|
Главное
Сегодня в Правительстве Тувы члены Совета по межнациональным и межконфессиональным отношениям под руководством Главы Тувы Владислава Ховалыга обсудили меры противодействия преступлениям экстремистской направленности.
Подробнее...
Новости
13.11.2024 19:42 / Безопасность
В столице Тувы продолжаются мероприятия по ликвидации выявленного в центре города очага бешенства, а также предотвращению его распространения. Напомним, что 30 октября в районе Дома Быта у двух безнадзорных собак были обнаружены признаки опасной острой зооантропонозной болезни.
Подробнее...
13.11.2024 18:02 / Молодежь
40 молодых людей из Сибирского федерального округа стали финалистами XXI Всероссийского конкурса молодежных авторских проектов «Моя страна – моя Россия» 2024 года. Среди них есть представитель из Республики Тыва.
В этом году конкурс охватывает 13 номинаций, касающихся различных аспектов социально-экономического развития России.
Подробнее...
13.11.2024 16:16 / Политика
Глава Республики Тыва Владислав Ховалыг в рамках нынешней командировки в Москву прорабатывает поручения первого заместителя Председателя Правительства России Дениса Мантурова по вопросам инфраструктурного развития республики с профильными федеральными ведомствами. В частности, реализацию комплексного плана энергоснабжения Тывы, утвержденного Правительством России в декабре 2021 года и развитие дорожной сети Тувы.
Подробнее...
13.11.2024 11:00 / Сельское хозяйство
Кормозаготовительная кампания 2024 года в Туве завершена с перевыполнением плана на 8,8%. Отчет о результатах работы кормозаготовителей представил министр сельского хозяйства и продовольствия Республики Тыва Юрий Оруспай. По данным Минсельхозпрода республики, убрано в общей сложности более 221 тысячи гектаров кормовых угодий, включая естественные и сеяные сенокосы
Подробнее...
12.11.2024 19:38 / Правопорядок
В столице республики начнётся строительство ведомственного многоквартирного жилого дома для сотрудников и ветеранов органов внутренних дел. Средства на проектно-сметную документацию и непосредственно строительство направит в регион Министерство внутренних дел Российской Федерации
Подробнее...
12.11.2024 18:41 / Энергетика
Как сообщает министр топлива и энергетики региона Эдуард Куулар, в селе Мугур-Аксы Монгун-Тайгинского кожууна сегодня в течение дня после проведенной диагностики были завершены наладочные работы перед запуском оборудования. Электричество в селе при этом несколько раз отключали - как поясняет Куулар, это было необходимо для завершения восстановительных работ. Сейчас, после поэтапного подключения подстанций, нагрузка электростанции уже вышла на свой максимальный уровень.
Подробнее...
12.11.2024 16:16 / Безопасность
На протяжении десяти месяцев 2024 года в Туве стабильно удерживается тенденция снижения общего числа зарегистрированных преступлений. Об этом на прошедшем в понедельник аппаратном совещании доложил вице-премьер правительства республики Айдыс Сынаа.
Подробнее...
12.11.2024 12:52 / Строительство
Достигнутые ранее договоренности по строительству изолятора временного содержания и колонии объединенного формата на территории Кызылской агломерации обсудил Глава Тувы Владислав Ховалыг в ходе рабочей командировки в Москве на встрече с министром юстиции России Константином Чуйченко.
Подробнее...
11.11.2024 20:56 / Молодежь
IX фестиваль народных традиций собрал в Доме народного творчества образовательные учреждения республики. Жители и гости оценивали многообразие образов различных народностей, погрузившись в атмосферу традиционной музыки и танцев.
Подробнее...
11.11.2024 18:55 / Мероприятия
Полномочный представитель Президента РФ в Сибирском федеральном округе Анатолий Серышев поздравил Новосибирскую областную организацию «Динамо» с 100-летием. Праздничное мероприятие прошло сегодня, 11 ноября 2024 года.
Подробнее...
Фоторепортажи
27.06.2013
23.06.2013
22.06.2013
21.06.2013
20.06.2013
20.06.2013
20.06.2013
17.06.2013
17.06.2013
15.06.2013
15.06.2013
12.06.2013
02.06.2013
31.05.2013
30.05.2013
28.05.2013
27.05.2013
09.05.2013
09.05.2013
09.05.2013
Медээлер
11.06.2015
Сайгарлыкчыларның боттарының ажылдап кылганы болгаш Тываның Чазаанга кииргени сайгарлыкчы чорукту деткиириниң болгаш сайзырадырының талазы-биле хемчеглерниң планын Тываның Баштыңы бодунуң айтыышкыны-биле бадылаан.
