Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


План праздничных мероприятий, посвященных празднованию Дня Республики Тыва

День Республики Тыва был утвержден как государственный праздник законом республики №143 от 12 февраля 1999 года «О праздничных днях Республики Тыва». В республике этот день является выходным.

Подробнее...

Новости

RSS
09.09.2013 15:47 / Транспорт
Максим Соколов: Начало развитию авиационной доступности Тувы положено, и мы намерены развивать это направление
Об этом министр транспорта России Максим Соколов заявил на расширенном совещании в Туве, во время своего рабочего визита в регион 7 сентября. «Наше сегодняшнее совещание - лучшее подтверждение нацеленности на совместную командную работу республиканских, федеральных, муниципальных органов власти для того развития республики, которое ей крайне необходимо, - отметил Максим Соколов. - И, естественно, ключом к этому развитию является транспортная инфраструктура. Транспортная доступность – это не только дорожная доступность, хотя она многое значит с учетом автомобилизации населения. Но это не только дорога, но и авиация. У нас есть инвестиционный проект – реконструкция аэропортового комплекса Тувы. Он внесен в федеральную адресную инвестиционную программу и начинает финансироваться с 2013 года. При этом из средств федерального бюджета планируется потратить почти 1,5 млрд. рублей на реконструкцию взлетно-посадочной полосы. И с этого года мы планируем начать проектные работы.
Подробнее...
09.09.2013 14:16 / Новости России и мира
На выборах главы Хакасии победил Виктор Зимин
Исполняющий обязанности главы Хакасии Виктор Зимин победил на губернаторских выборах, проходивших в республике в единый день голосования, 8 сентября. Глава Тувы Шолбан Кара-оол уже поздравил по телефону своего коллегу с этим событием, отметив, что у Хакасии и Тувы, самых близких регионов, множество общих задач. «От всего сердца поздравляю, Виктор Михайлович, с уверенной победой! Желаю новых достижений на этом ответственном посту», - сказал Глава Тувы. Как передают информагентства, по предварительным данным, в пользу Виктора Зимина высказалось почти 64 процента избирателей. О его победе стало известно еще накануне. Независимые наблюдатели опросили пять с лишним тысяч граждан у избирательных участков и установили, что за Виктора Зимина отдали голоса около 68 процентов избирателей. 
Подробнее...
09.09.2013 13:59 / Новости России и мира
Дмитрий Медведев: «Единая Россия» провела выборы удачно

«Единая Россия» провела выборы удачно. Об этом заявил председатель «Единой России», премьер-министр РФ Дмитрий Медведев, подводя итоги Единого дня голосования в ЦИК Партии в воскресенье, 8 сентября, передает ER.RU. Он отметил, что Единый день голосования прошел в соответствии с новым законом. Медведев напомнил, что выборы состоялись в 80 регионах России. Восемь регионов выбирали губернаторов, 8 глав администрации соответствующих центров, в 16 – выборы законодателей, и в 1 муниципальных депутатов.

Подробнее...
09.09.2013 13:29 / Общество
Шолбан Кара-оол: Избиратели Кызыла обеспечили  Туве поддержку федерального центра
Глава Тувы Шолбан Кара-оол прокомментировал предварительные результаты выборов депутатов Кызылского городского Хурала представителей, состоявшихся 8 сентября. «Представители победившей партии «Единая Россия» обязаны отработать аванс доверия кызылчан на все сто, а то больше процентов, – считает глава региона. – Отрадно, что городская команда нашла понимание в умах и сердцах своих земляков, но многие проблемы столицы еще предстоит решать. Все мы ожидаем, что городская власть будет работать выше своих возможностей, работать в интересах своих избирателей и оперативно реагировать на все животрепещущие вопросы. Осталось совсем мало времени до празднования большого двойного Юбилея – 100-летия единения Тувы с Россией и основания Кызыла. К этому празднику предстоит завершить целый ряд масштабных строительных проектов, поддержанных Правительством России. 
Подробнее...
09.09.2013 11:29 / Муниципалитеты
В столице Тувы на выборах депутатов городского Хурала представителей лидирует «Единая Россия»

