Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
Руководитель региона информировал Президента, в частности, о темпах жилищного строительства и мерах по развитию сельского хозяйства в Туве.
В.Путин: Мы с Вами обсуждали ситуацию, уже отметили позитивные тенденции. Конечно, что касается стройки – у нас стройка в целом развивается хорошо по стране, рост 7,9 процента. Но в Туве – больше 50, по-моему, 53 процента.
В.Ховалыг: Да.
Подробнее...
Новости
08.02.2018 14:00 / Общество
Глава Тувы Шолбан Кара-оол принял решение найти помещение для детской поликлиники Кызылского района.
Во вторник он посетил центральную районную больницу Кызылского района для того, чтобы ознакомиться с условиями работы медиков и уровнем облуживания населения. По его оценке, больница не выдерживает нагрузку из-за ограниченных площадей, а оснащение немного отстает от других больниц. Глава Тувы Шолбан Кара-оол поручил министру здравоохранения Орлану Донгаку проанализировать деятельность медучреждения.
Подробнее...
08.02.2018 13:36 / Строительство
Глава Тувы Шолбан Кара-оол принял участие в заседании коллегии Министерства строительства и модернизации ЖКХ, в ходе которой озвучил важные рабочие установки на 2018 год.
Он обратил особое внимание на переходящие строительные объекты. Они могут создать сложности в деятельности строительного комплекса Тувы в 2018 году, поскольку планы на него также достаточно напряженные. На очереди в этом году завершение строительства терапевтического корпуса, школы на 825 мест в Кызыле, а также школы на 176 мест со спортзалом и пришкольным интернатом в селе Ийи-Тал, школу на 275 учащихся в селе Кызыл-Мажалыке, детский сад в столице, бассейн в Ак-Довураке и два многоквартирных дома. Вместе с дорогами и прочими объектами инфраструктуры за год строителям предстоит выполнить работ в общей сложности на 4,2 млрд. рублей.
Шолбан Кара-оол, подводя итоги заседания, отметил главу Минстроя за доклад, который, по его мнению, получился достаточно информативным.
Подробнее...
07.02.2018 19:53 / Сельское хозяйство
5 февраля Бурятию посетила делегация министерства сельского хозяйства и продовольствия Республики Тыва во главе с министром Эртине Данзы-Белек
В ходе рабочей встречи обсуждены ряд вопросов об обмене информацией, опытом государственного регулирования в сфере АПК, в т.ч. по развитию животноводства, растениеводства, переработке с/х продукции Также обсуждались совместные ежегодные выставки-семинары по агропромышленной тематике на территориях двух республик, сообщает пресс-служба минсельхозпрода Бурятии.
Стороны также обговорили возможность совместных поставок баранины для крупнейшего агрокластера «Фуд сити», находящегося в Москве. В результате чего была достигнута договоренность о взаимосотрудничестве между животноводами двух республик.
Подробнее...
07.02.2018 04:26 / Здравоохранение
В многофункциональном центре Тувы будут оказываться консультации врачей по таким направлениям, как запись на прием через портал госуслуг, профилактика инфекционных заболеваний и здорового образа жизни, сдача донорской крови, консультации против новообразований и др.
Также врачи будут проверять у населения артериальное давление и вес, проводить анкетирование по раннему выявлению рака. Консультации врачей будут организованы в рамках создания флагманского центра Министерством информатизации и связи. Работа такого центра позволит расширить перечень услуг, в том числе не относящихся к государственным и муниципальным. В Министерстве здравоохранения считают, что участие медицинских работников в этом проекте позволит увеличить охват населения по практическому информированию и действенной профилактике заболеваемости среди жителей республики.
Подробнее...
07.02.2018 03:58 / Общество
Заместитель главы региона по соцвопросам Шолбан Хопуя прокомментировал редакции «МК в Тыве» ситуацию с так называемой забастовкой взрослых сирот, требовавших от Агентства по делам семьи и детей Республики Тыва предоставить жилье.
