Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


В Туве улучшат работу по оказанию помощи людям с ментальными нарушениями

В Туве с рабочим визитом находится команда экспертов региональной благотворительной общественной организации «Центр лечебной педагогики» во главе с членом Совета при Правительстве РФ по вопросам попечительства в социальной сфере Анной Битовой. Специалисты прибыли по приглашению руководства республики для оказания методической и иной поддержки местным организациям социального обслуживания, а также чтобы провести консультации и курсы повышения квалификации, в том числе по оказанию психолого-педагогической помощи родителям детей с расстройствами аутистического спектра.

Подробнее...

Новости

RSS
15.07.2013 15:00 / Общество
Шолбан Кара-оол: Мы обязаны во всем брать пример с нашей героини Веры  Байлак

Тува сегодня в трауре. Республика простилась с последним тувинским добровольцем – санинструктором кавалерийского эскадрона, знатным животноводом, матерью-героиней Верой Чульдумовной Байлак. С 10 часов утра к зданию Национального музея, где проходило прощание, нескончаемым потоком шли люди разных возрастов и национальностей. Рабочие и служащие, ветераны, представители федеральных структур, студенты и школьники приходили, чтобы отдать дань уважения солдату Великой Победы, скромной труженице, человеку несгибаемой воли, удивительного мужества и светлой души. В конференц-зале музея – большой парадный портрет ветерана, чей облик знаком, без преувеличения, каждому жителю Тувы. 

Подробнее...
15.07.2013 08:44 / Общество
Феофан, епископ Кызыльский и Тувинский: Вера Байлак была образцом самоотверженности
Преосвященный Феофан, епископ Кызыльский и Тувинский, выразил соболезнование по поводу смерти Веры Чульдумовны Байлак:
"Выражаю глубокое соболезнование родным и близким почившей Веры Чульдумовны Байлак, а также всем жителям нашей республики, в связи с постигшей нас утратой. Для всех нас Вера Чульдумовна была образцом самоотверженности - в свои молодые годы она предпочла рисковать своей жизнью ради избавления других от фашистской угрозы.
Подробнее...
15.07.2013 00:43 / Общество
В Туве завершился государственный праздник животноводов Наадым-2013
   Торжественным шествием делегаций всех муниципальных образований республики в живописном местечке Чаа-оваа-шолу в Тес-Хемском районе открылся в субботу, 13 июля, второй день государственного праздника животноводов Наадым – 2013. Перед многочисленными зрителями под маршевую музыку в исполнении Духового оркестра Правительства Республики Тыва прошагали лучшие животноводы – чабаны-«тысячники», чемпионы Наадыма, ветераны и специалисты сельского хозяйства. Открыли праздничное шествие хозяева – делегация Тес-Хема, возглавляемая председателем администрации Юрием Тыт-олом верхом на лошади.  
Подробнее...
15.07.2013 00:40 / Праздники
Глава Тувы вручил ключи от джипа-внедорожника победителю конных скачек, состоявшихся в Тес-Хемском районе

Победитель республиканских конных скачек, посвященных празднику животноводов Наадым-2013, получил главный приз – автомобиль Джип. Такой приз был инициирован в прошлом году главой Тувы Шолбаном Кара-оолом с целью возрождения престижа тувинской породы лошадей. В этом году модернизированный внедорожник достался Омаку Комбу из села Бай-Даг Эрзинского района. Его лошадь по кличке Хор победила на дистанции в 30 км. Еще один автомобиль – «Лада-гранта» – получил Байыр Доржу из села Торгалыг Улуг-Хемского района, владелец лошади по кличке Калдар-Доруг, пришедшей первой на дистанции 30 км в скачках лошадей старше 4 лет. 

Подробнее...
14.07.2013 20:49 / Общество
В Туве 15 июля объявлено днем траура. С 12 до 13 часов в центре Кызыла будет перекрыто движение транспорта

Указом Главы Республики Тыва Ш.В. Кара-оола 15 июля объявлено в Туве днем траура, в связи с кончиной ветерана Великой Отечественной войны, последнего бойца тувинского добровольческого эскадрона, участвовавшего в освобождении городов и сел Украины от фашистских захватчиков в 1943 году, Веры Чульдумовны Байлак. В этот день будут приспущены государственные флаги, отменены развлекательные мероприятия. Похороны состоятся в Кызыле. Гражданская панихида начнется в 10.00 в Национальном музее Тувы. С 12 до 13 часов будет перекрыто движение от перекрестка улиц Титова-Кочетова до здания Центра русской культуры в связи с организацией траурной процессии. 

