|
Главная
Главное
Уважаемые Сергей Кужугетович, Константин Иосифович, Анатолий Анатольевич! Уважаемые земляки, гости Тувы и участники торжественного собрания!
Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттугларым, байырлыг чыыштың киржикчилери!
Сегодня мы празднуем знаменательную историческую дату – 80-летие со дня добровольного вхождения Тувинской Народной Республики в состав Советского Союза, в дружную семью народов великой России!
Тувинский народ говорит: «Мурнун хынаар, соон истээр - Присмотрись, что впереди, оглянись, что позади». Сегодняшний юбилей дает нам возможность оглянуться на пройденный путь, оценить достигнутое и наметить движение к будущему.
Подробнее...
Новости
21.07.2015 18:03 / Мероприятия
Во вторник Глава Тувы Шолбан Кара-оол принял участие в работе коллегии МВД по Республике Тыва, где были подведены итоги работы ведомства за шесть месяцев. Глава региона в своем обращении к коллективу министерства внутренних дел подчеркнул, что достижения полиции по отдельным показателям не могут не радовать, так как за сухой статистикой стоит упорная и тяжелая работа.
Полугодовая статистика работы полиции характеризуется разнонаправленностью показателей. Так, при общем росте почти на 11 процентов (+10,7%) количества зарегистрированных преступлений, существенно улучшились показатели по тяжким и особо тяжким преступлениям – снижение почти на 5 процентов.
Подробнее...
21.07.2015 13:47 / Праздники
Постановлением Правительства Республики Тыва 24 июля 2015 года установлено датой проведения народного праздника Республики Тыва «Наадым-2015». Мероприятия, связанные с празднованием народного праздника Республики Тыва «Наадым-2015», проводятся в г. Чадане Дзун-Хемчиского района.
24 июля выпадает на пятницу.
Согласно Закону Республики Тыва «О праздничных днях Республики Тыва» День Республики Тыва, День Конституции Республики Тыва, дни проведения народных праздников Шагаа и Наадым являются нерабочими праздничными днями в Республике Тыва.
Подробнее...
21.07.2015 11:52 / Общество
Идея создания территорий традиционного природопользования, которые должны защитить кочевую культуру Тувы от размывания в условиях промышленного роста и урбанизации, вызвала широкий интерес в обществе. Разговор об этом состоялся на телеканале «Тува 24» с министром природных ресурсов и экологии Тувы Чайзу Кыргыс, которой поручено главой республики возглавить работу по созданию таких территорий. Беседу вела Оюма Кошкендей.
О. К.: Глава республики Шолбан Кара-оол в рамках Года народных традиций инициировал создание территорий традиционного природопользования. Что это подразумевает?
Ч. К.:
Действительно, я разделяю высказанное Шолбаном Валерьевичем беспокойство, что с волной экономического развития, с промышленным освоением территории может возникнуть угроза вытеснения кочевого животноводства, а с ним и уклада жизни.
Подробнее...
21.07.2015 10:20 / Мероприятия
23 июля 2015 г.
10.00-12.00 Открытие юрточного городка:
-парад-шествие делегаций кожуунов Республики Тыва «Тос-ла чузун малымайны доруктурза тодар-ла мен»;
-награждение чемпионов «Наадым – 2015» (вручение медалей, почетных грамот);
-вручение удостоверений чабанам-тысячникам. Юрточный городок
10.00-12.00 Республиканский конкурс войлока «Узоры жизни на войлоке». Юрточный городок
11.00 -16.00 Чемпионат Республики Тыва по конным скачкам, посвященный республиканскому празднику животноводов «Наадым-2015» и празднованию 250-летию Даа кожууна. м. Бора-Булак
Подробнее...
21.07.2015 09:27 / Мероприятия
В Туве завершается строительство первой очереди объектов новой базы отдыха на популярном в народе лечебном источнике Ажыг-Суг в Чаа-Хольском районе. Как сообщил глава районной администрации Станислав Сарбакай, на сегодня налажена переправа через Енисей, открыта платная автостоянка возле пристани для автомобилей прибывающих на отдых граждан, на территории аржаана действует медицинский пункт, к 1 августа будут введены в эксплуатацию комплекс гостевых семейных домиков, столовая, ведутся работы по ландшафтному дизайну.
