Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
18 июля, четверг
10.00 День заезда участников праздника животноводов «Наадым-2024», размещение в Юрточном городке в местечке Тос-Булак. «Юрточный городок» в м. Тос-Булак.
11.00 Чемпионат Республики Тыва по стрельбе из тувинского традиционного лука «Тыва ча адар оюн: баг адар хевири» среди мужчин и «Тыва ча адар оюн: борбаанды адар хевири» среди женщин. «Юрточный городок» в м. Тос-Булак.
Подробнее...
Новости
04.01.2015 13:04 / Безопасность
В Правительстве Тувы состоялось заседание по вопросам предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций и обеспечения пожарной безопасности на территории республики.
Отдельно обсудили ситуацию с бытовыми пожарами. Начальник Главного управления МЧС России по Республике Тыва Андрей Назаров проинформировал, что с 1 по 2 января пожарно-спасательными подразделениями совершено 16 выездов, произошло 6 пожаров и 2 возгорания. Во всех случаях пожар причинил серьезный материальный ущерб. Причины происшествий устанавливаются, но версии указывают на человеческий фактор.
Усиленная работа пожарных инспекторов позволила не допустить возникновения происшествий на социальных объектах и в местах массового пребывания людей.
Подробнее...
03.01.2015 21:15 / Спорт
УСК «Субедей», Спорткомплекс им. И. Ярыгина и Плавательный бассейн Тувинского госуниверситета в январские выходные работают в усиленном режиме. «Услуги спортивных учреждений очень востребованы, что не может не радовать, - считает вице-премьер Анатолий Дамба-Хуурак. – В новогоднюю ночь только в спорткомплексе «Субедей» все помещения были заняты до отказа. С 31 декабря на 1 января в ледовый зал пришло больше 400 человек, в детском центре развлекались около сорока ребятишек, в тренажерном зале свободных мест просто не было. Кроме «Субедея» в усиленном режиме работает и спорткомплекс им. Ивана Ярыгина. Открыты двери плавательного бассейна госуниверситета. Посещаемость крайне высокая. Мы видим, что наши земляки – большие молодцы. Активный, здоровый образ жизни становится для нас нормой».
Работа спорткомплексов Кызыла в выходные дни
Подробнее...
03.01.2015 21:01 / Происшествия
По данным Красноярского научно-исследовательского института геологии и минерального сырья сегодня, 3 января в 11.18 (мск) было зарегистрировано сейсмическое событие на территории Пий-Хемского района Республики Тыва, 35 км северо-западнее от города Кызыл, магнитудой 3,2 . По оперативным данным жертв и разрушений нет. Для проведения обследование выехала ОГ ЦУКС по г.Кызылу, ПЧ-11 по охране Пий-Хемского района.
Подробнее...
03.01.2015 11:30 / Мероприятия
В Туве обсудили возможности создания общих тувинско-монгольских туристических продуктов. В совещании, организованном Министерством культуры РТ по поручению Главы республики Шолбана Кара-оола, приняли участие представители Министерства экономики РТ, Тувинской таможни и туристических агентств.
Тува, как было отмечено на совещании, традиционно поддерживает добрососедские дружественные взаимоотношения с соседней Монголией. Взаимовыгодные партнерские связи налажены на межрегиональном и приграничном уровнях, современные формы приобретает торгово-экономическое и культурное сотрудничество. Так, ежегодно проводятся мероприятия международного значения и обмены делегациями для участия в фестивалях, научно-практических конференциях и симпозиумах.
Подробнее...
01.01.2015 21:36 / Общество
Первой в 2015 году в Туве на свет появилась девочка. Она родилась в Перинатальном центре республики в 00.07 часов. Принимавшие роды врачи прозвали ее «агентом 007» и поздравили маму, 36-летнюю Нонну не только с легкими родами и здоровым младенцем, но и с наступившим 2015 годом! Глава Тувы Шолбан Кара-оол 1 января уже навестил первенца с подарками и сертификатом на место в детском саду. Поднимаясь на третий этаж в палату, глава республики рассказал, что его старшая дочь родилась 31 декабря, когда до наступления нового года оставалось всего десять минут. «Так вот день рождения дочери всегда в новогодней суете проходит», - улыбаясь, рассказывает Глава Тувы. Пока шли к палате, главный врач Перинатального центра Шолбан Хопуя успел рассказать, что роды в новогоднюю ночь прошли благополучно.
