Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
Основные мероприятия национального праздника Наадым проходят в юрточном городке, где свои юрты устанавливают все муниципальные образования Тувы. Там же проходит церемония награждения чемпионов Наадыма. По традиции, основное место праздничных локаций посещает Глава Тувы Владислав Ховалыг. Руководитель республики посетил юрты, пообщался с представителями районов, провел отдельную встречу с передовиками животноводства. Темой нынешнего разговора с чабанами стали меры по повышению рентабельности их нелегкого труда.
Подробнее...
Новости
25.01.2019 14:18 / Энергетика
Самым слабым звеном в работе министерства топлива и энергетики Тувы является подготовка кадров, считает Глава республики Шолбан Кара-оол. Об этом он заявил на заседании коллегии министерства по итогам деятельности топливно-энергетического комплекса в 2018 году. В качестве примера Шолбан Кара-оол рассказал, что обслуживанием дизельных генераторов в отдаленных поселениях занимаются люди, абсолютно далекие от техники, тем более, такой сложной. В результате дорогостоящие двигатели едва ли не каждый год выходят из строя, их приходится либо менять, либо ремонтировать с приглашением специалистов. Ежегодно на содержание 13 дизельных электростанций из республиканского бюджета уходит не менее 200 млн. рублей.
Подробнее...
23.01.2019 17:58 / Строительство
Правительство Тувы одобрило «дорожную карту» по развитию многоэтажной комплексной застройки, разработанную по поручению Главы республики Шолбан Кара-оола. В соответствии с этим планом мэрии Кызыла и администрации пригородного Кызылского района придётся изменить свои генеральные планы. В частности, столичные власти зарезервируют земли в районе дачных обществ «Вавилинский затон» исключительно под строительство многоэтажного жилья со всей полагающейся инфраструктурой, включая инженерные коммуникации, дороги, связь, социальные, торговые и иные объекты.
В такой же резерв будет передана часть земли, принадлежащей административному центру Кызылского района – поселку городского типа Каа-Хем, а также 3 микрорайона в селе Сукпак
Подробнее...
23.01.2019 13:38 / Общество
Власти Тувы приняли решение не увязывать ежемесячные социальные выплаты ряду категорий льготников с повышением пенсионного возраста. Соответствующее постановление одобрило сегодня правительство республики. Речь в нём идет о пособиях, которые выплачиваются данным категориям граждан в обеспечение отдельных мер социальной поддержки.
Как пояснили в Минтруде РТ, по действующему законодательству эти пособия назначались с момента выхода человека на пенсию. В Туве, которая приравнена к Крайнему Северу, мужчинам пенсия устанавливалась по достижении 55 лет, женщинам – 50. С повышением пенсионного возраста с 2019 года получатели этих льгот лишились бы права на них.
Однако по настоянию Главы республики Шолбана Кара-оола решено сохранить прежний порядок назначения социальных выплат для ряда категорий граждан.
Подробнее...
22.01.2019 22:05 / Экономика
В Туве утверждена Концепция развития и освоения минерально-сырьевой базы до 2030 года. Ранее действовала Концепция, принятая в 2011 году, по развитию горнодобывающей отрасли промышленности до 2020 года. Нормативно-правовой основой разработки новой Концепции стало поручение Главы Республики Тыва Ш. Кара-оола по итогам круглого стола «О перспективах развития геологии и минерально-сырьевой базы Республики Тыва при создании Экономического коридора «Россия-Монголия-Китай». Соответственно, ориентация на использование природных ресурсов и реализацию продукции, в том числе по осуществлению экспорта минерального сырья через создание данного экономического коридора является приоритетом документа на средне и долгосрочную перспективу. Напомним, что программа создания Экономического коридора «Россия-Монголия-Китай» утверждена в июне 2016 года на встрече представителей из Монголии, России и Китая, предусмотрена реализация двух проектов транспортной инфраструктуры с привязкой к Республике Тыва.
Подробнее...