«Это четко организованная, но бесперспективная провокация, - отметил замглавы республики Шолбан Хопуя. – С прошлой недели со всеми велась конструктивная, разъяснительная работа, предлагались пункты временного размещения, где достаточно хорошие условия, но сегодня люди изначально были нацелены на конфликт, более того они находились под управлением конкретных лиц, участвующих в текущей предвыборной кампании, а также управляющих экстремистскими пабликами в соцсетях. Вероятно, в этом будут разбираться правоохранительные органы».
Подробнее...
07.02.2018 03:57 / Безопасность
А также туманы, на дорогах сохранится гололедица, днем 7 февраля местами усиление северо-западного ветра до 12-17 м/с.
06 – 09 февраля в горных районах Западного, Восточного Саян и Кузнецкого Алатау лавиноопасно.
По республике: переменная облачность, ночью без осадков, днем местами небольшой снег. Ветер северо-западный 2-7 м/с, местами порывы до 13 м/с, днем до 17 м/с.
Ночью: -32,-37 градусов.
Днём: -22,-27 градусов.
Местами туман. На дорогах гололедица.
Подробнее...
07.02.2018 03:54 / Конкурсы
Министерство сельского хозяйства и продовольствия Республики Тыва объявляет прием документов на предоставление субсидий, направленных на повышение продуктивности в молочном скотоводстве.
Министерство сельского хозяйства и продовольствия Республики Тыва объявляет прием документов на предоставление субсидий, направленных на повышение продуктивности в молочном скотоводстве.
Прием документов производится отделом переработки сельхозпродукции, рыболовства, продовольственной безопасности, по адресу: г. Кызыл, ул. Московская, 2 «а» (3 этаж), каб.№ 301
Подробнее...
06.02.2018 16:54 / Новости России и мира
Шолбан Кара-оол, глава Республики Тыва:
- Сегодня активно обсуждается идея создания Енисейской экономической зоны на основе трёх регионов – Красноярского края, Хакасии и Тувы. Основой этой инициативы является строительство железной дороги Кызыл – Курагино.
Сейчас, когда поднялись не только крупные производства, оставшиеся со времён СССР, но и средний бизнес новой формации, рамки «натурального хозяйства» в границах отдельно взятого региона стали тесны. Даже Тува сегодня близка к перепроизводству, например мяса. Приходится искать рынки сбыта для этой продукции за пределами республики.
Я уж не говорю о добыче угля, запасы которого в Туве исчисляются миллиардами тонн. На территории Тувы, как известно, добычу угля ведут структуры нескольких крупных промышленных групп, включая такие гиганты, как «Евраз», «Северсталь», и другие. Но работать они вынуждены вполсилы, потому что нет транспортной инфраструктуры, чтобы быстро и выгодно продавать хорошие объёмы продукции за пределами республики.
Подробнее...
05.02.2018 17:36 / Транспорт
20 комфортных и вместительных автобусов марки "ПАЗ" пополнили парк общественного транспорта Кызыла. В конце прошлого года Правительство Тувы выделило 4 млн. рублей для обеспечения первоначального взноса по приобретению машин в лизинг. Мэрия Кызыла направила на эти цели еще 3 млн. рублей из муниципального бюджета. Транспорт поставила ЗАО "Межрегиональная лизинговая компания" (г.Москва).
После завершения всех процедур, связанных с оформлением и регистрацией транспорта, сегодня Глава Тувы Шолбан Кара-оол вручил ключи водителям. Премьер подчеркнул, что это не дежурное торжественное мероприятие, а повод обсудить план работы, эксплуатацию техники, расширение транспортной сети и другие актуальные вопросы.
Подробнее...
05.02.2018 17:27 / Общество
Органы управления ЗАГС в 2017 году зарегистрировали 7041 запись о рождении и 2813 записей о смерти. Снижение смертности населения составило 10,1 % по отношению к итогам 2016 года, когда было зафиксировано 3130 записей. Об этом сообщает Управление записи актов гражданского состояния РТ. Таким образом, политика Главы Тувы Ш. Кара-оола, направленная на пропаганду здорового образа жизни, повышение условий и качества жизни населения продолжает получать отражение в статистике.
