Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


«Тувинская правда» отметила свой столетний юбилей

Празднование состоялось в Центре тувинской культуры, куда были приглашены ветераны старейшего печатного издания Тувы, внештатные авторы, коллеги из других средств массовой информации, а также представители различных трудовых отраслей республики, которые собрались, чтобы поздравить коллектив «Тувинки».

Подробнее...

Новости

RSS
29.11.2016 19:46 / Общество
Глава Тувы в общественной приемной "Единой России" встретился с гражданами  по наболевшим вопросами

Глава Тувы, член Высшего совета партии «Единая Россия» Шолбан Кара-оол провел личный приём граждан в региональной общественной приемной председателя партии «Единая Россия» Д.А. Медведева и ответил на наболевшие вопросы жителей республики.

Кызылчанка Римма Седипкова обратилась к Главе республики с коллективной жалобой жильцов дома по улице Колхозной 32 «б» на коммунальщиков и мэрию Кызыла. В сданном 16 лет назад трехэтажном доме, где проживают главным образом инвалиды и ветераны, неисправна система канализации, однако за последние годы службы города так и не смогли устранить неполадки, точнее, никак не отреагировали.

«Никто нам не смог помочь, вокруг отписки и равнодушие, - посетовала заявительница. 

Подробнее...
29.11.2016 15:56 / Экономика
Руководитель Управления Федеральной службы судебных приставов представил Главе Тувы своих замов

Руководитель Управления Федеральной службы судебных приставов по РТ Омак Достай представил Главе Тувы Шолбану Кара-оолу своих новых заместителей. Ими стали Эренчин Ооржак и Ольга Доржу.

Эренчин Ооржак с 2000 по 2009 годы проходил службу в органах внутренних дел. В июле 2012 года был назначен на должность советника Управления организации дознания и административной практики в центральном аппарате Федеральной службы судебных приставов. С мае 2013 года до нынешнего назначения занимал должность зам.руководителя Управления Федеральной службы судебных приставов по Иркутской области.

Подробнее...
29.11.2016 14:56 / Экономика
«Межегейуголь» примет участие в социальных проектах Тувы

Дочерняя структура Евразхолдинга компания «Межегейуголь» приняла предложение Главы Тувы Шолбана Кара-оола о более активном участии в социальных проектах республики. Договоренность об этом достигнута в ходе встречи премьера с генеральным директором компании Сергеем Франком.

 Как сообщил об итогах встречи в своем блоге Шолбан Кара-оол, компания согласилась участвовать в подготовке и трудоустройстве кадров для угольной промышленности из числа молодежи Тувы, увеличивать в своем штате долю рабочих за счет приема на работу местных жителей. 

Подробнее...
29.11.2016 14:50 / Культура
Глава республики Шолбан Кара-оол: Тува вошла в программу «100 сельских клубов» при поддержке полпреда Сергея Меняйло

Как доложил на аппаратном совещании главе региона Шолбану Кара-оолу его заместитель Александр Брокерт, Тува вошла в федеральную программу министерства культуры России «100 сельских клубов». В ее рамках в нашей республике в 2017 году удастся капитально отремонтировать и построить 10 Домов культуры в сельской местности.

«По Вашему поручению, Шолбан Валерьевич, нами проведены встречи в Министерстве культуры России. Туве будет выделено 150 млн. рублей на десять объектов культуры, - сказал Брокерт. – На эти средства можно сделать капремонт и построить новые объекты. Условия жесткие - это межбюджетный трансферт, субсидия. Программа жесткая, но выполнимая. Буду контролировать подготовку проектной документации. Минкультуры Тувы предлагает включить в данную программу те муниципальные образования, кто успешен в реализации основных республиканских проектов развития.
Подробнее...
28.11.2016 19:00 / Энергетика
Глава Тувы обсудил с Гендиректором СГК вопросы теплоснабжения республики

В Кызыле состоялась рабочая встреча Главы Тувы Шолбана Кара-оола с генеральным директором Сибирской генерирующей компании Михаилом Кузнецовым. Во встрече принял участие директор Кызылской ТЭЦ Андрей Троцан. Обсуждались задачи по развитию системы теплоснабжения столицы Республики.

В центре внимания участников совещания стояли вопросы подключения к центральной системе теплоснабжения строящегося культурно-спортивного комплекса в поселке Каа-Хем, замещения котельной УСК «Субедей», а также обеспечение теплом многоквартирных домов в микрорайоне по улице Московской. 