В Кызыле, как сообщила председатель муниципальной избирательной комиссии Маргарита Монгуш, выборы признаны состоявшимися на всех 32 избирательных участках. По данным муниципальной избирательной комиссии, в Кызыле проголосовали 25 284 избирателя. По предварительным данным, по партийным спискам лидирует «Единая Россия», набравшая 19 тысяч 725 голосов избирателей или 73,09 % . На втором месте – КПРФ, у которой 7 % , на третьем – «Справедливая Россия» - 6 %. Избирательное объединение РПР-Парнас получило 4,7%, ЛДПР – 4,54%, Патриоты России – 2,26 %. На всех одномандатных округах победу с большим отрывом одержали также кандидаты от партии «Единая Россия».

Подробнее...
09.09.2013 11:05 / Транспорт
Министр транспорта РФ: Проект строительства железной дороги в Туву для нас - приоритет

Об этом министр транспорта России Максим Соколов заявил в ходе расширенного совещания, состоявшегося седьмого сентября в Доме правительства Тувы. Руководитель впервые побывал в республике с рабочим визитом, собрав в поездку основной руководящий состав федерального министерства. На совещании в Кызыле с участием главы региона Шолбана Кара-оола, членов республиканского правительства, депутатов Верховного Хурала, глав муниципальных образований, руководителей дорожных организаций, а также представителей федеральных территориальных органов были обсуждены вопросы развития дорожно-транспортной инфраструктуры и доступности Республики Тыва. Отдельное внимание Максим Соколов уделил железнодорожному проекту «Кызыл-Курагино». Он подчеркнул, что данный проект является одной из составных частей стратегического развития российских железных дорог.   

Подробнее...
08.09.2013 20:19 / Политика
В столице Тувы выборы депутатов в горхурал проходят спокойно с традиционной для Кызыла явкой
Сегодня в столице республики проходят выборы депутатов Кызылского городского хурала представителей. Как отмечают члены уиков и наблюдатели, явка избирателей в Кызыле традиционная. На 18 часов на разных участках проголосовало от 20 до 41 процента избирателей. Как отметили в избиркоме Тувы, больше всего по данным на шесть часов вечера проголосовало на Чульдумском и Чеховском участках. Голосование продлится до 22 часов. В городе работают 32 избирательных участка. По итогам голосования будут избраны 26 депутатов горхурала, полномочия которых продлятся пять лет. Впервые в связи с изменением федерального законодательства половина депутатского корпуса будет избираться по партийным спискам, другая – по одномандатным округам. 
Подробнее...
07.09.2013 19:28 / Транспорт
В столице Тувы с участием министра транспорта России открыли одну из главных городских автодорог

Полностью реконструированную дорогу по улице Магистральной в Кызыле открыли сегодня, 7 сентября, буквально перед началом праздничного шествия, посвященного Дню города. В торжественной церемонии приняли участие министр транспорта России Максим Соколов, прибывший в республику с рабочим визитом, глава Тувы Шолбан Кара-оол, строители-дорожники из ООО «Восток», которое вело работы, представители общественности. «Дороги создаются не только для того, чтобы соединять точки на карте. Они необходимы, чтобы объединять людей, развивать территории, строить города. Открывая сегодня новый участок, мы открываем, я уверен, новую страницу в истории вашей столицы и вашей республики, – заявил федеральный министр. – Сегодня на самом деле здесь чувствуется праздник. 

Подробнее...
07.09.2013 19:16 / Праздники
Столица Тувы отмечает  99-летие  со дня рождения

Кызыл отмечает День города большим количеством мероприятий. Центральной частью праздника стали костюмированный парад-шествие с участием трудовых и студенческих коллективов, общественных организаций, школьников, профессиональных и самодеятельных артистов и торжественный митинг. С Днем города кызылчан поздравили Главы Тувы Шолбан Кара-оол, министр транспорта России Максим Соколов, глава Хурала представителей Виктор Тунев, мэр Кызыла Владислав Ховалыг. «Красочное шествие, ваши улыбки говорят о том, что День города – любимый праздник в Кызыле, – сказал федеральный министр. – Я от всей души хочу поздравить всех жителей с этим прекрасным праздником и пожелать всем счастья, городу – процветания, всей республике – дальнейшего развития в семье народов великой России».

