Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Тува готова принять жителей Курской области, пострадавшей от теракта ВСУ

6 августа Курская область пострадала от массированной атаки сил ВСУ. Подразделения Вооружённых сил Украины численностью до одной тысячи человек перешли в наступление с целью захвата участка территории Суджанского района Курской области. Жертвами нападения стали по меньшей мере 31 человек, в том числе шестеро детей. Погибли четверо мирных жителей области, еще несколько находятся в тяжелом состоянии.

Подробнее...

Новости

RSS
28.03.2013 17:00 / Общество
Геше Джампа Тинлей выступит с лекциями в каждом районном центре Тувы
В Москве глава Тувы Шолбан Кара-оол встретился с представителем Его Святейшества Далай-Ламы XIV в России Геше Джампа Тинлеем, который на протяжении многих лет способствует возрождению и развитию буддизма в традиционных регионах его распространения (Калмыкия, Бурятия, Тува). Геше Джампа Тинлей многократно посещал Туву и читал для верующих лекции об основах буддизма. Глава Тувы Шолбан Кара-оол еще раз выразил ему особую благодарность за существенный вклад в развитие духовности тувинского народа и передал ему просьбу от жителей республики чаще приезжать в Туву с познавательными лекциями. Премьер отметил, что, учитывая многочисленные пожелания жителей отдаленных районов, он готов оказать Геше Джампа Тинлею организационное содействие в проведении его лекций в каждом районном центре Тувы.
Подробнее...
28.03.2013 14:54 / Визиты
Михаил Козлов: Визит главы Тувы в Монголию имеет огромное значение для развития сотрудничества с сопредельным государством

Об этом первый вице-премьер Михаил Козлов заявил в ходе очередного заседании Координационного совета при Правительстве республики. Под его руководством был обсужден широкий круг вопросов, посвященных дальнейшему развитию внешнеэкономических связей и приграничному сотрудничеству Тувы и Монголии. Решение целого ряда вопросов развития сотрудничества с сопредельным государством, по его мнению, имеет позитивные сдвиги. «Огромное значение в этом отношении имеет недавний визит главы республики Шолбана Валерьевича в Улан-Батор, - отметил Михаил Козлов. - В то же время остаются вопросы, требующие с нашей стороны дальнейшей проработки и приложения скоординированных усилий, в частности – развитие приграничной торговли, реконструкция пункта пропуска Хандагайты».

Подробнее...
28.03.2013 13:25 / Энергетика
Е4-СибКОТЭС рекомендует Туве новую генерацию вместо реконструкции старой ТЭЦ

Эксперты одной из ведущих инжиниринговых компании России видят решение энергетических проблем Тувы в строительстве новой теплоэлектростанции. Альтернативный вариант, заключающийся в расширении мощностей действующей Кызылской ТЭЦ, оценивается ими как менее перспективный. Компания «Е4-СибКОТЭС» 27 марта представила Минпромэнерго Тувы разработанные по заказу республиканского правительства сценарии развития региональной энергетики. Специалисты убеждены, что реконструкция Кызылской ТЭЦ строительством дополнительного энергоблока хотя и дешевый, но менее эффективный путь улучшения сложной ситуации с энергоснабжением столицы республики Кызыла.

Подробнее...
28.03.2013 10:51 / Новости России и мира
Вице-премьер РФ Владислав Сурков возглавил оргкомитет по празднованию 100-летия единения Тувы и России
 В среду 27 марта в Москве состоялась рабочая встреча главы Тувы Шолбана Кара-оола с заместителем председателя правительства РФ – руководителем аппарата правительства РФ Владиславом Сурковым. Глава региона, прежде всего, поблагодарил вице-премьера за внимание и интерес к Республике Тыва, а также принятое решение непосредственно участвовать в подготовке празднования 100-летия единения Тувы и России, которое состоится в 2014 году. Еще в декабре с Владиславом Юрьевичем была достигнута договоренность о регулярной «сверке часов» для обеспечения слаженной работы по исполнению Указа Президента Российской Федерации о федеральном статусе праздника. 
Подробнее...
27.03.2013 21:09 / Мероприятия
Глава Тувы Шолбан Кара-оол находится с рабочей командировкой в Москве

В эти дни глава Тувы Шолбан Кара-оол находится с рабочей командировкой в Москве, где запланирован ряд рабочих встреч в Правительстве РФ, министерствах и ведомствах. Основная задача – решение общих вопросов по подготовке к празднованию 100-летия единения Тувы и России в 2014 году. В частности, это касается вопросов финансирования ключевых строительных объектов республики. Напомним, на подготовку и проведение юбилейных мероприятий из федерального центра выделяется 1,2 миллиарда рублей дополнительных инвестиций.  

