16.04.2013
Улаштыр номчуур...
Делегейде сураглыг нарколог, психиатр Женишбек Болсунбекович Назаралиев бо хүннерде Тывада ажыл-агыйжы сургакчылаашкын-биле келген. Эрткен чылдың декабрьда Тываның Чазаа биле Назаралиев аттыг эмнелге төвүнүң аразынга ат салган Дугуржулга езугаар профессор маңаа кээп, апрель 12-де бодунуң эмнелгезинге 4 специалисти өөредип алыр сорулга-биле шилилге (кастинг) эрттирген. Бо шилилгеге 30 ажыг наркологтар, терапевтер, психологтар киришкен. Оларның профессионал белеткелин бедик деңнелдиг деп, ол түңнээн.
16.04.2013
Улаштыр номчуур...
Тывага 100 чыл бурунгаар болган болуушкуннарның дугайында шинчилел ажылынче Шолбан Кара-оол эртемденнерниң кичээнгейин угландырган. Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур төөгү материалдарының чыындызын үндүрер. Ол дугайында чугаа Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң киржилгези-биле «Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылы: эртемге үндезилээн талазы» деп темага эрткен «төгерик столга» болган.
16.04.2013
Улаштыр номчуур...
Республиканың Кадык камгалал болгаш социал хөгжүлде яамызын Кадык камгалал яамызы болгаш Күш-ажыл болгаш социал хөгжүлде яамызы деп ийи аңгы албан черинге чарганындан республиканың Чазааның составы немешкен. Республика Баштыңының Чарлыын езугаар кадык камгалал сайыдынга Орлан Эрес-оолович Донгак томуйлаткан. Күш-ажыл болгаш социал политика сайыдының хүлээлгезин күүседир кылдыр Мерген Дадар-оолович Ооржакты томуйлаан.
16.04.2013
Улаштыр номчуур...
Уругларның Надя Рушева аттыг уран чүүл школазы чаа хөгжүм херекселдери-биле четчелеттинер.
Ол дугайында Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ук школаның тургустунганындан бээр 65 чыл оюнга тураскааткан байырлыг хуралга дыңнаткан. Хөгжүм-шии театрынга болган ол байырлалга Тываның Чазааның болгаш парламентизиниң, Кызыл хоорайның мэриязының төлээлери, школаның хөй санныг өөреникчилери, оларның ада-иелери, а оларның дыка хөйү база аңаа өөренип чорааннар. Хөй кижилерниң мында келгени безин бо хуралдың онза улуг ужур-дузалыг болуп турары деп республика Баштыңы онзалап демдеглээн.
Ол дугайында Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ук школаның тургустунганындан бээр 65 чыл оюнга тураскааткан байырлыг хуралга дыңнаткан. Хөгжүм-шии театрынга болган ол байырлалга Тываның Чазааның болгаш парламентизиниң, Кызыл хоорайның мэриязының төлээлери, школаның хөй санныг өөреникчилери, оларның ада-иелери, а оларның дыка хөйү база аңаа өөренип чорааннар. Хөй кижилерниң мында келгени безин бо хуралдың онза улуг ужур-дузалыг болуп турары деп республика Баштыңы онзалап демдеглээн.
13.04.2013
Улаштыр номчуур...
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол тудуг талазы-биле техниктиг чөвүлелдиң үнүүшкүннүг хуралын Чеди-Хөл кожууннуң Хову-Аксы суурга эрттирген. Аңаа туттунар чылыдылга четкилерлиг чаа котельная хөмүр-даштың бир чылда хереглелин 23 муң тонна турганындан, 7,4 муң тонна чедирер дээрзин сагындыраал. Ол ышкаш электри энергиязының чарыгдалы барык дөрт катап кызырлыр. Чылыгның чидириин 57 хуутурганындан дөрт хуу чедир эвээжедиринге котельнаяны суурнуң кайы хире чоогунга тударындан хамааржыр, а ажылдаптурар ЧЭТ суурдан 5 хире километр ыракта. Оон аңгыда дашкаар үндүр чажарыш эвээжээр, ол черниң долгандыр турар хүрээлеңиниң экологтуг байдалын экижидер арганы бээр.
