Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Успех

Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы» Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы»
Читать далее...

Правительство Республики Тыва 
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32 
E-mail:pressa@rtyva.ru



roads.png

bus.gov.ru

logomain2.png

vef.PNG

перепись

Главное


Глава Тувы стал почётным гостем фестиваля «Устуу-Хурээ»

В первый день работы фестиваль посетил Глава Тувы Владислав Ховалыг, который поздравил гостей и участников с возрождением долгожданного музыкального события. Он прошел регистрацию в качестве почётного гостя и пообщался с участниками мероприятия. На вновь стартовавший после перерыва фестиваль приехали музыканты из разных городов России, а также Австралии, Австрии и Великобритании.

Подробнее...

Новости

RSS
16.10.2013 13:16 / Безопасность
В Туве стартовал республиканский семинар «Детский дорожно-транспортный травматизм: проблемы, поиски решения»
Это совместный проект Министерства образования и науки РТ и УГИБДД МВД по Республике Тыва, реализация которого вызвана ростом детского дорожно-транспортного травматизма по республике. Семинары пройдут в несколько этапов, по четырем зонам. Первый зональный семинар с 15 по 16 октября проходит в селе Бай-Хаак Тандынского района с участием специалистов Чеди-Хольского района
Подробнее...
15.10.2013 18:22 / Сельское хозяйство
В Туве уборка зерновых вступает в завершающую стадию

По данным Министерства сельского хозяйства и продовольствия республики на 14 октября, зерновые с полей убраны на общей площади 12 тысяч гектаров, что составляет 56,8 процента всех хлебов, подлежащих уборке. Валовой сбор пшеницы, овса, ячменя и прочих культур составил 11 079 тонн, из которых более половины приходится на долю пшеницы. За истекшую неделю средняя урожайность зерновых поднялась с 8,3 центнера с гектара до 9,3, превысив уровень прошлого года. При этом урожайность пшеницы составила 10,5 центнера с гектара. Хозяйства Каа-Хемского района собирают сегодня в среднем по 12,6 центнера зерна с гектара, Бай-Тайгинского – по 10,2, Тандинского – 9,9 центнера.

Подробнее...
15.10.2013 17:09 / Бюджет
В Туве идет подготовка к переходу на нормативное планирование бюджетных расходов в системе образования

В Правительстве Тувы состоялось совещание, на котором рассмотрены вопросы поэтапного перехода на нормативное планирование бюджетных расходов. Как доложил первый заместитель министра образования и науки республики Владимир Очур-оол, в соответствии с задачами, поставленными Главой Тувы Шолбаном Кара-оолом в его бюджетном послании, в качестве пилотных учреждений образования, на которых будет отрабатываться новая система финансирования, предварительно отобраны пять школ и шесть детских дошкольных учреждений, находящихся на территории Кызылского района. В перечень, утвержденный решением администрации муниципального образования, включены: детские сады – «Малышок» (поселок Каа-Хем), «Теремок» (село Черби), «Аленушка» (с. Кара-Хаак»), «Салгал» (с. Усть-Элегест), «Петушок» (с. Сукпак), «Солнышко» (с. Баян-Кол); средние школы – № 1 (п. Каа-Хем), Сукпакская им. Б.И. Араптана, Терлиг-Хаинская, Чербинская, Кара-Хаакская.

Подробнее...
15.10.2013 16:16 / Экономика
В Туве определены лучшие предприятия дорожной отрасли

Накануне Дня работников дорожного хозяйства Министерством дорожно-транспортного комплекса республики подведены итоги смотра-конкурса «Лучшее государственное унитарное предприятие дорожной отрасли». Конкурс проводится ежегодно во исполнение постановления Правительства Тувы об утверждении Программы поддержки местных товаропроизводителей. Победитель определяется на основании анализа финансово-хозяйственной деятельности ГУПов и результатов работы за предыдущий год. Лучшим предприятием отрасли признан ГУП «Ак-Довуракское ДРСУ», наиболее эффективно и качественно решающий поставленные задачи, получивший высокие оценки состояния условий труда работников, обеспечения техники безопасности при проведении работ и культуры производства.

