Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
Накануне Глава Тувы Владислав Ховалыг проехал несколько строительных площадок на территории Кызыла и Кызылского района. В числе первых руководитель осмотрел здание спортивно-культурного центра (СКЦ) в пгт Каа-Хем. Подобные инспекционные объезды Глава региона старается совершать без предупреждения, чтобы оценить ход и качество строительных работ.
Подробнее...
Новости
07.06.2017 15:22 / Сельское хозяйство
Проект «Кыштаг для молодой семьи», инициированный Главой Тувы Шолбаном Кара-оолом, перестает быть только овцеводческим. Его новые участники – семья Назына и Виктории Сынаа из села Арыг-Бажы Улуг-Хемского района – решили вместо овец выращивать молочных коров. Для начала они готовы приобрести 20 голов, о чем уже договорились с одним из хозяйств соседнего Красноярского края. В целесообразности своей идеи супруги Сынаа убедили и премьера республики, который побывал у них в гостях в минувшие выходные. Главный аргумент начинающих фермеров –с помощью «Кыштага»
восстановить молочную ферму, которая существовала здесь еще в советское время и обеспечивала молоком не только село, но и районный центр – город Шагонар.
Сейчас город с 11-тысячным населением покупает привозное молоко. Глава семьи Назын уверен, что сможет конкурировать с ним и со временем заместить «импорт», благо от его хозяйства до города всего 16 километров.
Подробнее...
07.06.2017 14:28 / Экономика
По инициативе Минэкономики Тувы 9 июня в республике состоятся ярмарки, мастер-классы по пошиву одежды и другие мероприятия, приуроченные ко Дню работников легкой промышленности. Как сообщила глава министерства Елена Каратаева, за последние 10 лет эта отрасль в республике значительно поднялась, в том числе за счет целенаправленной государственной поддержки. Сегодня она представлена 143 частными предприятиями, которые специализируются на текстиле, швейном, кожевенном, меховом и обувном ремесле. В последние годы профиль легкой промышленности расширился такими видами деятельности, как производство искусственных кож и полимерно-пленочных материалов.
В числе официальных мероприятий, которыми 9 июня в Кызыле откроется программа профессионального праздника, - круглый стол «Легкая промышленность Тувы: современное состояние и перспективы развития» в Центре тувинской культуры.
Подробнее...
07.06.2017 10:42 / Общество
Речная вода в Туве даже вблизи городов оценивается учеными в основном как «слабозагрязненная».
В пятиступенчатой системе оценки уровня загрязнения это второй показатель после категории «условно чистая», которой характеризуется, например, вода Байкала.
При этом обнаруженное участками загрязнение тувинских поверхностных вод имеет главным образом природное происхождение.
Такие выводы прозвучали на заседании Совета по охране окружающей среды по итогам наблюдений за экологическим состоянием рек и озер в 2016 году, в котором принял участие Глава Тувы Шолбан Кара-оол.
Подробнее...
07.06.2017 10:10 / Праздники
8-10 июня - Республиканская спартакиада среди работников ДЮСШ. Место проведения: спортивная школа в г. Чадана Дзун-Хемчикского района.
10 июня, 11.00 ч. - Комплексное мероприятие, посвященное Дню России. Место проведения: территория школы №12 г. Кызыла, микрорайон «Пригородный».
10 июня, 11.00 ч. - Соревнование по футболу среди мужчин «Переходящий кубок». Место проведения: стадион "Бай-Тайга" Бай-Тайгинского района.
10 июня, 11.00 ч. - Проведение спартакиады среди представителей землячеств, диаспор и трудовых коллективов г. Кызыла посвященный Дню России. Место проведения: стадион "Хуреш" г. Кызыла.
Подробнее...
06.06.2017 15:39 / Экономика
ГБУ «Бизнес-инкубатор РТ» приглашает Вас принять участие в тренинге «Азбука предпринимателя» для потенциальных и начинающих предпринимателей по обучению навыкам создания бизнеса «с нуля», который состоится с 19 июня по 23 июня 2017 г.
Тренинг «Азбука предпринимателя» предназначен для людей, которые хотят начать свой бизнес или реализовать новый бизнес-проект. В рамках тренинга будут рассмотрены шаги, которые необходимо предпринять при создании бизнеса с момента формирования бизнес-идеи до регистрации предприятия. Результатом выполнения этих шагов является разработка бизнес-плана предприятия.