Подробнее...
14.07.2013 19:16 / Общество
Сенатор Алексей Пиманов выразил соболезнования в связи с кончиной фронтовички Веры Байлак
  Телеграмма со словами поддержки поступила от известного тележурналиста, представителя Тувы в Совете Федерации РФ Алексея Пиманова. Он выразил глубокие соболезнования родным ветерана Великой Отечественной войны Веры Чульдумовны Байлак, всем жителям республики, главе Тувы Шолбану Кара-оолу в связи с ее кончиной. «Примите самые глубокие, искренние соболезнования по случаю кончины В.Ч. Байлак. Мы потеряли достойного, добродетельного и мужественного человека, ветерана Великой Отечественной войны, кавалера ордена Отечественной войны, мать-героиню. Весь жизненный путь Веры Чульдумовны Байлак являет собой пример героического служения Родине, созидательного труда, доброго и внимательного отношения к окружающим людям. 
Подробнее...
13.07.2013 01:09 / Общество
Шолбан Кара-оол:  Ветерана войны Веру Чульдумовну Байлак похоронят с воинскими почестями

Указом Главы Республики Тыва Шолбана Кара-оола день прощания с Верой Чульдумовной Байлак будет объявлен днем траура. Похороны состоятся  15 июля в Кызыле. Гражданская панихида начнется в  10  часов в здании Национального музея. На совещании государственной комиссии по организации похорон Шолбан Кара-оол заявил, что правительством республики принято решение похоронить Веру Чульдумовну Байлак как солдата Великой Отечественной войны – со всеми воинскими почестями. Глава Тувы от себя лично, а также от имени всех членов Правительства республики выразил глубочайшие соболезнования родным и близким покойной. Телеграммы поступают из разных уголков страны.          
  12 июля 2013 года на 89 году жизни скончалась Вера Чульдумовна Байлак – ветеран Великой Отечественной войны, единственная из остававшихся в живых солдат добровольческого легиона из Тувы, тогда Тувинской Народной республики.  

Подробнее...
13.07.2013 00:05 / Праздники
Ветеранам и труженикам  сельского хозяйства вручены государственные награды

Торжественная церемония состоялась в Национальном театре, куда переместились все почетные участники праздника после главных дневных мероприятий. Зал театра был полон. Животноводы из разных уголков Тувы в лучших своих нарядах. Здесь после официальной части вечера их ожидает праздничный концерт. В программе самые лучшие выступления танцоров и певцов, любимцев тувинской публики. По традиции здесь для чабанов исполняют, как старые народные произведения, так и творческие новинки. В очередной раз всех сразил Заслуженный артист Российской Федерации и Народный артист Республики Тыва Демир-оол Кежиктиг, исполнивший песню «Бай-ла Тайгам». До начала концерта глава Тувы Шолбан Кара-оол и спикер Верховного Хурала Кан-оол Даваа вручили Государственные награды Республики Тыва. 

Подробнее...
12.07.2013 20:12 / Сельское хозяйство
Глава Тувы призвал VI съезд животноводов республики беспристрастно оценивать политику власти в сельском хозяйстве

Сегодня в столице Тувы начал работу VI съезд животноводов, являющийся одним из центральных событий Наадыма – праздника в честь тружеников животноводства. В работе съезда принял участие глава республики Шолбан Кара-оол, выступивший с приветственным словом к делегатам. Тувинские араты, заявил, в частности, премьер, - самодостаточные и независимые люди, не привыкшие «ломать шапку перед чинами». Поэтому он ждет от них прямого и честного разговора о проблемах АПК, беспристрастной оценки вклада органов власти всех уровней в развитие сельского хозяйства в целом и животноводческого сектора в отдельности. «Не буду отбирать у вашего министра его «хлеб» - ведомственную статистику об успехах, - сказал, в частности, глава Тувы, предваряя доклад Минсельхозпрода РТ. - Отмечу лишь, что, несмотря на сложные погодные условия, вы, дорогие труженики села, завершили год с хорошими результатами.  