Напомним, что обустройство курорта началось при поддержке Главы Тувы Шолбана Кара-оола, который посчитал нужным сделать расположенную в труднодоступной местности народную лечебницу доступной для самых широких слоев населения.
Подробнее...
20.07.2015 17:00 / Мероприятия
Сегодня на селекторном аппаратном совещании Глава Тувы Шолбан Кара-оол представил своего нового заместителя по вопросам развития агропромышленного комплекса Сергея Конзан-ооловича Ондара. Многим он известен тем, что прошел трудовой путь от главного агронома совхоза «Карл Маркс», директора совхоза «30 лет октября» села Баян-Тала Сут-Хольского района до первого заместителя министра сельского хозяйства и продовольствия РТ. С 2009 по 2014 годы Сергей Ондар в это должности координировал вопросы развития растениеводства и кадровой политики. Новому вице-премьеру предстоит пройти утверждение на должность в Верховном Хурале (парламенте) Тувы.
Подробнее...
20.07.2015 16:49 / Мероприятия
Сегодня на аппаратном совещании обсуждена ситуация по лесным пожарам в Туве. По оперативным данным в республике действует 16 лесных пожаров на территории 4137 га, особенно страдают от огня леса Кызылского, Пий-Хемского, Тоджинского районов, отмечается высокий уровень задымленности в населенных пунктах.
Глава Тувы Шолбан Кара-оол дал указание ГУ МЧС рассмотреть вопрос о дополнительном выделении технических средств для тушения пожаров, а также принять меры по переброске людей на пожары, которые находятся вблизи от сел и деревень. Обращаясь к муниципальным властям, Шолбан Кара-оол подчеркнул: «Самое главное, что нужно сделать вам, это продолжать четко регулировать доступ людей в лесные массивы.
Подробнее...
20.07.2015 16:20 / Сельское хозяйство
Правительством Тувы создана межведомственная комиссия по оценке ущерба в сельском хозяйстве республики от засухи, установившейся в связи с аномальной жарой в июне и продолжающейся по сей день. Соответствующее распоряжение сегодня подписал Глава Тувы Шолбан Кара-оол, поручив возглавить комиссию министру сельского хозяйства и продовольствия РТ Сергею Огневу. Комиссии дано 30 дней, чтобы установить масштабы последствий засухи и представить итоговый доклад правительству региона. По результатам оценки власти республики намерены обратиться к правительству РФ с просьбой о компенсации ущерба, нанесенного производителям сельхозпродукции.
Подробнее...
20.07.2015 16:16 / Безопасность
Температура воздуха в Туве снова поднимается до +40 градусов. По оперативной информации Госкомлеса РТ, на утро 20 июля в регионе действуют 16 лесных пожаров, на общей площади 3482, 6 гектаров. Пожары бушуют в Тоджинском -8, Кызылском – 4, Пий-Хемском – 2, по 1 – Чеди-Хольском, Чаа-Хольском районах. Для тушения пожаров задействовано 303 человек и 22 единиц техники. Из них группировку Федерального резерва составляют 187 специалистов. За сутки локализовано 4 лесных пожара, на площади 2705, 6 гектаров.
Подробнее...
20.07.2015 12:48 / Спорт
На имя Главы Тувы Шолбана Кара-оола поступила телеграмма от Президента федерации спортивной борьбы России Михаила Мамиашвили. В ней он благодарит за вклад в подготовку профессиональных борцов.
«Глубокоуважаемый Шолбан Валерьевич! Успешно выступили российские спортсмены на первенстве Европы по Греко-римской, вольной и женской борьбе среди юниоров 23-28 июня 2015 г. в городе Стамбуле, завоевав 8 золотых, 3 серебряных и 3 бронзовых наград. В числе победителей борец вольного стиля из Кызыла: Начын Куулар (60 кг) – золотая медаль.
Подробнее...
Фоторепортажи
05.10.2017
04.10.2017
03.10.2017
16.09.2017
11.09.2017
11.09.2017
09.09.2017
04.09.2017
04.09.2017
30.08.2017
18.08.2017
17.08.2017
15.08.2017
15.08.2017
15.08.2017
15.08.2017
13.08.2017
28.07.2017
20.07.2017
19.07.2017
Медээлер
13.05.2014
Томск областың Зиморевкага 1925 чылда төрүттүнген, дайын тылының хоочуну Валентина Федотовна Гуменикова (Маткова) Чаа-Хөл суурга аныяанда-ла келген.