Подробнее...
28.11.2016 17:44 / Политика
Депутат Мерген Ооржак рассказал о начале своей работы в Государственной Думе

Завершилась региональная неделя депутатов Государственной Думы. В Туве работали депутаты Лариса Шойгу и Мерген Ооржак. В студии телеканала "Тува 24" Мерген Ооржак рассказал об итогах региональной недели.

Саяна Цой: Мерген Дадар-оолович, чуть больше месяца вы отработали в Государственной Думе. Скажите, как началась работа?

Мерген Ооржак, депутат Государственной Думы ФС РФ VII созыва: 5 октября состоялось первое пленарное организационное заседание в Госдуме, где как раз утверждался количественный состав по комитетам, председатель Государственной Думы и его заместители. Хотел бы отметить, что по итогам выборов комитеты возглавили представители и других партий. Соотношение сложилось следующим образом
Подробнее...
28.11.2016 16:11 / Муниципалитеты
Отправлена первая партия гуманитарной помощи чабанам Бай-Тайгинского района Тувы

На территории г. Кызыла Минтрудом Тувы были организованны пункты приема помощи для населения Бай-Тайгинского района.

25 ноября 2016 г. отправлена первая партия гуманитарной помощи населению Бай-Тайгинского района, пострадавшему в результате неблагоприятных метеорологических явлений, связанных с обильными снегопадами, прошедших в период с 2 по 5 ноября 2016 г. на территории Республики Тыва.

Министерство труда и социальной политики Республики Тыва благодарит и публикует список граждан и организаций, оказавших благотворительную помощь
Подробнее...
28.11.2016 15:30 / Мероприятия
Власти Тувы свели до минимума квоты на временное проживание иностранцев

Не более 100 иностранцев и лиц без гражданства смогут получить разрешения на временное проживание в Туве в 2017 году. Квота установлена на днях распоряжением правительства Российской Федерации в соответствии с заявкой властей республики, которые с 2014 года последовательно сокращают поток иностранной рабочей силы в регион. Так, если в 2013-2014 годах разрешение на временное проживание в Туве могли получить 200 иностранных граждан, то в 2015 их количество было уменьшено до 120, а затем и до 100.

Подробнее...
28.11.2016 12:51 / Общество
В Кызыле подвели итоги конкурса стихов, который был посвящен Дню тувинского языка

В Центре развития тувинской традиционной культуры и ремесел состоялось награждение победителей конкурса художественного чтения стихов на тувинском языке, инициированного Главой Тувы накануне празднования Дня тувинского языка. Призыв провести флешмоб по чтению стихов в социальной сети Шолбан Кара-оол написал на своем аккаунте, и оно получило активную поддержку у пользователей интернета. Группа молодых ребят из сообщества «Тувинский язык. Тыва дыл» перевела флешмоб в статус конкурса, в котором приняло участие более 150 человек из районов республики, городов России, из Китая.

Глава республики побывал на церемонии награждения и лично вручил памятные призы 10 победителям конкурса стихов. 
Подробнее...
27.11.2016 12:36 / Праздники
Глава Тувы поздравил землячек с Международным Днем матери!

В поздравлении Главы Республики Тыва Шолбана Кара-оола говорится:

«Республика Тыва традиционно отличается высоким уровнем рождаемости. Уверен, главная наша цель – создать достойные условия жизни нашим женщинам, сделать все, чтобы они были уверены в завтрашнем дне, спокойно растили детей и не беспокоились за их будущее.

В этих целях выполняется целый ряд республиканских государственных программ и проектов, начиная с губернаторского проекта «В каждой семье – не менее одного ребенка с высшим образованием» и заканчивая адресными программами социальной поддержки.  
Подробнее...

Фоторепортажи

Глава Тувы стал почётным гостем фестиваля «Устуу-Хурээ»

10.07.2024

В Кызыле стартовал Чемпионат России по стрельбе из лука

09.07.2024

В Туве образцовым семьям вручили медали «За любовь и верность»

09.07.2024

В канун Дня России вручили государственные награды Российской Федерации и Республики Тыва. 11.06.2024.