Подробнее...
12.07.2013 15:45 / Общество
Ушла из жизни легендарная фронтовичка, тувинский доброволец, животновод - тысячник   Вера Байлак
 Об этом сегодня на стадионе «Хуреш» во время чемпионата республики сообщил глава Тувы Шолбан Кара-оол. Узнав о кончине Веры Чульдумовны, он попросил на несколько минут приостановить схватки борцов и обратился к землякам с просьбой почтить минутой молчания память фронтовички, известного животновода, чабана-тысячника. «Дорогие друзья, к сожалению, в жизни радость и горе часто идут рядом. Только что поступило грустное известие о том, что ушла из жизни наша уважаемая старейшина, ветеран Великой Отечественной войны Вера Чульдумовна Байлак, - сказал Шолбан Кара-оол. – Она была последней из тувинских добровольцев, которые сражались с фашизмом. Вера Чульдумовна по традиции должна была быть одним из почетных гостей сегодняшнего праздника, как человек, возглавляющий список чабанов-тысячников Дзун-Хемчикского района. К сожалению, недавно она получила травмы и попала в больницу. Мы все надеялись, что она  поправится. 
Подробнее...

Фоторепортажи




Парад в честь 76-ой годовщины Победы в Великой Отечественной войне в г. Кызыле, 09.05.2021.


В Туве прошел V Республиканский слет «Рабочие профессии ХХI века»


Глава Тувы пообщался в очередях с пенсионерами Тандинского района


Глава Тувы поздравил энергетиков с профессиональным праздником на торжественном собрании





 
Медээлер
RSS
21.02.2015
Шыңгыы белеткел —эки түңнел

Шагаа бүдүүзүнде Бүгү-россия олимпиада­зының регионалдыг чадазының тиилекчилерин байырлыг байдалга шаңнаан. ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды К.А.Бичелдей 29 тиилекчилерге база 99 тус-тус шаңналдар алган өөреникчилерге дипломнарны тывыскан.

Эң-не хөй шаңналдыг черлерже Тыва Республи­каның лицей-интернадының, №15 лицейниң, №5 гимназиязының, күрүне лицейиниң база аграр лицейниң өөреникчилери тергиидеп үнген. Тере-Хөл, Тожу база Мөңгүн-Тайга кожууннардан чаңгыс-даа өөреникчи шаңнал албаан. Бай-Тайга, Каа-Хем база Эрзин кожууннардан бир-бир өөреникчилер шаңналдыг черлерже кирген. Бо чылгы олимпиа­дага хөй кезиинде ан­гли дылга (27 кижи), тыва дылга (20 кижи), төрээн чогаалга (19 кижи), технологияга (17 кижи), ОБЖ (10 кижи), күш-культурага (9 кижи), орус дылга (9 кижи), экологияга (5 кижи), ниити билигге (5 кижи) өөреникчиниң баллдары хөй болган.

Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Алдар-аттыг мөге болзун!

Тываның күрүне универ­ситединиң күш-культура фа­культединиң 3-кү курузунуң сту­­дентизи, оожум-топтуг аажы-чаңныг, чараш, чаптанчыг мөзү-бүдүштүг, кижизиг, чор­гаар дурт-сынныг спортчу Айдың Монгуштуң 2014 чылда улай-улай чедип алган чайынналчак чедиишкиннеринге өөрүп, ооң дугайында сонуургааш, боду-биле ужуражып четтим.

Айдың бодун таныштырарда «Улуг-Хемниң Торгалыг суурга ада-иемниң беш дугаар хеймер оглу болуп төрүттүнген мен» деп, хүлүмзүрүй аарак, хөөреп олурду. Ооң чугаазындан ол эш-өөрзүрек, улугну улуг, бичии­ни бичии деп хүндүлеп, үнелеп билир кылдыр кижизиттинген дээрзи илдең. Айдыңның ук-төөгүзүнде даайлары хүрежип чораан, ам-даа шыырак диртип, хүрежип турар.

Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Кыдат тываларында Шагаа ёзулалдары

Кыдаттың тус-тус черлеринде амыдырап-чурттап чоруур төрел-бөлүк чонувустуң ёзу-чаңчылдарын шинчилээр эртем ажылын 2010 чылдан тура чорудуп эгелээн мен. Үнүүшкүннерим үезинде кыдат тываларының Чаа чыл байырлаашкыннарынга таваржып, харын-даа ол чараш, ыдыктыг байырлалдарның белеткелинге болгаш чорудуунга амы-хууда киржир аас-кежиктиг болгуладым. Ынчангаш аңаа даянып, Чөөн чүк улузунуң Чаа чылы – Шагаа­ны Кыдатта чурттап чоруур төрел бөлүүвүс канчаар ёзулап эрттирерин көрген-билген барымдааларымга док­таап тургаш, номчукчу-биле үлежикседим. Кыдатта Чаа чыл байырлалын албан-ёзу байдалы-биле ийи катап демдеглээр. Григо­риан хүн дизии-биле январь 1-де уткуур-даа болза, Чөөн чүктүң ай санаашкыны-биле Чаа чылды эң-не бедик ёзу-чурумнуг, утка-шынарлыг кылдыр эрттирер. 

Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Онзагай  Бүрен-Хем

Депутаттың ажыл-албаны

Тываның соңгу-чөөн талазында Каа-Хем – хөй чурттакчылыг улуг кожууннарның бирээзи. Он дөрт сумуларында 12 муң бир чүс ажыг орус, тыва, кыргыс, хакас, узбек дээш, оон-даа өске нация чоннар чурттап турар. Көдээ ажыл-агый талазы-биле чылдан чылче мал бажының саны өзүп турар. Мурнакчы чылгычылар, муңчу малчыннар, араттар болгаш өске-даа мергежилдиң кижилери Каа-Хемде хөй. Кожууннуң социал-экономиктиг хөгжүлдезинге ТР-ниң Дээди Хуралының депутады Юрий Валерьевич үлүг-хуузун киирип, улуг идигни берип турар дээрзин каа-хемчилер чоргаарал-биле чугаалаар болду. Бо де­путат соңгулдага кожууннуң мурнундан ийи удаа чоннуң үнүн хөйү-биле чаалап алгаш, амгы үеге чедир оларның-биле сырый харылзаалыг  ажылдап турар. Бо чылдың февраль 5-те  Юрий Кара-оол Бүрен-Хем суурга ажыл-албанының аайы-биле уруглар садынга, көдээ Культура бажыңынга болгаш школазынга чораан. Кайы ырактан көскү, суурнуң аян-шинчизин каас­тап турар бичии чаштарның «Хүнчүгеш» уруглар садынгачедип, амгы байдалы-биле танышкан. Уруглар садының ийи каът бажыңын чаартып, капиталдыг септелгени чоруткан база чаа дериг-херексел-биле дериттингени чараш-даа, көрүштүг-даа.

Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Аржааннарывыс авыралы
Бойдус чаяалгазының ачы-авыралының дугайында бурунгу грек эртемден эмчи Гиппократ эрте-бурун шагда-ла мынчаар чугаалап каан: «Эмчи эмнээр, бойдус кадыкшыдар». Шынап-ла, өзээн өттүр-ле сөглээн. Тываның чону чай келирге-ле, төрээн бойдузунуң чайгаар бүткен аржааннарынга болгаш хөлдеринге барып эмненип, кадыын быжыглап чаңчыккан. Оларның кижиниң кадыынга кайы хире ажыктыын, кандыг аарыгга кайы аржаан дузалыын Тываның чону кол нургулайында эки билир. Ындыг-даа болза эртем-медицина талазы-биле шинчилелдер ам-даа төнмээн, 2013-2014 чылдарда кожуун бүрүзүнде кижилерниң хөй барып турары аржааннар болгаш хөлдерге эмчилерниң бөлүктери эртем-шинчилел ажылдарын чоруткан. Ийи чыл иштинде кылдынган улуг ажылды Россияның эртем хүнүнге тураскааткан регионнар аразының эртем-шинчилел конференция­зынга түңнеп чугаалашкан.
Улаштыр номчуур...
10.02.2015
Өртектерниң ылгалы
Сөөлгү үеде аъш-чем өр­тээниң аартап турары  чонну дыка дүвү­­ре­дип ту­рар. Кызыл хоорайның  улуг садыгларында хүн бү­­рүде хереглелдиң аъш-чем аймааның өртектерин көрүп, үнүүшкүннү кылдывыс. Садыгларда аъш-чем аймааның өртектери аң­гы-аңгы болду. Хоорайның эң хөй садып алыкчылыг улуг садыы «Гарудада» хлебтиң өртээ – 22 рубль, сүттүң — 65 рубль, чигирниң  - 70 рубль, «Пять звезд» садыгда сүттүң өртээ - 68 рубль, чигирниң – 72 рубль, чуурганың – 60 рубль.  «Азас» садыында хлебтиң — 28 рубль,  чигирниң  — 67 рубль, сүттүң – 69 рубль, чуурганың — 64 рубль  болза,  чанында кожа турар «Наташа» садыында   хлебтиң – 26 рубль; чигирниң – 70 рубль; чуурганың — 69 рубль; сүттүң – 61 рубль.
Улаштыр номчуур...
10.02.2015
Шагаа-2015 болгаш «Масленица» байырлалдарының хемчеглери