22.01.2019 15:12 / Жилье
В текущем году будет обновлен фасад дома №13 по улице Красный партизан, в котором жил видный государственный и общественный деятель Кужугет Сереевич Шойгу.
сообщил генеральный директор Некоммерческого фонда капитального ремонта многоквартирных домов в Республике Тыва Мерген Дагба. Дом является
Подробнее...
21.01.2019 17:47 / Здравоохранение
Глава Тувы Шолбан Кара-оол принял участие в расширенном заседании коллегии Министерства здравоохранения по итогам 2018 года и задачам на 2019 год. Выступая перед медиками, особое внимание он уделил вопросам участия республики в национальном проекте "Здравоохранение". Проект, разработанный Минздравом РФ, включает восемь направлений развития здравоохранения. Среди них совершенствование оказания первичной медицинской помощи, помощи при сердечно-сосудистых и онкологических заболеваниях, развитие медицинской помощи детям, подготовка специалистов-медиков, цифровизация здравоохранения, развитие национальных медицинских центров и медицинского туризма.
Шолбан Кара-оол отметил, что необходимо сосредоточить усилия на ключевых направлениях, чтобы не распылять ресурсы и в кратчайшие сроки достигнуть осязаемых результатов.
Подробнее...
19.01.2019 12:50 / Транспорт
Пять новеньких автомашин УАЗ-фермеров отправились в Тес-Хемский, Дзун-Хемчикский, Улуг-Хемский, Тандинский и Овюрский районы. Они предназначены для работы сельхозуправлений районных администраций. Ключи от машин вручил глава Тувы Шолбан Кара-оол, который пояснил, что эти транспортные средства передаются по итогам работы управлений в 2018 году.
«Cпециалисты управлений - ключевые фигуры в хозяйстве района. Примерно как директор совхоза. Ему до каждой стоянки надо доехать, до каждой кормозаготовительной бригады, чтобы, как говорится, держать руку на пульсе, доподлинно знать, чем нужно помочь каждому из аратских хозяйств. Одному доктора привезти, другому ветеринара, у третьего проблемы с техникой – срочно нужен хороший слесарь, у четвертого корову украли – участковый требуется.
Подробнее...
19.01.2019 11:21 / Общество
Глава Тувы Шолбан Кара-оол ежегодно участвует в Крещенских купаниях, на этот раз вместе с ним в этой церемонии принял участие сын Валерий. «Вот это серьезно», - похвалил Кара-оол своего ребенка, увидев как тот, мужественно окунулся в ледяную воду три раза. Некоторые подписчики в соцсетях спросили: давно ли наш глава принял христианство?
«Я не являюсь христианином, - ответил Шолбан Кара-оол. - Но у меня много земляков и друзей исповедуют православие. Я уважаю их выбор. Моя вера, буддизм. Верю, потому что, мои предки приняли учение Будды. Прямые мои предки, были потомственными ламами. Так что, я буддист и этим горжусь!»
Глава Тувы Шолбан Кара-оол считает, что ничего так не бодрит как зимнее купание в проруби. «Крещенские купания - это особенный случай для православных моих земляков.
Подробнее...
18.01.2019 18:53 / Мероприятия
По данным на 18 января, обеспеченность каменным углем на объектах ТЭК республики составляет почти 22 тыс. тонны. Запас угля на 9 муниципальных котельных составляет 671 тонну угля, что в среднем обеспечивает потребность на 16 суток. В учреждениях социальной сферы запасы угля сформированы свыше нормативов. В Министерстве топлива и энергетики РТ отмечают, что с начала отопительного периода только 5 крупных источников тепловой энергии - ТЭК Кызыла, Ак-Довурака, Шагонара, Чеди-Холя и Чаа-Холя израсходовали около 40 тыс. тонн угля.
По предприятиям ТЭК, ЖКХ и социальной сферы республики сформирован аварийный запас материалов и оборудования на общую сумму 36,3 млн. рублей, также в запасе имеются 102 резервных источника электроснабжения.
Подробнее...