Подробнее...
07.09.2013 12:03 / Культура
Минкультуры Тувы проводит месячник, посвященный 100-летию Народного писателя Сергея Пюрбю
Министр культуры и туризма Тувы Вячеслав Донгак считает, что 100-летие со дня рождения Народного писателя республики Сергея Пюрбю - историческое событие. «Творческая интеллигенция, молодежь и школьники должны обратить на эту знаменательную дату особое внимание, - считает он. – В связи с этим мы решили объявить месячник, посвященный творчеству Сергея Бакизовича». Как отметил министр, основные мероприятия пройдут с 18 по 22 сентября. На малой родине писателя в Улуг-Хемском районе состоится вечер памяти Народного писателя. В Центре развития тувинской традиционной культуры и ремесел пройдет научно-практическая конференция с участием ученых, писателей, филологов Тувы. К юбилею Сергея Пюрбю Минкультуры Тувы выпускает книгу «Чалча-даа, ходел-даа эвес мен» в редакции народного писателя Тувы Александра Даржая
Подробнее...

Фоторепортажи





Парад в честь 76-ой годовщины Победы в Великой Отечественной войне в г. Кызыле, 09.05.2021.


В Туве прошел V Республиканский слет «Рабочие профессии ХХI века»


Глава Тувы пообщался в очередях с пенсионерами Тандинского района


Глава Тувы поздравил энергетиков с профессиональным праздником на торжественном собрании





 
Медээлер
RSS
30.09.2014
«Күзелдиң алдын согуннары»

Тываның күрүнениң ыры болгаш танцының «Саян» ансамблиниң Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга тураскааткан «Күзелдиң алдын согуннары» деп чаа программазының баштайгы көргүзүү сентябрь 17-де В.Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрынга болуп эрткен.

Ийи кезектен тургустунган улуг концерт Азий диптиң көшкүн чоннарының өзек төлээзи болур тываларның бурунгу өгбелериниң амыдыралындан эгелээш, бөгүнгү тываларның чечектелип хөгжээн амыдырал-чуртталгазынга чедир төөгүзүн ыры-танцының болгаш уран сөстүң кайгамчык күштүг аргалары-биле көргүскен. Ону тыва уран чүүлдүң ат-сураглыг, салым-чаяанныг мастерлери тургускан.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Хөй-ниити каттыжыышкынын тургузар

Тываның Баштыңы «ВКонтакте» четки таварыштыр дилег кылган хамаатылар-биле ужурашкан.

Тываның Баштыңы хууда ээлчег езугаар чон хүлээп ап тургаш, Виктория Шипуля-биле ужуражылга үезинде өскүс уругларның хөй-ниити организациязын тургузар дугайында эгелекчи саналын киирген. Виктория – өскүс, бо хүннерде оран-бажыңы чогундан Кызылда бичии постинтернатта чурттап турар. Ол өскүс салым-чолдуң нарын айтырыгларын билир болгаш, ада-иезиниң азыралы чок арткан бичии уругларның постинтернат талазындан үделгезиниң дугайында бодунуң бодалын илереткен. Өскүс бичии уругларның кол айыылы – интернаттың ханаларындан чоруткаш, олар таварылгаларның хөй нуруузунда боттарынга ооргаланыр апаар. Боттуг арга-мергежил чогундан, боттарының эргелерин болгаш хүлээлгелерин билбезинден, амыдыралга багай чаңчыккан интернаттың доозукчулары арай боорда ажылдар тып, тускай ортумак болгаш дээди өөредилге черлеринче кирип алыр. Оларның хөйү анаа-ла мөгүдеп, дүпче кире бээрлер. Постинтернат талазындан үделге интернаттың өөреникчилерин боду баш миннир амыдыралга психологтуг, моральдыг, материалдыг талазы-биле белеткээр, оларның эң-не кошкактарының бут кырынга турарынга дузалаар ужурлуг. «Өскүстерниң эң чидиг нарын айтырыы – чуртталга бажыңнарын алыры» – деп, Виктория чугаалаан.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Юрий Кара-оол: «Визирьниң тиилелгези— бистиң шуптувустуң чедиишкинивис-тир»

Аът спорту

Тываларның шагдан тура эрттирип келген маргылдаазы – аът чарыжы узун хемчээлдиг дистанцияларда эртип турар.  Улуг,  аныяк, чүгүрүк малдар болгаш чоруктуг, челер, чыраалаар, улуг база  аныяк малдар чарыжын эрттирери чаңчылчаан.