«Шагаа-2015» 1-4 класс өөреникчилеринге оюн-тоглаа программазы (утренниктер) – Тываның чаңчылчаан культура болгаш ус ажыл төвүнге февраль 9-тан 13-ке чедир.

«Шагааның үүжези» допчулал болгаш номнар делгелгези; «Алдын Шагаа»өөреникчилерге темалыг кежээ; Национал ба­йырлал «Шагаа – хуулгаазын үе» культура программазы – А.С. Пушкин аттыг национал библиотекага февраль 12, 13, 17 хүннеринде.

«Хуужуур чокта, төрүттүнген хүн эртпес, блины чокта, Масленица болбас» темага номнар полказы – А.С. Пушкин аттыг нацио­нал библиотеканың салбырларынга февраль 12-ден 22-ге чедир.

«Масленица – байлак сеткил» темалыг сайгарылгалар бөлүү –Н.Рушева аттыг уруг­ларның уран чүүл школазынга февраль 16-да 10.00 база 14.00 шакта.


Улаштыр номчуур...
09.02.2015
«Тыва  сценаның эртинелери»: Надежда Наксыл

Тываның Национал театры «Тыва сценаның эртинелери» деп чаа төлевилелди эгелээн. Ооң бир дугаа­рын биче театр «Тет-а-тетке» Тываның Улустуң артизи Надежда Наксыл ужуражылга кежээ­зи-биле ажыткан. 

Аңаа артистиң эш-өөрү, өөреникчилери база ооң хөй талалыг салым-чаяанының мөгейикчилери кээп киришкен. Ужуражылга кежээзин оожум аялга үделгезинде артистиң шүлүк номчулгазы-биле эгелээн. Ооң шүлүк номчуурунуң тускай аянын дың­наан санымда-ла мага ханып, катап-катап дыңнаксаар мен. Артист бодунуң намдарын бичии тоолчургу чугаа кылдыр таныштырды. Ында 4 ажы-төлдүг өг-бү­лениң хеймери бичии Идегелдиң Пушкинниң, Свифтиң тоолдарынга бүзүреп, бодун тоол оранында кылдыр сагыжында бодап чоруурун чугаалап турар. Бичиизинден тура бүзүрээчел, чогаадыкчы, чиик бодалдары ам-даа улгаткыже ооң аажы-чаңында артып калган, чамдык эш-өөрү «карак-шилиң уштуп көрем, Надя» деп чемелей-даа бээрин артист чугаалап турду.

Улаштыр номчуур...
09.02.2015
Каайлы албаны: Цаган-Тологой

Тываның каайлы албаны 1992 чыл­дың ноябрь 17-де тургустунган. Оон бээр-ле республиканың каайлы ажылдакчылары Тываже киир болгаш үндүр сөөрткен барааннарның санын, хуусаазын, шынарын, өртек-үнезин, үнген дөзүн, эдеринчи документилерде айтып турар медээлери шынга дүгжүп турар бе дээш, өске-даа хыналда ажылын чорудуп турар албан чери болур. Ол ышкаш чажыт байдал-биле хоойлу-дүрүмде хоруглуг деп айыткан боо-моңгу, наркотиктиг бүдүмелдер дээш, өске-даа чүүлдерни, ооң кырындан мал оорлааш, киир азы үндүр сүрүп турарын хынап эрттирер ажыл база оларга хамааржыр. Даштыкы чурттар-биле экономиктиг харылзааларның түңнелинде бараан саарылгазындан кирген орулганы күрүне бюджединче киирер харыысалгалыг ажылды база каайлы албаны харыылап турар.Тываның  каайлы черинде күрүнениң экономиктиг эрге-ажыын камгалаар сорулгалыг үш эрттирилге даамалдары бар: Хандагайты, Цаган-Тологой база Шара-Суур.Январь айда болуп эрткен чылды түңнээн хуралынга ТР-ниң каайлы албанының начальниги Евгений Титанаков, эрге-хоойлу камгалалының талазы-биле оралакчызы Оолак Бады, Цаган-Тологой эрттирилге пунктузунуң начальниги Карим Эртне, күрүне албанының болгаш килдис начальниги Павел Хлопов олар тус-тузунда илеткелдерни кылган.