11.06.2024

Встреча Нового года по лунному календарю - Шагаа-2024

10.02.2024

ПОСЛАНИЕ Главы Республики Тыва Верховному Хуралу (парламенту) Республики Тыва о положении дел в республике и внутренней политике на 2024 год

19.01.2024

Владислав Ховалыг – Мы ценим конструктивное взаимодействие органов государственной власти Тувы и прокуратуры

15.01.2024

Глава Тувы поздравил родителей ребенка, родившегося в первые минуты нового 2024 года

01.01.2024

В Национальном театре Тувы состоялась торжественная церемония вручения государственных наград

29.12.2023

Ёлка Главы Тувы собрала тысячу детей со всех районов республики

26.12.2023

Глава Тувы поощрил спортсменов республики, достигших высоких результатов на международных соревнованиях

25.12.2023

В Туве подвели итоги спортивного года

25.12.2023

Мечты детей с «Ёлки желаний» исполнят члены правительства Тувы

24.12.2023

При государственной поддержке в Туве заработало крупное овощехранилище

23.12.2023

Глава Тувы присоединился к всероссийской благотворительной акции «Ёлка желаний»

21.12.2023

В Кызыле открылся комбинат по переработке и консервированию мяса

14.12.2023

Министр здравоохранения России Михаил Мурашко во время рабочей поездки посетил республиканский Медицинский колледж

11.12.2023

Михаил Мурашко вручил ведомственные награды медикам Тувы

09.12.2023

Министр здравоохранения России Михаил Мурашко посетил Противотуберкулёзный диспансер и терапевтический корпус Ресбольницы №1 Республики Тыва

08.12.2023

Михаил Мурашко проинспектировал работу нового многофункционального медцентра в Кызыле