Аът малга ол хире сонуургалдыг чонга ипподромга чаржырының  үш хевирин сайзырадырынга хамаарыштыр ТР-ниң Аът федерациязы хемчеглерни ап эгелээн. Бо талазы-биле бүрүн дерилгелиг үш хевирниң (трое­борье) танцылаар, шураар, маңнаар аъттар маргылдаазынга амгы үеде Тываның адын камгалап, Визирь дээр чеди харлыг аът киржип турар. Сентябрь 15-те найысылалда чаарттынган «Азия төвү» тураскаалының чанынга Визирьниң «ажыл-чорудулгазын» аъттың ээзи, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутады Юрий Кара-оол мын­чаар таныштырды: «Тываның Россияга бактаап киргениниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылын таварыштыр хакас өңнүктеривистиң белекке берген аъды чедиишкиннерлиг болуп турары өөрүнчүг. Визирьниң тиилелгези — бистиң шуптувустуң чедиишкинивис-тир.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Баштайгы тыва херээжен депутат

Төөгүнүң арыннары

Чоргаарланып чоруур чаңгыс чер-чурттуувус, ССРЭ-ниң Дээди Совединиң Националдар Совединиң депутадынга  тыва чоннуң мурнундан соңгуткан бир дугаар ие-херээжен Сереңмаа Ак-Баштыговна Ооржак дугайында бо чаа эрткен соңгулдалар-биле холбаштыр база катап чылыы-биле сактып өөрдүвүс. Ол, шынап-ла, Тывавыстың төөгүзүнге мөңгеде артар төөгүлүг болуушкун-дур. Бо кайгамчык аваның үлегер-чижээн салгалдары сагып арткан. 

Ооржак Сереңмаа Ак-Баштыговна 1884 чылда Чыргакы сумузунуң Теве-Адыр деп черге ядыы, хөй ажы-төлдүг өг-бүлеге төрүттүнген. Ачазы чазаныр уран-шевер кижи чораан. Ядыы, түреңги чуртталганың бергелерин Сереңмаа кара чажындан көрген болгаш, амыдыралдың эки талаларын шиңгээдип алырынче чүткүлдүг чораан. 1937 чылда бодунуң кызымаа-биле номчуп, бижип өөренип алган. Өг-биле тудуп, Шеми сумузунга ажылчын допчу намдары эгелээн. Ол үеде тургустунуп эгелээн херээжен чон ортузунга ажыл чорудар шимчээшкинниң идепкейлиг киржикчизи болуп,  үлегерлиин чонунга көргүзе берген.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
«Кадыкшылдың оруу» — Тере-Хөлде

Губернатор төлевилели

Улуг кижилерге болгаш уругларга эмчи дузазын көргүзер бригада Тываның чедери берге кожууннарының бирээзи — Тере-Хөлде чеде берген.

Бо удаада уруглар эмчилеринге улуг хүлээлге онаашкан — олар 7,10, 14 харлыг  болгаш бир хар четпээн назылыг уругларның, а ол ышкаш өскүс болгаш хайгааралда турар чаштарның  шинчилгезин эрттиргеннер. «Кадыкшылдың оруу» бригаданың бо чылын сөөлгү баар чери ол болган. Келир чылдың чазын база эмчилер Тываның суурларынче чоруптар. Эмчилер бригадазы Кунгуртугга вертолет-биле ужудуп келгеннер, оларны мурнай үнген эмнелге-диагностика албаны специалистерни кожуун эмнелгезинге манап турган. Шинчилгениң баштайгы үе-чадазын эрткен улуг кижилерни карак, бүүрек аарыгларының талазы-биле хыналдаже чоруткан. Кылдынган ажылдарның түңнелин сайгарып турар. Эндокринолог эмчилер Тожу азы Улуг-Хем кожууннарның чурттакчыларынга деңнээрге, Тере-Хөлде семириир чоруктар хөй болуп турарын илереткен.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Мал чеминиң белеткели дооступ турар

Мал чеминиң белеткелиниң талазы-биле даалгаларын күүседип алган Улуг-Хем болгаш Сүт-Хөл кожууннарның соон дарый дыка хөй кожууннар белеткел ажылдарын дооскан.