Улаштыр номчуур...
09.02.2015
Кадык диштер. Чараш хүлүмзүрүг

Бежен-оол Кууларович Торуш республиканың диш эмнелгезиниң улуг эмчизи болуп ажылдаа-ла, 9 чыл чеде берген. Ол күш-ажылчы базымнарын бо-ла эмнелгеге эгелээн, ниити ажыл стажы 20 чыл ашкан.

Эмнелге бичии уруглар, улуг улус эмнээр база диш салыр 3 салбырлыг. Ында дишти эмнээр, турар, салдыртыр, аарыг кижиниң баштайгы байдалын шинчилээр, диштиң бүү­­лезин, шазын, аас иштинге янзы-бүрү оюлганнар, кемдээшкиннер тыптып кээрге, эмнээр болгаш диш тырттырар рентген кабинеттерде эмчилер республиканың чурттакчы чонун хүлээп ап турар. Ниитизи-биле эмнелгеде 126 ажылдакчы бар, оларның 50-ни — диш эмчилери. Эмнелгеде10 дээди, 4 — 1-ги, 12 —2-ги категорияның, а артканнары аныяк эмчилер ажылдап турар. Бүгү-делегейниң диш эмчизиниң хүнүн уткуштур эмнелгеге чедип, Бежен-оол Торуш-биле ужураштым.

Улаштыр номчуур...
09.02.2015
Өвүрде кыштаглаашкын: малдың деңгели шыырак

Өвүр кожууннуң көдээ ажыл-агый адырында  «Торгалыг», «Чалааты», «Адарган» деп үш муниципалдыг бүдүрүлге, «Саглы-Бажы», «Хөгжү», «Аржаан-Туруг», «Кошкарлыг» кооперативтери, 48 арат фермер ажыл-агыйлар, 1120 хууда дузалал ажыл-агыйлар кирип турар. Кожуун иштинде 186 малчын коданнарда 560 дузалакчылар хаара туттунган.

Кожуун девискээринде 2015 чылдың январь 1-ниң хүнү-биле  бода мал бажы  9276, ооң иштинде 547 сарлык, шээр мал 136857, аът саны 4267, хаваннар 42 баш четкен. Бо сан-чурагай чылдан чылче өзүп турар, чүгле хаванның баш саны эвээжээн.

Улаштыр номчуур...
05.02.2015
Газ чок

Кызыл хоорайның төп­­чүткен газ хандырылгалыг хөй каът чуртталга бажыңнарының чурттакчылары январь айның сөөлгү хүннеринден газ плиталарынга аъш-чем хайындырып алыр арга чок бооп турар. Ол бажыңнарны «Тувгаз» ажык акционерлиг ниитилел газ-биле хандырбайн турар, чүге дээр­ге бо бүдүрүл­­гениң өрези көвү­­дээш, газ садып алыр акшазы чок. Кызыл хоорайдан аңгыда, республиканың девискээринде 93 суурларны болгаш хоо­райларны ААН «Тувгаз» газ-биле хандырып турган. Амгы үеде ол суурларның, хоорайларның чурттакчылары база газ чок арткан. «Тувгаз» ажык акционерлиг ниитилелдиң удуртукчузу Валерий Иванченконуң «Шын» солуннуң редакциязынга дың­надыы-биле алырга, республиканың чонун газ-биле хандырарынга дузаламчы кылдыр 2 миллион 900 муң рубль акшаны үндүрүп бээр аргазын Тыва Республиканың Чазаанда шиит­пирлеп турар.

Улаштыр номчуур...
05.02.2015
Чиигелделер хевээр артар

Тыва Республиканың Кадык камгалал яамызы эрткен чылдың түң­­нелдерин үндүрүп, 2015 чылда кол сорулгаларны тодараткан. Бис­тиң номчукчуларывысты сонуургадып турар чугула айтырыгларга харыыларны кадык камгалал сайыды Орлан Эрес-оолович Донгакберген.