Ооң дугайында республиканың Садыг-үлетпүр палатазында кирип турар бизнесменнерге ол дыңнаткан. Регионнуң удуртукчузу тывага сайгарлыкчы чоруктуң төөгүзүнге тураскааткан делгелгени барып көрген болгаш Садыг-үлетпүр палатазының активи-биле ужурашкан.Оларның тургусканы «чоннуң картазында» бо хүнде биче болгаш орутмак бизнестиң ажыл-чорудулгазында таваржып турары чидиг айтырыгларны киирген. Бизнести эгелеп база чорудуп турар үеде тыптып келир дыка хөй административтиг шаптараазыннарны бөдүүнчүдериниң талазы-биле тодаргай аргаларны ол документиде киирген.
Улаштыр номчуур...
11.06.2015
Хоралыг кылымал спирт аймаан республикаже киир сөөртүп турарлар-биле шыңгыы демиселди чорударын Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол негээн.
Ол чугаа видеоконференция хевирлиг муниципалдыг удуртукчулар-биле эрттирген аппарат хуралынга болган, аңаа Тываның ИХЯ-зының ажылдакчылары база киришкен. Сөөлгү үеде республиканың магазиннеринге зиртир суксуннарны садарын дыка кызыгаарлаан. Ону ажыглап эзиртир суксун садар чажыт черлер көвүдеп келген, ол көдээде база нептереңгей апарган. «Бир эвес дүвүрээзинниг 90 чылдарже эглир болзувусса, чонну ат кылыр бис. Ону болдурбас херек. Республиканың чүгле албан черлериниң киржилгези-биле эвес, муниципалдыг тургузугларның удуртукчуларын, хөй-ниити организацияларының төлээлерин киириштирип тургаш улуг хемчээлдиг ажылды чорудар херек»--деп, Шолбан Кара-оол медеглээн.
Улаштыр номчуур...
11.06.2015
Тываның аржааннарының эм шынарларын тодарадырының талазы-биле ийи чыл дургузунда үргүлчүлээн шинчилелдиң түңнелин үндүрер.
Бойдустуң аржааннарының эм шынарын албан езузу-биле хүлээп көөрүнүң талазы-биле Тываның Баштыңының 2013 чылда саналдааны төлевилиниң күүселдезиниң түңнелин үндүрер үе чоокшулаан. Февраль 6-да Кызыл хоорайга регионнар аразының «Тываның аржааннары болгаш ооң эм шынарлары: шинчилелдиң түңнелдери, чугула айтырыглар болгаш перспективалар» деп эртем-практиктиг конференция болур. Ол шинчилелдерниң түңнелдери Тываның аржаааннарынга санаторий-курорт комплекизин тударының эргежок чугулазын бадыткаарынга болгаш ону регионну сайзырадырының күрүне программазынга кииреринге дуза болур деп санап турар.
Улаштыр номчуур...
11.06.2015
Сыын ажыл-агыйының ажылдакчыларында чугула кампания эгелээн: олар август айга чедир 125 сыынның мыйызын кезер ужурлуг, оларның чүгле 65 бажы үш хар четкен.
Бүдүн-чартык чыл бурунгаар тургустунган ажыл-агыйга мы йыс кезериниң талазы-биле эң баштайгы компанияны бо чылдың июнь 6-да эгелээр деп доктааткан Сыын ажыл-агыйын регионга сайзырадырының талазы-биле эгелекчи саналды үндүрген Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ол бүдүрүлге чорудулгазы-биле таныжар дээш четкен.
Продукциязын алыр 5 сыынны аңгылап, кажаалааш, оларның баштайгызын мыйыс кезер тускай дериг-херекселге эккелген, ол дээрге сыынның ийи талазындан кыскаш, ооң бажын так тудуп алыр херексел-дир. Сыын ажыл-агыйында бригадир Андрей Бочкарев ол амытанга элээн аарышкылыг болур үүлениң чамдык нарын талаларын тайылбырлааш, бо чугула кампанияның эгелээнииң демдээ кылдыр республика Баштыңынга баштайгы мыйысты кезерин саналдаан. Дуржулгалыг специалистиң арга-сүмезин ажыглап тургаш Чазак Даргазы сорулгазын эки күүсеткен, үш харлыг сыынның тергиин эки мыйызын чыылганнарга бараалгаткан.