Подробнее...
01.01.2015 20:42 / Общество
Поздравив участников встречи, ставшей уже традиционной, с наступающим Новым годом Шолбан Кара-оол вкратце рассказал ветеранам об итогах юбилейного для Тувы 2014 года и поделился с ними планами Правительства республики на предстоящий год.
2015 год, отметил Глава республики, потребует от страны, от каждого из нас мобилизации усилий для преодоления тех трудностей, которые сложились из-за попыток Запада навязать России неприемлемые для нее условия. Кризисная ситуация создает определенные трудности, но она открывает и новые возможности для роста и развития. Нужно научиться жить по средствам, более эффективно использовать имеющиеся ресурсы. Несмотря ни на какие сложности, в республике, заверил ветеранов Шолбан Кара-оол, будет продолжена реализация намеченных планов и программ.
Подробнее...
31.12.2014 18:01 / Праздники
Дорогие мои земляки! Жители многонациональной Тувы! Позвольте от всей души поздравить всех вас с наступающим Новым годом!
Уходящий от нас 2014 год уже занял особое место в истории республики. Для каждого из нас он прошел под знаком 100-летия единения Тувы и России.
Три года подготовки к юбилейным торжествам наполнили нашу жизнь особым, глубоким содержанием. Юбилей всколыхнул самые лучшие качества наших земляков, прочнее сцементировал все поколения Тувы, предоставив им возможность соприкоснуться с живой историей родной республики. Присутствие на наших торжествах многочисленных гостей, и прежде всего, Президента России, заставило нас с особой остротой почувствовать свою причастность к жизни великой страны, которая очень высоко ценит вклад молодой республики в общую историческую летопись Отечества.
Главный духовный итог нашего юбилея – его высочайший объединительный заряд.
Подробнее...
31.12.2014 10:48 / Общество
Обращаясь с приветственным словом к участникам торжественной церемонии, состоявшейся в зале заседаний Правительства РТ, Шолбан Кара-оол сказал: «Я очень рад приветствовать вас, дорогие земляки! Для меня всегда особую радость доставляет чествовать в этом зале лучших из лучших людей республики. Церемония награждения всегда отмечена особой торжественностью. Но сегодня у нас с вами – двойная радость, так как мы встречаемся накануне самого любимого праздника россиян – Нового года. Мы подводим итоги, и, безусловно, ваши достижения, ваши победы и ваши успехи ярко отражают общие достижения уходящего года.
Мы провожаем в историю 2014 год. Он был особенным и для страны, и для нашей республики. Блистательная победа олимпийской и паралимпийской сборных России на зимних играх в Сочи как никогда пробудила в каждом из нас дух патриотизма.
Подробнее...
31.12.2014 10:37 / Прочее
По данным Красноярского научно-исследовательского института геологии и минерального сырья, 30 декабря на территории Эрзинского района Республики Тыва было зарегистрировано сейсмическое событие. Оно произошло в 96 км юго-восточнее от села Эрзин, его магнитуда - 3,7, интенсивность в эпицентре - около 4 баллов по шкале МСК-64. По оперативным данным, жертв и разрушений нет, сообщает пресс-служба ГУ МЧС России по Республике Тыва.
Подробнее...
30.12.2014 19:10 / Общество
Формат торжества, состоявшегося 29 декабря, остался прежним, как и в предыдущие годы, – на нем чествовали лучших представителей из самых разных областей жизни региона, для которых уходящий год был отмечен особыми успехами, победами и достижениями. Гостями бала стали более 500 человек – «весь цвет республики», как выразился Шолбан Кара-оол в своем обращении.