Подробнее...
06.06.2017 15:25 / Общество
День русского языка — российский и международный государственный праздник, посвящённый русскому языку. Отмечается 6 июня, в день рождения А. С. Пушкина: в Российской Федерации праздник учреждён в 2011 году.
Глава Тувы Шолбан Кара-оол поздравил жителей республики с Днем русского языка: «Удивительным образом иногда история Тувы переплетается с жизнью великих людей. Оказывается, Александр Сергеевич Пушкин в свое время очень хотел попасть в дипломатическую экспедицию, путь которой лежал в Китай через Туву. В российских архивах отыскалось его прошение 1830 года к шефу имперской жандармерии Бенкендорфу позволить сопровождать посольскую миссию.
Подробнее...
06.06.2017 13:00 / Образование
В рамках федеральной целевой программы «Русский язык» на 2016-2020 годы в Туве идет реализация мероприятий по развитию содержания, форм, методов повышения кадрового потенциала педагогов и специалистов по вопросам изучения русского языка. Всего в Туве участниками должны стать 1875 педагогов, сообщает Министерство образования и науки Республики Тыва. Это учителя русского языка и литературы, начальных классов и впервые по данному проекту обучение пройдут педагоги дошкольного образования.
Восемь детских садов Кызыла №№ 1, 9, 15, 24, 29, 32, 40 и "Ручеек" пгт. Каа-Хем в эти дни приняли в своих учреждениях 600 педагогов дошкольного образования. Название программы - "Формирование и развитие языковой среды в дошкольных образовательных организациях".
Подробнее...
06.06.2017 12:15 / Политика
Российские политологи оценивают Туву как один из самых спокойных в плане рисков протестных настроений регионов страны. По итогам майского рейтинга социально-политической устойчивости, составляемого Фондом «Петербургская политика», республика входит в число наиболее устойчивых, занимая 19-ю позицию среди 85 субъектов Российской Федерации.
Среди позитивных событий мая, влиявших на обстановку в республике, эксперты фонда отмечают соглашение о сотрудничестве с Российским экономическим университетом имени Плеханова, подписанным Главой Тувы Шолбаном Кара-оолом. Соглашение открывает доступ тувинской молодежи для поступления на бюджетные места в этот считающийся престижным вуз.
Кроме того, со знаком плюс была воспринята новость о появлении в системе здравоохранения региона вертолета санитарной авиации, оснащенного реанимационным модулем.
Подробнее...
05.06.2017 18:05 / Экономика
Среднедушевой денежный доход в Туве за март 2017 года сложился на уровне 12636,7 рубля, увеличившись по сравнению с мартом прошлого года на 11,6 %. По отношению к февралю 2017 года доход на душу населения вырос на 14,2 %. Об этом сообщает Красноярскстат в очередном обзоре социально-экономического развития республики.
В январе-марте, свидетельствует официальная статистика, в Туве по сравнению с тем же периодом 2016 года наблюдалось возвращение потребительской уверенности населения. Это выразилось, в частности, в снижении задолженности по кредитам на 435,7 млн. рублей. Вместе с тем увеличились расходы на покупку товаров (+338,1 млн. рублей), на обязательные платежи и различные взносы (+277,4 млн.), на оплату услуг (+157,1 млн.) и денежные переводы (+24,2 млн.).
Подробнее...
05.06.2017 15:54 / Экономика
Промышленность Тувы в январе-апреле росла темпами, превышающими среднероссийскую динамику. По данным Красноярскстата, индекс промышленного производства в республике за первые четыре месяца 2017 года составил 128,2 % по отношению к январю-апрелю 2016 года. В среднем по России объемы производства в промышленности росли намного медленнее – 100,7 %.
Как сообщили в Минэкономики Тувы, рост произошел главным образом за счет увеличения добычи полезных ископаемых – он сложился на уровне 144,8 % к аналогичному периоду прошлого года. В структуре регионального производства наибольшая доля увеличения приходится на угольную отрасль – 155,5 %, а также добычу металлических руд – 140,7 %. В масштабах страны, по данным Росстата, прирост объемов в добывающей промышленности составил всего 1,9 %.
Подробнее...