Подробнее...
27.03.2013 20:42 / Спорт
Дмитрий Миндиашвили поблагодарил Главу Тувы за достойного гражданина России – Опана Сата

На имя Главы Республики Тыва Шолбана Кара-оола поступила телеграмма от Почетного президента Федерации спортивной борьбы России, Почетного гражданина Красноярска Дмитрия Миндиашвили, в которой он поздравляет главу региона и жителей Тувы с успешным выступлением тувинского спортсмена Опана Сата на Чемпионате Европы по вольной борьбе: «Глубокоуважаемый Шолбан Валерьевич! Поздравляю Вас и весь братский тувинский народ с блестящей победой вашего земляка Сат Опана Владимировича – заслуженного мастера спорта России, ставшего в третий раз победителем, на проходящем в Тбилиси чемпионате Европы по вольной борьбе. Приношу лично Вам искреннюю благодарность за достойного гражданина России.  

Подробнее...
27.03.2013 19:06 / Культура
День театра  в Туве отмечают  премьерой спектакля «Ромео и Джульетта»
Национальный музыкально-драматический театр имени В. Кок-оола сегодня, 27 марта, пригласил жителей республики на официальную премьеру спектакля по пьесе Уильяма Шекспира «Ромео и Джульетта» в постановке Сюзанны Ооржак. Так тувинские служители Мельпомены решили отметить Международный день театра. Главных шекспировских героев играют молодые актеры: Ромео – недавний выпускник Восточно-Сибирской государственной академии культуры и искусств Уран-оол Стал-оол и выпускник Московского государственного института культуры и искусств Айдыс Чадамба; Джульетту – выпускница Санкт-Петербургской государственной академии театрального искусства Чечек Монгуш и воспитанница Восточно-Сибирской государственной академии культуры и искусств Аржаана Куулар.
Подробнее...
27.03.2013 18:12 / Экономика
Тува увеличила объем финансирования программы развития малого и среднего бизнеса

Сумма поддержки предпринимателей Тувы из республиканского бюджета в 2013 году возрастет с 62 млн. до 94 млн. рублей. Правительство республики ради поддержки бизнеса пошло на изменение принятых в прошлом году показателей бюджета и утвердило новые объемы финансирования региональной целевой программы «Развитие малого и среднего предпринимательства на 2013-2014 годы». Необходимость в пересмотре параметров РЦП возникла в связи с реализацией в республике губернаторского проекта «Одно село – один продукт». Стартовавший два месяца назад проект вызвал такую волну предпринимательской активности, что первоначально запланированных средств на субсидирование оказалось недостаточно.

Подробнее...
27.03.2013 15:49 / Муниципалитеты
Правительство Тувы  нацелено на устойчивое развитие сельских территорий

Экспертный совет при Правительстве Тувы одобрил проект республиканской целевой программы «Устойчивое развитие сельских территорий на 2014 – 2017 годы и на период до 2020 года». Общий объем финансирования РЦП прогнозируется в размере трех миллиардов рублей, включая 1,7 миллиарда средств республиканского и местных бюджетов, 872 миллиона рублей из федерального бюджета и 459 миллионов внебюджетных средств. 

Подробнее...
27.03.2013 13:54 / Транспорт
Тувинский пункт пропуска «Хандагайты» оборудуют для экспорта леса

В Туве планируют в 2013 году открыть экспорт древесины в Монголию и Китай. Для этого международный пункт пропуска «Хандагайты» на российско-монгольской границе будет оснащен необходимым технологическим оборудованием. Сегодня правительство республики утвердило изменения в региональную целевую программу «Развитие внешнеэкономических и межрегиональных связей», которыми увеличило объемы ее финансирования на 4,6 млн. рублей. Эти средства предполагается направить на приобретение погрузочно-разгрузочной техники для таможенного терминала, средств обеспечения кантовки и фиксации лесоматериалов, а также приборов идентификации качественных свойств древесины.

