Медээлер

13.10.2014 Деткимче хемчеглери планда

Ак-Довурак хоорайның социал-экономиктиг хөгжүлдези

Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы-биле Тываның Чазаа 2015-2020 чылдарда Ак-Довурак хоорайның социал-экономиктиг хөгжүлдезин деткиир талазы-биле хемчеглерниң планын ажылдап кылгаш, бадылаан. 

Биче болгаш ортумак бүдүрүлге черлерин, орук-транспорт база одалга-энергетика комплекстерин, ЧКА-ны болгаш тудугларны, өөредилгени, культураны база спортту сайзырадырынга таарымчалыг байдалдарны тургузарынче планны угландырган. Федералдыг болгаш регионалдыг күрүне программаларын боттандырбышаан, бюджеттен дашкаар дөстерниң дузазы-биле планнаттынып турары болза: асфальт-бетон заводун ажылдадыры, даг болбаазырадыр комбинатка чаа техниканы садып алыры болгаш даг-дүгү казарын айда 1 муң тонна чедир улгаттырары, республиканың барыын кожууннарының ажыл-агый болгаш эмчи хереглелдеринге дээш Ак-Довуракка кислородтуг станцияны тургузары, автомобиль агрегаттарын болгаш ажыглал техникаларын септээр пунктуну тургузары, ус-тывыш-чазаныкчы мастерскаяны, амыдырал хандырылга төвүн, консервалаан ногаа аймаан бүдүрер цехти организастаары. Чурттакчы чоннуң киржилгезин деткиир сорулгалыг дузалал ажыл-агыйны сайзырадып тура, ажыл чок хамаатыларга күрүне деткимчези көрдүнүп турар.

06.10.2014 БАШКЫ ХYНY-БИЛЕ!

Тываның хүндүлүг башкылары! Республиканың педагогика ажылының хоочуннары!

Силерниң профессионал байырлалыңар-биле эң чылыг болгаш сагыш-сеткилдиң ханызындан байырны хүлээп ап көрүңер!

Башкы – чурттуң чоргааралы болгаш сүлде-сүзүктүң чөленгиижи-дир. Билиглерге уругларны хандыкшыдып, оларның эң үнелиг мөзү-шынарларын сайзырадып, патриоттарны кижизидип, чурттуң келир үезиниң, хөгжүлдезиниң болгаш күчүзүнүң үндезинин тургузуп турар силер. Россияның амгы байдалдарынга улус өөредилгезиниң ажылдакчыларының ажылы күрүне политиказында мурнуку черже үнүп келген. «Башкы» деп сөс кайы-даа дылга төлептиг болгаш хүндүткелдии-биле дыңналыр. Кижи бүрүзүнүң чүрээнде ооң эң эргим кижилери-биле кады Башкы чоруур.Тыва ниитилелге башкының ажылы кезээде онза хүндүткелдиг. 100 чыл хире бурунгаар, 1908 чылда, Туранга баштайгы школаның ажыттынганы-биле Тывага эртем-билиг өөредилгезиниң төөгүзү эгелээн. Чурттакчы чоннуң үжүк-бижик билбес чоруун узуткаар, оларның ажы-төлүн өөредир, тус черниң интеллигенциязын, баштайгы тыва башкыларны болгаш башкы эртемденнерни белеткээр дээш кончуг улуг ажылды янзы-бүрү националдыг башкылар кылган. Россияның аңгы-аңгы булуңнарындан республикага келген орус башкылар Тывага улус өөредилгезиниң системазын тургузарынга аажок улуг үлүүн кииргеннер.

06.10.2014 Башкыларга күрүне шаңналдары

Өөредилгениң чаа аргаларын, амгы технологияларны болгаш төлевилелдерни өөредилге-кижизидилге ажылынга чедиишкинниг шиңгээдип ап турар башкыларның аразынга конкурстарның тиилекчилери башкыларга, республиканың улус өөредилгезинге улуг үлүг-хуузун киирген башкыларга Тыва Республиканың Баштыңының Хүндүлел бижиин, Тыва Республиканың күрүне шаңналдарын, Россия Федерациязының шаңналдарын тыпсырының байырлыг езулалы дүүн, октябрь 3-те, Чазак Бажыңынга болган. Ону өөредилге болгаш эртем сайыды Каадыр-оол Бичелдей ажыткаш, байырлыг езулалга келген башкыларга байыр чедиргеш, Тыва Республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хууракка сөстү берген. 

