаң­наан. Масса­­­лыг информация чепсектериниң шугумунга хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш Тывада билдингир алдар-аттыг хоочуннарны: Е.Д.Танованы, М.А.Хадаханэни, Т.П.Хертекти, Д.Д.Сотпаны, В.Б-Х.Монгушту, В.О.Куу­ларны, Л.Х.Иргитти, Ю.В.Сучков­ту, Р.В.Тас-оолду, А.И.Чымбаны, В.Ф.Чадамбаны, Д.Т.Дам­ба-Хууракты Тыва Рес­публиканың 100 чылынга тураскааткан юбилейлиг медальдар-биле шаңнаан.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Россияның Парлалга Хүнүн таварыштыр Тываның Баштыңы Ш. Кара-оолдуң байыр чедириишкини

Тываның массалыг информация чепсектериниң хүндүлүг ажылдакчылары!

Силерниң профессионал байырлалыңар-биле чүректиң ханызындан чедирген байырывысты хүлээп ап көрүңер!

Россияның Парлалга хүнүн улуг чурттуң информастыг делгеминиң чаң­гыс аай чоруун болгаш Россияның хамаатыларының конституция езугаар кол эргелериниң бирээзи — сөстүң хостуунуң күүселдезин каттышкан күжениишкиннери-биле хандырып турар аңгы-аңгы мергежилдиг кижилер бөгүн демдеглеп турар.

Журналистика — социал харыысалгалыг база бир мергежилдерниң би­рээзи. Хөй-ниитиниң саналын хевирлеп тургузарының, сагыш-сеткилдиң болгаш мөзү-шынарның эртинелерин чыырының, өзүп орар салгалды кижизидериниң чугула чепсектери солун, радио, телевидение, Интернет болур. Тываның массалыг информация чепсектериниң ниити-российжи агымның аайы-биле сайзыравышаан, ниитилел-политиктиг турум чорукка болгаш бистиң хөй националдыг чонувустуң демнежилгезинге идиг бербишаан, рес­публиканың сайзыралынга көскү са­лыышкынны киирип, төрээн булу­ңунуң амыдыралында болуп турар болуушкуннарны чогуур үезинде болгаш улуг сонуургал-биле чырыдып турары өөрүнчүг.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Чайынналчак чедиишкинниг болган

2015 чылдың эгези Тываның салым-чаяан­­ныг уругларынга «дүжүттүг» чыл кылдыр эге­лээн.  Чоокта чаа январь айның 9-11 хүн­­не­­ринде Санкт-Петербург хоорайга «Алые паруса» культура фондузунуң эрттиргени IV Бүгү-россия чергелиг салым-чаяанныг уругларның танцы-сам талазы-биле “Северное сияние”мөөрейи болуп эрткен. Аңаа рес­публикавысты төлээлеп, ат-сураа Россияда болгаш даштыкы чурттарда  билдингир «Эдегей» бөлүктүң бичии бөлүү киришкен. Ук мөөрейге Россияның аңгы-аңгы булуң­нарындан эң-не шылгараңгай 71 коллектив киришкен болгаш мөөрейниң түңнелинде бичии эдегейжилер эң-не тергиинин бадыткап, мөөрейниң 1-ги чергениң лауреады база мөөрейниң эң дээди шаңналы Гран-прини чаалап алганнар. Бичии эдегейжилерни башкызы Дирчин Айлана Вячеславовна 5 харлыындан эгелеп 4 чыл иштинде белеткээн. Олар Тываның Россияга каттышканының 100 чыл ою болгаш республика деңнелдиг хөй-хөй ба­йырлалдарны боттарының уран талантызы-биле каастап турарлар.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
«Межегей» хөмүр-даш уургайындан уругларга белек
Тыва —  каас-чараш бойдус чурумалы, чер адаанда чаштынып чыдар эгээртинмес казымал байлаа-биле онзагай чер. Ооң буурул дагларында Д.И. Менделеевтиң таблицазында кирип турар элементилер барык шуптузу үүже­­­лет­тинип мөөңнеттинген. Бистиң республиканың девискээринде алдын, мөңгүн суу, чес, хөмүр дээш, оон-даа өске ховар дээн казымал байлактар четчир болгаш артар. Бо ховар байлактың бирээзи хөмүр-дашты чүс-чүс чылдар дургузунда чүг­­­ле одалгага хереглээри-биле казып келген. А чоокку үеден эгелеп Россияда билдингир улуг үлетпүр бүдүрүлгези «Евраз» холдинг боттарынга хүлээнип ап, «Межегей хөмүр-даш» уургайын башкарып, ажылды боттандырып эгелээн.  Бо улуг бүдүрүл­­ге­­­ниң ажылдакчылары кожазында Кочетов школазынга Чаа чылдың бүдүүзүнде белек-селектиг аалдап четкеннер.
Улаштыр номчуур...