08.12.2023


 
Медээлер
RSS
17.09.2013
Чарлап дыңнадырының системазын тургузар
Тыва Республиканың девискээри бойдустуң айыылдыг болуушкуннарының, бойдус база техногенниг шинчилиг онза байдалдарның салдарынга таваржып турар. Эң-не онза таварылгаларга дошталган суг, эрээн хар суундан сугга алзыры, чайгы үерлер, чер шимчээшкиннери, арга-арыг өрттери база чуртталга бажыңнарынга өрттер, одалга-энергетика комплекизиниң база чуртталга-коммунал ажыл-агыйының объектилеринге озал-ондактар хамааржыр. 2013 чылдың чүгле бирги чартык чылында республика девискээринге бойдус шинчилиг 3 онза байдалдар болганындан аңгыда, чер шимчээшкининиң 14 афтершоктары бүрүткеттинген.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Сорулга — амыдыралга боттандырары
«Тыва – элээр чоруктуң девискээри» төлевилелди амыдыралга боттандырар сорулга-биле ТР-ниң Чазаа республиканың чурттакчы чонунуң арагалаашкынга алыскан деңнелин тодарадыр талазы-биле социологтуг айтырыг-харыы чорударынга деткимче көргүзериниң дугайында Айтыышкынны үндүрген болгай. Ооң амыдыралда кайы хире боттанып турарының дугайында ТР-ниң Кадык камгалал яамызының штаттан дашкаар психиатр-наркологу, республиканың наркодиспансериниң кол эмчизи Ирина Опанасовна Бадыргы-биле бистиң корреспондентивис чугаалашкан.  
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Аныяк-өскенге үлегерин көргүскеннер
Аныяк-өскенге бодунуң үлегерин көргүзүп, ам-даа күш-дамыр белеткелин соксатпайн, маргылдааларга киржип чоруур хоочун мөгелер чыскаалыптарга, Кызыл хоорайның мэри Владислав Ховалыг база мэрияның спорт болгаш аныяктар херектериниң талазы-биле департаментизиниң начальниги Айдыс Сынаа мөгелерге, аарыкчыларга ынак найысылалывыс Кызылдың хүнү-биле байыр чедиргеш, аас-кежикти, кадыкшылды, спортчу чедиишкиннерни күзээн.Хоочун мөгелерниң аразында ам-даа улуг-улуг маргылдааларга, республика Наадымнарынга доктаамал хүрежип чоруур Тываның Арзылаң мөгелери Маадыр Монгуш, Амир Монгуш, Чимит Куулар, Алдын-оол Куулар, Иван Хураган база Алексей Хомушку бар болганынга аарыкчылар өөрүп, оларның кайы- бирээзи черле шүглүр дээрзинге баш бурунгаар бүзүреп органнар.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
С.Б. Пюрбюге мөгейиг
Бо хүннерде чечен чогаалдың мөгейикчилери тыва улустуң эң-не Ыдыктыг кижилериниң бирээзи, Тываның Улустуң чогаалчызы С.Б. Пюрбюнуң 100 чыл оюн демдеглеп эрттирип турар. Төрээн чуртун, Улуг-Хемни, Кызыл хоорайны чогаалдарынга мөңгежиткен алдар-аттыг шүлүкчү, өткүт үннүг ыраажының юбилейин Тывага эртер Россия чергелиг улуг байырлалдарның бүдүүзүнде демдеглеп эрттирип турарывыста ханы символиктиг утка бар. Чүге дээрге Тываның-даа, Россияның-даа 100 чылда эрткен төөгүлүг оруу – чаартылгалары, чедиишкиннери-биле чергелештир хажыдыышкыннары, чидириглери – С.Пюрбюнуң салым-чолунга, чогаадыкчы ажылынга дорт салдарлыг болган.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Орус дыл талазы-биле күрүне инспектору
Республиканың башкылар ниитилелиниң сүмелээни-биле орус дыл талазы-биле күрүне инспекторунга Тываның Баштыңының томуйлааны орус дыл болгаш литература башкызы Татьяна Шарыпова өөредилге болгаш эртем сайыдының оралакчызы албан-дужаалга ажылын эгелээр. Ол дугайында доктаалды ТР-ниң Чазааның хуралынга чоокку үеде хүлээп алыр. Ынчангаш Тыва Республика — орус дыл талазы-биле күрүне инспектору албан-дужаалды киирген Россияда баштайгы девискээр.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Энергетиктерниң дузазы
«Сибирьниң девискээрлер аразында четкилер компаниязы» ажык акционерлиг ниитилелдиң чиңгине директору Константин Петухов-биле Тываның Баштыңының ужуражылгазының кол темазы Тываның девискээринде энергетика объектилериниң кышка белеткели болган. «Тываэнерго» ажык акционерлиг ниитилел кышка белеткел ажылдарын бүрүнү-биле доосканын, бир эвес келир кыжын озал-ондактыг байдалдар тыптып кээр болза, оларны чайладырынга эргежок чугула материалдарның курлавырын тургусканын «Сибирьниң девискээрлер аразында четкилер компаниязының» удуртукчузу Тываның Баштыңынга дыңнаткан.
Улаштыр номчуур...
17.09.2013
Ада - өгбелерим чурту - Кара-Талым
«Кижи — чурттуг, куш — уялыг» дээр. Кым-даа кижиге төрүттүнген, өскен чери, чаңгыс хемниң суун ижип, анай-кара чажындан-на аразында харылзажып, аал-оранынга үнчүп-киржип, чаңгыс аяк шайны үлежип ижип чораан арат-чону, кады ойнап өскен эш-өөрү, чону кончуг. Эрткен оруувусче, төөгүвүсче хая көрнүрү дээрге, мээң бүзүрел, бодап чоруурум езугаар алырга, ада-өгбелеривистиң салгалдарынга дээш төрээн чер-чуртун хумагалап, камгалап, сайзыралдың оруунче углап, тургузуп каанының дугайында болгаш оларның хөй-ниитиге билдингир, элеп читпес ис болуп арткан ажыл-чорудулгазын кажан-даа утпайн, сактып чорууру чугула дээрзин сагындырары-дыр.

Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Тыва Республиканың Конституциязының 103 чүүлүнүң 17 пунктузу, «Тыва Республиканың Конституция судунуң дугайында» Тыва Республиканың Конституция хоойлузунуң 10 чүүлү, Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) регламентизиниң 134 чүүлү езугаар Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) доктаадыры болза:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Чаа котельнаяның тудуу – сөөлгү чадада
Эң кол чүүл – үш котелду төндүр эптей тургускан болгаш бирээзин шагда даштындан чылыглап каан. Өске ийи котелдуң чылыглаашкыны дооступ турар. «Стройсервис» КХН хүлээникчи организацияның удуртукчузу Юрий Гавриловтуң чугаалап турары-биле алырга, каш хүн бурунгаар электри дериг-херекселин эккелген, ону таарыштыр тургузарынга белеткел ажылдары эгелээн. Бо үе-чада котельнаяны ажылдадырынга аажок чугула, ооң соонда оран-саваның бараанын долузу-биле дөзевилээр. Август 8-те Хову-Аксы суурга РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округта Бүрүн эргелиг төлээзи Виктор Толоконскийниң киржилгези-биле болган хуралга котельнаяны ажыглалче киирериниң хуусаазын тодараткан турган деп сагындыраалы. «Бөгүн бис сентябрь 15-ке чедир котельнаяның белен турарының сорулгазын салдывыс. Сентябрь 20-ниң хүнүн-де хереглекчилерге чылыг турбас болза, ону чурум хажыдыышкыны деп санаар. Сорулга үе-шаанда күүсеттинер дээрзинге менде чигзиниг чок, 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Тываның Баштыңының ээлчеглиг хүлээп алыышкыны
Бо удаада өөредилгениң алдарлыг ажылдакчызы, улус өөредилгезиниң тергиини, хоочун башкы Анфиса Чаш-ооловна Тюлюш ажылдап турган чылдарында школазы-биле чыып, кадагалап алганы шыгжамырын көргүскен. «Мында эрги тыва бижик-биле Моол биле Тыва республиканың кызыгаарларында кызыгаарлаашкынны чорудуп турарының сактыышкыннары бижиттинген» — деп, хоочун башкы тайылбырын эгелээн. Тываның Баштыңы Ш.Кара-оол сактыышкыннарның шыгжамырын ажып көргеш, республиканың төөгүзүнге хамаарыштыр үнелиг материал бооп болур-дур деп башкы-биле чөпшээрешкен. Тыва Республиканың өөредилге сайыды К. Бичелдейге бижимел ажылдарны Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институду-биле кады парлаарының аргазын өөренип көөрүн база сүмелээн. Тыва биле Моолдуң харылзааларының төөгүзү-биле эки таныш, филолог эртемден, сайыт эрги тыва бижикти билир болгаш, материалды боду очулдуруп болурун дыңнаткан. Анфиса Чаш-ооловна ооң дилээн кичээнгейге алганы дээш Тываның Баштыңынга өөрүп четтиргеш, институттуң эртемденнери-биле демниг ажылдаарын аазаан.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Төлептиг кызылчыларга күрүне шаңналдары
Тыва Республиканың Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол сөс алгаш, эрес-кежээ, кызымак, ак сеткилдиг ажылы-биле бедик күш-ажылчы чедиишкиннерни чедип алгаш, өскелерге үлегерин көргүзүп чоруур тергииннерниң тергииннеринге байыр чедиргеш, Кызыл хоорайның хөгжүлде-сайзыралынга, Тыва биле Россияның чаңгыс демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылын демдеглээр юбилейлерни төлептиг уткуур дээш бөгүн кылдынып турар ажылдарга, келир үеде сорулгаларга доктааган.
— Чылдың-на сентябрьның ийиги улуг-хүнүнде Кызыл хоорайның хүнүн байырлап демдеглээри чаңчыл апарган. Бөгүн кызылчыларның байырлалының бүдүүзүнде күш-ажылдың кижилерин, мурнакчыларны шаңнап-мактап турарывыс өөрүнчүг-дүр. Ынак хоорайывыс бодунуң 100 харлаар юбилейинче бүзүрелдиг базып орар. Кызыл сөөлгү чылдарда каракка көзүлдүр чаарттынып, янзы-бүрү айыраң, чараш чечектерлиг хоорай апарганын көрүп тур бис. Кызыл ам улуг тудуг шөлү болуп, ында хөй тудуглар, чуртталга бажыңнары туттунуп, оруктарын эде кылып, чаарттынып турар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Кызыл хоорайның спутник талазында байдал