Ада-чурттуң Улуг дайынының чылдарында кызымак тракторист Валентина Федотовна «Шылгараңгай күш-ажыл» деп медаль-биле шаңнаткан. Сталинниң чуруун шуткуп каан медалында «Наше дело правое», а адаанда «Мы победим» деп бижиктер бар.Дайын үезинде уругларны трактористер курстарынга өөредир, а ойталаарга, судтаар турган. Валя Маткованың ийи эжи өөренмес бис дээш 6-6 айга шииттирген. Валентина эки тура-биле өөренип алгаш, ачазы, акызы база улуг угбазы-биле кады трактористеп турган.Өөнүң ээзи-биле 1948 чылда Минусинскиге таныжып алган. Эрги Чаа-Хөлге 1956 чылда көжүп чедип келген. МТС-ке (машина-трактор станциязынга) куруккан болгаш кур черлерден элбек дүжүт ажаажып, өөнүң ээзи-биле өскелерден дудак чок ажылдаан. 1961 чылда Чаа-Хөл кожуун болгаш МТС дүшкен, «Найырал» совхоз тургустунган. Совхозка өөнүң ээзи чолаачылай берген. Валентина Федотовна төп эмнелгеге санитаркалап киргеш, хүндүлүг дыштанылгаже үнзе-даа, чаа Чаа-Хөлге көжүп келгеш, иштики херектер килдизинге аштакчылап хөй чыл ажылдаан.
Улаштыр номчуур...
13.05.2014
Дайын. Бо сөстү адаарга безин коргунчуг, ону көрген, аңаа киржип чораан кижилер ооң хоралыг уржуктарын, катап эгиттинмес когаралын чүс-чүс чылдарда килеңнеп, сактып бодап чоруурлар. Хомуданчыг чүүл — чылдан чылче дайын хоочуннарының эвээжеп турары. Ада-чурт дайынының дугайында сактып, чон-биле ужуражылга кылып келир фронтучуларның ховартааны харааданчыг-дыр.
1941-1945 чылдарда Ада-чурттуң Улуг дайынынга тиилелгени чедип алырынга совет шеригниң, флоттуң, авиацияның дайынчылары база партизаннар кажанда-даа туруп көрбээн дидим, маадырлыг чоруктарны кылып турган. Бүгү чурт «Бүгү чүвени — фронтуга» дээн кыйгырыг адаа-биле кызымак, шудургу күш-ажылы-биле дайынчыларга дузалашканының түңнелинде улуг Тиилелге чедип алдынган. Дайын чылдарында мындыг одуруглар эрес-дидим шериглерни улам сорук киирип, оларның хей-аъдын көдүрүп турган:
Улаштыр номчуур...
12.05.2014
Хүндүлүг хамаатылар!
Тыва Республиканың Конституция хүнү-биле силерге изиг байырны сеткиливис ханызындан чедирип тур бис!
Республиканың Yндезин Хоойлузунуң ээлчеглиг байырлалын тыва чоннуң эрткен оруунуң төөгүлүг хүннериниң бүдүүзүнде демдеглеп турар бис. Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылын болгаш Совет Эвилелиниң составынга Тыва Арат Республиканың эки тура-биле каттыжып киргениниң 70 чылын демдеглээр үе, хүн эрткен тудум, чоокшулап орар. Тыва күрүнениң тургустунарының болгаш сайзыраарының оруунга бо болуушкуннар кол быраларның бирээзи болган.Бо чүс чылдың дургузунда бистиң чонувустуң амыдыралынга болгулаан улуг-улуг өскерлиишкиннерни быжыглаарынга эң чугула чепсек болза, Тываның чоорту өскертип келген Конституциязы болган. Амгы күштүг болуп турар Конституцияның төөгүзү байлак, тыва күрүнениң тургустунарының аңгы-аңгы үе-чадаларын тодаргай көргүскен. 2001 чылдың май 6-да хүлээп алдынган Yндезин Хоойлу Россияның чаңгыс аай экономиктиг, политиктиг болгаш эрге-хоойлу делгеминге республиканы шапкын хөгжүдериниң эрге-ажыктарынга хамааты чөпшээрежилгени болгаш политиктиг турум чорукту камгалап арттырарынга Тываның хөй националдыг чонунуң чүткүлүн көргүзүп турар.