Подробнее...
15.10.2013 14:13 / Мероприятия
Поисковые бригады не теряют надежды  найти пропавших пассажиров автомашины, упавшей в реку
Как сообщил вице-премьер Виталий Бартына-Сады, сегодня сменился состав поисковых бригад, которые работали на реке Хемчик со дня трагедии, случившейся 8 октября на территории Дзун-Хемчикского района. «Первая группа спасателей и мобилизованных добровольцев освобождена от работ. Им необходимо отдохнуть, - сказал вице-премьер. – Сегодня новый состав людей с утра приступил к поисковой операции». По его словам, работу осложняет быстрое течение реки, к тому же местами ее русло меняется. Есть труднодоступные участки, до которых на лодках очень сложно добраться. «Тем не менее, поиски начинаются рано утром и идут до позднего вечера. Все работают с большой самоотдачей. 
Подробнее...
15.10.2013 12:01 / Энергетика
В Туве отопительный сезон находится  на особом контроле властей

Вопросы прохождения отопительного сезона на его начальном этапе и готовности объектов топливно-энергетического комплекса к работе в осенне-зимний период 2013/14 года рассмотрены на аппаратном селекторном совещании в режиме видеоконференции. Как доложил министр промышленности и энергетики Роман Кажин-оол, в соответствии с планом-графиком, утвержденным Правительством республики, проведены ремонтно-подготовительные работы на 312 котельных, в том числе трех крупных. В котельной города Ак-Довурака осуществлен ремонт двух котлоагрегатов, города Шагонара – одного, села Чаа-Холь – двух котлоагрегатов. Отопительный период начат во всех семнадцати районах и двух городских округах республики. 

Подробнее...
14.10.2013 23:36 / Новости России и мира
Глава Тувы: Алексей Пиманов остается в нашей  команде
Известный журналист Алексей Пиманов, представлявший Туву в Совете Федерации, подал заявление о досрочном прекращении своих полномочий. Как сообщает ИТАР-ТАСС, вопрос о принятии заявления будет рассмотрен 16 октября. Официально срок его представительства истекал в октябре 2014 года. «Решение Алексея Викторовича связано с переходом на ответственную работу, - прокомментировал глава Тувы Шолбан Кара-оол. – Но при этом он остается в нашей рабочей команде, и мы продолжим сотрудничать в решении многих актуальных вопросов». 
Подробнее...
14.10.2013 20:52 / Общество

Землетрясение магнитудой 3,7 произошло в Туве в 79,5 км к юго-западу от города Ак-Довурак в ночь на понедельник, сообщает ИНТЕРФАКС, со ссылкой на геофизическую службу СО РАН. Подземный толчок произошел на значительном удалении от очага сейсмоактивности, сохраняющейся в регионе с конца 2011 года, однако землетрясения и ранее происходили в этом районе. Так, в субботу в 8:57 мск примерно в этом же районе произошло землетрясение магнитудой 4,4 с интенсивностью сотрясений в эпицентре 5,5 баллов. Жертв и разрушений не было.

Подробнее...
14.10.2013 17:27 / Общество
В Туве работа с обращениями граждан  находится на оптимальном уровне – итоги проверки аппарата СФО
Об этом было заявлено на совещании в Правительстве Тувы, которое прошло с участием руководителя приемной Президента Российской Федерации в Сибирском Федеральном округе Татьяны Мальцевой и советника аппарата полномочного представителя Президента РФ в СФО Галины Алешиной. Под руководством вице-премьера Аяны Шойгу были рассмотрены итоги проверки деятельности органов исполнительной власти и местного самоуправления Тувы по реализации федеральных законов – № 59-ФЗ «О порядке рассмотрения обращений граждан Российской Федерации» и № 8 ФЗ «Об обеспечении доступа к информации о деятельности государственных органов и органов местного самоуправления». Как отметила вице-премьер, глава республики уделяет особое внимание работе с обращениями граждан. Все руководители структур исполнительной власти еженедельно проводят личный прием. 
Подробнее...
15.10.2013 13:00 / Экономика
В Правительстве Тувы  подведены промежуточные итоги реализации губернаторского проекта «Одно село – один продукт»

Ход реализации проекта рассмотрен на аппаратном совещании руководителей органов исполнительной власти и местного самоуправления республики, проведенного в режиме видеоконференции. Как доложила на совещании министр экономики Елена Каратаева, сводный перечень «точек роста» на селе включает в себя 175 поселенческих проектов, направленных как на развитие уже действующих производств, так и создание новых. По состоянию на 14 октября в 94 селах реализовано 124 проекта. Еще 51 проект в 30 сельских поселениях находится на той или иной стадии реализации. 