Героями года в области культуры и искусства названы, в частности, скульптор, преподаватель республиканской школы искусств Арат Бегзи, чьими скульптурами в 2014 году был украшен Кызыл. Сразу несколько выдающихся музыкантов Тувы получили награды от Главы республики - художественный руководитель, главный дирижер Духового оркестра Правительства РТ Тимур Дулуш, лауреат Всероссийских конкурсов и международного конкурса среди пианистов стран Азии, пианист Александра Пирлей, участница Тувинского национального оркестра Байлак Монгуш, которая сегодня не имеет себе равных в мире по искусству игры на ударных инструментах, композитор и аранжировщик Буян-Маадыр Тулуш, благодаря сочинениям которого тувинские артисты имели успех на концертных площадках России и зарубежья.
Подробнее...
Фоторепортажи
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
21.12.2023
14.12.2023
11.12.2023
09.12.2023
08.12.2023
08.12.2023
Медээлер
07.08.2014
Тываның Десантчылар эвилелиниң хүндүлүг кежигүннери!
Силерге болгаш силерниң өмүнээңерден десант шериинге албан эрттирери-биле холбашкан бүгү кижилерге Россияның эң чырык болгаш улуг ужур-дузалыг шериг байырлалы — Агаар-шериг десантчыларының хүнү-биле байыр чедирип тур мен!
Агаар-шериг десантызының шериглери — Россияның Чепсектиг Күштериниң эң кол кезээ, ооң күчүзүнүң болгаш дайынчы арга-шинээниң, чурттуң камгалакчыларының эрес-дидиминиң болгаш бедик мергежилдииниң демдээ болуп турар. Ак-көк өңнүг беретка кедери — маадырлыг чорук болгаш алдар дугайында бодап чоруур дыка хөй оолдарның ыдыктыг күзели. Бистиң Төрээн чуртувустуң эрге-ажыктарын мурнуку одуругга эрес-дидим камгалап тургаш, десантчы шериглер аныяктарның сонуургалын болгаш улуг назылыгларның хүндүткелин чаалап алганнар. «Чалгынныг чадаг шеригниң» чаныш-сыныш чок, маадырлыг болгаш эрес-дидим чоруун Ада-чурттуң Улуг дайынының чылдарында дүшкүүрлүг болгаш кара сеткилдиг дайзын бодунуң карактары-биле көрген. Тайбың хүннерде десантчы дайынчылар боттарының албан-хүлээлгезин төлептиг күүседип, делегей терроризминге болгаш политиктиг дээрбечи чорукка эртери болдунмас камгалал болуп турар.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Тыва АССР-ниңалдарлыг тудугжузу, Россияның «Монтажспецстрой»-нуң Хүндүткелдиг монтажниги, Күш-ажылдың Кызыл Тук болгаш Улустарның найыралы, Тыва Республика Ордени орденнерниң эдилекчизи Аркадий Поручникке август 1-де ооң 80 харлааны-биле байыр чедирген.
«Хүндүлүг Аркадий Прокопьевич! Силерниң чуртталгаңарда онзагай болуушкун – төрүттүнген хүнүңерден бээр 80 харлааныңар-биле чүрээмниң ханызындан изиг байыр чедирерин чөпшээреп көрүңер! Бодуңарның 60 чыл бүгү күш-ажылчы чуртталгаңарны ынак ажылыңар – монтажниктиң мергежилинге, шеригге техниктиг монтаж батальонунга албан-хүлээлге эрттиргениңерден бээр тураскааттыңар. Тывага экономиканың болгаш социал адырның улуг хемчээлдиг тудугларын тудуп эгелээни-биле Силерни, бедик мергежилдиг специалисти, Кызылче монтажниктер коллективин тургузары-биле чоруткан. Силерниң туда удуртулгаңар-биле тудуг индустриязының болгаш коммунал ажыл-агыйның, аъш-чем болгаш чиик үлетпүрнүң, эвилел чергелиг «Тыва даг-дүгү» биле «Тывакобальт» комбинаттарынга, спорт тудугларынга, Национал музейге болгаш өске-даа тудугларга нарын технологтуг дериг-херекселдерни тургузуп турган. Чаңгыс сөс-биле чугаалаарга, Силерниң киржилгеңер чокта ажыглалга кирген бүдүрүлгени республикадан тывары берге.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Тере-Хөл кожууннуң Кунгуртуг суурга чаңчыл болган, чылдың эртер көдээ ажыл-агыйның малчыннар байырлалы «Наадым-2014» суурнуң «Заречная» стадионунга бедик деңнелге эрткен.