Эрткен неделяда Бай-Тайганың, Барыын-Хемчиктиң, Чөөн-Хемчиктиң, Каа-Хемниң, Таңдының, Чеди-Хөлдүң болгаш Кызылдың ишчилери планнарын күүсеткеннер. Улуг-хемчилер планнаттынганындан 15 хуу хөй сигенни белеткээннер, барыын-хемчикчилер — 13 хуу. Каа-Хем, Таңды болгаш Чеди-Хөл кожууннар баш удур санаан көргүзүглерни 4-5 хуу ажыр боттандырганнар. Өвүр болгаш Бии-Хем кожууннарның ишчилери планының 90 ажыг хуузун күүседип алганнар, хожудап турган ажыл-агыйлар темпизин дүргедеткен.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Моолдуң болгаш Сибирь Байкалының бурунгу культуразы

«Моолдуң болгаш Сибирь Байкалының бурунгу культуразы» деп делегейниң эртем конференциязы Тывада болуп турар.

Азияның Төп болгаш Мурнуу-Чөөн регионнарының төөгүзүнүң болгаш археологиязының айтырыгларын сайгарар эртемденнер шуулганы Кызылга 2010 чылдан бээр чыл санында эртип келген. Ужуражылганың болур черин шилип алган чылдагаанын тайылбырлап тура, конференцияның харыысалгалыг секретары, төөгү эртемнериниң кандидады, Тываның күрүне университединиң бүгү-ниити төөгү болгаш археология кафедразының доцентизи Елена Айыжы мынча дээн: «Бот-боттарын доктаамал солуп келген аңгы-аңгы үелерниң белдиринде турар Тыва чурту археологтарга улуг тывыш болуп турар. Аңгы-аңгы үелерниң төөгүлүг тураскаалдары мында базым санында таваржыр. Сонуургак эртемденнерниң тып алыры кайгамчык ажыдыышкыннар хөй. Хааннар­шынаазында скиф үезиниң «Аржаан-2» деп делегейге билдингир базырыкты шинчилээниниң төөгүзүн чугаалаарга-ла, четчир».

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
«Бистиң ажыл-херектеривистиң үндезини соңгукчуларның чаа чагыглары болур»

Сентябрь 14-те болган Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутаттарының соңгулдаларынга «Чаңгыс демниг Россия» партиязы көскү тиилелгени чедип алган.

Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутаттарының соңгулдаларынга «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партияның девискээр салбырының кандидаттары соңгукчуларның хөй кезииниң бадылалын алганы-биле холбаштыр Ирина Самойленко, Каң-оол Даваа, Вячеслав Ховалыг, Иван Чучев, Юрий Кара-оол дээш, өске-даа бөлүк депутаттар кыска парлалга ужуражылгазын эрттирген.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Ча — бурунгунуң чепсээ

Тывага дыка үр үе дургузунда аңгы ок-чепсекке ча хамааржып турганын төөгүнүң материалдары бадыткап турар. Янзы-бүрү аң-меңни аңнаарының аргаларының хөй кезии ча-биле аңнаашкындан хевирлеттинип тывылган деп болур.

Бурун шагда уранхайлар чаны тал, сөөскен ыяштан, те мыйызындан кылып ап чорааннар. А чаның кирижин 2 сувай инектиң азы улуг шарының сиирин кургадып алгаш, чымчадыр соктааш, өрээш, кириш кылып ап турганнар. Азы соок малдың кежин чиңгеледир өрээш, ону борбакталдыр тыртып тургаш, киришти кылып ап чорааннар. Чаның согунун хадың, тал ыяштан, кес талазын даас дээр куштуң, эзирниң чүү-биле кылып ап турган. Согуннуң бажын баштай шиш даш-биле, сөөк-биле, сөөлүнде демир-биле кылып ап турар апарган.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
«Чаңгыс демниг Россия» тиилээн

алының (парламентизиниң) депутадынга соңгулдалар хүнү

Тываның парламентизинче соңгулдаларга бүзүрелдиг тиилелгени «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партия чедип алган.