Подробнее...

Фоторепортажи



Парад в честь 76-ой годовщины Победы в Великой Отечественной войне в г. Кызыле, 09.05.2021.


В Туве прошел V Республиканский слет «Рабочие профессии ХХI века»


Глава Тувы пообщался в очередях с пенсионерами Тандинского района


Глава Тувы поздравил энергетиков с профессиональным праздником на торжественном собрании





 
Медээлер
RSS
11.06.2014
Маадырларга тураскаал-самбыра

Айыылдыг өрт үезинде амы-тынындан чарылган десант оолдарның аттарын бижээн тураскаал-самбыраның байырлыг ажыдыышкынын июнь 6-да Кызылга эрттирген. Аңаа ТР-ниң Чазааның төлээлери,  Бойдустуң халаптарын чайладыр албан чериниң ажылдакчылары болгаш школачылар база оолдарның ада-иелери, төрелдери сактыышкын езулалынга келген. 

2012 чылдың июнь 6-ның хүнүнде Бай-Тайганың Кара-Хөл сумузунуң девискээринге өөскээн өрт үезинде амы-тынындан чарылган десант оолдарның  өг-бүлелеринге моральдыг болгаш материалдыг дузаны Тываның Чазаа көргүскен. Төрээн чериниң делгемнерин өрттен камгалаар дээш чырык өртемчейден чарлып чоруткан маадырларывыс: Кызыл хоорайдан Радион Хуурак, Тожудан Андрей Шилин, Шагаан-Арыгдан Херел Кызыл-оол, Сергей Федотов, Николай Былев, Виктор Стремоусов, Николай Новиков, Владимир Кечил-оол, Борис Оюн оларның чырык ады кезээде уттундурбас болуп артар база оларның өг-бүлелери-биле кады демниг болур бис, оолдарның эрес-дидим чоруун үнелеп, кезээ-мөңгези-биле артар тураскаалды кылган – деп, Тываның Чазааның Даргазының оралакчызы Сергей Огнев чугаалаан соонда кажыыдалдың минутазын чарлады.

Улаштыр номчуур...
11.06.2014
Байырлыг чыскаал
Июнь 5-те Арат шөлүнге үрер хөгжүм оркестрлерниң байырлыг чыскаалы эрткен. Ону Тываның Чазааның үрер хөгжүм оркестриниң аъттарлыг артистери баштаан чыскаал Тиилелге комплекизиниң мөңге оттуг тураскаалының чанындан эгелээш, Кочетов кудумчузун таварааш, Арат шөлүнге уламчылаан. Аъттары-биле аай-дедир чоруп тургаш, үрер хөгжүмүн ойнаарга, чараш-даа, чоргааранчыг-даа. Арат шөлүнде 3 муң ажыг чыылган чоннуң диңмиттиг адыш часкаашкыны, «эр хейлер!», «чаражын!» дээн сөстери чаңгыланып турду. К. Дамдын аттыг уран чүүл лабораториязының уруглар оркестри. Ында 7-ден 15 харга чедир республиканың уран чүүл школазының, Чеди-Хөл, Өвүр, Чаа-Хөл кожууннарының болгаш Моолдан өөреникчилер киржип турар. Минусинск, Саяногорск, Красноярск, Абакан хоорайның үрер хөгжүм оркестрлериниң соонда, РФ-тиң Камгалал яамызының Төп шериг оркестри диңмиттиг адыш часкаашкыннарынга үдетпишаан, Арат шөлүнче кирип келди. Чыскаалдың киржикчилери шупту РФ-тиң Ыдык ырызын күүседирге, киржикчилерниң хей-аъдын улам көдүрген.
Улаштыр номчуур...
11.06.2014
Тиилекчилер илерээн

Июнь 6-да  18 шакта В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга «Азия төвүнде үрер хөгжүм» деп фестивальдың хаашкыны ооң киржикчилериниң каттышкан улуг концерти-биле доозулган.