Подробнее...

Фоторепортажи

Военная техника 55-й отдельной мотострелковой горлной бригады прибывает на место постоянной дислокации – в Кызыл

25.11.2016

Сергей Степашин об итогах визита в Туву: Увидел волю руководителя республики и строителей, которые могут работать

24.11.2016

Члены Правительства Тувы, депутаты ГосДумы и Верховного Хурала обсудили бюджетный процесс

23.11.2016

В Туву прибыл первый эшелон 55 отдельной мотострелковой (горной) бригады

23.11.2016

48 семей Барун-Хемчикского района Тувы  получили социальный уголь

21.11.2016

Шолбан Кара-оол: Жители Тувы и Монголии всегда уважали друг друга, поддерживали – как кочевник кочевника

18.11.2016

Наша задача сделать товарный знак «Сделано в Туве» стопроцентной и постоянной гарантией отличного качества – Шолбан Кара-оол

18.11.2016

Глава Тувы подписал Соглашение о сотрудничестве с  губернаторами трех приграничных регионов Монголии

18.11.2016

Глава Тувы подарит лошадь лучшему участковому уполномоченному полиции

17.11.2016

Военный городок в Кызыле планируется сдать в эксплуатацию в конце ноября

16.11.2016

Глава Тувы навещает подшефных детей-сирот

15.11.2016

Ресурсы министерств и ведомств привлекаются на борьбу с последствиями снегопадов в западных районах Тувы

15.11.2016

Глава Тувы вручил ключи от новых Газелей и ПАЗов директорам республиканских школ

14.11.2016

В Кызыле прошел Форум народов Республики Тыва «Мы – едины!»

06.11.2016

Глава Тувы: Мы едины, у нас одна страна и общая судьба

03.11.2016

Мэрию Кызыла обязали усилить контроль над процессом застройки городской территории

02.11.2016

Мэрию Кызыла  обязали усилить контроль над процессом застройки городской территории

02.11.2016

В селах Тувы продолжают открываться детские сады

01.11.2016

Глава Тувы Шолбан Кара-оол «сверил часы» с работниками сельского хозяйства

31.10.2016

Глава Тувы поддержал отца-одиночку четверых детей за трудолюбие

31.10.2016


 
Скульптурный комплекс "Центр Азии"
Медээлер
RSS
07.08.2014
Эдерге хек, базарга көк Чеди-Хөл

Чеди-хөлчүлер малчыннарының ажыл-ижин түңнеп, Наадым байырлалын Сайлыг сумузунуң көктүг-шыктыг стадионунга эрттирген. 

Бо удаада оларның байырлалы мурнуку чылдардан ылгалдыг болуп, кызылчылар хоорай хүнүн малчыннар-биле кады демниг демдеглээннер. Кызылчылар биле чеди-хөлчүлерниң кады ажылдажылгазы ол хүнден эгелээн. Долгандыр ногаан, шыргай арга-эзимниг бедик даглар бүзээлээн суурнуң стадионун каас-шиник кылдыр дерип каанын көрүптерге-ле, езулуг байырлал шинчилиг. Докулчак ак кидис өглер, сумулардан келген аалчыларның чаглактаныр майгыннары база ында-мында шаараңнашкан улуг-бичии, аът-хөлдүг улус-ла хөй. Кымыскаяктар өөнге дөмейи аажок. Наадымның киржикчилериниң чыскаалы. Ооң бажында дерип каан аъттарлыг, тыва хептерлиг аът мунукчулары баштап алган. Оларның соонда кожууннуң депутаттары, Сайлыг, Хендерге, Элегес, Хөлчүк, Чал-Кежиг сумуларының көдээ ишчилери, Хову-Аксының албан черлери болгаш Кызыл хоорайның мэриязының ажылдакчылары чыскаалыпкан. Элегестиң муңчу малчыны Вячеслав Маскыр байырлалдың тугун көдүрдү.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Баштыңнарның бирээзи

80 харлаар юбилейинге

Тываның көскү күрүне болгаш партия ажылдакчызы, 1973-1991 чылдарда Совет Эвилелиниң Коммунистиг партиязының Тыва область комитединиң бирги секретарынга ажылдап чораан, республиканың хөй-ниити амыдыралынга бодунуң ханы угаан-сарыылы, арга-дуржулгазы-биле улуг салдарлыг политик Григорий Чоодуевич Ширшин бо чылдың август 5-те 80 харлаар.