Улаштыр номчуур...
12.05.2014
Тываның Баштыңының ажыл-албаны
Кожуун төптери чоорту найысылал дег шинчилиг болур ужурлуг деп, Тываның Баштыңы саналдаан.
Тываның Баштыңы Шагаан-Арыг хоорайда интернеттиң Wi-Fi четкизиниң байырлыг ажыдыышкынынга киришкен. Ол интернет харылзааның дүргени найысылал Кызылдан дудак чок дээрзин магадаан. Шагаан-Арыг хоорайга эрткен чылын чүс муң хире телефоннарны харылзаштырып болур волокон-оптиктиг харылзаа шугуму ажылдап эгелээрге, ону кожуун чагыргазы, Пенсия фондузу, миграция албанының килдистеринче, №1 школаже, хоорай эмнелгезинче, хөй квартиралыг бажыңнарже кошкан турган. Амгы үеде ол харылзаа дамчыштыр интернеттиң Wi-Fi четкизиниң ажылдап эгелээни — кожуунда база бир чаа болуушкуннуң бирээзи. Бо төлевилелди «Тывахарылзааинформ» ААН боттандырып кылган.«Кандыг-даа чедиишкинге чаа чүүлдү көөрү өөрүнчүг-дүр. Найысылал дег шинчилиг сайзырал бүгү талага турар ужурлуг. Ылаңгыя чаа тудугларны, кожуун төптеринде чуртталга бажыңнарын суурларның чиңгине планынга дүүштүр электри шугуму чоруткан болгаш социал инфраструктура көрдүнген девискээрлерге тудары, а хоорайларның тудуглары суур шинчилиг болбас ужурлуг дээрзин ол айыткан турган. Тус-тус черлерни хөгжүдеринче угланган төлевилелдерни боттандырарынга бүгү талалыг деткимчени Тываның Чазаа берип турар болганда, бо чүүл кожуун, суму чагыргаларының чугула кылыр ажылдарының бирээзи» — деп, Ш.Кара-оол демдеглээш, Шагаан-Арыгже ээп кирер оруктан эгелеп хоорайның төвүнге чедир дөрт дилиндектиг оруктуң капитал септелгезиниң дугайында дыңнаткан.
Улаштыр номчуур...
12.05.2014
Май 1-де Арат шөлүнге Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалынга тураскааткан «21-ги чүс чылдың ажылчын мергежилдери» деп республиканың 4-кү следу болуп эрткен. Чылдың-на эртип турар хемчег бо чылын ыраккы кожууннардан келген аалчыларның киржилгези-биле онзагай ылгалып көзүлген.
Тываның барык бүгү өөредилге албан черлериниң сургуулдары, башкылары боттарының кылган ажылдарын делгепкен чоргаар бараалгап турарын көргеш, кижиниң сагыш-сеткили көдүрлүр болду. Республиканың эге болгаш ортумак өөредилге черлериниң сургуулдары мергежилдериниң аайы-биле мастер-класстарны база эрттирген. Чижээлээрге, Кызылдың эмчи колледжизиниң студентилери бичии өпеяаны канчаар шын шарыырын, ажаап-карактаарын айтып берип, чамдык улусту өөредилгеге киириштирди-даа. Келир үениң адалары болур аныяк эр кижилерниң сонуургал-биле көрүп турарын аажок чаптадым. Аныяк кыстар күзелдиг улустуң хан базыышкынын база хынап, черле келир үениң эмчилери болгаш, чонга янзы-бүрү сүмелерни берип турдулар. Бо өөредилге чериниң студентилериниң слетка чылдың-на идепкейлиг киржип турарын демдеглевес аргажок. Колледжиниң башкыларының чугаалап турары-биле алырга, бо чылын өөредилге черинде фитобар төлевилелин боттандырганы — канчаар-даа аажок улуг чедиишкин.