Дөрт хүн үргүлчүлээн фестиваль хөйнүң кичээнгейин хаара тутканы чугаажок. /рер хөгжүмчүлер чүгле найысылал Кызылга эвес, а Каа-Хем кожууннуң Бүрен-Хем суурунга, Чөөн-Хемчик кожууннуң Чадаана хоорайга чедип, көрүкчүлерге солун концерттерин бараалгатканы уттундурбас болуушкун болган. Кызылчылар театрга үш кежээ, күрүне филармониязынга июнь 5-те хүнзедир коллективтерниң конкурска ойнаан  үрер хөгжүмүн магадап дыңнаан. Фестивальдың эгелекчизи, кол организатору ТР-ниң алдарлыг артизи, ТР-ниң Чазаа-ның үрер хөгжүм оркестриниң удуртукчузу Тимур Дулушка хөгжүмчүлер өөрүп четтиргенин илереткен.

Улаштыр номчуур...
11.06.2014
Шолбан Кара-оол биле Николай Подгузов сайгарып чугаалашкан

Чүс чылдың төлевилели

Тываның минерал-чиг-эт баазазын шиңгээдип алыры-биле чергелештир Кызыл—Курагино демир-орук тудуунуң инвестиция төлевилелин күүседири Тыва Республиканың Чазааның хөй кижи киржикчилиг хуралынга чугааның кол темазы болган, Аңаа РФ-тиң экономиктиг хөгжүлде сайыдының оралакчызы Николай Подгузов киришкен.Хуралды ажыдып тура, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол маңаа сайгарар кылдыр киирип турар айтырыг республиканың келир үезинге онза ужур-дузалыг, чүге дээрге демир-оруу аңаа езулуг-ла «амыдыралдың оруу» болур, моон соңгааргы социал-экономиктиг хөгжүлдеге чугула быра-дыр дээрзин демдеглээн. Хөй кижи киржикчилиг хуралга экономиктиг хөгжүлде сайыдының федералдыг күрүне программаларын болгаш төлевилелин харыылап турар оралакчызының киржип турары дээрге бо төлевилелдиң ниити чуртка улуг ужур-дузалыын, Россияның Чазааның шиитпирлериниң күү-селдези дээш туруштуг чоруун бадыткап турар.

Улаштыр номчуур...
11.06.2014
Ховар төөгүнү камгалаары-биле

«Хааннар шынаазы-2014»

Июнь 5-те Ээрбек суурдан ырак эвесте черге «Кызыл — Курагино» бүгү делегей чергелиг археологтуг лагерьниң 2014 чылда бирги ээлчээниң ажыдыышкыны болуп эрткен.Соок агаар-бойдус таарымча чок байдалды тургусса-даа, улуг-улуг майгыннар тиккен девискээрде байырланчыг аян-шинчи сиңниккен. Россияның болгаш делегейниң янзы-бүрү булуңнарындан келген оолдар, кыстар аай-дедир шуужуп, каткы-хөглүг чоруп турлар. Мындыг омак-сергек, чиик адак, бедик хей-аъттыг аныяктарга соок салгынныг, сериин агаар-даа кайын быражыр деп бодап ордум. Чем белеткээр майгында эвилең-ээлдек поварлар келген аалчыларга изиг шайны кудуп, ашкарып-чемгерип турар.Лагерьниң турар девискээриниң чаражын, чурумалдыын, таптыын!  Долгандыр бедик-сүрлүг тайгалар бүзээлээн, чаа ногаарарып келген оът-сиген, чүзүн-баазын чечектер черни хевистелдир шыпкан, улуг эвес-даа болза, шапкын хемчигеш шулурадыр    бадып  чыдар. Каас-чараш, арыг агаарлыг черге сонуургаар ажылын күүсетпишаан, дыштанып алырга, та кайы хире магалыг чүве.

Улаштыр номчуур...
11.06.2014
«Азия төвүнде үрер хөгжүм»

Мөөрей, мөөрей...

Июнь 4-те В.Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрынга «Азия төвүнде үрер хөгжүм» деп үрер хөгжүм оркестрлериниң 2 дугаар делегей чергелиг фестивалының байырлыг ажыдыышкыны болган.