В 2017 году в Туве родилось 3688 мальчиков и 3353 девочек. Если рассмотреть анализ записей актов гражданского состояния всех новорожденных 2017 года
Подробнее...
Фоторепортажи
01.05.2013
01.05.2013
30.04.2013
30.04.2013
24.04.2013
24.04.2013
24.04.2013
16.04.2013
13.04.2013
12.04.2013
12.04.2013
12.04.2013
12.04.2013
12.04.2013
10.04.2013
09.04.2013
08.04.2013
05.04.2013
05.04.2013
03.04.2013
Медээлер
13.09.2013
Yстүү Усинскиде тываларның субурган тудуп алыр бодалы ийи чыл четкен. Оларның ол күзели бо чайын боттанган. Июль 10-да Кызыл хоорайның Орус культура төвүнге ачы-дуза марафонун эрттирген, ооң түңнелинде тудуг материалдары садып алырынга 136 муң рубль кирген. Ол хүннү субурганны тудуп эгелээни кылдыр санап болур.Чаньчуп субурган тудуунуң эгелей бергенинге чоннуң өөрүшкүзү оларның арын-шырайындан-на илдең болду. Журналистерниң салган айтырыгларынга суурнуң чурттакчылары күзелдии-биле харыылап бергеннер.
Алексей Флегентов, Yстүү Усинск суурнуң чагырга даргазы:
— «Мында чурттап турар тываларга субурганны тудуп тургусканы — тыва культураны тургузарының бир демдээ. Yстүү Усинск суурда 300 ажыг тывалар бар, шупту чурттакчы чоннуң 15 хуузу. Мооң мурнунда тывалар хөй турган, малчыннар уругларының интернады болгаш тыва дылды 9 класска чедир башкылап келгени солун.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Сентябрь 6-8 хүннеринде республиканың найысылалы Кызыл хоорайга Тывага дзюдону сайзырадырынга улуг үлүүн киирген тренерлерниң бирээзи, афганчы-дайынчы Евгений Коровинниң чырык адынга тураскааткан Сибирь Федералдыг округтуң дзюдога эр, херээжен улус аразынга чемпионады болуп эртер. Россияның дзюдо федерациязы мындыг улуг маргылдааны Тывага эрттирип турары сөөлгү чылдарда республикада дзюдонуң сайзыралы бедик деңнелге четкенинге үнелелди берип, дзюдо мөгелериниң чедип ап турар бедик спортчу чедиишкиннеринге хүндүткелди, бүзүрелди көргүскени болур дизе, хөөредиг чок. Эрткен ХХ чүс чылдың 80-90 чылдарында республиканың шыырак дээн дзюдо мөгелериниң бирээзи, Кызыл хоорайның, Тыва Республиканың, Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүктүң база Бүгүроссия чергелиг турнирлерниң каш дакпыр чемпиону, амгы үеде Тыва Республиканың дзюдо федерациязының президентизиниң оралакчызы, Тыва Республикада өртке удур федералдыг албанның бирги отрядының начальниги, полковник Анатолий Владимирович Фалалеев республикага дзюдонуң сайзырап келгенин мынчаар сактып чугаалаар:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Болат Ооржак 1978 чылдың июнь 7-де Кызылга Тывада база ат-сураглыг улустуң — Россия Федерациязының болгаш Тыва Республиканың алдарлыг башкызы Хүрең Бораевна (ол элээн каш чыл мурнунда мөчээн) болгаш билдингир спортчу, тыва хүрештиң шинчилекчизи, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, педагогика эртемнериниң кандидады Сергей Ынаажыкович Ооржактарның өг-бүлезинге төрүттүнген. Болат бичиизинде-ле хамык ажыл-херектиң мурнунга баар оол чораан. Спортка ол хандыкшылдыг, шыдыраага республиказының ат-алдарын аңгы-аңгы черлерге болгулаан маргылдааларга камгалап, дөрт класска тургаш-ла бүгү Россияны кезип каапкан. Ол ышкаш математикага тергииннерниң бирээзи турган, Тыва Республиканың лицейиниң башкыларының идегели болуп келген.