Улаштыр номчуур...
11.03.2015
Россияның Эртем хүнүн уткуштур Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институдунуң бөлүк эртемденнери Ч.М. Доржу, А.С. Донгак, Б. Баярсайхан, Л.К. Хертек, Ч.С. Чондан, У.О. Монгуш олар Тес-Хем кожууннуң Самагалдай, Чыргаланды, Берт-Даг сумуларының школаларынга аалдап чедип, башкылар, өөреникчилер - биле солун ужуражылгаларны эрттиргеннер. Институттуң моол шинчилелдер секторунуң башкарыкчы эртем ажылдакчызы, филология эртемнериниң кандидады Чүргүй-оол Доржу тыва дылдың төөгүзүн, амгы үеде ооң байдалын, өске түрк дылдар-биле аразында төрелдешкээн, өске дылдардан ылгалып турар тускай онзагайларын база тыва чоннуң аңгы-аңгы үе-чадаларда ажыглап чораан үжүк-бижиин солун чижектер-биле деңнеп, дыңнакчыларның сонуургалын хаара тудуптар чугааны эрттирген. Оон аңгыда төрээн дылын билириниң чугулазын база амгы үеде орус дылды билириниң ажыктыын айтып чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
24.02.2015
Ада-чурттуң Улуг дайынының дайынчы болуушкуннары кижи бүрүзүнүң сагыжынга таңмаланып арткан. Бо дайынның соонда эвээш эвес чылдар шуужуп эрткен, ынчалза-даа эрес-дидим маадырларывыс кажан-даа уттундурбас. Оларның дугайында Ада-чурт камгалакчызының хүнү — февраль 23-те, онзалап чугаалаары улуг ужур-уткалыг.
ТР-ниң информатизация болгаш харылзаа сайыды Аяна Шойгу, «Мегафон» ААН-ниң Тывада салбырының удуртукчузу Экер Хертек, «ВымпелКом» («Билайн» садыг марказы) ААН-ниң Тывада салбырының удуртукчузу Наталья Пуркина олар Бии-Хем кожууннуң төвү Туранда чурттап турар Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннарынга дүрген дуза дилээриниң сээнниг мобиль телефоннарын тыпсыры-биле четкен.
Улаштыр номчуур...
24.02.2015
1919 чылдың январь 10-да Ажылчын-тараачын Кызыл Армияның (РККА-ның) Дээди шериг инспекциязының даргазы Николай Подвойский Бүгү-эвилелдиң Төп Күүсекчи комитединче чагаа чоруткан. Ол «Улус Комиссарлар чөвүлелиниң Ажылчын-тараачын Кызыл Армияны тургузарының дугайында шиитпири январь 28-те бир чыл болур. Кызыл Армияның тургустунган хүнүн январь 28 деп санап, демдеглезе эки боор» деп саналды киирген.
Ооң саналы озалдап келген болгаш ону чүгле январь 23-те сайгарып чугаалашкан. Саналдың озалдап келгени-биле ол дилегни хандырбас деп шиитпирни Төп Күүсекчи комитет үндүрген. Ындыг турбуже январь 24-те Москва Совединиң президиуму «Кызыл Армияның тургустунган хүнүнге алдар кылдыр байырлалды тургузарының дугайында» шиитпирни үндүрген болгаш ону Кызыл белек хүнү—февраль 17-биле капсырлаштырган. Бир-тээ февраль 17 понедельник хүнү болганда, ажыл хүнүнде байырлал эрттирбезин барымдаалааш, чоокку дыштаныр хүн февраль 23-тү шилип алган.
Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Тыва Республиканың Баштыңының йөрээл-чалбарыы:
Бойдузу Ыяш Көксүмээр Хой чылы,
Моорлазын, чаларазын! Курай – курай!
Чонум, чуртум, оран – таңдым,
Оожургалдыг болзун,өршээ! Курай – курай!
Эл чонумга экини хайырлаар,
Эки сеткилдиг чыл болзун!Курай – курай!