Эң баштайгы ындыг фестиваль Тывага 2012 чылдың сентябрь айда ТР-ниң алдарлыг артизи Тимур Дулуштуң удуртканы Тыва Республиканың Чазааның үрер хөгжүм оркестриниң эгелээшкини-биле эрткен.Фестивальды РФ-тиң Культура яамызы болгаш ТР-ниң Чазаа деткээн. Делегейниң оркестрлер конференциязының болгаш марштаар оркестрлерниң азийжи чемпионадының президентизи Кенон Хуанг (Тайвань), Москваның крүнениң культура болгаш уран чүүл университединиң профессору, Россияның культуразының алдарлыг ажылдакчызы Анатолий Дудин, Риганың Язеп Витол аттыг хөгжүм академиязының профессору, үрер хөгжүмнүң Балтий ассоциациязының президентизи Янис Пуриньш олар бир дугаар делегей чергелиг үрер хөгжүм фестивалының хүндүлүг аалчылары болган. Ынчан беш коллектив чогаадыкчы мөөрейге киришкен.

Улаштыр номчуур...
11.06.2014
140 уругнуң аас - кежии

Школа назыны четпээн ажы-төлдү уруглар садтары-биле хандырарының айтырыы бүгү чуртта нарын болуп артпышаан.

Ынчалза-даа Россияның эрге-чагыргазының күжениишкиннери-биле чидиг байдалды чайладыр хемчеглер доктаамал чоруттунуп турар. Маңаа уруглар садтарының  оран-бажыңнарының  тудуглары улуг салдарны чедирер.Тыва Республикада база бо талазы-биле ажыл кидин түлүк. Чижээлээрге, Улуг-Хем кожууннуң Шагаан-Арыг хоорайда 140 олуттуг уруглар садының тудуу доостур   четкен.  Ында   амгы үеде ажыл-чорудулганы сонуур­гап четтивис. Тудуг девискээриниң мастери, «Тывастройинвест» КХН-ниң ажылдакчызы Гейбат Шава­гатовтуң чугаалап турары-биле алырга, уруглар садының бо тудуун 2013 чылдың ноябрь айда эгелээн.  Чүгле дөрт ханазы арткан, октаттынган тудугнуң девискээринден 400-500 куб хире бокту үндүр сөөрткен. Маңаа ажылдадыры-биле  тудугжулар, дашчылар, каңнакчылар, аар техниканың башкарыкчылары, электриктер дээш, ниитизи-биле 80 ажыг кижини хаара туткан. 

Улаштыр номчуур...
05.06.2014
Үрелиишкиннер чок, ажыглаарынга белен

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол  Россияның Камгалал яамызындан келген тускай техниканы болгаш дериг-херекселдерни республиканың организацияларында болгаш бүдүрүлгелеринде канчаар ажыглап турарын хынап көрген.

Тываның Баштыңы хамыкты мурнай ХК болгаш ОБ агентилелинге барган. Тускай техниканы шыгжап кадагалаан соонда ажылдаар шынарын хынаарын база ону ажылдадырын техниканы алган кижи бүрүзүнге бүдүн чартык ай бурунгаар даандырган дээрзин сагындыраал. Агентилелдиң директору Шолбан-оол Чанзан машина болгаш дериг-херексел бүрүзү ажылдап турар, ону үүрмек септелге соонда ажыг-лап болур деп чугаалаан. Шолбан Кара-оолдуң негелдезин езугаар чыскаап тургус-кан техникадан агентилелдиң төлээлери ППУ-1600 деп парогенератор-биле, агаар чылыдар УМП-400 деп херексел-биле ону таныштырган. Оларны ЧКА-ның объектилеринге үрелиишкин үнер болза, дарый ажыглап болур. Ол ышкаш КамАЗ шассизинге салыр дизельдиг электростанцияны, дугуйлар кырында септелге мастерскаязын, генераторларны, орукка ап чоруур кухняны, хлеб быжырар херекселди көргүскен.

Улаштыр номчуур...
05.06.2014
Бүрен-Хемде хөгжүм байырлалы

Чайның башкы айы июнь 2-де Россияның Камгалал яамызының Төп шериг оркестриниң хөгжүмчүлери Тывага ужуп чедип келген хүнүнде-ле баштайгы оюнун бүрен-хемчилерге көргүскен.  Суурнуң чурттакчылары оларны чылыы-биле уткуп ап, бичии республикавыска аалдап келгенинге өөрээн сеткилин илереткен.