Улаштыр номчуур...
12.05.2014
«Май 1-де Национал парктың «Хүреш» стадионунга байырлалдың хүрежи болуп эрткен. Аңаа чүс ажыг мөге күжүн шенешкен. Оларның аразында Арзылаң мөге Сайын-Белек Түлүш, Начын мөгелер Ай-Демир Монгуш, Алексей Монгуш, Опанас Семис-оол, Начын Монгуш база Моолдан 3 мөге хүрешкен.
Хүреш эгелээриниң бетинде В.Көк-оол аттыг Национал театрның артистериниң театржыткан оюн көргүзүүн магадап көрдүвүс. Ооң соонда чыылганнарга ТР-ниң Баштыңы—Чазааның Даргазы Шолбан Валерьевич Кара-оол байыр чедирип, делгереңгей чүве чугаалаан. Ону долузу-биле парладывыс.
— Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттугларым! Амыргын-на, амыргын, энерелдиг хоочуннарывыс! Тываның экер-эрес мөгелери! Байырлалды эрттирип турар Виктор Көк-оол аттыг Национал театрның артистери!
Эң-не эгезинде Частың болгаш Күш-ажылдың чараш байырлалы — Май 1-ниң байырлалдарын таварыштыр изиг байырымны сеткилимниң ханызындан чедирип тур мен! Ийи дугаарында, дүүн чаа Москва хоорайдан ээп чанып келдим. Бистиң алдарлыг чаңгыс чер-чурттуувус, Россияның Маадыры, камгалал сайыды Сергей Күжүгетович Шойгуга ужуражырымга чаңгыс чер-чурттугларымга мээң изиг байырым чедирип көр деп дилээн чүве. Ынчангаш силерге Сергей Күжүгетовичиниң ынак чер-чуртунга, төрээн чонунга чоруткан байырын чедирип тур мен! Ындыг улуг, ындыг бедик чаңгыс чер-чурттуг улус чоргаар чоруур ужурлуг бис. Ол бистер дээш үргүлчү сагыш салып, болдунар бүгү-ле аргаларны ажыглап тургаш, Тывазынга улуг дузазын кадып чоруур. Ол дээш Тываның чоргаар оглунга өөрүп четтиргенивисти илередип каалыңар, чонум.
Улаштыр номчуур...
12.05.2014
Кызылдың 100 чылынга
Бо чоокку үелерде кандыг-даа болуушкунну 2014 чылда эртер юбилейлиг чылдар-биле холбап турар. Ынчалдыр май 1-де Совет Тываның 5 чылы аттыг стадионга 16 шакта «Кызыл хоорайның 100 чылынга» деп байырлал лотереязының ойнаашкыны болуп эрткен.
Муниципалдыг лотерея болза ачы-буян чедирилгезиниң хевири болур. Ону Кызыл хоорайның 100 чыл юбилейин эрттиреринге деткимче көргүзер фондуже акша-хөреңги чыыр сорулга-биле чоруткан. Лотерея билеттерин апрель айның дургузунда садыг-саарылга черлеринге тарадып садып турган. Чаңгыс билеттиң өртээ – 300 рубль. Ойнаашкын хүнү чоокшулаан тудум, лотереяны садып алыр күзелдиг кижилерниң саны улам көвүдээн. Ынчанмайн канчаар, 100 аңгы акша шаңналдарындан аңгыда, аас-кежиктиг «100» деп дугаарлыг ак машиналар база ээлерин манап турган болгай.
Улаштыр номчуур...
12.05.2014
100 чылдың тудуглары
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң эгелээшкини езугаар РФ-тиң Камгалал яамызының болгаш ооң сайыды, чаңгыс чер-чурттуувус Сергей Шойгунуң деткимчези-биле Кызыл хоорайның мурнуу талазында Президентиниң кадет училищезиниң тудуу эгелей берген. РФ-тиң Президентизиниң айыткалынга дүүштүр Россияның чүгле алды регионунга мындыг хевирлиг өөредилге черлери турар. 100 чылдар юбилейлериниң чугула тудугларының бирээзинде ажыл-чорудулганы апрель 29-та ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы Артур Монгал хынап көрген.
Улаштыр номчуур...