13.04.2013
Улаштыр номчуур...
Күрүне тургузуунуң демократтыг эгелериниң сайзыралының үндезини болза, чоннуң эрге-чагыргазының үзел-бодалын быжыглаары болур, ону Россия Федерациязының Конституциязының 3 чүүлүнде эрге-чагырганың кара чаңгыс үндезини болза, ооң хөй националдыг чону деп айыткан.Чоннуң эрге-чагыргазының принциви чүгле хамаатыларның эрге-чагырга органнарын хевирлеп тургузарынга киржири эвес, эрге-хоойлу башкарылгазынга ниитилелдиң негелдезин илередир, чоннуң бөлүүнүң эрге-ажыктарын барымдаалаар болгаш ооң эрге-хоойлу талазы-биле идепкейлиг чоруунга деткиирин көргүзер эрге-хоойлуну ажылдап кылыр эгелээшкиннерин күүседириниң аргазы-биле эрге-чагырганың шиитпирлерин хүлээп алыры болур.
13.04.2013
Улаштыр номчуур...
Найысылал Кызылдың чоогунда Каа-Хем суурга тудар амгы үениң улуг спорт-культура төвүнүң төлевилелин кылыр даалганы Тываның Баштыңы бадылаан. Узуну 100, дооразы 60 метр, ниити шөлү 6 муң дөрбелчин метр, чер иштинде бир каът, чер кырында ийи каът, шуптузун катай санаарга, 3 каът улуг спорт-культура төвүн Тыва биле Россияның чаңгыс демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур тудуп доозар ужурлуг. Бо улуг юбилейниң чугула байырлыг болуушкуннарын чаа спорт-культура төвүнге эрттирерин спорт болгаш культура ажылдакчылары күзеп турар.
13.04.2013
Улаштыр номчуур...
Тываның Экономика болгаш хоойлу-дүрүм техникумунга «амданныг» мөөрей болуп эрткен.
Республиканың профессионал өөредилге черлериниң сургуулдары повар, кондитер профессияларга боттарының мергежээнин бо конкурска көргүскеннер. Аңаа беш өөредилге черлеринден тос оолдар, уруглар киржип, келир үеде мергежилиниң билиглерин эки шиңгээдип алганын бадыткааннар. Олар шупту — өөренип турары өөредилге черлеринге болуп эрткен конкурстарның тиилекчилери.
Республиканың профессионал өөредилге черлериниң сургуулдары повар, кондитер профессияларга боттарының мергежээнин бо конкурска көргүскеннер. Аңаа беш өөредилге черлеринден тос оолдар, уруглар киржип, келир үеде мергежилиниң билиглерин эки шиңгээдип алганын бадыткааннар. Олар шупту — өөренип турары өөредилге черлеринге болуп эрткен конкурстарның тиилекчилери.
13.04.2013
Улаштыр номчуур...
Тыва Республиканың Өөредилге болгаш эртем яамызының сайыды Каадыр-оол Алексеевич Бичелдей ажылдаар өрээлинге Бүгү-россияның аңгы-аңгы угланыышкыннар аайы-биле мөөрейлерниң тиилекчи болган өөреникчилерин болгаш оларның башкыларын байырлыг байдалга хүлээп алган.Сайыттың хүлээп алыышкынынга Тываның аграрлыг лицейиниң, Кызылдың № 15 лицейниң, Тываның күрүне лицейиниң башкылары база Кызылдың № 5 гимназияныңөөреникчилери төлептиг болган.
12.04.2013
Улаштыр номчуур...