Чазак Даргазының оралакчызы башкыларга байыр чедирип, башкы дээрге кижи бүрүзүнүң чуртталгазында кол кижи-дир деп оларның ажылын бедии-биле үнелээн, Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң, ТР-ниң ДХ-ның даргазы К.Давааның башкыларга байыр чедириишкинин номчуп дамчыткан.

06.10.2014 Анчымаа-Тока аттыг школа

Көп-Сөөк сумузунуң араттары Кызыл-Дагга эге школаны 1948 чылда улусчу арга-биле тудуп эгелээш, 1949 чылдың сентябрьда ажыглалга киирген. Школа тударынга херектиг чудуктарны  арбаннарның өреге бүрүзүнге  хуваагаш, сөөртүп чедирер хуусаазын айтып берген. Араттар бо ажылга кончуг идепкейлиг киришкеннер, чүге дээрге уругларын өөредир школа аалдарның коданнарындан ырак эвеске туттунар, мурнуку чылдарда ышкаш ажы-төлүн ол-бо суурларже аъттыг, чадаг  чедирип, шүүдеп турбас болу бээр.

Шивилиг, Чыланныг, Тура болгаш өске-даа тайгаларга белеткээн  шынарлыг  чудуктар чогуур үезинде тудуг шөлүнге дүшкен. Кызыл-Мажалык, Тээли суурларның школаларының, албан черлериниң бажыңнарын тударынга мергежээн, арга-дуржулгалыг, кончуг шевер Көп-Сөөктүң тудугжуларын школаны тударынга хаара туткан. ТАР-ның Күш-ажыл ордениниң эдилекчизи Хертек Шожун-оол,  Салчак Сүрүң, Салчак Шөмбүл, Иргит Балчын, Салчак Энге, Салчак Намчыл, Иргит Оттуг-оол, Салчак Очур, Хертек Тойбухаа, Хертек Мижит-Доржу болгаш өске-даа хөй санныг тудугжулар школа тудуунга бир демниг ажылдап турганнар.

06.10.2014 Башкыларывыс уттундурбас

Бо чурукту ававыс Севеш Достаковнаның фото-чуруктар, солуннардан материалдар чыып, шыгжап чораан альбомундан тып алган бис. Ону 1949-52 чылдарда тырттырган боор. Ында ол үениң эр башкылары: Каң-оол Күжүгет — чон ону кончуг хүндүлээр, «Узун-Каң-оол башкы» деп адаар чораан, Тавак-оол Хертек — Кызыл хоорайның 2 дугаар школазын мөңгүн медаль-биле дооскан, Шыдыраа Хертек — эки ажылдап чораан аныяк башкыларның бирээзи.

Бо башкылар Кара-Хөл сумузунуң эге школазынга ажылдап турганнар. Ол үеде Кара-Хөл сумузу Барыын-Хемчик кожуунга хамааржыр турган. 1950 чылдар үезинде колхоз даргазы Содунам Намчылович Иргит суурувусту көжүргеш, Дапсы-Аксынга туттурган. Бо хүннерде ол суур хөгжүп, чаагайжып турары бо. «Таакпылаары багай чаңчыл-дыр. Таакпының ыжы чыттыг, ол ыштан кузум тыптыр. Ол кузум кижиниң өкпе-хөрээнге сиңип каар. Таакпылаар улустуң диштери саргарып, баксырап, эрте дүжүп каар. Ынчангаш таакпы тыртып өөренмеңер» --деп, Каң-оол башкы биске үргүлчү чагыыр чораан. Ынчангаш-ла боор, ол үениң өөреникчи оолдары таакпылавас турдувус.

06.10.2014 Аныяк башкылар даңгыраглаан

Башкылар хүнүн уткуштур чылдың-на аныяк башкыларны таныштырар езулал чаагай чаңчыл апарган. Бо чылгы чыскаалга бүдүн республикадан 62 аныяк башкылар кээп киришкен. Байырлыг ажыдыышкынны Тываның сайзыралынга үнелеп четтинмес үлүг-хуузун киирген баштайгы орус башкыларга тураскаалдың баарынга чечектер салырының езулалы-биле эгелээн.