02.05.2014
Тываның хүндүлүг чурттакчылары! Эргим чаңгыс чер-чурттугларывыс!
Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалы-биле эң изиг болгаш чүректиң ханызындан чедирген байырывысты хүлээп ап көрүңер! Майның бирин республика төөгүлүг болуушкуннарның бүдүүзүнде уткуп турар. Каш ай эрткенде, бүгү чурт-биле кады Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылын демдеглээр бис. Юбилейге белеткел бистиң республикавыстың бүгү хоорайларында болгаш суурларында, хамыктың мурнунда — ооң найысылалы бо чылын 100 харлаар Кызыл хоорайда хайныышкынныг чоруп турар.
Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалын багай эвес көргүзүглерлиг уткаан бис. Экономиктиг байдалдар нарын болза-даа, Тыва эрткен чылдың түңнелдери-биле Сибирьниң регионнарының аразында рейтингиге чугула туруштарны арттырып алганын көргүскен. Тудуг ажылдарының хемчээлин өстүрериниң талазы-биле республика мурнап турар, болбаазырадылга бүдүрүлгелериниң хемчээлиниң болгаш чонга төлевирлиг ачы-дуза чедирериниң талазы-биле — ийиги черде. Чуртталга бажыңнарын ажыглалга киирериниң талазы-биле Тыва Сибирьниң федералдыг округунда мурнакчыларның санында кирген.
Улаштыр номчуур...
02.05.2014
Бөгүн Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалы Май 1. Чазактың доктаатканы узун дыштанылга — май байырлалдарының хүннерин кым канчаар дыштанырын «Шын» солуннуң корреспондентизи республиканың чурттакчыларындан сонуургап айтырган.
ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутады Шолбан Кыргыс: — Күш-ажылдың байырлалы май 1-3 хүннеринде бодумнуң соңгулда округум Тес-Хем кожууннуң Самагалдай №1 ортумак школазының 6-гы клазының өөреникчилерин башкызы, ада-иелери-биле Красноярск хоорайже чедирер мен. Бисте анаа олурар үе барык чок-тур ийин. Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылын демниг эрттирери-биле чоннуң чедимчелиг, чаагай чоруу дээш бүгү күштү салыр бис.
Улаштыр номчуур...
29.04.2014
Тываның күрүне филармониязынга «Тыва Республиканың чылдың башкызы – 2014», «Тыва Республиканың чылдың кижизидикчи башкызы – 2014», «Чылдың аныяк специализи – 2014» болгаш «Бүгү-россияның тыва дыл, орус дыл башкыларының мастер-класстары» Бүгү-россияның регионалдыг чадазының башкылар мөөрейиниң түңнелдерин үндүрген байырлал болуп эрткен. Аңаа башкылар ниитилелиниң тергииннеринден шилиттинген тергииннерни хүндүткеп байырлаан. Беш хонуктуң дургузунда мөөрейниң киржикчилери боттарының билиг-мергежилин, арга-дуржулгазын, чаа бодалдарын, технологияларын республиканың башкылар ниитилежилгезинге бараалгаткан. Мөөрейлер ооң киржикчилериниң билиг-күжүн шенээринге, мергежилиниң бедик деңнелдиин илередиринге улуг дузалыг. Шынап-ла, бо мөөрейниң түңнелинде республиканың башкыларының эң-не эки көргүзүглери көстүп келир деп болур.
Улаштыр номчуур...
29.04.2014
Апрель 30 — Өрттен камгалал хүнү
Апрель 24-те Барыын-Хемчик кожууннуң Кызыл-Мажалык суурга онза байдалдарны баш удур болдурбазының болгаш ооң уржуктарын чайладыр база онза байдалдар үезинде чурттакчы чонну, девискээрни камгалаары-биле белениниң талазы-биле өөредилге болуп эрткен. Аңаа кожууннуң өрт кезээ, суурлардан өртке удур эки турачы бөлүктери, полиция, дүрген эмчи дузазы чедирер албан черлериниң ажылдакчылары киришкен.Өөредилге езугаар Аянгаты суурнуң чанында арга-арыг өртү өөскээн. Өрттү өжүрүп, ооң уржуктарын чайладырынга кожууннуң чогуур албан черлериниң дериг-херекселин, машина-техниканың байдалын, онза байдалдар үезинде өртчүлерниң кайы хире беленин Кызыл хоорайда ТР-ниң ОБЯ эргелелиниң албан-дужаалдыг специалистери үнелеп көрген.