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Улустуң чогаалчызы болгаш эртемден, хамнаашкынны шинчилээр талазы-биле сураглыг ажылдарны бижээн, ол дээш аңаа тыва хамнарның президентизи атты бүгү назынында эдилээр кылдыр тывыскан Монгуш Кенин-Лопсанга 88 харлааны-биле байырны чедирген. Чазак Даргазы хоочунга ооң Кызылдың төвүнде, эрткен чүс чылдың эгезинде туткан казанаанга кээп ужурашкан болгаш Тываның эң улуг хоочуну-биле дыка үр чугаалашкан.
12.04.2013
Улаштыр номчуур...
Апрель 9-та Кызыл хоорайның «Буян-Бадыргы» аалчылар бажыңынга 2013 чылдың март 28-29 хүннеринде Донда Ростов хоорайга болуп эрткен «Социал чөптүг чорукту тургузары» деп бүгү Россияның улусчу фронтузунуң (РУФ) бирги конференциязының түңнелдерин сайгарып чугаалашкан. Аңаа ТР-ниң Баштыңы-Чазак Даргазы Шолбан Кара-оол, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) даргазы Каң-оол Даваа, РУФ-туң регионалдыг оргкомитединиң болгаш харылзаштырар чөвүлелиниң кежигүннери, РФ-тиң Президентизиниң бүзүреттирген кижилери, Донда Ростов хоорайга конференцияның Тывадан төлээлери дээш, оон-даа өскелер киришкен.
12.04.2013
Улаштыр номчуур...
«Шын»солуннуң редакциязында номчукчулар-биле «дорт харылзааны» эрттирери чаагай чаңчыл болуп бар чыдары республиканың чонунга таарымчалыг болгаш чугула болуп турар. Чүге дизе чонга кандыг-ла-бир чүүлге хамаарыштыр билдинмес айтырыглар тургустунуп турары билдингир. Ынчангаш тайылбыр ажылын улам делгемчидери-биле редакцияның коллективи бо ышкаш хемчегни удаа-дараа эрттирип турарының кол чылдагааны ол. Бо удаада, апрель 5-те, ээлчеглиг «дорт харылзаа» шугумун Тыва Республиканың Информатизация болгаш харылзаа яамызының төлээлери киришкен.
12.04.2013
Улаштыр номчуур...
Бай-Тайга кожууннуң сайзыралының дугайында айтырыгны Тываның Баштыңының даалгазын езугаар Чазак Даргазының бирги оралакчызы Шолбан-оол Иргитке болган чөвүлел хуралга чамдык сайыттарның болгаш муниципалдыг тургузугнуң чагыргазының төлээлериниң киржилгези-биле сайгарган. Бай-Тайга дээрге Тывада мал ажыл-агыйлыг эң ырак кожууннарның бирээзи болур.
12.04.2013
Улаштыр номчуур...
Республика девискээринге чогумчалыг инвестиция байдалын болгаш инвестиция ажыл-чорудулгазын боттандырарынга турум байдалдарны тургузарынга идиг бээр сорулга-биле Тываның Чазааның айтыышкынын езугаар регионга инвестиция байдалын экижидер талазы-биле чөвүлелди тургускан, ол доктаамал ажылдаар коллегиалдыг орган болур. Чөвүлелдиң ажыл-чорудулгазының кол-кол сорулгалары болгаш угланыышкыннары—инвестиция ажыл-чорудулгазын деткиириниң политиктиг, саң-хөө-экономиктиг, организастыг-эрге-хоойлу аргаларын хевирлеп тургузары, административтиг шаптараазыннарны чайладырының, чөпшээрел документилерин тыпсырының чорудулгаларын бөдүүнчүдериниң талазы-биле республиканың Чазаанче киирер саналдарын ажылдап кылыры болур.
12.04.2013
Улаштыр номчуур...
Новосибирск областың библиотеказынга апрель 7-де Новосибирск хоорайда Тыва чурттуг аныяктарның болгаш студентилерниң «Идегел» ниитилелиниң «Кадык чуртталга» деп конференциязы болган. Конференцияның кол сорулгазы – аныяк оолдар, уругларны амыдыралдың кадыкшылдыг овур-хевиринге хаара тудары.