ТР-ниң Баштыңы-Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак делегейни эргээн бо оркестрниң ат-алдары, шаңнал-макталдары-даа эңмежок-тур деп суурнуң чурттакчыларынга таныштырган. «Россияның ырак-узак хоорайларын эргий кезээш, ам каас-чараш Тывада чедип келдивис» — деп, аалчылар өөрүп чугаалап турду. Суурнуң стадионун долдур олурупкан көрүкчүлерге баштайгы көргүзүгнү ТР-ниң Чазаа-ның үрер хөгжүм оркестриниң артистери аъттарлыг бараалгатты. Аъттары-биле  аай-дедир чоруп тургаш, үрер хөгжүмүн ойнап, аңгы-аңгы аялгаларны күүседирге, чараш деп чүвезин!  Кижи бүрүзү оларны магадаан. «Аъттарының өөренгенин, шимээн-даашка-даа тоовас» — дижип, көрүкчүлер аразында магадап ордулар. Каа-Хем кожууннуң чылгычызы Геннадий Монгуш Тываның культуразының ажыл-чорудулгазын деткип, үрер хөгжүм оркестринге  аъттарын белеткеп бергенин демдеглевес аргажок.

Улаштыр номчуур...
04.06.2014
Шүүргедээн эзир куш дег, сүрлүг чоргаар мөгелерни…

Бүгү-делегейниң Уруглар хүнүнде тыва хүрешти  5 хардан 16 харга чедир оолдар аразынга эрттирери чаңчыл болган. Бо чылын XI дугаар эртип турар хүреш оюнунга республиканың ырак-чоок булуңнарындан 1200 мөге оол күжүн шенешкен. Найысылалдың Сүбедей, Ярыгин спорт комплекстеринге болгаш Херел спорт залынга бичии, элээди өзүп орар мөгелерниң хүрежин көөр дээн мөгейикчилер хөйү-биле чыглып келген.

5-6 харлыг мөгелерниң аразында ыглажып-даа, ачыр-дачыр эрзиг кылдыр тутчуп-даа турарлары бар. Эр кижи дидим болгаш күштүг болур дээрзин бадыткап, 128 мөгениң аразындан Чаа-Хөлдүң мөгези Начын Шактар шүглүп үнген. Yжүүрлешкен мөге — Улуг-Хемден Шойдуң Дугур-Сүрен болган база үшкү, дөрткү черлерни Кызыл хоорайдан Айлун Ооржак биле Алдын-Херел  Монгуш ээлээннер.

Улаштыр номчуур...
04.06.2014
Хөй-ниитичи, үлегерлиг адаларны шаңнаан

Эр мөзү-бүдүш

Чоокта чаа ТР-ниң Хөй-ниити палатазы Чөөн-Хемчик кожууннуң Чыраа-Бажы суурга “Тыва эр кижиниң хажыттынмас дүрүмүнүң” амыдыралда боттандырылгазын хынап, ээлчеглиг үнүүшкүннү кылган. ТР-ниң Хөй-ниити палатазының даргазы Хонук-оол Монгуш Чыраа-Бажы ортумак школазының оолдары-биле ужуражып, оларга чагыг-сүмезин берген: “Тыва эр кижиниң хажыттынмас дүрүмүнүң” 9-ку  пунктузун, эр кижи  төрүттүнүп кээрге-ле, сагып эгелээри чугула. Школаны чедиишкинниг дооскаш, дээди эртемни чедип алгаш, күрүнениң төлептиг хамаатылары, ада-иеңерниң чоргааралы болуңар. Арагалаар, таакпылаар, кара чашпан тыртар багай чаңчылдарже сундулавайн, ада-өгбелерниң езу-чаңчылдарын сагып, кезээде спорт-биле холбаалыг, эвилең-ээлдек, улугну — улуг, бичиини — бичии деп хүндүлеп чоруңар. Мурнуңарга салып алган сорулгаларыңарны дериңер төп тургаш, эчизинге чедирер кылдыр чаңчыгыңар” – деп, ол чагаан.

Улаштыр номчуур...
29.05.2014
Кызылга кызыгааржылар Хүнүн демдеглээн

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Кызыгааржы хүнүн демдеглээринге болгаш Россияның Айыыл чок чорук албанының Тыва Республикада Кызыгаар эргелелиниң 90 чылынга тураскааткан байырлыг митингиге киришкен. 