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Ук мөөрейни эрттиреринге баш удур ажылдарны тускай комиссия кежигүннери: «Бай-Тал» КУБ-туң директору, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы база хөй шаңнал-макталдарның эдилекчизи Кызыл-кат Николаевна Кочал-оол, Бай-Тал суурнуң Төлээлекчилер хуралының даргазы, суму баштыңы Борбак-оол Салчакович Конгар, суму чагыргазының даргазы Саян Борисович Маадыр, социал политика талазы-биле оралакчы Хөвеңмаа Оттук-ооловна Хертек чоруткан. Мөөрейниң программазында сумулардан келген сигенчилерниң бүрүткел-даңзызын эртенгиниң 10 шакта эгелээн, бир дугаарында, Шуй сумунуң чагырыкчызы Андрей Ч.К-Д сигенчилери-биле, дараазында культурадан, «Курай» КБК, Ээр-Хавак, «МТС» МУБ, Бай-Тал болгаш кожуунда электри адырының ажылдакчылары, кожуун чагыргазындан эр-херээжен сигенчилер хөйү-биле идепкейлиг келген. Хол кадыыры база трактор-биле сиген кезилдезиниң маргылдаазын байырлыг байдалга ажыткан, эр-херээжен сигенчилер чыскаал-биле хемчегни эгелээн.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы езугаар тургустунуп турар бичии уругларның үрер хөгжүм оркестриниң кол кезээ Р.К.Кенденбиль аттыг республиканың хөгжүм-уран чүүл школазының үрер болгаш соктаар хөгжүм херекселдер салбырының чеди өөреникчизи Латвиядан чанып келген. Олар аңаа хөгжүм школаларының өөреникчилериниң «Плюс» чогаадыкчы лагеринге дыштанмышаан, боттарының мергежилин бедидип алыр аргалыг болган. 2012 чылдың сентябрь айда Тывага «Азия төвүнде медээ аялгалары» үрер хөгжүм фестивалынга кээп чораан профессор Янис Пуриньш тыва үрер хөгжүмчүлерниң мергежээнин көргеш, уругларны Прибалтикаже чалаан.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Николай Цветков:
— Бир дугаарында, республиканың наркотиктерге удур комиссиязының ажыл-чорудулгазынга дорт киржир арганы бергени дээш ТР-ниң удуртулгазынга, ылаңгыя Шолбан Валерьевичиге, четтиргенимни илередир-дир мен. Наркотиктерге удур комиссия херек кырында ажылдап турарынга шынзыктым. Комиссия болза, белен эвес ажыл-иштиң сорулгаларын чиге угаап-билип турар, бедик мергежилдиг, шыырак билиглиг кижилерден, тодаргай угланыышкыннарның удуртукчуларындан тургустунган.
Наркотиктерге хамаарыштыр байдал чүгле Тыва Республикада эвес, а бүдүн Россияда чидиг болуп артпышаан. Социал айтырыгга болгаш эмчи албан черлериниң сан-чурагайлары езугаар алырга, медицинаның эвес наркотиктерни ажыглап турар аныяк кижилерниң саны ам-даа хөй. Россияда бир чылда 34 харга чедир амы-тынындан чарылганнарның саны 100 муң ажып турар деп билир бис. Ооң мурнунда чылдарга деңнээрге, түң эвээжээн-даа болза, тайбың үеде мынча хөй аныяк кижилер шыңгыы чылдагаан чокка амы-тынындан чарылбас.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Москваның дээди өөредилге черлериниң бо чылгы доозукчулары-биле ужуражылганы эрттирген. Чазак Даргазы онза кичээнгейни даг ажыл-агыйлыг дээди өөредилге черлериниң доозукчуларынче угландырып, оларны үлетпүр бүдүрүлгезиниң адырынче ажылче хаара тудары-биле аңгы даңзыже киирип алган. Шак ындыг дугуржулганы республиканың казымал байлактарын казып болбаазырадып турар чогуур бүдүрүлгелерниң удуртукчулары-биле кылган. База ол ышкаш Тываның Баштыңы демир-орук тудуунуң доозукчуларынга Тывага демир-орук тудуу эгелегижеге чедир амдыызында Красноярск край болгаш Новосибирскиге ажылдаарын аазаан. Шолбан Кара-оол бо төлевилелдиң боттанырынга чигзиниишкин чок болгаш турбаан-даа деп демдеглээн. «Демир-орук тудуунуң төлевилелиниң боттанырынга бүзүрелдиг мен дээрзин база катап чугаалап тур мен. Ол туруштан кажан-даа дүшпээн мен. Ынчангаш удавас демир-орук тудуунуң дээди өөредилге албан черлерин дооскан специалистер чугула херек апаар» – деп, ол чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Ак, көк, кызыл
Россияның ак-көк-кызыл үш өңнүг (триколор) күрүне тугунуң төөгүзү 300 чыл бурунгаар эгелээн.