Суурнуң чону, сумулар Эми, Шынаа, Каргы, Балыктыгдан чалаттырган төлээлер, малчыннар база Улуг-Хем, Өвүр, Эрзинден аалчылар, спортчулар, аът салыкчылары, мөгелер кээп киришкен. Наадымга кожууннуң Шынаа сумузу ийи өгнү тиккен. Байырлыг ажыдыышкынны кожууннуң чагырга даргазы Андрей Александрович Салчак ажыткаш, кожууннуң алдарлыг малчыннарынга байыр чедирип, ажыл-ижинге чедиишкиннерни, быжыг кадыкшылды күзевишаан, шаңналдарны тывыскан. Тере-Хөл кожууннуң чагыргазы «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг сарлыкчызы — 2014» хүндүлүг атты Адыя Андреевич Кызылга, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг хойжузу – 2014» атты Белекмаа Ивановна Артынага, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг чылгычызы — 2014» атты Айдыс Най-оолович Найданга, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг малчыны» Ирина Ивановна Банданга, Орлан Иванович Найданга тывыскан.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Арга-арыгже кирерин кызыгаарлаары-биле Тывада 218 кижиден өртке удур 43 таңныыл черлери тургустунган.
Республиканың «Авиаарга-арыг камгалалы» КАА-ның медээзи-биле, республиканың девискээринге 17 арга-арыг өрттери демдеглеттинген. Ниити шөлү – 2451,2 гектар, ол өрттерниң дөртү улуг хемчээлдиг. Арга-арыг өрт айыылының эгелээн үезинден бээр Тывада ниитизи-биле 133 арга өрттери бүрүткеттинген. Ниити шөлү – 7851,51 гектар. Тываның күрүне арга ажыл-агый комитединиң медээлеп турары-биле алырга, эрткен чылдың ол-ла үези-биле деңнээрге, демдеглеттинген өрт саны 12 азы 10 хуу өскен. Өрттүң 60 хуудан эвээш эвес кезии, оларның иштинде хыналда чок хову шөлдерде өрттер кижилерниң хайындан болуп турар. База ол ышкаш өрттүң элээн хөй кезии диңмирээшкин-кызаңнаашкындан хып үнүп турар.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Чеди-хөлчүлер малчыннарының ажыл-ижин түңнеп, Наадым байырлалын Сайлыг сумузунуң көктүг-шыктыг стадионунга эрттирген.
Бо удаада оларның байырлалы мурнуку чылдардан ылгалдыг болуп, кызылчылар хоорай хүнүн малчыннар-биле кады демниг демдеглээннер. Кызылчылар биле чеди-хөлчүлерниң кады ажылдажылгазы ол хүнден эгелээн. Долгандыр ногаан, шыргай арга-эзимниг бедик даглар бүзээлээн суурнуң стадионун каас-шиник кылдыр дерип каанын көрүптерге-ле, езулуг байырлал шинчилиг. Докулчак ак кидис өглер, сумулардан келген аалчыларның чаглактаныр майгыннары база ында-мында шаараңнашкан улуг-бичии, аът-хөлдүг улус-ла хөй. Кымыскаяктар өөнге дөмейи аажок. Наадымның киржикчилериниң чыскаалы. Ооң бажында дерип каан аъттарлыг, тыва хептерлиг аът мунукчулары баштап алган. Оларның соонда кожууннуң депутаттары, Сайлыг, Хендерге, Элегес, Хөлчүк, Чал-Кежиг сумуларының көдээ ишчилери, Хову-Аксының албан черлери болгаш Кызыл хоорайның мэриязының ажылдакчылары чыскаалыпкан. Элегестиң муңчу малчыны Вячеслав Маскыр байырлалдың тугун көдүрдү.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
80 харлаар юбилейинге
Тываның көскү күрүне болгаш партия ажылдакчызы, 1973-1991 чылдарда Совет Эвилелиниң Коммунистиг партиязының Тыва область комитединиң бирги секретарынга ажылдап чораан, республиканың хөй-ниити амыдыралынга бодунуң ханы угаан-сарыылы, арга-дуржулгазы-биле улуг салдарлыг политик Григорий Чоодуевич Ширшин бо чылдың август 5-те 80 харлаар.