Ол Эрзин кожууннуң Нарын сумузунуң малчын арат өг-бүлезинге төрүттүнген. Бодунуң күш-ажылчы амыдыралын улус судунуң секретары бооп эге­лээн. Комсомолдуң район комитединиң организастыг килдизиниң эргелекчизинге ажылдап турган. Шериг албан-хүлээлгезин эрттиргеш, ийи чыл дургузунда Мөренниң ортумак школазынга башкылаан. Комсомолдуң Эрзин район комитединиң ийиги, ооң соонда бирги секретары, комсомолдуң Кызыл хоорай комитединиң бирги секретары, ВЛКСМ-ниң Тыва область комитединиң ийиги, ооң соонда бирги секретары албан-дужаалдарга 1957-1967 чылдарда ажылдаан.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Кызыл хоорайны кымнар каастаарыл?

Тывага июнь 1-де делегейниң бирги скульптура шуулганының киржикчилериниң белеткеп кылганы элээн каш чаа скульптуралары сентябрьда Тываның чаарттынган найысылалын каастай бээр.

Тыва уран-шеверлер Москвадан, Красноярскиден, Моолдан болгаш Киргизиядан келген коллегалары-биле кады бир ай ажыг үениң дургузунда маны-даштан кижилерниң, мал-маганның дүрзү-хевирлерин чонуп кылып турарлар. Ол кылыглар тыва черге көшкүн чоннуң амыдыралын долузу-биле көргүзер.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол оларның ажылдап турары шөлчүгежинге чораан. Республика удуртукчузунуң кичээнгейи дээш скульпторлар өөрээн болгаш боттарының ажылының дугайында улуг сеткил-ханыышкын-биле чугаалап турганнар. Хевир-дүрзүлерниң онзагайын өөрүнден дыңнаанын Чазак Даргазы чугаалаан болгаш оларның авторлары-биле таныжып алыр сорулгалыын, дүрзүлерни каяа тургузарын оларның-биле сүмележир күзелдиин дыңнаткан.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Сергей Шойгу Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң шериг эргезин бедиткен

Төп шериг округунуң командылакчызы генерал-полковник Владимир Зарудницкий ажыл-албан аайы-биле Тывага кээп чорааш, курлавырда майор Шолбан Кара-оолга курлавырда подполковник шериг атты тывыскан. 