18.01.2019 16:12 / Общество
С 2019 года всем желающим переселиться в малые села власти Тувы будут бесплатно давать земельный участок. Глава республики Шолбан Кара-оол инициировал это дополнение в региональный закон «О земле» ещё в октябре прошлого года. Накануне Нового года парламент одобрил его, после чего он был подписан председателем правительства Тувы и вступил в силу.
Поправка призвана поддержать желание граждан, особенно проживающих в городах, переехать в сельскую местность, в деревни с населением менее 1 тысячи человек. С 2018 года в Туве стартовал губернаторский проект, цель которого – возрождение и развитие малых сёл. В республике под этот статус подпадают 66 поселений, в которых сегодня проживает в общей сложности около 5 с половиной тысяч человек.
Подробнее...
Фоторепортажи
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
21.12.2023
14.12.2023
11.12.2023
09.12.2023
08.12.2023
08.12.2023
Медээлер
19.03.2014
Эрзин кожуунда
Тываның Баштыңы Эрзин кожууннуң аныяк малчыннарынга күрүне деткимчезин чүге көргүспейн турар дугайында айтырыгны сайгарып көөр болган.
«Эрзинниң хойжу малчыннарының аалдарынга барып, «Кыштаг» деп төлевилелдиң боттандырылгазын хынап көрдүм. Бо программа езугаар Эрзин кожуунда чаңгыс-даа рубль ажыглаттынмааны чаржынчыг-дыр. Программаның боттандырылгазының аргаларының болгаш дүрүмнериниң талазы-биле ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының ажыл-ижин тодарадыр бис» — деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Эрзин кожуундан үнүүшкүнүнден келгеш, «ВКонтакте» социал четкиде хууда арынынга бижээн. Ш.Кара-оол чаңчыл езугаар республиканың малчыннарының аал-коданынга барып, оларның ээлери-биле доктаамал ужуражылгаларны эрттирип турар.
Улаштыр номчуур...
19.03.2014
«Дорт харылзаа»
Делегейде эр, херээжен, кырган, чалыы дээш, шупту кижилер хереглекчилер кылдыр санаттынар. Кижи ниитилелге кара чааскаан чурттап шыдавас. Ол өске албан черлеринден азы хууда кижилерден янзы-бүрү ачы-дузаларны, барааннарны садып ап турар. Ынчангаш бир-ле албан чериниң бүдүрген чүүлдерин ажыглап турар болганывыста долу эргелерлиг база хүлээлгелерлиг хереглекчилер болур бис. Хереглекчи бодунуң акша-хөреңгизи-биле бараанны азы ачы-дузаны садып ап турар болганда оларның шынарлыг болгаш херектиг болурунга бүзүрелдиг болур ужурлуг. Ынчалза-даа херек кырында байдал ындыг-ла эки эвес деп билир бис. Ол дугайында сайгарып чугаалажыры-биле март 15-тиң бүдүүзүнде «Шын» солуннуң редакциязынга «Хереглекчи эргелериң билир сен бе?» деп темага номчукчулар-биле «дорт харылзааны» эрттирген бис. Аңаа хереглекчилерниң эргелерин болгаш чаагай чоруун камгалаар адырга хайгаарал талазы-биле федералдыг албанның Тыва Республикада эргелелиниң хереглекчилер эргелерин камгалаар салбырының специалист-эксперти Юрий Чүвүрекович Ооржак биле санитарлыг хайгаарал салбырының улуг специализи Хамида Маадыр-ооловна Ооржак киржип номчукчуларның сонуургаан айтырыгларынга харыыларны берген.
Улаштыр номчуур...