Ол Эрзин кожууннуң Нарын сумузунуң малчын арат өг-бүлезинге төрүттүнген. Бодунуң күш-ажылчы амыдыралын улус судунуң секретары бооп эгелээн. Комсомолдуң район комитединиң организастыг килдизиниң эргелекчизинге ажылдап турган. Шериг албан-хүлээлгезин эрттиргеш, ийи чыл дургузунда Мөренниң ортумак школазынга башкылаан. Комсомолдуң Эрзин район комитединиң ийиги, ооң соонда бирги секретары, комсомолдуң Кызыл хоорай комитединиң бирги секретары, ВЛКСМ-ниң Тыва область комитединиң ийиги, ооң соонда бирги секретары албан-дужаалдарга 1957-1967 чылдарда ажылдаан.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Тывага июнь 1-де делегейниң бирги скульптура шуулганының киржикчилериниң белеткеп кылганы элээн каш чаа скульптуралары сентябрьда Тываның чаарттынган найысылалын каастай бээр.
Тыва уран-шеверлер Москвадан, Красноярскиден, Моолдан болгаш Киргизиядан келген коллегалары-биле кады бир ай ажыг үениң дургузунда маны-даштан кижилерниң, мал-маганның дүрзү-хевирлерин чонуп кылып турарлар. Ол кылыглар тыва черге көшкүн чоннуң амыдыралын долузу-биле көргүзер.
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол оларның ажылдап турары шөлчүгежинге чораан. Республика удуртукчузунуң кичээнгейи дээш скульпторлар өөрээн болгаш боттарының ажылының дугайында улуг сеткил-ханыышкын-биле чугаалап турганнар. Хевир-дүрзүлерниң онзагайын өөрүнден дыңнаанын Чазак Даргазы чугаалаан болгаш оларның авторлары-биле таныжып алыр сорулгалыын, дүрзүлерни каяа тургузарын оларның-биле сүмележир күзелдиин дыңнаткан.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Төп шериг округунуң командылакчызы генерал-полковник Владимир Зарудницкий ажыл-албан аайы-биле Тывага кээп чорааш, курлавырда майор Шолбан Кара-оолга курлавырда подполковник шериг атты тывыскан.
Тываның Баштыңынга шериг эргени тыпсырының езулалы Кызылдың аэропортка Төп шериг округунуң бедик албан-дужаалдыг офицерлериниң киржилгези-биле эрткен. «Россияга бараан бооп тур мен!» деп сөстер-биле чаа погоннарны хүлээп алгаш: «Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдези-биле чергелештир чурттуң камгалалын күштелдирер дээш, ам-даа хөй чүүлдерни кылыр бис» — деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Тываның Баштыңы өзүлдениң чаа базымнарынга даянгаш, Ак-Довурак хоорайның сайзыралының планын ажылдап кылыр сорулганы салган.
Чайгы үеде республиканың бүгү кожууннарын эргип кезиири, тус чер эрге-чагыргаларының канчаар ажылдап турарын көөрү Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга чаңчыл апарган. Ол аңаа хоочуннар-биле, башкылар-биле, малчыннар-биле ужуражылга база эрттирип турар. Республиканың федералдыг эрге-байдалдыг апарган юбилейлиг байырлалдарын муниципалдыг тургузуглар кандыг чедиишкиннер-биле уткуп турары чугула апарган. Июль 20-де Барыын-Хемчик кожууннуң чурттакчылары-биле ужурашкан соонда, Шолбан Кара-оол тургустунганындан бээр 50 харлаан Ак-Довурак хоорайга барбас аргажок болган, ону чон Тываның ийиги найысылалы деп санап турар. Ак-Довурак ажыл-ишчи кижилерниң хоорайы болуп турган-даа, болуп-даа турар, оон бедик мергежилдиг кижилер, сураглыг удуртукчулар, инженерлер, орук ажылдакчылары, коммуналчылар үнгүлээн дээрзин ол демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Төп шериг округунуң командылакчызы генерал-майор Владимир Зарудницкий биле Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң ажылчын ужуражыышкыны болуп эрткен.