Аныяк башкыларга байыр чедирип, ТР-ниң Чазак Баштыңының оралакчызы А.П.Дамба-Хуурак, ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды К.А.Бичелдей, ооң оралакчызы С.М.Ощепкова болгаш хоочун башкылар, школа директорлары чыглып келген. «Уругларны хүндүлээр, чөптүг, шынчы өңнүктери боор бис, оларны кажан-даа хомудатпас бис! Башкы мергежиливисти эки шиңгээдип, үргүлчү билиивисти бедидерин даңгыраглап тур бис! Школавыстың адын сыкпайн, коллегаларывысты хүндүлеп, мергежиливистиң ат-алдарын камгалаарын даңгыраглап тур бис!» — дээн сөстер-биле тураскаал чанында шөлге аныяк башкылар даңгыраан берген.

06.10.2014 Чазак — халажылгада

Тыва Республиканың Чазаан халажылгаже үндүрер дугайында Чарлыкка Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол ат салган.

Чазакты халажылгаже үндүрер дугайында бодунуң шиитпирин Шолбан Кара-оол «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партияның Тывада регионалдыг салбырының Тыва Республиканың Дээди Хуралында депутаттарының фракциязының сентябрь 26-да эрткен организастыг хуралынга дыңнаткан. Команданың чүү хире дээштиг ажылдап келгенин депутаттар-биле сайгарып көргеш, кызыы черлерни илереткеш, кадрлар айтырыгларының талазы-биле эргежок чугула шиитпирни хүлээп алырын ол ынчан чугаалаан. «Чазактың халажылгазы дээрге Чазак Даргазының оралакчыларын болгаш сайыттарны анаа-ла солуп кааптары эвес, а чамдык берге айтырыгларны шиитпирлээриниң эргежок чугулазы-дыр» — деп Шолбан Кара-оол чугаалаан.

06.10.2014 Дөртче — дөрт Арзылаң

Россия биле Тываның демнежилгезиниң байырлалынга тураскааткан хоочуннар аразынга республика маргылдаазы  2014 чылдың сентябрьның 27-де Кызылга болуп эрткен.

Хоочун, билдингир мөге апарган кижиниң чон аразынга чорааш сагыыр езу-чурумнары база дыка хөй. Мөге кижи ак сагыштыг, биче сеткилдиг, дузааргак болур, оор херек кылбас, чонун мегелеп чорбас, бодунуң хүрешкен удурланыкчызынга кара сеткил кажан-даа бодавас, адааргак болбас, улуургак, өш-өжээн  сүрүп хүрешпес дээш-ле баар! Ындыг аажы-чаңныг, боттарының ниити байдалын шак ынчаар ап чоруур хоочун мөгелер болуп эрткен маргылдаага хөй болган. Оларның бирээзинге 2013 чылда хоочуннар аразынга республика маргылдаазының тиилекчизи, бо төөгүлүг – 2014 чылда шак-ла ындыг маргылдаага Сүт-Хөл кожуундан келген, республиканың Арзылаң мөгези Амир Монгушка октаткаш, үжүүрлешкен Маадыр Монгушту киирип болур.

02.10.2014 Октябрь 1 — Бүгү-делегейниң улуг назылыглар хүнү

Байыр чедириишкини

Тываның хүндүлүг хоочуннары болгаш пенсионерлери!

Улуг назы-харлыг кижилерниң хүнү-биле сагыш-сеткилдиң ханызындан байыр чедириишкинин хүлээп ап көрүңер. Октябрь 1-де демдеглеп турар байырлал – салгалдарның аразында харылзааларның, үениң төнчү чогунуң, кижи төрелгетенниң чуртталгазының уламчызының демдээ. Бистиң чуртувусту, республиканы, бистиң хоорай, суурларывысты боттарының маадырлыг чоруу болгаш күш-ажылы-биле тудуп каан кижилерни бөгүн байырлап турар бис. Хөй төөгүлүг болуушкуннарның херечилери силер, бүгү чурт-биле кады бергелерни шыдажып эртип, бистиң Төрээн чуртувустуң болгаш эргим республикавыстың сайзыралынга бодуңарның бүгү күжүңерни киирген силер. Бөгүн база амыдырал-чуртталгадан хоорулчак эвес силер. Силерниң хөй кезииңер ажылдаарын уламчылап, хөй-ниити организацияларның ажыл-херектеринге, аныяктарның патриотчу кижизидилгезинге идепкейлиг киржип, чогаадыкчы чорукка хандыкшып чоруурлар.