Фоторепортажи
18.07.2024
18.07.2024
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
21.12.2023
14.12.2023
11.12.2023
09.12.2023
Медээлер
15.01.2015
База бир чыл караңнадып эрте берген. Чаа чыл байырлалын өөрүшкүлүг уткуп каапкаш, садыгларда азы ачы-дуза чедирилгезиниң өртектеринде эвээжээн талазынче чайгылган аян бар ирги бе деп бүдүү идегел-биле топтап көөр бис. Амыдыралдың дуржулгазындан алгаш көөрге, өртектер бадар хире шинчи-даа чок, харын чылдан чылче улам бергедедип кел-ле чыдар.
«Хлеб-тараа, хырным өршээ…»
Чылдың төнчүзүнде бүгү чуртка хлеб өртээ бир-ийи, харын-даа үш рубльге өзе берген. Ынчап баарын манаваан-даа дег, аңаа хамаарылгалыг албан черлери, депутаттар, сайыттар чоннуң эргежок чугула аъш-чем барааны өскен деп хөй чугаа үндүрзе-даа, хлебтиң өртээ улуг хевээр арткан. Алтайга кырлыг-караның дүжүдү аргажок болган дээш, гречканың өртээ база-ла талыя берген. Чамдык хайгааракчыларның бодалы-биле, өртектер өзер деп баарга, чон баш удур курлавыр кылдыр кырлыг-караны хөйү-биле саткаш, шыгжап алганындан үр-чар үнүп, ол садыгларга көзүлбейн барган. Сүт, чуурга, хлеб, эът дээш, өске-даа аъш-чемге, хереглел турда, өртектер өзүп-ле турар, чагырга чок рыноктуң хайыра чок дүрүмү-дүр.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Надя Рушева… Ооң дугайын билбес кижи бүдүн делегейде чок. А ону кандыг ие чаяап каанын база-ла улус билир. Бөдүүн тыва иениң чаңгыс кызы бүдүн делегейге чаш назынында ол хире алдаржый бээри ооң төрүттүнген салым-чаяанында, ону өстүрүп-кижизидип каан ада-иезинде.
Ажыкмаа Наталья Дойдаловна… бо атты тыва кижи бүрүзү чоргаарал-биле адап чоруур. Мен 1983 чылдың күзүнүнге чедир-ле база ол атты дыңнааш, баштайгы тыва балериналарның бирээзи, салым-чаяанныг чурукчу уруг Надя Рушеваның авазы деп билир чораан мен. А кажан Москвага Наталья Дойдаловна-биле чоок таныжып, эдержип эгелээш, ол чүг- ле ховар талантылыг болурундан аңгыда, эң онзагай, буянныг кижилерниң бирээзи деп биле берген мен. 83-86 чылдарда аспирантурага өөренип тургаш, төрээн ием дег апарган Наталья Дойдаловнаның сагыш човаашкынын көрүп келбээн болзумза, меңээ база дыка-ла берге турган боор. Дыштаныр хүннерде, чамдыкта хүн-хүнү-биле-даа, ооң чанынга турарынга ынак турган мен. Ооң оожум чугаазындан, чаптанчыг каткызындан чер-черинде кижиниң сеткили эригип, чымчап келир. Соок хүннерде өрээлимге олурумда, «аңаа доңуп олурбайн, ном-дептериң ап алгаш, маңаа бижиттинип, аштанып-чемненип ал» деп телефоннап кээр.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Эрткен дыштаныр хүннерде Россияның Парлалга хүнүн Тываның массалыг информация чепсектериниң ажылдакчылары байырлап эрттирген.
Байырлыг хуралды Тываның Чазак Баштыңы Ш.Кара-оол журналистерге база парлалга ажылдакчыларынга профессионал байырлалы-биле байыр чедирип ажыткан. Дараазында парлалга болгаш телерадиокомпания ажылдакчыларын: «Шын» солуннуң корреспондентизи А.Соянны Чазак Баштыңының өөрүп четтириишкини-биле, ААН «Тываполиграфтың» ажылдакчызы В.Ховалыгны, «Тувинская правда» солуннуң килдис редактору Е.Кривдикти, фотокорреспондент В.Шайфулинни, Чазактың парлалга албанының даргазы А.Ензакты Чазак Баштыңының Хүндүлел бижиктери-биле шаңнаан. Массалыг информация чепсектериниң шугумунга хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш Тывада билдингир алдар-аттыг хоочуннарны: Е.Д.Танованы, М.А.Хадаханэни, Т.П.Хертекти, Д.Д.Сотпаны, В.Б-Х.Монгушту, В.О.Кууларны, Л.Х.Иргитти, Ю.В.Сучковту, Р.В.Тас-оолду, А.И.Чымбаны, В.Ф.Чадамбаны, Д.Т.Дамба-Хууракты Тыва Республиканың 100 чылынга тураскааткан юбилейлиг медальдар-биле шаңнаан.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Тываның массалыг информация чепсектериниң хүндүлүг ажылдакчылары!