Улус – чонум аас – кежиктиг,
Уруг – дарыг өөрүшкүлүг,
Эки сеткилдиг, элбек дүжүткүр,
Эвилең ээлдек болуп көр!
Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Хүндүткелдиг малын-малдап, ада-угувустуң ызыгуурун уламчылап чоруур арат-малчыннарывыс!
ШАГ ЧААГАЙ, ШАГАА ЧААГАЙ!
- Амыргын - на, амыргын!
- Сол - менди - ле бе?!
- Ыт - куш, дымаа - халаа сол - дур бе?!
- Шагаа - найыр чиик - чаагай эртип тур бе?!
Аал-ораныңар амыр - тайбың - на турар болзун!
Азыраан малыңар арбын өзер - ле болзунам!
Ажы-төлүңер, чоок кижилериңер каң кадык болзун!
Ажыл-ижиңер бүдүргүр - туттунгур - ла болзунам!
Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Амыргын – на, амыргын, хүндүлүг чонум!
Шагааны уткуп, ак сүдүн чажып, чалбарыырынга белеткенип алган,
чүдүлге - сүзүктүг, сүлдези бедик чаңгыс чер - чурттугларым!
Шагның аазы чаларап, Ыяш олуттуг, дөрт ногаан меңгилиг, көк Аът чылын үдеп, 3 көк меңгилиг, Ыяш олуттуг көксүмээр Хой чылын уткуп алырынга шупту белен бис. Бурун шагдан тура салгал дамчып келген чараш чаңчылды чыл санында сагып, ада-өгбелеривистиң арттырып кааны ыдыктыг черлеринге саң салып, чаа үнүп келген чылга чалбарыгны кылыр бис. Аът чылы бистерге алдарлыг чыл болду. Россия биле Тываның демнежип эгелээнинден бээр 100 чыл болган оюнга тураскааткан улуг хемчеглерни бедик деңнелге эрттирдивис. Ол бистиң кады кылып каанывыс төөгүвүс-түр. Россияның Президентизи Тываның чонунга улуг хүндүткелин көргүзүп, кады байырлап келди.Владимир Владимирович Путинниң:Тыва-кайгамчык, чараш бойдустуг, онзагай оран.Тываларда чоргаарланыр чүүлдер хөй, ол дээрге чүс-чүс чылдарда культуразын кагбаан чон-дур - дээни бистерге дыка улуг үнелел - дир.
Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Шагаа бүдүүзүнде Бүгү-россия олимпиадазының регионалдыг чадазының тиилекчилерин байырлыг байдалга шаңнаан. ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды К.А.Бичелдей 29 тиилекчилерге база 99 тус-тус шаңналдар алган өөреникчилерге дипломнарны тывыскан.
Эң-не хөй шаңналдыг черлерже Тыва Республиканың лицей-интернадының, №15 лицейниң, №5 гимназиязының, күрүне лицейиниң база аграр лицейниң өөреникчилери тергиидеп үнген. Тере-Хөл, Тожу база Мөңгүн-Тайга кожууннардан чаңгыс-даа өөреникчи шаңнал албаан. Бай-Тайга, Каа-Хем база Эрзин кожууннардан бир-бир өөреникчилер шаңналдыг черлерже кирген. Бо чылгы олимпиадага хөй кезиинде англи дылга (27 кижи), тыва дылга (20 кижи), төрээн чогаалга (19 кижи), технологияга (17 кижи), ОБЖ (10 кижи), күш-культурага (9 кижи), орус дылга (9 кижи), экологияга (5 кижи), ниити билигге (5 кижи) өөреникчиниң баллдары хөй болган.
Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Тываның күрүне университединиң күш-культура факультединиң 3-кү курузунуң студентизи, оожум-топтуг аажы-чаңныг, чараш, чаптанчыг мөзү-бүдүштүг, кижизиг, чоргаар дурт-сынныг спортчу Айдың Монгуштуң 2014 чылда улай-улай чедип алган чайынналчак чедиишкиннеринге өөрүп, ооң дугайында сонуургааш, боду-биле ужуражып четтим.
Айдың бодун таныштырарда «Улуг-Хемниң Торгалыг суурга ада-иемниң беш дугаар хеймер оглу болуп төрүттүнген мен» деп, хүлүмзүрүй аарак, хөөреп олурду. Ооң чугаазындан ол эш-өөрзүрек, улугну улуг, бичиини бичии деп хүндүлеп, үнелеп билир кылдыр кижизиттинген дээрзи илдең. Айдыңның ук-төөгүзүнде даайлары хүрежип чораан, ам-даа шыырак диртип, хүрежип турар.
Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Кыдаттың тус-тус черлеринде амыдырап-чурттап чоруур төрел-бөлүк чонувустуң ёзу-чаңчылдарын шинчилээр эртем ажылын 2010 чылдан тура чорудуп эгелээн мен. Үнүүшкүннерим үезинде кыдат тываларының Чаа чыл байырлаашкыннарынга таваржып, харын-даа ол чараш, ыдыктыг байырлалдарның белеткелинге болгаш чорудуунга амы-хууда киржир аас-кежиктиг болгуладым. Ынчангаш аңаа даянып, Чөөн чүк улузунуң Чаа чылы – Шагааны Кыдатта чурттап чоруур төрел бөлүүвүс канчаар ёзулап эрттирерин көрген-билген барымдааларымга доктаап тургаш, номчукчу-биле үлежикседим. Кыдатта Чаа чыл байырлалын албан-ёзу байдалы-биле ийи катап демдеглээр. Григориан хүн дизии-биле январь 1-де уткуур-даа болза, Чөөн чүктүң ай санаашкыны-биле Чаа чылды эң-не бедик ёзу-чурумнуг, утка-шынарлыг кылдыр эрттирер.
Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Депутаттың ажыл-албаны
Тываның соңгу-чөөн талазында Каа-Хем – хөй чурттакчылыг улуг кожууннарның бирээзи. Он дөрт сумуларында 12 муң бир чүс ажыг орус, тыва, кыргыс, хакас, узбек дээш, оон-даа өске нация чоннар чурттап турар. Көдээ ажыл-агый талазы-биле чылдан чылче мал бажының саны өзүп турар. Мурнакчы чылгычылар, муңчу малчыннар, араттар болгаш өске-даа мергежилдиң кижилери Каа-Хемде хөй. Кожууннуң социал-экономиктиг хөгжүлдезинге ТР-ниң Дээди Хуралының депутады Юрий Валерьевич үлүг-хуузун киирип, улуг идигни берип турар дээрзин каа-хемчилер чоргаарал-биле чугаалаар болду. Бо депутат соңгулдага кожууннуң мурнундан ийи удаа чоннуң үнүн хөйү-биле чаалап алгаш, амгы үеге чедир оларның-биле сырый харылзаалыг ажылдап турар. Бо чылдың февраль 5-те Юрий Кара-оол Бүрен-Хем суурга ажыл-албанының аайы-биле уруглар садынга, көдээ Культура бажыңынга болгаш школазынга чораан. Кайы ырактан көскү, суурнуң аян-шинчизин каастап турар бичии чаштарның «Хүнчүгеш» уруглар садынгачедип, амгы байдалы-биле танышкан. Уруглар садының ийи каът бажыңын чаартып, капиталдыг септелгени чоруткан база чаа дериг-херексел-биле дериттингени чараш-даа, көрүштүг-даа.
Улаштыр номчуур...
21.02.2015
Бойдус чаяалгазының ачы-авыралының дугайында бурунгу грек эртемден эмчи Гиппократ эрте-бурун шагда-ла мынчаар чугаалап каан: «Эмчи эмнээр, бойдус кадыкшыдар». Шынап-ла, өзээн өттүр-ле сөглээн. Тываның чону чай келирге-ле, төрээн бойдузунуң чайгаар бүткен аржааннарынга болгаш хөлдеринге барып эмненип, кадыын быжыглап чаңчыккан. Оларның кижиниң кадыынга кайы хире ажыктыын, кандыг аарыгга кайы аржаан дузалыын Тываның чону кол нургулайында эки билир. Ындыг-даа болза эртем-медицина талазы-биле шинчилелдер ам-даа төнмээн, 2013-2014 чылдарда кожуун бүрүзүнде кижилерниң хөй барып турары аржааннар болгаш хөлдерге эмчилерниң бөлүктери эртем-шинчилел ажылдарын чоруткан. Ийи чыл иштинде кылдынган улуг ажылды Россияның эртем хүнүнге тураскааткан регионнар аразының эртем-шинчилел конференциязынга түңнеп чугаалашкан.
Улаштыр номчуур...
|
|