Тываның Баштыңынга шериг эргени тыпсырының езулалы Кызылдың аэропортка Төп шериг округунуң бедик албан-дужаалдыг офицерлериниң киржилгези-биле эрткен. «Россияга бараан бооп тур мен!» деп сөстер-биле чаа погоннарны хүлээп алгаш: «Республиканың социал-экономиктиг   хөгжүлдези-биле чергелештир чурттуң камгалалын күштелдирер дээш, ам-даа хөй чүүлдерни кылыр бис» — деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Ак-Довурактың ат-алдарын эгидер
Тываның Баштыңы өзүлдениң чаа базымнарынга даянгаш, Ак-Довурак хоорайның сайзыралының планын ажылдап кылыр сорулганы салган. 
 Чайгы үеде республиканың бүгү кожууннарын эргип кезиири, тус чер эрге-чагыргаларының канчаар ажылдап турарын көөрү Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга чаңчыл апарган. Ол аңаа хоочуннар-биле, башкылар-биле, малчыннар-биле ужуражылга база эрттирип турар. Республиканың федералдыг эрге-байдалдыг апарган юбилейлиг байырлалдарын муниципалдыг тургузуглар кандыг чедиишкиннер-биле уткуп турары чугула апарган. Июль 20-де Барыын-Хемчик кожууннуң чурттакчылары-биле ужурашкан соонда, Шолбан Кара-оол тургустунганындан бээр 50 харлаан Ак-Довурак хоорайга барбас аргажок болган, ону чон Тываның ийиги найысылалы деп санап турар. Ак-Довурак ажыл-ишчи кижилерниң хоорайы болуп турган-даа, болуп-даа турар, оон бедик мергежилдиг кижилер, сураглыг удуртукчулар, инженерлер, орук ажылдакчылары, коммуналчылар үнгүлээн дээрзин ол демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Кады ажылдаарын дугурушкан
Төп шериг округунуң командылакчызы генерал-майор Владимир Зарудницкий биле Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң ажылчын ужуражыышкыны болуп эрткен. «Кызыл» аэропортту болгаш ооң техниктиг комплекизин хамааты болгаш шериг сорулгаларга ажыглаарының дугайында Россияның камгалал сайыды Сергей Шойгунуң шиитпирин күүседириниң дугайында олар чугаалашкан. Аэропортка шериг комендатураны тургузарын Шолбан Кара-оол Төп шериг округунуң командылакчызынга саналдааш, бо айтырыгның бажың-балгат талазын шиитпирлээриниң аргазы аэропорта бар деп чугаалаан. Шеригже мобилизация төвүнүң тудуунуң айтырыгларын база олар сайгарып чугаалашкан. Бо төп 17 гектар черге туттунар улуг тудуг. Аңаа шериг комиссариадындан аңгыда шеригже келдиртиишкин пунктузу, столовая, спорт залы дээш шериг назыны четкен оолдарны шеригже келдиртиринге болгаш чорударынга эргежок чугула байдал бар боор. Бо чугула объектини 2015 чылда ажыглалга киирерин планнаан. Генерал-полковник Владимир Зарудницкий мобилизация төвүнүң төлевилели-биле таныжып көргеш, аңаа чорудар тудуг ажылдарының хемчээлин болгаш хуусаазын айыткан тодаргай графикти чоокку үеде көргүзерин негээн. Амгы үеде бо төптүң таваан салырының белеткел ажылдары чоруп турар.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Өңгүр, чараш Өвүр кожуун
«Тыва – арыг-силигниң девискээри» Долгандыр бедик арт-сын, шыргай арга-эзим. Мында ыржым болгаш шыпшың-дыр. Оът-сиген, тайга чечектери хөлбеңнедир үнүп келген, чаражы аажок. Арт кырынга үнүп келгеш, эскереримге, арыг-силиг, агаарның чыды үнүшсүг, шыксыг, тайгазыг. Чылдың чайгы эргилдезинде бойдус амырап, оттуп келген-даа ышкаш. Көктүг-шыктыг одар-белчиирлиг, хөлбеңнээн оът-сигенниг Хөндергей арт сыны бо-ла болгай! Өскен-төрээн Өвүрүмче чанарда, ыяап-ла бо артты таварып эртер мен. Улуг тайга-сынга аъш-чемниң дээжизин чажып, өргүүр дээш, машинадан дүжерге-ле, «Өөрзүрек чоннуг, Өзүген малдыг, Өңгүр, каас бойдустуг Өвүр кожуунче моорлаңар!» — деп, чечен-мергени-биле шүлүктей бижээн самбыра көстүп кээр.
Улаштыр номчуур...
07.08.2014
Хадың хөлде турисчи бааза
Таңды-Ууланың сыннарында улуг төгерик көрүнчүкке дөмей Хадың хөл чаттыла берген чыдар. Шаг шаандан тура тывалар ону Алгый деп адаар чораан. Ол чоок-кавыда Дус-Хөл биле Каък-Хөлден Алгый хөл делгем, калбаа-биле улгадып чыдар боорга, ону ынчаар адаан. А Хадың деп тывызык ат бедик Таңды сынының эдээн дургаар аккан кылаң кара суглуг бичии хемчигештен укталган. Хемниң суу ол хөлче агып кирген. Ооң унун дургаар хадың ыяштар өзүп, каастап турар. Ынчангаш хем-даа, хөл-даа, бичии сууржугаш-даа чаңгыс Хадың деп аттыг. Хөлдүң чөөн-мурнуу эриктеринде узун, сырый хыыргыыш үнген. Ооң суу ындыг кончуг терең эвес, элезинниг, чымчак довурактыг. Хадың хөлдүң суу Дус-Хөлден дузу эвээш болгаш эштиринге таарымчалыг. Бо хөл — улуг, бичии чоннуң чайгы үеде эң-не ынак дыштаныр чери. Чоокта чаа июнь айда ТР-ниң Культура яамызының ажылдакчылары Хадың хөлде турисчи баазаны тургускан. Кайы ырактан-на Хадыңның чөөн талазында бичежек, шевергин чаа бажыңнарны эскерип болур. Бо бүгү каракка кандыг-ла бир кайгамчык хуулгаазын тоолда ышкаш сагындырар.
Улаштыр номчуур...
06.08.2014
«Тувинская правда» 90 харлаан