02.10.2014 Ачы-буян өргээзи
Кызыл хоорайда кырганнар болгаш инвалидтер бажыңынга журналист ажылым аайы-биле каш-даа катап барган мен. Аңаа четкен санымда-ла ында чурттап турар кырган болгаш инвалид кижилерниң чуртталгазының байдалы, ажаалда-дежээлдези, аъш-чеми уруг-дарыының бажыңнарында кижилерден, канчап-даа болза, черле эки-дир деп бодаар мен. Чүге дээрге оларның чуртталгазының байдалын ажы-төлүнүң холунда чамдык кырганнарның, инвалидтерниң бораң-сараң чуртталгазы-биле деңнээр-дир мен. Кырган ада-иезиниң азы аарыг-аржык төрелиниң чүгле пенсиязы-биле чурттап, оларны азыраан аттыг бооп чоруур хөй кижилерни көрген мен. Амгы үеде ындыг кижилерниң саны көвүдээн. А Кызылда кырганнар болгаш инвалидтер бажыңында кижилерниң амыдырал-чуртталгазының байдалы эки. Ынчангаш ону мен ачы-буянның өргээзи деп бодаар мен.

30.09.2014 Шойгу деп атты эдилээри – улуг харыысалга

Кара-Хөл ортумак ниити билиг школазынга Күжүгет Серээевич Шойгунуң адын тывыскан байырлалдан фоторепортаж

Хиндиинде хир чок аяс хүн – сентябрьның 24. Бай-Тайга кожууннуң Дапсы-Аксы суур. Билдингир күрүне болгаш хөй-ниити ажылдакчызы, журналист, чогаалчы Күжүгет Серээевич Шойгунуң адын Кара-Хөл школазынга тыпсырының байырлалы эгелээринге белен. Кара-Хөл ортумак ниити билиг школазы    каас-шиник дериттинипкен хүндүлүг аалчыларын манап тур. Республика Наадымнарынга каш чыл улаштыр тиилекчи болуп келген хүрең-кызыл чараш хээлер, угулзалар-биле каастаан тыва өгнү школа даштында тип каан, а долгандыр бедик дагларны көөрге, байырлалды сонуургап, харап алган турганзыг.

30.09.2014 Чонунуң чаагай чоруу дээш

Дүүн, сентябрь 29-та, Тыва Республиканың Дээди Хуралының ийиги чыыжының бирги сессиязының баштайгы организастыг хуралы болуп эрткен. Организастыг хуралды эгелээриниң мурнунда Тыва Республиканың Төп соңгулда комиссиязының даргазы Б.Д. Ондар Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутаттарының чаңгыс аай соңгулда округунуң талазы-биле база 16 чаңгыс мандаттыг соңгулда округтарының талазы-биле 2014 чылдың сентябрь 14-те соңгулдаларның түңнелдерин дыңнадып, Тыва Республиканың (парламентизиниң) ийиги чыыжынга 32 депутат соңгуттуруп, республиканың дээди хоойлужудулга органынга депутаттарның четчелеттингенин чарлаан.

Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) эң улуг назы-харлыг депутады И.В. Чучевке Тыва Республиканың Дээди Хуралының ийиги чыыжының бирги сессиязының баштайгы организастыг хуралын ажыдар эргени депутаттар берген.

30.09.2014 Азия төвүнде «Улуг-Хем хүнү»

Тывада регионнар аразының «Улуг-Хем хүнү» экологтуг байырлалды демдеглээри чаңчылчаан. Күчүлүг хемге тураскааткан хемчегни Красноярск крайның, Хакасияның болгаш Тываның девискээринге 2 чыл бурунгаар сентябрьның сөөлгү субботазында эрттирип эгелээн. Ооң кол сорулгазы – чурттакчы чоннуң кичээнгейин хемниң экологтуг байдалынче угландырары. Бо хемчегниң төлевилелин Орус географтыг ниитилел болгаш Русгидро тургускан болгаш үстүнде 3 регионнуң удуртулгазы оларны деткээн. 