«Кызыл» аэропортту болгаш ооң техниктиг комплекизин хамааты болгаш шериг сорулгаларга ажыглаарының дугайында Россияның камгалал сайыды Сергей Шойгунуң шиитпирин күүседириниң дугайында олар чугаалашкан. Аэропортка шериг комендатураны тургузарын Шолбан Кара-оол Төп шериг округунуң командылакчызынга саналдааш, бо айтырыгның бажың-балгат талазын шиитпирлээриниң аргазы аэропорта бар деп чугаалаан. Шеригже мобилизация төвүнүң тудуунуң айтырыгларын база олар сайгарып чугаалашкан. Бо төп 17 гектар черге туттунар улуг тудуг. Аңаа шериг комиссариадындан аңгыда шеригже келдиртиишкин пунктузу, столовая, спорт залы дээш шериг назыны четкен оолдарны шеригже келдиртиринге болгаш чорударынга эргежок чугула байдал бар боор. Бо чугула объектини 2015 чылда ажыглалга киирерин планнаан. Генерал-полковник Владимир Зарудницкий мобилизация төвүнүң төлевилели-биле таныжып көргеш, аңаа чорудар тудуг ажылдарының хемчээлин болгаш хуусаазын айыткан тодаргай графикти чоокку үеде көргүзерин негээн. Амгы үеде бо төптүң таваан салырының белеткел ажылдары чоруп турар.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
«Тыва – арыг-силигниң девискээри»
Долгандыр бедик арт-сын, шыргай арга-эзим. Мында ыржым болгаш шыпшың-дыр. Оът-сиген, тайга чечектери хөлбеңнедир үнүп келген, чаражы аажок. Арт кырынга үнүп келгеш, эскереримге, арыг-силиг, агаарның чыды үнүшсүг, шыксыг, тайгазыг. Чылдың чайгы эргилдезинде бойдус амырап, оттуп келген-даа ышкаш. Көктүг-шыктыг одар-белчиирлиг, хөлбеңнээн оът-сигенниг Хөндергей арт сыны бо-ла болгай!
Өскен-төрээн Өвүрүмче чанарда, ыяап-ла бо артты таварып эртер мен. Улуг тайга-сынга аъш-чемниң дээжизин чажып, өргүүр дээш, машинадан дүжерге-ле,
«Өөрзүрек чоннуг,
Өзүген малдыг,
Өңгүр, каас бойдустуг
Өвүр кожуунче моорлаңар!»
— деп, чечен-мергени-биле шүлүктей бижээн самбыра көстүп кээр.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Таңды-Ууланың сыннарында улуг төгерик көрүнчүкке дөмей Хадың хөл чаттыла берген чыдар. Шаг шаандан тура тывалар ону Алгый деп адаар чораан. Ол чоок-кавыда Дус-Хөл биле Каък-Хөлден Алгый хөл делгем, калбаа-биле улгадып чыдар боорга, ону ынчаар адаан. А Хадың деп тывызык ат бедик Таңды сынының эдээн дургаар аккан кылаң кара суглуг бичии хемчигештен укталган. Хемниң суу ол хөлче агып кирген. Ооң унун дургаар хадың ыяштар өзүп, каастап турар. Ынчангаш хем-даа, хөл-даа, бичии сууржугаш-даа чаңгыс Хадың деп аттыг. Хөлдүң чөөн-мурнуу эриктеринде узун, сырый хыыргыыш үнген. Ооң суу ындыг кончуг терең эвес, элезинниг, чымчак довурактыг. Хадың хөлдүң суу Дус-Хөлден дузу эвээш болгаш эштиринге таарымчалыг.