Июль 24-те Yндезин тыва культура төвүнге «Тувинская правда» солуннуң 90 чыл оюнга тураскааткан байырлал болуп эрткен.

Аңаа редакцияның журналистери, ажылдакчылары, бижикчилери, номчукчулары болгаш массалыг информация чепсектериниң ажылдакчылары – коллегалары, чалаткан аалчылар киришкен. Фойеже кирип кээрге-ле, коридорнуң ортузунда делгээн хана-солуннар хамыктың кичээнгейин хаара тудуптар. Ында редакцияның аңгы-аңгы чылдарда ажыл-амыдыралын, хоочун база аныяк солунчуларны оон көрүп, сонуургадывыс. Бай төөгүлүг солун-дур. Хурал эгелээр бетинде улус-чон залга олуттарны ээлептери билек, экранга бижиткен кино-чурук дамчыштыр «Тувинканың» аңгы-аңгы чылдарда ажылдап чораан журналистериниң чугаазын дыңнадывыс.

Улаштыр номчуур...
06.08.2014
Тывызык ус-шеверлер

«Сибирь – идегелдиң девискээри» шуулганынга келген журналистер Тываның сайгарлыкчы бүдүрүкчүлериниң Арат шөлүнге делгээн барааннарын база сонуургаан. Ук делгелге үезинде болган конференцияга республикада чарлаттынган губернатор төлевилели «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» дугайында Тываның Чазааның Даргазының оралакчызы Сергей Огнев кысказы-биле таныштырган: «Тыва боттарының бүдүрген барааннарын республикадан дашкаар сайгарып ап турар. Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелин ажылдап кылган. Ажылгыр, кызымак сайгарлыкчылар боттарының барааннарын бүдүрери-биле суур бүрүзүнде биче бүдүрүлгелерни тургузуп, ажылын шуудады берген».

Тус черниң бүдүрген барааннарын делгеп салган сайгарлыкчылар республиканың ырак-чоок суурларында «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелиниң киржикчилери болдулар. Майгыннарда делгеп салган барааннарны эргий кезээш, олардан  сонуургаан айтырыгларымны салдым:


Улаштыр номчуур...
06.08.2014
Эрик кыдыы

100 чылче базымнар

2014 — чугула болгаш шиитпирлиг чыл болуп төөгүге артар. Тыва биле Россияның демнежилгезиниң болгаш найысылал Кызыл хоорайның 100 чылын күзүн демдеглээр бис— ол онза чугула ужур-дузалыг юбилейлер-дир. Аңаа уткуштур республиканың сайзыралынга көскү өскерилгелерни чедип алыр болгаш келир  үениң чогумчалыг таваан салыр ужурлуг. Эге базымны кылыр болгаш Тываның чаа, чырык овур-хевирин шимээр тудугларны кылыр арга тургустунганы-биле хоорайның ол-бо чүгүнде тудуг ажылының кидин түлүк чоруп турарын эскербес аргажок.