№ 34 соңгулда комиссияларының аразындан 30 соңгулда комиссияларының протоколдарынга үндезилеп,  соңгулдаларның даартазында хүн, сентябрь 15-те, эртенгиниң 8 шакта үндүрген баштайгы түңнелдер ону көргүскен. Комиссияларның түңнеп көрген бюллетеньнериниң 83,77 хуузунда «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партияның девискээр салбырының кандидаттарынга соңгукчулар боттарының бадылаашкынын берген болган. Олар дээш Сүт-Хөл кожууннуң соңгукчуларының 99,45 хуузу үннерин бергенин баштайгы түңнелдер көргүскен. Бо дээрге ук политиктиг партияның девискээр салбырының республикада эң бедик көргүзүү. Тес-Хем кожууннуң соңгукчуларының – 98,98 хуузу, Чаа-Хөл, Тере-Хөл кожууннарда – 97 хуузу, Бай-Тайга кожуунда 96,48 хуу хирези эрге-чагырга тудуп турар партияның кандидаттары дээш бадылаан. Кызыл хоорайда алды соңгулда округтарында соңгукчуларның 79,17 – 84,88 хуузу «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партияның девискээр салбырының кандидаттарын деткээн.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Тываның Баштыңы бадылаан

2014 чылдың сентябрь 14 — Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутадынга соңгулдалар хүнүнден

Каа-Хемниң Западный №86 соңгулда участогунга Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол барып бадылаан. «Соңгукчуларның идепкейлиинге сеткил ханып, бо хүн эки хөөннүг тур мен. Бистиң республиканың амыдыралынга аажок чугула болуушкунда агаар-бойдус база черле эки, таарымчалыг-дыр» – деп парлалга төлээлекчилеринге кыска интервью үезинде илереткен. 

Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылдаанын таварыштыр бистиң республикаже күрүнениң Баштыңы Владимир Путин келгениниң соонда, дораан эртип турар соңгулдалар регионга аажок улуг ужур-дузалыг деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн. «Оларның түңнелинде политиканың быжыын болгаш хөй-ниитиниң чаңгыс эп-найыралын кадагалаары хамааржыр. Ниитилелди сырый каттыштырары база сорулгаларның чаңгыс аайы республиканың бурунгаар шимчээшкининиң кол негелдези болур. Юбилейлерге белеткел үезинде республиканың чедип алган тургузукчу, чогаадыкчы чүткүлүн арттырар ужурлуг бис. Чаа 100 чылда бистиң республиканың дүрген сайзыралы дээш Тываның чону шын шилип алырынга бүзүрээр мен» – деп, Тываның Баштыңы чугаалаан.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Соңгукчулар идепкейлиин көргүскен

Тывага 11.20 шакта 16 хуудан хөй соңгукчулар барып бадылаан. Республиканың соңгулда комитединиң медээзи-биле, эртенгиниң 10 шакта Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) ийиги чыыжының депутаттарын соңгуурунга 27 387 соңгукчулар, азы даңзыже киирген чоннуң ниити түңүнден 16,12 хуузу кээп киришкен.

16,12 хуунуң ниити түңүнден 9,31-и хуусаа бетинде соңгаан­нар. Олар дээрге колдуунда ырак турлагларда чурттап турар малчыннар база ол ышкаш чоокта чаа төнген юбилейлер таварыштыр келген, өске хоорайларда өөренип турар элээн хөй сургуулдар. Тоорук сезону келген болгаш, тайга эдээнде  кожууннарда тывыштар дээш аргаларже чоруп турар чурттакчы чон база хуусаа бетинде бадылаан.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Тывада хөй кижи бадылаан

Бадылаашкыннарның чаңгыс аай хүнүнде (сентябрь 14-те) Сибирьниң федералдыг округунуң (СФО-нуң) чурттакчылары губернаторларны, муниципалитеттер баштыңнарын болгаш аңгы-аңгы деңнелдерниң депутаттарын соңгааннар. 