Силерниң профессионал байырлалыңар-биле чүректиң ханызындан чедирген байырывысты хүлээп ап көрүңер!
Россияның Парлалга хүнүн улуг чурттуң информастыг делгеминиң чаңгыс аай чоруун болгаш Россияның хамаатыларының конституция езугаар кол эргелериниң бирээзи — сөстүң хостуунуң күүселдезин каттышкан күжениишкиннери-биле хандырып турар аңгы-аңгы мергежилдиг кижилер бөгүн демдеглеп турар.
Журналистика — социал харыысалгалыг база бир мергежилдерниң бирээзи. Хөй-ниитиниң саналын хевирлеп тургузарының, сагыш-сеткилдиң болгаш мөзү-шынарның эртинелерин чыырының, өзүп орар салгалды кижизидериниң чугула чепсектери солун, радио, телевидение, Интернет болур. Тываның массалыг информация чепсектериниң ниити-российжи агымның аайы-биле сайзыравышаан, ниитилел-политиктиг турум чорукка болгаш бистиң хөй националдыг чонувустуң демнежилгезинге идиг бербишаан, республиканың сайзыралынга көскү салыышкынны киирип, төрээн булуңунуң амыдыралында болуп турар болуушкуннарны чогуур үезинде болгаш улуг сонуургал-биле чырыдып турары өөрүнчүг.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
2015 чылдың эгези Тываның салым-чаяанныг уругларынга «дүжүттүг» чыл кылдыр эгелээн. Чоокта чаа январь айның 9-11 хүннеринде Санкт-Петербург хоорайга «Алые паруса» культура фондузунуң эрттиргени IV Бүгү-россия чергелиг салым-чаяанныг уругларның танцы-сам талазы-биле “Северное сияние”мөөрейи болуп эрткен. Аңаа республикавысты төлээлеп, ат-сураа Россияда болгаш даштыкы чурттарда билдингир «Эдегей» бөлүктүң бичии бөлүү киришкен. Ук мөөрейге Россияның аңгы-аңгы булуңнарындан эң-не шылгараңгай 71 коллектив киришкен болгаш мөөрейниң түңнелинде бичии эдегейжилер эң-не тергиинин бадыткап, мөөрейниң 1-ги чергениң лауреады база мөөрейниң эң дээди шаңналы Гран-прини чаалап алганнар. Бичии эдегейжилерни башкызы Дирчин Айлана Вячеславовна 5 харлыындан эгелеп 4 чыл иштинде белеткээн. Олар Тываның Россияга каттышканының 100 чыл ою болгаш республика деңнелдиг хөй-хөй байырлалдарны боттарының уран талантызы-биле каастап турарлар.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Тыва — каас-чараш бойдус чурумалы, чер адаанда чаштынып чыдар эгээртинмес казымал байлаа-биле онзагай чер. Ооң буурул дагларында Д.И. Менделеевтиң таблицазында кирип турар элементилер барык шуптузу үүжелеттинип мөөңнеттинген. Бистиң республиканың девискээринде алдын, мөңгүн суу, чес, хөмүр дээш, оон-даа өске ховар дээн казымал байлактар четчир болгаш артар. Бо ховар байлактың бирээзи хөмүр-дашты чүс-чүс чылдар дургузунда чүгле одалгага хереглээри-биле казып келген. А чоокку үеден эгелеп Россияда билдингир улуг үлетпүр бүдүрүлгези «Евраз» холдинг боттарынга хүлээнип ап, «Межегей хөмүр-даш» уургайын башкарып, ажылды боттандырып эгелээн. Бо улуг бүдүрүлгениң ажылдакчылары кожазында Кочетов школазынга Чаа чылдың бүдүүзүнде белек-селектиг аалдап четкеннер.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
«Шын» солун Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга тураскаадып, «Төрээн чуртуң төөгүп берем» деп мөөрейни ТР-ниң Баштыңының грант-деткимчези-биле чарлаан турган. Киржикчилерниң болгаш материалдарның хөй болганындан ону түңнээр хуусаазы узай берген. 2014 чылдың декабрьның 23-те мөөрейниң жюри кежигүннери тиилекчилерни илереткен. Мөөрейге ниитизи-биле алдан ажыг кижи ажылдарын чоруткан. Каш-ла чагаа утка-шынарының талазы-биле чегей болганындан солун арнынче үнмейн барган. 55 ажылды редакцияның корреспондентилери ажылдап кылгаш, чырыкче үндүрген. Ол дээрге улуг ажыл дээрзин демдеглевес аргажок. Жюри кежигүннери эң эки ажылдарны шилип тура, мөөрейниң кол негелдези — кижиниң сагыш-сеткилин, төрээн чуртунга ооң ынакшылын, чоргааралын көргүскен хууда сагыш-бодалдарын ханы утка-шынарлыы-биле илереткенин онзалай көрүп, шиитпирни үндүрген. Тиилекчилеривис бо:
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Эргим чаңгыс чер-чурттугларым!