«Байырлалдың чугула тудугларының аразында Енисейниң эриин чаартыры база кирген. Күчүлүг Енисей эгезин моон алган, келир үеде Тываның  найысылалының таваан маңаа салган. Бо черниң онзагай демдектери биске хөйнү сөглеп турар. «Каттышкан хемнер — каттышкан салым-хуу». Тываның болгаш Россияның ниити салым-хуузу маңаа доңнашкан. Улуг-Хемниң  эриин ооң төөгүзүнге төлептиг кылдыр чаартып кылыр сорулганы ыяап-ла эки күүседир ужурлуг бис» — деп, Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол айыткалында эрик кыдыының ажылын база демдеглээн.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Барыын-Хемчик — деткимчеге бүзүрелдиг

Барыын-Хемчик кожууннуң төвү Кызыл-Мажалык суурга келир чылын чаа школа туттунар. Ол ажылга 345 млн. рубльди республика бюджединден тускайлаан.

Оон аңгыда 280 олуттуг уруглар садын ажыглалга киирери база көрдүнген. Шекпээр болгаш Барлык суурларда спорт шөлдери көскүзү-биле чаарттынар, ол ажылга 2 млн.250 муң рубль көрдүнүп турар. Чамдык школаларга септелге кылып алыры-биле 250 муңдан 800 муң рубльди тускайлаар. Шекпээр суурда уруглар садының оран-савазын чаартып кылырынга 19 млн. рубльди хары угда төлээр. Ол дугайын Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол бо чылдың июль 20-де Барыын-Хемчикке болган малчыннар наадымының үезинде дыңнаткан. Мурнунда ол ук кожууннуң чурттакчылары-биле ужуражылга үезинде кирген чагыгларның барык дөгерезин күүсеткенин база ол дыңнаткан. Ооң сөстерин чурттакчылар улуг сеткил ханыышкын-биле хүлээп алган, чүге дээрге сөөлгү үеде көдээде амыдырал хайныышкынныг апарган. Аныяк өг-бүлелерниң саны көвүдээн, ооң уламындан уруглар саны база немешкен. Чаа школага болгаш уруглар садынга малчыннарның уруглары баарлар. Бо чылын Барыын-Хемчиктиң 35 чаштары Крымга халас путевка-биле дыштанганнар, 70 кижи Россияның өске лагерьлеринге дыштаныр. Путевкаларны хөй кезиинде малчыннар уругларынга берген. Санитар «УАЗ» машинаны болгаш «Волганы» социал ажылдакчылар ажыглаар кылдыр чагырга черинче дамчыткан.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Чүрээмге чоок өөрлерим

«Тувинская правда» солун-биле мээң харылзаам Светлана Владимировна Козлованың ады-биле холбашкан. Бо кайгамчык аттың артында катаптаттынмас овур-хевир, чогаалчының болгаш журналистиң улуг талантызы, мерген угаанныг дагдыныкчының, эриг баарлыг ие кижиниң салым-чаяаны чаштып чыдар. Эгелеп чоруур авторларга ол кайгамчык камныг кижи. Ынчангаш «Исток» чечен чогаал каттыжыышкынын дыка хөй чылдарның дургузунда удуртуп келген.

«Исток» дугайында душ бооп билип каан мен. 1971-1972 өөредилге чылында (Тывага ажылдап эгелээн чылым ол чүве) Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг суурга башкылай берген мен. «Тувинская правда» солунче чечен чогаал каттыжыышкыны тургузуп алыр дугайында саналдап чагаа бижээн мен. Бистиң Соңгу Осетияга ындыг чечен чогаал каттыжыышкынын тургузуп алгаш турган бис. Ол санал-чагаам-биле катай элээн каш шүлүктеримни база чоруттум. Светлана Владимировна дораан харыылаан, ындыг чечен чогаал каттыжыышкыны бар, ооң адын «Исток» дээр деп. Кызылга келгеш, ыяап-ла редакцияже бакылап кээп турарын чагып каан болду. Шүлүктеримни база дораан солун арнынга парлаан, а ооң соонда өзүп орар даш чонукчуларының дугайында «Даш тоол» деп очеригимни «Тувинская правда» чырыткан. Ол очерктиң маадырлары Валерий Ооржак биле Александр Ойдуп шагда-ла Россияның Чурукчулар эвилелиниң кежигүннери апарган, оларның ажылдары болгаш ат-сураа хөйге дыка эки билдингир.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Азия төвүнде чаа Арбат

Найысылалдың чаартылгазы

Кызыл хоорайның төп кезээниң чаартылгазы чиңгине планның төлевилелинде кирген. Эрги оруктар чаарттынып турар, чадаң ыяштарны тарып, төп черниң даштыкы хевирин үреп турар садыг төптерин өскээр көжүрери-биле ажылдар эгелээн. Найысылалдың Тыва эки турачылар кудумчузу удавас чаа Арбат шөлү кылдыр хуула бээр. Хоорайның төп кудумчуларының аян-шинчизи шевергин, чараш апаар. Чаа тыва Арбатка эрткен-дүшкен улуг-бичии улус дыштаныр аргалыг болур.