– Кадык камгалал адырының ажыл-чорудулгазының баш бурунгаар түңнелдери бар. Оон көөрге, Тываның чурттакчыларының аарыыр чоруу көвүдээн бе азы эвээжээн бе? Өлүп хораарының байдалы чавызаан бе?

– Улустуң аарыыры көвүдээн деп чугаалап болбас. Чамдык аарыг­лар, чижээ, онкология, хан эргилдезиниң талазы-биле бис чурттуң чамдык регионнарындан  эки байдалдыг бис. Ооң-биле чергелештир сөөлгү чылдарда социал ужур-уткалыг аарыглар, ооң санында туберкулезту эвээжеткен күжениишкиннер турбуже, чурттакчы чоннуң кадыкшыл байдалында езулуг-ла экижиишкин чедип алдынган деп мактаныр аргавыс чок. Чаш уругларның бүрлүрү, орук-транспорт озал-ондаан­дан, туберкулезтан өлүп хораары чавызап турары өөрүнчүг. Өске аарыг­лар ужун өлүп хораар байдал эрги  деңнелинде хевээр.

Улаштыр номчуур...
05.02.2015
Тиилелгениң старты

Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тии­лелгениң юбилейлиг байырлалдарының үезинде Хамаарышпас кү­­рү­­нелер эвилелиниң даштыкы кызыгаары-биле Тиилелгениң эстафетазы эртери чаңчыл апарган.

Хамаарышпас күрүнелер эвилелиниң чурттарының улустарының шаг-төөгүден бээр тыптып келген эп-найыралын болгаш дем-билелиг чоруун улам быжыктырар, фашизмге удур демиселге маадырлыг чоруун утпас сорулга-биле Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 70 чыл юбилейинге тураскааткан Тиилелгениң эстафетазы 2015 чылдың февраль 2-де маадыр шивээ Брест биле маадыр хоорай Мурманскиден старт­таан. Бо улуг хемчээлдиг шериг-патриотчу акция, Тиилелгениң эстафетазы май 28-те Кызыгааржылар хүнүн­­де Москвада Мөгейиг даанга кээп доктаар. Тиилелгениң эстафетазының оруун дургаар кызыгаар шерииниң кезектери тус чер эрге-чагыргазының органнары болгаш хөй-ниити организациялары-биле кады Тиилелгеге турас­кааткан байырлыг хуралдарны, митингилерни, Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчилери-биле ужуражыышкыннарны, өөредилге черлеринге Маадырлыг чоруктуң кичээлдерин эрттирер, делгелгелерни организастаар болгаш артистер концерттерни көргүзер.

Улаштыр номчуур...
05.02.2015
Өскүс анайдан байыыр

Россия биле Украинаның аразында политиктиг чөрүлдээлерниң уржуунда бистиң чуртувуска удур Американың Каттышкан Штаттарының болгаш Европа эвилелиниң чурттарының экономиктиг кызагдаашкыннары Россияны чүгле бергедээшкиннерге тава­рыш­тыр­ган эвес, а экономиктиг айтырыгларны канчаар шиитпирлеп тур­ганын ханызы-биле сайгарарынче, частырыгларны эскерип көөрүнче база албадапкан деп болур. Экономиктиг кызагдааш­кынның уржуундан тыптып келген бергелерни Россияның политиктиг удуртулгазы болгаш чон экономиктиг буу­раашкын кылдыр хүлээп албайн,­ чурт иштинге аъш-чемни, идик-хепти, барааннар бүдүрүлгезин көвүдедир талазы-биле шыңгыы хемчеглерни алыры чугула деп санап турар.

Россия Федерациязының де­вис­кээрлериниң баштыңнары, хоой­лужудулга хуралдарының дар­галары, улуг хоорайларның мэрлери-биле январь 29-та эрткен чөвүлел хуралга Россияның Президентизи Владимир Путин: «Дараазында чүүлдерже кичээнгейни угландырып тур мен: мында олурар кижилерниң хөй кезии-биле бистерниң 2008-2009 чылдарда кылып турганы ышкаш, шак-ла ынчалдыр Федерацияның субъект бүрүзүнге экономикага болгаш социал адырга боттарының ап чорудар хемчеглериниң планын кончуг дүрген тургузар херек» — деп чугаалаан.

Улаштыр номчуур...