Күстүң башкы айының 27-де найысылалдың чаарттынган кезээ, чоннуң ынак дыштаныр  чери — «Азия төвүнүң» девискээринге чоннарның найыралын доңнаштырган күчүлүг Улуг-Хем хүнүн кызылчылар ыры-шоор, танцы-сам-биле демдеглээннер. Хоорайны аян-шинчи киир каастап турар эрик кыдыында чурукчулар бийири-биле чуруттунган,  чурук тырттырар аппараттарында бот-боттарын тырттыржып турар улус-даа кайы хөй. 

30.09.2014 Сентябрь 27 — Школа назыны четпээн уругларның өөредилге албан черлериниң башкыларының болгаш кижизидикчилериниң хүнү

Байыр чедириишкини

Школа назыны четпээн уругларның өөредилге албан черлериниң ажылдакчылары болгаш кижизидикчилер хүнү-биле!

Тываның бүгү школа назыны четпээн уруглар өөредилге албан черлериниң хүндүлүг ажылдакчылары болгаш хоочуннары! Школа назыны четпээн уругларның өөредилге албан черлериниң башкыларының болгаш кижизидикчилериниң хүнү-биле – профессионал байырлалыңар таварыштыр ханы өөрүп четтириишкин-биле Силерге байыр чедирерин чөпшээреп көрүңер. Боттарының күжүн, билиин, ынакшылын болгаш буянныын ажы-төлге берип турар, оларга өөрүшкүнү болгаш аас-кежикти сөңнеп турар башкыларны Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылында хүндүткеп байырлаары онза өөрүнчүг-дүр.

30.09.2014 РФ-тиң субъектилеринде конституционализм: хөгжүүрүнүң перспективалары

Сентябрь 25-те Тыва Республиканың Чазааның хуралдаар залынга «Россия Федерациязының субъектилеринде конституционализм: хөгжүүрүнүң перспективалары» деп Бүгү-россия чергелиг эртем-практиктиг конференция болуп эрткен. 

Россияның Президентизи Владимир Путинниң Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чыл байырлалынга кээп, Тываның чонунга бо улуг байырлал-биле байыр чедиргениниң болгаш Тыва дугайында кыска видео-чурумалды конференция эгелээриниң мурнуу чарыында ооң киржикчилеринге көргүскен. Конференцияның ажылын Тыва Республиканың Конститустуг судунуң даргазы, юридиктиг эртемденнерниң кандидады Аяс Саая ажыткан. Тыва Республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Артур Монгал конференцияның киржикчилеринге, ооң ажылынга Россияның өске регионнарындан киржип келген аалчыларга байырны Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң өмүнээзинден чедирип, «Россия Федерациязының субъектилеринде конституционализм: хөгжүүрүнүң перспективалары» деп Бүгү-россия чергелиг эртем-практиктиг конференция Россияга болгаш ооң девискээрлеринге конститустуг ажыл-чорудулганың сайзыралынга идиг боор деп чугаалаан.

30.09.2014 Сорулга — спорт тудугларын ажыглалче киирер

Тываның Баштыңының ажыл-албаны

Сентябрь 23-те Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол биле Россияның спорт сайыды Виталий Мутконуң ажыл-агыйжы ужуражылгазы болган. Ол дугайында девискээрниң удуртукчузу Вконтактыда арынынга дыңнаткаш, республикага Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылының байырлалынга белеткелге деткимчези болгаш идепкейлиг киржилгези дээш өөрүп четтиргенин сайытка илереткен.

«Инвестициялар талазы-биле Тываның инфраструктуразынче хөй акша-хөреңгини кол киирип турар яамы — РФ-тиң спорт яамызы – деп, Шолбан Кара-оол бижээн. — Каа-Хем суурда спорт-культура төвүн 2015 чылда тудуп доозарын дугуржуп алдывыс. 2015 чылдың тускай сорулгалыг программазынче бо тудуг объектизин киирер. Сарыг-Сеп суурда спорт төвүнүң, Ак-Довурак хоорайда бассейн тудуун бо чылын уламчылап турар. Чоокку үеде Чадаана биле Бай-Хаакта универсалдыг спорт тудугларын ажыглалче киирер бис. Бистиң сорулгавыс ол!».