Тываның хөй националдыг чурттакчылары!
Үнүп орар Чаа чыл-биле силерниңшуптуңарга чүректиң ханызындан байыр чедирерин чөпшээреп көрүңер!
Эртип турар 2014 чыл республиканыңтөөгүзүнге онзагай черни ээлээн. Бистиң кижи бүрүзүнге ол Тываның болгаш Россияныңдемнежилгезиниң 100 чылыныңдемдээ-биле эрткен.
Юбилейниң байырлалынга белеткелдиң үш чылы бистиңамыдыралывыска онзагай, ханы утка-шынарны киирген. Юбилей бистиң чаңгыс чер-чурттугларывыстың эң эки шынарларын көргүскен, төрээн республиказының боттуг төөгүзү-биле таныжар арганы тывыспышаан, Тываның бүгү салгалдарын доңнаштырган. Бистиң байырлалывыска хөй санныг аалчыларның, хамыктың мурнунда Россияның Президентизиниңкиришкени Ада-чурттуң ниити төөгүлүг оруунга аныяк республиканың салыышкынын бедии-биле үнелеп турар улуг чуртка хамаарылгалыывысты онзагайы-биле медереп билир арганы биске тургускан.
Бистиң юбилейивистиң кол түңнели — ооң каттыштырыкчы улуг күштүг болганы.
Юбилейниң идеязы Тывага чарлаттынган Орус дылдың, националдар аразынга харылзааның, найыралдың болгаш бот-боттарын билчириниң дылының чылынга дүүшкек болган.
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Эргим чаңгыс чер-чурттугларым!
Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) өмүнээзинден болгаш бодумнуң хуумдан силерге үнүп орар 2015 чыл-биле байыр чедирип тур мен!
Чаа чыл — бистиң кижи бүрүзүнге онзагай байырлал. Бодувустуң хуу амыдыралывыска чогумчалыг өскерлиишкиннерни, төрээн республикавыстың болгаш ниити Россияның бүзүрелдиг сайзыралын ооң-биле холбаштырып турар бис. Юбилейлиг чылда Тыва хары угда үш улуг байырлалды — Тываны (Урянхай крайны) Россияның хайгааралынга алганының 100 чылын, бодунуң найысылалы — Кызыл хоорайның үндезилеп тургустунганының 100 чылын болгаш Россия Федерациязының составынга Тыва Арат Республиканың эки тура-биле каттышканының 70 чылын демдеглээн. Эртип турар чылда Тываның чаагай чоруу дээш эки ажылдаан бүгү кижилерге, моон соңгаар-даа ооң хөгжүлдезинге киржиринге белен ишчилерге өөрүп четтириишкинни илередири күзенчиг. Ооң түңнели көскү-дүр. Регионда чаа-чаа школалар, уруглар садтары, спорт тудуглары көстүп келген, он-он километр автомобиль оруктары септеттинген. Тываның найысылалы чаарттынган — ында дыштаныр болгаш хөглээр черлер көвүдээн.
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Үнүп орар Чаа чыл-биле силерге сеткилим ханызындан байыр чедирип тур мен!