19.03.2014
2014 — Культура чылы
Март 15. Тыва Республиканың В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театры. Фойеде чыылган хөй чонну көөрге, кымыскаяк өө сагындырар. Республиканың бүгү кожууннарының төлээлери ус-шеверлериниң хол-биле кылган, даараан, чазаан уран кылыгларын делгээш, садып-сайгарып турлар. Ында чүнү чок дээр. Мөңгүнден каасталгалар, тыва национал идик-хеп аймаа, чонар-даштан чазаан янзы-бүрү чараш аң-мең, каасталгалар, ыяштан чазаан эдилелдер дизе-ле, чүү-даа бар. Ийиги каътче үнүп келгеш, фойениң каас-чараш, чырык апарганын дораан эскерип кагдым. Капитал септелгениң изин канчап эскербес боор. Дээвиирде чараш люстраларны аскан. Ханаларның өңнери улам чырык апарган. Артистерниң хөрек чуруктарын өңгүр, чараш кылдыр чаартып аскан. Бо-ла бүгү чаартылгаларны сонуургап көрүп чоруп тура, шак эрткенин эскербейн барып-тыр мен. Залче кирип, олуттарын ээлээринче коңга кыйгыра берди.
Улаштыр номчуур...
18.03.2014
Бо хүн, март 18 - те, Тываның Баштыңы Шолбан Кара - оол Москвага болуп эртер Россияның Президентизи Владимир Путинниң Крымның болгаш Севастополь хоорайның Россия Федерациязының хүрээлеңинче катчып киреринге хамаарыштыр Федералдыг Чыышка ээлчег чок Айыткалынга киржир. Ук хемчег Кремльдиң Георгиев залынга москваның шагы - биле 15.00 шакта эгелээр. Эрткен улуг - хүнде Крымга болуп эрткен референдумнуң түңнелдери - биле, бадылаашкын болган соңгулда участоктарының бюллетеньнерин 100% хуузун ажылдап кылган соонда түңнелдери - биле, референдумга киришкен соңгукчуларның 96,77% хуузу Россияның хүрээлеңинче кирер үзел - бодалды илереткен дээрзин сагындырып каалы. Бир дугаар хүнде, март 17 - де, Тываның Баштыңы Шолбан Кара - оол чазактың аппарат хуралынга Крымга болуп эрткен референдумнуң баштайгы түңнелдеринге хамаарыштыр: “Бо референдум Россия Федерациязының амыдырал - чуртталгазында онза төөгүлүг болуушкун - дур. Ооң ужур - утказы канчаар - даа аажок улуг болгаш бистиң күрүневистиң күчү - күжү улгадырынга дорт салдарлыг”- деп, бедик үнелелди берген.
Улаштыр номчуур...
17.03.2014
“Спортчу элита — 2014”
Тываның күрүне филармониязынга март 13-те «Спортчу элита» деп байырлал эрткен. Аңаа спорттуң янзы-бүрү хевирлеринге алдаржаан олимпий, сурдолимпий, паралимпий оюннарның тергииннерге, тренерлерге, хоочуннарга болгаш спорттуң хөгжүлдезинге үлүг-хуузун кииргеннерге күрүне шаңналдарын тывыскан. ТР-ниң Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолду сценаже башкарыкчылар чалапты.
— Сөөлгү чылдарда спорттуң чедиишкиннери көскү болганда, «Спортчу элита» байырлалын катап эгидип эрттирериниң дугайында ТР-ниң Аныяктар херектериниң талазы-биле болгаш спорт яамызы саналдаан. Спортчулар бодунуң чүткүлдүү-биле, бедик тура-соруу-биле бедик чедиишкиннерни чедип ап турар. Оларны чон мурнунга үлегер-чижек кылдыр көргүзери, бичии чаштарга, аныяк-өскенге чемпионнар-биле ужуражылгаларны доктаамал организастаары чугула. Сочи хоорайда паралимпий оюннарында Россия медальдар талазы-биле 1-ги черни ээлеп турары дээрге маадырлыг чорук-тур. Кадык кижилер олардан өөренип, тиилелгеже чүткүлүн үлегерге алыр ужурлуг бис. Тывадан паралимпий оюннарның чемпиону Михаил Оюнга канчап чоргаарланмас бис.
Улаштыр номчуур...