30.09.2014 Боттанган күзел

ТАР-ның ССРЭ-ге каттышканы

Тываның ном үндүрер чериниң 1974 чылда «Найырал, акы-дуңмалышкы аас-кежик» деп орус дылга үндүрген номунга парлаттынган Ооржак Лопсаңчаптың «Боттанган күзел» деп эгелиг сактыышкынын тыва дылга кызыра очулдургаш, мооң адаанда парладывыс.

1944 чылдың чайының төнчүзү, күзүнүң эгези турган чүве. Ынчан Ада-чурттуң Улуг дайынынга фашистиг Германияны ССРЭ-ниң удавас тиилээри хөйге тодаргайы-биле билдинип келген. Чөөн-Хемчик кожууннуң Баян-Тала сумузунуң даргазының албан-хүлээлгезин күүсетпишаан, мал ажылы кылып турган мен. «Кончуг чугула херек болу берген, Кызылга дүрген чедип келиңер» деп бижээн ТАРН ТК-ның Чиңгине секретары Тока ат салган телеграмма чедип келген. Чүге хереглээнин кымдан айтырар боор, дүрген Кызылче чоруур ужурга таварыштым. Ол үеде ыңай-бээр маңнажып турар машиналар турган эвес, Чадаанага ылгын Доруг аъдым-биле дүрген чедип алгаш, манап тургаш, автобуска олурупкаш, Кызыл хоорайга чедип келдим.

30.09.2014 Кижизидикчилер спартакиадазы

Эрткен дыштаныр хүннерде Кызыл хоорайның школа назы четпээн өөредилге черлериниң ажылдакчыларының спартакиадазы Каа-Хем суурдан ырак эвесте Серебрянкага болуп эрткен. 

Күш-культураны болгаш кадык амыдыралды сайзырадыры-биле школа назы четпээн өөредилге черлериниң ажылдакчыларының аразындан эң-не активчилерни тып үндүрери-биле бо спартакиаданы эрттирип турар. Маргылдаага 29 команда киришкен, ында Кызыл хоорайның шупту уруглар садтарының ажылдакчылары кирип турар (чүгле №14 уруглар сады киришпээн). Бир командада-ла 5 кижи составтыг 153 киржикчи, аарыкчылары 150 кижи, ниитизи-биле 300 ажыг кижи кээп киришкен.

30.09.2014 Хамыкты кайгаткан тыва театр

Москвада Тываның культура хүннери

Москвада Тываның культура хүннерин таварыштыр Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга тураскааткан В.Көк-оол аттыг Национал театрның оюн-көргүзүү  Россияның Аныяктарның академиктиг театрынга эрткен субботада, сентябрьның 20-де, болуп эрткен.

Баштайгы хүнде бистиң театрның артистери ат-сураглыг «Кым сен, Сүбедей Маадыр?» деп шиизин москвачыларга болгаш ында чурттап турар чаңгыс чер-чурттугларынга  бараалгаткан. Шиини Тываның Улустуң чогаалчызы Эдуард Мижит бижээн, тургускан режиссеру – Тываның Улустуң артизи Алексей Ооржак, чурукчузу – Тыва Республиканың алдарлыг чурукчузу Валерий Шульга. Көрүкчүлер залга хостуг олут чок кылдыр чыылган. Артистерниң оюну, кайгамчык бедик утка-шынарыг шии хамыкты кайгаткан.

30.09.2014 «Күзелдиң алдын согуннары»

Тываның күрүнениң ыры болгаш танцының «Саян» ансамблиниң Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга тураскааткан «Күзелдиң алдын согуннары» деп чаа программазының баштайгы көргүзүү сентябрь 17-де В.Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрынга болуп эрткен.

Ийи кезектен тургустунган улуг концерт Азий диптиң көшкүн чоннарының өзек төлээзи болур тываларның бурунгу өгбелериниң амыдыралындан эгелээш, бөгүнгү тываларның чечектелип хөгжээн амыдырал-чуртталгазынга чедир төөгүзүн ыры-танцының болгаш уран сөстүң кайгамчык күштүг аргалары-биле көргүскен. Ону тыва уран чүүлдүң ат-сураглыг, салым-чаяанныг мастерлери тургускан.