Эртип турар чылдың сөөлгүхонуктарында эң чугула болуушкуннарны кезээде сактыр болгаш түңнелдерни үндүрер бис. 2014 чыл бөдүүн эвес болган, геополитиктиг халдаашкыннарга бистиң чуртувус төлептиг харыылап, бодунуңхамаатыларының эрге-ажыктарын быжыы-биле камгалап шыдаан. Россия XXII кышкы Олимпий оюннарын эрттирген, чаалап алган медальдарның талазы-биле эңчедиишкинниг болган бис, Сибирьниң федералдыг округунуң спортчулары ниити команда тиилелгезинге улуг салыышкынны киирген. Сибирьниң регионнарынга бо үе шылгалданың чылы болган. Бергелер турза-даа, үлетпүр бүдүрүлгези өзүп, социал болгаш транспорт инфраструктуразының объектилери туттунуп, инвестиция төлевилелдери күүсеттинип турган. Чедип алдынган бүгү чүүлдер дээрге силерниң идепкейлиг киржилгеңер-дир. 2015 чылда Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 70 чылын демдеглээр бис. Сибирьжи дайынчыларның маадырлыг чоруктарын болгаш тылдың ишчилериниң эрес-шудургу ажыл-ижин кажан-даа утпас бис, бистиң тайбың келир үевис дээш амы-тынын бергеннер биске кажан-даа уттундурбас.
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Тыва Республиканың хүндүлүг чурттакчылары!
Үнүп орар Чаа чыл-биле болгаш Христостуң төрүттүнгени-биле чүректиң ханызындан чедирген байырымны хүлээп ап көрүңер! Ол байырлалдар кажан-даа онзагай, өг-бүлениң чылыг чоруу-биле, төрел болгаш чоок кижилерниң ынакшылы-биле бисти бүргеп чоруур. Эртип турар чыл биске эң эки чүүлдерни, аайлажыышкыннарны болгаш хуу чедиишкиннерни арттырган. А Чаа чылда ыдыктыг күзелдеривис бүдер, өөрүшкү болгаш аас-кежии элбек болур! Бистиң бүгү эгелээшкиннеривиске болгаш кылган чүүлдеривиске чедиишкин келир болзун, тодуг-догаа чорук немешсин, чогаадыкчы чаа идеяларывыс амыдыралга боттаныр болзун! 2015 чыл республиканың чурттакчы бүрүзүнге депшилгелиг хөй-хөй саналдарны болгаш оларны шиитпирлээриниң аргаларын, чедиишкинниг ажыл-херектерни болгаш күүсеттинген планнарны өргүүр болзун! Бистиң күзел-чүткүлдеривиске бот-боттарывыска ачы-дуза, сырый каттыжыышкын болгаш чаагай сеткил каттышсын!
Чаа чыл-биле!
Тыва Республиканың Хөй-ниити палатазының даргазы Х. Монгуш.
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Декабрь 26-да «Найысылал» арт-төпке ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы Чаа чылдың елказын эрттирген. Аңаа ажылдакчыларның ажы-төлүнден аңгыда, Украинадан бичии 4 харлыг Мирослав Узденевту база чалаан. Уругларның кеткен хептериниң янзызын чүү дээр: челээш өңнерлиг, янзы-бүрү кылаңнааштар ажыглап тургаш даараан бир-ле тускай маскарад хептиг, чок-ла болза, бир амытан, азы бир тоол маадыры дээш-ле баар. ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыдының оралакчызы Елена Саая уругларга болгаш чыылганнарга Чаа чылдың байырын чедирген. Амгы үеде Мирославтың авазы, ачазы, кырган-авазы Кызылдың хоочуннар бажың-интернадында чурттап турар. Чаа чылда Мирослав Кызылдың 5 дугаар уруглар сады барып эгелээрин улуг өөрүшкү-биле ооң авазы Алина Полетаева чугаалады. Бичии Мирослав уруглар-биле кады каас-чараш «хептиг» Шиви долгандыр ырлажып, аажок солун үени эрттирген. Соок-Ирейниң холундан белек алыры чаштарга уттундурбас болуушкун дээрзи билдингир.