Новосибирскиниң, Красноярск болгаш Алтай крайларның, Алтай Республиканың чурттакчылары  губернаторларын шилээннер, Хакасияда, Тывада  болгаш Забайкальеде депутаттар соңгулдалары болган. Новосибирск областың губернаторунуң соңгулдаларынга 12 шактың байдалы-биле соңгукчуларның 12,3 хуузу бадылааннар. Областың соңгулда комиссиязының даргазы Юрий Петухов бадылаашкыннар оожум байдалга эртип турар деп дыңнаткан. Ол областың губернатору албан-дужаал дээш үш кордакчы — регион баштыңының хүлээлгезин түр күүседип турар Владимир Городецкий («Чаңгыс демниг Россия») болгаш регионнуң хоойлужудулга хуралының депутады Анатолий Кубанов («Чөптүг Россия») болгаш РФ-тиң Күрдума депутады Дмитрий Савельев олар демисешкеннер.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Оргу черге өөн өглеп, оъттуг черге малын малдап…

Кайы-даа шагда мал ажыл-агыйы Тываның көдээ черлериниң кол  өзээ бооп келген. Малчын өг-бүлелер чүс-чүс чылдарны өттүр чаагай езу-чаңчылдарны камгалап-кадагалап, салгалдарга дамчыдып арттырган. А олар ада-өгбелериниң чымыштыг ижин уламчылап чоруур. 

Чылдан чылче республиканың удуртулгазы мал ажылынче доктаамал кичээнгейни салып, деткимчени үргүлчү көргүзүп келген. Күрүне деткимчезин алыры-биле аңгы-аңгы чаа аргалар тыптып турар. Тараачын ажыл-агыйын сайзырадырынга болгаш эгелеп чоруур фермерлерге дуза чедирери-биле төлевилел езугаар көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелерин тургузуп ап, мал садып алгаш, ажылының эге таваан салгаш, шуудадыр ажылдай берген ажыл-агыйлар бар. Малды чай-кыш, дыштаныр шөлээ чок кадарарынга чүгле эрес-кежээ, кызымак кижилер тааржыр. Көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелери, арат, фермер ажылдары база белен эвес. Малды семиртип кадарары-биле малчын кижи турлаг-хонаштар кезип, көжүп чоруп бээр. Хонган черинге кажаа-хораазын кылыр, өөн өглээр,  мал чеминге сиген-ширбиилди белеткээр дээш, ажыл-ла хөй.  

Улаштыр номчуур...
14.09.2014
Найысылалдың төлептиглеринге

Сентябрь 11-де Орус культура төвүнге Кызыл хоорайның муниципалдыг албан черлериниң ажылдакчыларын база хоочуннарын чыып, байырлыг байдалга шаңнап-мактаан.

Зал долдур чыылган чонга «Найысылал» бөлүүнүң ыраажылары байыр чедирип, аян туткан соонда, Кызыл хоорайның мэри В.Т.Ховалыг биле Төлээлекчилер хуралының баштыңы Д.И.Оюн юбилейлиг медальдарны, хүндүлел бижиктерни база өөрүп четтириишкиннерни шаңналдарга төлептиг хоочуннарга тывыскан.  Кызыл хоорайның социал-экономиктиг, культурлуг хөгжүлдезинге улуг үлүг-хуузу, хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш база Россия биле Тываның демнежилгезиниң болгаш Кызыл хоорайның тургустунганының 100 чылын таварыштыр юбилейлиг медальдар-биле 45 чыл күш-ажыл стажтыг инфекционист эмчи Тамара Алексеевна Асташеваны, 60 чыл башкылаан, хөй-ниитичи Раиса Исхановна Биче-оолду, көдээ ажыл-ишчи, партия албанының хоочуну Мартыс Ховалыгович Дапыкты, 40 ажыг чыл стажтыг эмчи сестразы, хөй-ниитичи Анна Борисовна Даргатты,  «Тыва» КТРК-ның хоочуну, Россияның культуразының тергиини Галина Темировна Дүгержааны, Кызылдың күрүлетпүр комбинадының хоочуну, амыдырал хандырылга албанының тергиини, даараныкчы Телгер Чамбаловна Енданны, социал хандырылганың хоочуну,

Улаштыр номчуур...