Ол XVII-XVIII чүс чылдарда, Россияның күчүлүг күрүне болуп тургустунуп турар үеде тывылган. Ак-көк-кызыл тукту бир дугаар Алексей Михайловичиниң хааннап турар үезинде «Орел» орус шериг корабльге көдүрген. Ынчалзажок күрүне тугу кылдыр ол чүгле Петр I турда апарган. 1705 чылдың январь 20-де Петр I боду үлегерин шыйып белеткээш, доора шугумнарның дилиндектериниң чурумун тодараткаш, «шупту кандыг-даа садыг судноларынга» ак-көк-кызыл тукту көдүрер дугайында чарлыкты үндүрген.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
"Уруум Томск хоорайга юрист дээди эртемин чедип алгаш келген. Тергиин демдектерлиг диплому холунда бар, ынчалза-даа мынчага дээр ажыл тып чадап тур"—деп таныырым угбайның муңгарап чугаалап олурганын дыңнадым. Амгы үеде доозуп келген аныяктарга немелде ажылчын олуттарны тургузуп, бо талазы-биле күрүне болур-чогуур аргаларны ап чорудуп турза-даа, байдал нарын болуп артпышаан. Август 20-де «Сүбедей» спорт комплекизинге республиканың Чурттакчы чонну ажылга хаара тудар агентилелиниң база ТР-ниң Аныяктар херектериниң болгаш спорт яамызының чылдың-на организастап эрттирип турары ажылчын олуттар ярмарказы болуп эрткен. Маңаа байдалды ылавылап, дээди болгаш ортумак өөредилге черлериниң доозукчулары-биле ужуражып чугаалажыр аргалыг болдум.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Кызыл хоорайның мэриязының дыңнатканы-биле, чаа өөредилге чылында найысылалдың школаларынга чаңгыс аай хепти (форма) киирериниң дугайында 2013 чылдың эгезинде сайгарып чугаалашкан. Класс бүрүзүнге ада-ие хуралын эрттиргеш, өөреникчи бүрүзүн чаңгыс аай школачы хеп-биле хандырарының хемчеглерин тодараткан. Ынчангаш өөреникчилер чаңгыс аай формалыг өөренир. Федералдыг хоойлу езугаар школа формазынга негелделерни өөредилге албан черлери боттары тургузар. База ол ышкаш форма үш аңгы хевирлиг болур: хүн бүрүнүң, спортчу болгаш чыскаалдаар.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Мал ажыл-агыйы — өгбелеривистиң амыдыралының кол кезээ. Оларның чаңчылдары, амыдыраарының хевири база аъш-чеми төрээн чериниң агаар-бойдузу-биле сырый холбаалыг. Азыраан малының эъди, сүдүнден бедик шынарлыг аъш-чемни болбаазырадыр аргаларын салгалдарынга дамчыдып келген. Сүт – бүгү аъш-чемниң дээжизи, эң-не ыдыктыы. Сүт болгаш оон кылыр чемнерни «ак чем» дээр. Аалдың херээжен ээзи үнүп орар эртенги хүннү, ак чеминиң дээжизин өргүп, уткуп ап, амыдыралда бүгү чүүлдүң оруу ак сүт ышкаш ажык болзун деп чалбарыыр.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол күштүг үерлээшкинниң түңнелинде шыңгыы когараан Амур облазының чурттакчы чонунга дуза көргүзери-биле республиканың курлавыр фондузундан акша-хөреңгини тускайлап бээриниң дугайында Айтыышкынга ат салган.Россияның Онза байдалдар яамызының удуртулгазы-биле дугуржулга езугаар дүүн, август 1-де, Тыва Республикадан Амур облазынче 10 тонна савалаан ижер сугну чоруткан. Тываның Баштыңының демдеглээни-биле алырга, ижер суг – бирги хереглелдиң чүүлү болганда, когараан районнарга кайы-даа үеде ооң чедишпейн баары демдеглеттинип болур. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Амур облазының губернатору Олег Кожемяко-биле телефон дамчыштыр чугаа кылгаш, деткимчениң сөстерин чугаалааш, Тыва дуза көргүзеринге беленин бүзүреткен.