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Улусчу чогаадылга бажыңынга декабрь 27-де «Спортчу элита» деп байырлал эрткен. Аңаа спорттуң янзы-бүрүхевирлеринге алдаржаан олимпий, сурдолимпий, паралимпий оюннарныңтергииннеринге, тренерлерге, хоочуннарга болгаш спорттуңхөгжүлдезинге үлүг-хуузун кииргеннерге күрүне шаңналдарын тывыскан. ТР-ниңБаштыңы – ЧазааныңДаргазы Шолбан Кара-оолду сценаже башкарыкчылар чалапты.
“Спортчулар бодунуң чүт- күлдүү-биле, бедик тура-соруу-биле бедик чедиишкиннерни чедип ап турар. Силер чон мурнунга, аныяк-өскенге үлегер-чижек болуп турар силер. Сочи хоорайга паралимпий оюннарынга Россия медальдар талазы-биле 1-ги черни ээлээни дээрге маадырлыг чорук-тур. Кадык кижилер олардан өөренип, тиилелгеже чүткүлүнүлегерге алыр ужурлуг бис. Тывадан паралимпий оюннарның чемпиону Михаил Оюнга канчап чоргаарланмас бис. Чылдан чылче спорт тудугларын тудуп турарывыс дээрге, келир үеже көрүжүвүс болгаш аныяк-өскенге эки байдалдарны тургузуп турарывыстың бадыткалы-дыр. Каа-Хем суурга улуг спорт комплекизин тудуп алыр болзувусса, спортчу чедиишкиннеривис база бир бедик чадаже көдүрлүр дээрзинге бүзүрелим улуг. Спорт оран-саваларының көвүдеп турары — республиканыңчедиишкиннериниң магадылалы.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Декабрь 25-те В.Көк-оол аттыг Национал театрга республиканың кожуун бүрүзүн төлээлээн тергиин өөредилгелиг, хөй чедиишкиннерлиг уруглар Тываның Баштыңының елказынга чыглып келген. Чаңчыл езугаар чылдың төнчүзүнде республиканың онза чедиишкиннерлиг 7 хардан 14 харга чедир школачылары Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң уругларга елказынче чалалганы алыр аас-кежиктиг болуп турарлар.
Национал театрның ийиги каъдында уругларга янзы-бүрү оюннар шөлчүгештерин организастаан. Каас-чараш идик-хептиг, маскарад костюмнарлыг оолдар, кыстар оюннарга киржип, амданныг, чигирзиг «шаңналдарны» ойнап ап турганнар. Бир булуңда уруглар кажыктаан, өскезинде хол басчып күжүн шенешкен, боулинг шарларларын октап турарлары-даа эңмежок.Тергииннерге шаңналдар тыпсырының мурнунда уругларга «Күске бүрүзү быштакка ынак» деп чаа шииниң баштайгы көргүзүүн уругларга бараалгаткан. Шии уругларны эп-найыралга, ынакшылга, мөзү-бүдүштүг, хүндүткелдиг болурунга кижизидип турар. Уруглар шиини аажок сонуургап, адыш часкап, өткүт, хөглүг каткызы-биле хүлээп алган. Шии төнген соонда чыылган бичии аалчыларны байырлалдың кол маадыры — Шиви чанынче чалаан.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Россияның алдарлыг артизи, Тываның Улустуң хөөмейжизи К.К.ХОВАЛЫГ-биле бистиң корреспондентивис Чаа чыл бүдүүзүнде ужурашкаш, «Шынның» номчукчуларының сонуургааны айтырыгларга харыылап бээрин дилээн. Оларның аразынга болган чугааны мооң адаанда парладывыс.
— Чоокта чаа эрткен «Көшкүн хөөмей» шуулганының «Хөөмейим кагбас-ла мен» деп түңнел концертинге силерниң ыры-шоор, хөөмей-сыгыдыңарны дыңнааш, магадап олурдум, улам ындынын ап бар-ла чыдар салым-чаяаныңар күштүг-ле-дир, Кайгал-оол Ким-оолович, орус чон болза, ону «ийиги тыныш ажыттынганы ол» дижир ийик бе?
— Четтирдим (каттырбышаан, уламчылады.Ред). «Хүн-Хүртү» база-ла чаа чанып келгенивис ол турган чүве. Чер-чуртче чанып, эш-өөрнүң, чонувустуң мурнунга үнүп кээрге, ала-чайгаар сагыш-чүрек ындынналы бээр, ынчангаш ындыг боор.
Улаштыр номчуур...
|
|