Бо хөл — улуг, бичии чоннуң чайгы үеде эң-не ынак дыштаныр чери. Чоокта чаа июнь айда ТР-ниң Культура яамызының ажылдакчылары Хадың хөлде турисчи баазаны тургускан. Кайы ырактан-на Хадыңның чөөн талазында бичежек, шевергин чаа бажыңнарны эскерип болур. Бо бүгү каракка кандыг-ла бир кайгамчык хуулгаазын тоолда ышкаш сагындырар.
Улаштыр номчуур...
06.08.2014
Июль 24-те Yндезин тыва культура төвүнге «Тувинская правда» солуннуң 90 чыл оюнга тураскааткан байырлал болуп эрткен.
Аңаа редакцияның журналистери, ажылдакчылары, бижикчилери, номчукчулары болгаш массалыг информация чепсектериниң ажылдакчылары – коллегалары, чалаткан аалчылар киришкен. Фойеже кирип кээрге-ле, коридорнуң ортузунда делгээн хана-солуннар хамыктың кичээнгейин хаара тудуптар. Ында редакцияның аңгы-аңгы чылдарда ажыл-амыдыралын, хоочун база аныяк солунчуларны оон көрүп, сонуургадывыс. Бай төөгүлүг солун-дур. Хурал эгелээр бетинде улус-чон залга олуттарны ээлептери билек, экранга бижиткен кино-чурук дамчыштыр «Тувинканың» аңгы-аңгы чылдарда ажылдап чораан журналистериниң чугаазын дыңнадывыс.
Улаштыр номчуур...
06.08.2014
«Сибирь – идегелдиң девискээри» шуулганынга келген журналистер Тываның сайгарлыкчы бүдүрүкчүлериниң Арат шөлүнге делгээн барааннарын база сонуургаан. Ук делгелге үезинде болган конференцияга республикада чарлаттынган губернатор төлевилели «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» дугайында Тываның Чазааның Даргазының оралакчызы Сергей Огнев кысказы-биле таныштырган: «Тыва боттарының бүдүрген барааннарын республикадан дашкаар сайгарып ап турар. Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелин ажылдап кылган. Ажылгыр, кызымак сайгарлыкчылар боттарының барааннарын бүдүрери-биле суур бүрүзүнде биче бүдүрүлгелерни тургузуп, ажылын шуудады берген».
Тус черниң бүдүрген барааннарын делгеп салган сайгарлыкчылар республиканың ырак-чоок суурларында «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелиниң киржикчилери болдулар. Майгыннарда делгеп салган барааннарны эргий кезээш, олардан сонуургаан айтырыгларымны салдым:
Улаштыр номчуур...
06.08.2014
100 чылче базымнар
2014 — чугула болгаш шиитпирлиг чыл болуп төөгүге артар. Тыва биле Россияның демнежилгезиниң болгаш найысылал Кызыл хоорайның 100 чылын күзүн демдеглээр бис— ол онза чугула ужур-дузалыг юбилейлер-дир. Аңаа уткуштур республиканың сайзыралынга көскү өскерилгелерни чедип алыр болгаш келир үениң чогумчалыг таваан салыр ужурлуг. Эге базымны кылыр болгаш Тываның чаа, чырык овур-хевирин шимээр тудугларны кылыр арга тургустунганы-биле хоорайның ол-бо чүгүнде тудуг ажылының кидин түлүк чоруп турарын эскербес аргажок.
«Байырлалдың чугула тудугларының аразында Енисейниң эриин чаартыры база кирген. Күчүлүг Енисей эгезин моон алган, келир үеде Тываның найысылалының таваан маңаа салган. Бо черниң онзагай демдектери биске хөйнү сөглеп турар. «Каттышкан хемнер — каттышкан салым-хуу». Тываның болгаш Россияның ниити салым-хуузу маңаа доңнашкан. Улуг-Хемниң эриин ооң төөгүзүнге төлептиг кылдыр чаартып кылыр сорулганы ыяап-ла эки күүседир ужурлуг бис» — деп, Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол айыткалында эрик кыдыының ажылын база демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
|
|