Улаштыр номчуур...
20.08.2013
Республика хүнүнүң байырлалының эң-не чогаадыкчы, чараш хемчээ «Кидисте — амыдыралдың хээлери» мөөрей Арат шөлүнге ажыттынган. IV дугаар кидис байырлалы Азияның көшкүн чоннарының кичээнгейин хаара тудуп, улуг сонуургалын оттурган дээрзи мында киржип келгеннерниң идепкейинден көскү. Тыва Республиканың культура сайыды Вячеслав Октябрьевич Донгактың бодалы болгаш идепкейи-биле эгелээн ук байырлал хөй язы-сөөк чоннарның культураларын каттыштырып, эп-найыралын быжыктырганын аалчыларның өөрүшкү чайнаан арыннары сөглеп турду.
Улаштыр номчуур...
20.08.2013
Август 16. Найысылал Кызылда Совет Тываның 5 чылы стадиону. Республика хүнүнге тураскааткан 256 аныяк мөгениң хүрежи. Ону сонуургап чедип келген көрүкчүлер-даа эмгежок.
Тыва Республиканың Баштыңы-Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол 2013 чылдың Наадымынга шүүлген соонда (үш дугаар шүглүп турары ол), Эрес Кара-Салга «ТР-ниң Чаан мөгези» хүндүлүг атты тыпсырын ол дораан байырлыг байдалга чон мурнунга чарлаан болгай. Август 16-да хүрешке Шолбан Валерьевич ол хүндүлүг атты мөгеге тывысканының документизин холга тутсуп, байыр чедирген. Эрес Кара-Сал Наадым хүрежинге үш катап чемпионнаан, Шагаа хүрежинге ийи катап, Тиилелге хүнүнге тураскааткан хүрешке ийи катап шүүлген. Ол – сумо болгаш хостуг хүрешке РФ-тиң чемпиону, сумога делегей чергелиг спорт мастери. Чыылганнар ынак мөгезинге диңмиттиг адыш часкаашкыннары-биле байыр чедирди.
Улаштыр номчуур...
20.08.2013
Кожууннарның хөгжүлдезин таварыштыр бүгү республиканың турум хөгжүлдезин хандырар ужурлуг бис» — деп, август 13-те Чадаанага болган үнүүшкүннүг хуралга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол медеглээн. Түңнелдерни үндүрүп тура, ол сайыттардан база Чазак Даргазының оралакчыларындан Чөөн-Хемчик кожууннуң хөгжүлдезинге «республика көрүжүн ажыглаарын» негээн. Чазак Даргазының бодалы-биле, Тываның эрге-чагыргазы кожууннуң хөгжүлдезинге ажык-дузаны күштелдирип болур, бодунуң соондан чаа бүдүрүлгелерни база чаа ажылчын олуттарны тургузарынче «тыртар» шиитпирлерни сүмелээр ужурлуг. «Бистер — үүрмек хуу айтырыгларны шиитпирлевес ужурлуг бис, ол кожуун чагыргазының херээ-дир, ону республиканың эрге-чагыргазы солуп шыдавас. Чазактың сорулгалары өске: «Кожууннарның хөгжүлдезин таварыштыр бүгү республиканың турум хөгжүлдезин хандырар ужурлуг бис.
Улаштыр номчуур...
|
|