17.03.2014
Март 14-те найысылал Кызылдың Арат шөлүнге Украинаның Крым Республиказының чоннарының үзел-бодалын деткээн митинг болуп эрткен. Аңаа республиканың бүгү яамылар, ведомстволарының, албан организация, өөредилге черлериниң ажылдакчылары, студентилер, хөй-ниити каттыжыышкыннарының кежигүннери, партия ажылдакчылары, хоочуннар дээш бүгү чон идепкейлиг киржип, кым-даа тоомча чок артпаан. Тыва Республиканың Чоннар ассамблеязының чөвүлелиниң даргазы Вера Лапшакова Тыва биле Украина шаандан тура акы-дуңмалышкы харылзаалыг кады ажылдап келген дээрзин онзагайлап демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
17.03.2014
Барыын-Хемчик кожуунда талантылыг хоочуннарның «Өреге» ансамбли тургустунгандан бээр 5 чыл оюн демдеглээн. Ансамбльде кожууннуң суурларындан уран чүүлге сонуургалдыг пенсионерлер чыылган. Удуртукчувус культураның хоочуну, баянист Валентина Баян-ооловна Монгуш бистерни чалгааратпайн, солун-хөглүг оюн-тоглаазын организастап, удуртуп турарынга дыка-ла өөрүп, сеткиливистен четтиргенивисти илередир-дир бис.Бистиң ансамбльде кымнарны чок дээр, чечен-мерген башкарыкчывыс, Эрги-Барлык суурнуң чагырга даргазы чораан Алдын-кыс Сааяевна Даваалаң, уруглар садының башкызы Лина Хемчик-ооловна Хомушку, бухгалтер Чечекмаа Дамбиевна Иргит, Бижиктиг-Хая суурда башкы Мария Мөнделеевна Күжүгет, Барлык суурга ажылдап чораан Дарый-оол Биче-оолович Саая, улус судунуң хоочуну Клара Манзыр-ооловна Ооржак, мал эмчилериниң хоочуннары Александра Лопсановна Салчак, Эрес-оол Көк-оолович Хомушку, кожууннуң Төлээлекчилер хуралының даргазы Михаил Матвеевич Кызыл-оол, партияның хоочуннары Мария Чымбаевна Намнаң, Александра Баян-ооловна Сарыглар, эмчи Зоя Өртең-Саловна Саая, хлеб заводунуң хоочуну Тамара Күжүгетовна Күжүгет, одакчы Владимир Сарыглар, эът комбинадының технологу Алексей Күжүгетович Мондуп, кезер эмчи Маадыр Сүрүңович Хомушку, уруглар садының ажылдакчылары Чакыя Кертиковна Дамдын, Светлана Чамышовна Ооржак дээш, өскелер-даа.
Улаштыр номчуур...
13.03.2014
Тываның күрүне филармониязынга март 7-де Бүгү-делегейниң херээженнер хүнүнге тураскааткан байырлыг кежээ эрткен. В.Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрының артистериниң частың чылыг херелдерин, черниң өңгүр чечектерин болгаш херээжен чонну алгап-мактаан байыр чедириишкини ыры-шоорунуң соонда, сценаже ТР-ниң Баштыңы — Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолду башкарыкчылар чалапты.
— Бөгүн бистер Кызыл хоорайның баштыңы Дина Оюн-биле кады республиканың алдарлыг херээженнери-биле «төгерик стол» хевирлиг ажык, чылыг чугааны кылдывыс. Шынап-ла, эргим авалар, угбалар, дуңмалар болгаш уругларывыс, силер бистиң хей-аът киирикчи күжүвүс болуп чоруур силер. Март 8-тиң изиг байырын чедирерин чөпшээреп көрүңер. Арын-шырайларын хүлүмзүрүг долган силерлерни көөрге, чараш, чоргааранчыг-дыр.
Улаштыр номчуур...
13.03.2014
Тываның күрүне филармониязының концерт залынга ТР-ниң Чазааның үрер хөгжүм оркестри март 6-да чаа программазының баштайгы көргүзүүн чонга бараалгаткан.
Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга, Кызыл хоорайның тургустунганындан бээр 100 чылынга тураскааткан «Россия-биле кады» деп концерт-төлевилел көрүкчүлерниң улуг сонуургалын болдурган. Чаа программаны ажылдап кылырынга үрер хөгжүм уран чүүлүнүң тергииннери: Россияның уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы, РФ-тиң Камгалал яамызының үрер хөгжүмүнүң кол шериг дирижеру, генерал-лейтенант Валерий Михайлович Халилов болгаш Красноярскиниң театр болгаш хөгжүм академиязының доцентизи, ТР-ниң уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы Петр Казимир база оркестрниң удуртукчузу, ТР-ниң алдарлыг артизи Тимур Дулуш олар улуг үлүг-хуузун киирген. Yрер хөгжүмчүлерниң ажыл-ижин ТР-ниң Баштыңы - Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол, ооң оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак олар чыылганнар-биле кады сонуургап көргеш, бедик үнелелди берген.
Улаштыр номчуур...
13.03.2014
Чүгле Тывада болгаш Россияда эвес, а делегейде ат-сураа алгаан «Тыва» ансамбли бо хүннерде тургустунганындан бээр 25 чыл оюн демдеглеп, чонунга отчеттуг концертин бараалгадыры-биле белеткенип турар. Тываның ховар оолдары – алдарлыг хөөмейжилерге юбилейин таварыштыр изиг байыр чедирбишаан, моон соңгаар-даа чогаадыкчы бедик чедиишкиннерни «Шын» солуннуң коллективиниң, ооң хөй номчукчу, бижикчилериниң өмүнээзинден күзедивис. Солунувустуң бо үндүрүлгезинде «Тыва» ансамблиниң үндезилекчилери – хоочун хөөмейжилер Борис Иргитович Херлии базаНиколай Мунзукович Ооржак, ТР-ниң алдарлыг артизи Аяс Куулар оларга юбилей бүдүүзүнде хүндүткел-биле сөстү берип тур бис.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Март 8 бүдүүзүнде хууда айтырыглар талазы-биле хамаатыларны хүлээп алган
Хүлээп алыышкынга келгеннерниң бирээзи С. Чамыяң деп аныяк кижи. Эрткен чылдың декабрьда назы четпээн уруу-биле кады чурттап органы бажыңы өрттенип калган. Өөнүң ээзи — такси чолаачызы, а боду — почтачы. Оларны түр чурттаары-биле төрелдери бажыңынче киирип алганнар, ооң соонда школа чоогунда бажыңны хөлезилеп алганнар. С.Чамыяң уругларынга материалдыг дуза чедирерин болгаш хөй уруглуун барымдаалааш, өг-бүлезинге чер участогун тускайлаарын дилээн, ол өг-бүле 331 дугаар оочурда турар. Дузаны албан чедирерин Тываның Баштыңы аазаан. Чер участогун тускайлаары-биле холбашкан айтырыгны шиитпирлээрин Кызылдың мэринге даандырган, ол оочурда хөй уругларлыг улустуң эвээш эвезин барымдаалааш, чөптүг чоруктуң чурумун хажытпазын дилээн.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
Тываның хүндүлүг херээженнери!
Бистиң эргим аваларывыс, өг-бүлелерниң херээжен ээлери, уругларывыс болгаш угба-дуңмаларывыс!
Республиканың бүгү эр кижилериниң өмүнээзинден Март 8-биле чедирген эң изиг байырывысты болгаш эң чаагай күзээшкиннеривисти хүлээп ап көрүңер! Часкы байырлалдың бо хүнүнде өөрүп четтиргенивисти, ынакшылывысты болгаш хүндүткеливисти херээжен чонга илередип турар бис. Чер кырында бүгү-ле эргим чүүлдер Херээжен кижиниң ады-биле холбашкан. Шаг-төөгүден бээр кыс чон ынакшылдың, чараш-чаагай чоруктуң, мерген угаанның болгаш чаагай сеткилдиң илерели болуп келген. Бодуңарның сагыш човаашкыныңар болгаш киржилгеңер-биле, мерген угааныңар болгаш шыдамык чорууңар-биле делегейни улам чырык, улам чымчак, улам арыг болдуруп турар силер. Бүзүрел, идегел болгаш ынакшыл деп эртинелерни ханы медереп билип алырынга эр улусту кижизидип турар силер. Өөрүшкү-маңнай үезинде бисти сорук киирип, берге үеде деткип, кижи болурунга кижизидип турар силер. Силерниң-биле кожа чорааш, күштүг болгаш буянныг сеткилдиг болурунга чүткүлдүг апаар бис.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
2013 чылдың март айда Болгарияга болган Сурдлимпий оюннарынга дайынчы мергежилдерниң дзюдо хевиринге мөңгүн медальды чаалап алгаш, бодунуң адын Дженни Чамыян тыва спорттуң төөгүзүнче киир бижээн.