Кызылчылар юбилейни төлептиг уткуур дээш шыырак белеткенип турарлар. Оон ыңай амыдыралдың хүн бүрү айтырыглары база бар, хоорай долгандыр девискээрниң арыг-силии, кудумчуларның чаагайжыдылгазы, бажың-балгатты байырлал шинчизинче киирери дээш, ам-даа кылыр ажыл-ла хөй. Ооң чамдыызын Кызыл хоорай чагыргазы, шынап-ла, кылган. Оруктар чаарттынып турар, чаа чуртталга бажыңнары немешкен. Хары угда шиитпирлеттинмес, берге айтырыглар база бар. Ол дээрге планда чок бажың-балгат тудуглары-дыр, ынчаарга оларны кызырарының дугайында хемчеглерни база чорудуп турар. Ооң-биле чергелештир 2008 чылдан тура «Чечектелген Кызыл» мөөрейни кызылчыларга чарлаан. Бо чылын ону республика деңнелдиг «Тыва – арыг-шеверниң болгаш корум-чурумнуң девискээри» губернатор төлевилели кылдыр эде көрген, чоннуң мынаар кол кичээнгейни углап турары өөрүнчүг.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Элбек дүжүттүң ээзи
«Күш-ажыл кижини каастаар» дижир. Ол ылап-ла шын. Чайын Сергей Допчааевич, Чечен Сереновнаның бажыңының чаны чараш сад-ла. Соңгазының баарында янзы-бүрү чечек-чимис хөлбеңнээн, бажың чанында огородунда дүжүдү эрте-ле быжып эгелээр, ында чүнү чок дээр: капуста, морковь, помидор дээш, суурларда чонувустуң хөй кезиинде тарыыр нептереңгей ногааларындан аңгыда, шпинат, петрушка, өңнүг капуста дээш, кижи танывас ногааларны тарып алган болур. Куда-дой, байыр-найыр дээш чайын черле чүнү демдеглевес дээр. Бо өг-бүлеге чону барып, хереглээн ногааларын, чечек-чимизин дилеп алырлар. Сергей акыйның бир кайгамчык аажызы – чонунга дуза чедиргеш өөрүп, амыраары, артында-ла арны чырый берген, хүлүмзүрүп тургулаар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Субурган тудуун эгелээн
Yстүү Усинскиде тываларның субурган тудуп алыр бодалы ийи чыл четкен. Оларның ол күзели бо чайын боттанган. Июль 10-да Кызыл хоорайның Орус культура төвүнге ачы-дуза марафонун эрттирген, ооң түңнелинде тудуг материалдары садып алырынга 136 муң рубль кирген. Ол хүннү субурганны тудуп эгелээни кылдыр санап болур.Чаньчуп субурган тудуунуң эгелей бергенинге чоннуң өөрүшкүзү оларның арын-шырайындан-на илдең болду. Журналистерниң салган айтырыгларынга суурнуң чурттакчылары күзелдии-биле харыылап бергеннер.
Алексей Флегентов, Yстүү Усинск суурнуң чагырга даргазы:
— «Мында чурттап турар тываларга субурганны тудуп тургусканы — тыва культураны тургузарының бир демдээ. Yстүү Усинск суурда 300 ажыг тывалар бар, шупту чурттакчы чоннуң 15 хуузу. Мооң мурнунда тывалар хөй турган, малчыннар уругларының интернады болгаш тыва дылды 9 класска чедир башкылап келгени солун. 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Хүндүлээш, бүзүрелди көргүскен
Сентябрь 6-8 хүннеринде республиканың найысылалы Кызыл хоорайга Тывага дзюдону сайзырадырынга улуг үлүүн киирген тренерлерниң бирээзи, афганчы-дайынчы Евгений Коровинниң чырык адынга тураскааткан Сибирь Федералдыг округтуң дзюдога эр, херээжен улус аразынга чемпионады болуп эртер. Россияның дзюдо федерациязы мындыг улуг маргылдааны Тывага эрттирип турары сөөлгү чылдарда республикада дзюдонуң сайзыралы бедик деңнелге четкенинге үнелелди берип, дзюдо мөгелериниң чедип ап турар бедик спортчу чедиишкиннеринге хүндүткелди, бүзүрелди көргүскени болур дизе, хөөредиг чок. Эрткен ХХ чүс чылдың 80-90 чылдарында республиканың шыырак дээн дзюдо мөгелериниң бирээзи, Кызыл хоорайның, Тыва Республиканың, Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүктүң база Бүгүроссия чергелиг турнирлерниң каш дакпыр чемпиону, амгы үеде Тыва Республиканың дзюдо федерациязының президентизиниң оралакчызы, Тыва Республикада өртке удур федералдыг албанның бирги отрядының начальниги, полковник Анатолий Владимирович Фалалеев республикага дзюдонуң сайзырап келгенин мынчаар сактып чугаалаар:
Улаштыр номчуур...