Регионнуң удуртукчузу чыылганнарга  байыр чедирген: «Хүндүлүг шериг албанныглар болгаш кызыгаар шериглериниң хоочуннары! Профессионал байырлалыңар—Кызыгааржы хүнү-биле болгаш Россияның Айыыл чок чорук албанының Тыва Республикада Кызыгаар эргелелиниң 90 чылы-биле силерге байыр чедирип тур мен! Ада-чуртун камгалаары, дүне-даа, хүндүс-даа ооң кызыгаарын хайгаараары--шаг-төөгүден бээр айыылдыг болгаш харыысалгалыг албан-дыр, ол хүлээлге кызыгааржыларга онаашкан. Дайын болурга-ла, дайзынның баштайгы согуунга кызыгааржылар таваржыр, чүге дээрге ында эң эрес-дидим солдаттар болгаш офицерлер албан эрттирип турар.

Улаштыр номчуур...
29.05.2014
Чагытай хөлде чаа балыктар

Тывавыстың база бир чоргааралы Чагытай хөлүвүсче сөөлгү үеде кичээнгейивис эреңгей апарган. Бо ыдыктыг хөлдү күчүлүг Чиңгис-Хаанның уйнуу Чагытайның адынга дөмейлештир адааны анаа эвес. Ында бир-ле тывызыксыг чажыт бар дээрзинге ада-өгбевис бүзүреп чораан. Ооң мурнунда Чагытай хөлге балык-байлаң аажок элбек, ол чоок-кавының аалдарын шуптузун тоттуруп турган дээр болза, чазыг болбас. 

Амгы үеде хөлдүң бодунуң балыктары барык артпаан. Чоокку чылдарда хөлдү камгалаары-биле ынаар киир салып турган шортан балыктарның байлаңнары нептерээн. Ол ышкаш лещ деп балык көвүдей берген. Бо балык өске эки балыктарның өзүп көвүдээринге орук бербейн, оларның үүргенезин шуптузун чип кааптар. Лещти чылдың-на он-он тонна чедир тудуп, балыктап турзажок, ол кончуг дүрген көвүдээр болганындан хөлде ам-даа чүс-чүс тонна хире бар болуп турар.

Улаштыр номчуур...
29.05.2014
Yрер хөгжүм байырлалы

Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга тураскааткан «Азия төвүнде фанфарлар» деп үрер хөгжүм оркестрлериниң 2-ги делегей чергелиг фестиваль-конкурузунга белеткел ажылдары дооступ турар. 

Тыва Республиканың Чазааның үрер хөгжүм оркестриниң эгелээшкини-биле  2012 чылдың сентябрьда 1 дугаар делегей чергелиг мындыг фестиваль-конкурс РФ-тиң Культура яамызының болгаш Тыва Республиканың Чазааның деткимчези-биле эрткен. Ынчан хүндүлүг аалчыларның аразында делегейниң оркестрлер конференциязының база марштаар оркестрлерниң Азия чемпионадының президентизи Кенонг Хуангтың (Тайвань) кээп чорааны төөгүлүг, уттундурбас болуушкун болган.Yрер хөгжүм оркестрлериниң 2-ги делегей фестиваль-конкурузунуң тургузукчулары – Москваның культура болгаш уран чүүл университеди, Россияның Камгалал яамызының Төп шериг оркестри болгаш ТР-ниң Чазаа.

Улаштыр номчуур...
29.05.2014
Ада-өгбе салгаан ажыл-иштиг

Барыын-Хемчик кожууннуң Эрги-Барлык сумузунуң аныяк малчыннары Адыгжы биле Сайзана Сааялар көдээ мал ажыл-агыйын 2008 чылдан эгелээш, мал-маганын бо хүнге чедир онча-менди тудуп чоруур. Олар ада-өгбезиниң мал-биле холбашкан ажыл-ижин уламчылап, салгал дамчаан аныяк малчыннарга хамааржыр. 

Аныяктарның чайлаа — тус черниң Улуг-Хову деп черинде, а кыштаа — Берт-Дагда. Аныяк өг-бүле бир кыстыг, бир оолдуг. Өгнүң херээжен ээзиниң дооскан мергежили — фермер-зоотехник, а эр ээзиниң – диш эмчизи. Аныяктар өг-бүле туткаш-ла, ада-иезинге дузалажып чоруй, мал-маган ажыл-агыйын улаштыр туда берген. Чаа-ла 30 хар чедип турар аныяк малчыннар кыш-чай дивес, дыштаныр олут чок, даң адар, дүн дүжер ажыл-агый үзүлбес ижинге бердинген.

Улаштыр номчуур...