Улаштыр номчуур...
29.04.2014
Хүннүң чидиг айтырыы
Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг сумузунуң чурттакчылары 2012 чылдан бээр кожуун төвү-биле аргыжар Хемчик көвүрүүн улуг суг алгаш барганының соонда, түрегделди көрүп эгелээн. 2000 чылдар эгезинде Хемчик хемни кежилдир үе-дүпте кылган эрги көвүрүгнүң орнунга, ооң шала адаа чарыынга чаа көвүрүгнү кылган турган. Он ажыг чылдарның дургузунда көвүрүг сандан үнүп, чоокку чылдарда барык доктаамал айыылдыг байдалга туруп келген болгаш, ону бо-ла септеп-селиир, быжыглаары чаңчыл апарган турган деп болур. Кызыл-дагжылар аңаа шефтеп, демнии-биле ажылдап шаг болганнар. А 2012 чылда Хемчик улгадып, үерлээн соонда, көвүрүгнүң үштүң бир кезиин суг алгаш барган. Бистиң корреспондентивис Светлана Балчыр аңаа четкен. Журналистиң караа-биле көрүп, кулаа-биле дыңнаанын бо чүүлден номчуңар.
Улаштыр номчуур...
29.04.2014
2014 чылдың дургузунда хемчеглер бүрүзү республиканың юбилейлеринге тураскааттынган болганда, «Ус-шеверлер хоорайы» мөөрей база-ла 100 чылдаар байырлалдарның демдээ-биле эрткен. Бо чылын салым-чаяанныг уругларның мөөрейи 12 дугаар эртип турары бо. Ол 2003 чылдың июнь 1-де тургустунган. Мөөрей «аныяк»-даа бол, школачыларның болгаш оларның дагдыныкчы башкыларының аразында аажок нептерээнин бо удаада киржикчилерниң хөйү бадыткаан. Аңаа Кызыл, Ак-Довурак хоорайлардан база республиканың 15 кожуунундан 400 хире өөреникчи идепкейлиг киришкен. Уруг бүрүзү мөөрейниң кожуун чергелиг чадазын эрткеш, республика деңнелдиг чадазынче эрткен. «Ус-шеверлер хоорайы» мөөрей техниктиг, ус-шевер каасталга кылыглары кылыр салым-чаяанныг уругларны болгаш аныяктарны тодарадыр, улаштыр сайзырап-хөгжүдер, ол ышкаш немелде өөредилгениң өөредилге-кижизидилгезиниң шынарын бедидер арганы бээр сорулгалыг. Ус-шеверлер маргылдаазынга кайгамчык салым-чаяанныг уруглар келген дээр болза, хөөредиг эвес.
Улаштыр номчуур...
28.04.2014
Тываның Чазааның Даргазының оралакчыларындан, сайыттардан, Тываның Баштыңының Администрациязының болгаш Чазак Аппарадының харыысалгалыг ажылдакчыларындан тургустунган ажылчын бөлүктер чаңгыс неделяның дургузунда 137 ужуражылганы республиканың муниципалдыг он сес тургузугларының суур бүрүзүнге эрттиргеннер.
Агаар-бойдустуң баксыраанындан чүгле Тере-Хөл кожуунга олар четпээннер, ынчалза-даа ужуражылганы чоокку хүннерде эрттириптер. Эң хөй ужуражылга Кызыл хоорайга болган, ооң саны 26. Улуг-Хемге — 19, Чөөн-Хемчикке — 12, Каа-Хемге — 10 ужуражылгалар болган. 2013 чылда ажылының түңнелдериниң дугайында республиканың Чазааның отчедун чугаалажырынга баштайгы медээ езугаар алырга, 13 муң ажыг кижи киришкен, 990 кижи боттарының санал-оналын киирген. Оларның аразында республиканың болгаш кожууннарның сайзыралынга, губернатор төлевилелдериниң күүселдезинге, федералдыг программаларга киржилге дугайында саналдар хөй болган.
Улаштыр номчуур...
|
|