«Бо ажылдың баштайгы чадазы «Найырал» кинотеатрындан Россельхозбанкының дужунга чедир  Арбаттың девискээри кылдыр көрдүнген. Хоорайның хевирин онза көрүштүг кылырын планнаан. Ол чоокта  үүрмек барааннарның бичежек үгектерин ап кааптар. Чаартылга ажылынга чарыгдалдың түңү улуг. Ынчангаш Кызыл хоорайның 100 чылынга «Далайга дамды дуза» деп фондуну тургускан бис. Төп кудумчуну чаартып кылырынга хоорай чагыргазының ажылдакчылары боттарының ай дургузунда ажылдаан шалыңын берген база  сайгарлыкчылар акша-көпеекти агар санче шилчидип эгелээн. Чүгле  хоорайның бурунгаар хөгжүлдезинге эвес, төрээн республикавыстың сайзыралынга үлүг-хуузун киириштирип турар. Бо орукка чүгле чадаг кижилер кылаштажыр болгаш машиналар маңнавас кылдыр төлевилелде ынчаар киирген.

Улаштыр номчуур...
24.07.2014
Найыралдың оруу

Тываны Россияның өске девискээрлери-биле харылзаштырып келген кара чаңгыс улуг орук амгы үениң делгем автомагистралы М-54-түң төөгүлүг ады — Ус оруу. Күчүлүг Улуг-Хемниң бир адыры Ус хемниң адындан ооң ады укталган. 

Бо орукту тударын XIX векте Тыва биле Россияның аразында ажыл-агыйжы болгаш садыг харылзааларының тывылганы негей берген. Орус садыгжы Н.В.Веселов бодунуң бараан чиңин Тываже 1863 чылдың март айда эң-не баштай чоруткан. Ооң соонда орус садыгжылар Тывага садыг паараңнарын ажыдып, тус черниң чонундан мал, өлүк аймаанга, пөс-таавы, эт-сепке орнап ап турар апарганнар. Саян сынны ажылдыр орук тудар дугайында айтырыгны садыгжы Г.П.Сафьянов кончуг идепкейлиг көдүрүп турган. 1909 чылда Россияның Күрүне Думазы орукту тудуп эгелээриниң дугайында шиитпирни хүлээп ап, баштайгы дээрезинде 1,25 млн. рубль акшаны үндүрген. Ол шагда орус  акшаның  үнези дыка улуг турган болгаш, бо дээрге кончуг хөй акша-төгерик-тир. Инженер А.Глебовичиниң төлевилели-биле Ус оруунуң тудуун 1910 чылда эгелээн. Олче көшкүн орус тараачыннарны, шөлүттүрген херектээннерни, тус черниң чурттакчыларын хаара туткан. Хамык ажылды хол-биле кылып, чүъктер сөөртүрүнге аъттарны ажыглап турган. Чон Ус оруу-биле ону туткан шаа-биле аргыжып эгелээн.

Улаштыр номчуур...





 

Отчет баннер.png

Obiyasnyaem_RF_300X300.png

нацпроекты тувы.jpg

 достижения.jpg

ФКГС.jpg



Опросный лист по оценке эффективности деятельности руководителей органов местного самоуправления, унитарных предприятий и учреждений, действующих на региональном и муниципальном уровнях, акционерных обществ, контрольный пакет акций которых находится в собственности Республики Тыва или в муниципальной собствености, осуществляющих оказание услуг населению муниципальных образований



?
Направляемые сообщения не являются обращениями граждан, рассматриваемыми в порядке, установленном Федеральным законом от 2 мая 2006 г. № 59-ФЗ «О порядке рассмотрения обращений граждан Российской Федерации».
Расскажите о  проблеме
Написать сообщение



honor_ban.jpg

oatos.png