Тываның олимпийжи спортчуларының намдары муң-муң тыва уруглар, оолдарның намдарындан дыка ылгалбас. Дженниниң база. Келир үениң олимпийжизи Эрзин суурга Максим Туванович биле Чечена Очуровна Чамыяннарның өг-бүлезинге 1984 чылда төрүттүнген. Yе-чергези оолдар, уруглар ышкаш шимченгир, оюн-тоглаага, спортка бичиизинден-не хандыкшылдыг чораан. Ол Кызылдың кулаа дыңнавас уругларга тускайжыттынган 1-ги хевирниң школа-интернадынга өөренип турган. Спортка сундулуундан аңгыда, дааранырынга, танцылаарынга база салым-чаяанныг. Авазының кады төрээн дуңмазы Сайын-Белек Өлзей дээн ышкаш мөгелер ук-салгалында бар болгаш, хүрежир салым-чаяан Дженниниң ханында деп чугаалап болур. Школага тыва хүрешке хандыкшый бергеш, Дженни ону боду билип каан.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
Александра Маратовна Пирлей — аялгалар чогаадыр болгаш боду ону күүседир кайгамчык талантылыг аныяк композитор. Ол Кызылдың уран чүүл колледжизиниң хөгжүм школазын, Абаканның хөгжүм колледжизин дооскан. Амгы үеде Казань хоорайның Н.Г. Жиганов аттыг күрүне консерваториязының фортепиано, композитор факультединиң сөөлгү курузунда өөренип турар.
Ооң баштайгы башкылары А.Ф. Семенова, М.А. Покорская, Н.М. Раитина, Ч.В. Комбу-Самдан олар болган. Хөгжүм школазынга өөренип тургаш, республика чергелиг «Чалыы композитор» мөөрейлерге шаңналдыг черлерни ээлеп турган. Бичиизинде ооң сонуургалдары хөй турган, ынчалза-даа хөгжүмге ынаа улуг бооп, ону шилип алган. Школачы чылдарында аялгаларны чогаадып, пианинозунга ойнап, ада-иезинге ону күүседип берип турза-турза, чоорту ооң хөгжүмче сонуургалы көстүп келген болгаш ылап-ла амыдыралында кол мергежили дээрзи илереп эгелээн.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
Сактыышкын
Шаанда хаанныг төре үезинде херээжен кижини «херээжок» деп адап, ооң эрге-ажыын кызагдап, базынчактап чораан. Бо дугайында шиилерде-даа көргүзүп ойнап турар болгай. Октябрь революциязының чайынналган күштүг чалгыы бедик Саян сыннарын ажып келгеш, Таңды-Ууланың эдектеринче чаттылып кирип келген. Азия төвүнде Тыва черге улусчу революция тиилээн, бот-тускайлаң Тыва Арат Республика тургустунган, Конституциялыг эрге-хоойлулуг күрүне апарган. Эр, херээжен бүгү хамаатылар дең эргелиг, хостуг деп Конституцияда быжыглап магадылаан. «Херээжок» деп атты солаан херээженнер бистерниң чоргааралывыс болу берген. Өг-бүлеге, ниитилел амыдыралынга-даа эрлер-биле херээженнерниң эргези дең.
Улаштыр номчуур...
|
|