Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Рабочая встреча Президента Владимира Путина с Главой Республики Тыва Владиславом Ховалыгом

Руководитель региона информировал Президента, в частности, о темпах жилищного строительства и мерах по развитию сельского хозяйства в Туве. 
В.Путин: Мы с Вами обсуждали ситуацию, уже отметили позитивные тенденции. Конечно, что касается стройки – у нас стройка в целом развивается хорошо по стране, рост 7,9 процента. Но в Туве – больше 50, по-моему, 53 процента.
В.Ховалыг: Да.


Подробнее...

Новости

RSS
10.11.2017 12:17 / Безопасность
Глава Тувы поздравил полицейских республики с профессиональным праздником

Уважаемые сотрудники и ветераны МВД!

Примите мои поздравления с вашим профессиональным праздником – Днем сотрудника органов внутренних дел.

Защита людей от преступности, охрана правопорядка и обеспечение общественной безопасности – это ответственная и благородная миссия, требующая от особых человеческих качеств.

Быть чутким, владеть собой в любых ситуациях, оставаться готовым рисковать ради спасения людей, иногда даже жизнью - таков ежедневный и круглосуточный труд полицейских. 

Подробнее...
10.11.2017 00:30 / Экономика
Стратегия Тувы-2030 проходит общественное обсуждение

Продолжается работа по выработке стратегии социально-экономического развития Тувы до 2030 года. Проект документа вынесли на обсуждение круглого стола, прошедшего в Правительстве региона в канун Дня экономиста с участием главы региона Шолбана Кара-оола, членов правительства, депутатов, ученых, экономистов, медиков, учителей, предпринимателей.

По поручению Главы Тувы в июне этого года был проведен гражданский форум "Тува 2030". 
Подробнее...
09.11.2017 15:26 / Муниципалитеты
Глава Тувы ставит задачу по возрождению  зерновой житницы республики – Тандинского района

Глава Тувы Шолбан Кара-оолпосвятил очередной «муниципальный час» вопросам развития Тандинского района, считающегося главным зерновым районом республики. Он ставит задачу в партнерстве с частной компанией «Тывахолдинг» возрождить на территории бывшей житницы ряда аграрных предприятий и их интеграции в ключевые сельскохозяйственные кластеры Тувы. Ход соответствующих работ интересовал главу республики на встрече с председателем районной администрации Евгением Овсянниковым.

Властями региона холдингу выделены 10 тысяч гектаров пахотной земли, передана необходимая сельхозтехника, посевной комплекс, удобрения. Хозяйство планирует выращивать здесь пшеницу и кормовые культуры – в частности, овес. 

Подробнее...
09.11.2017 12:45 / Строительство
Глава Тувы Шолбан Кара-оол принял отставку министра строительства и ЖКХ республики Владимира Фалалеева

Владимир Фалалеев был назначен на должность министра два года назад и совмещал её с постом вице-премьера. Решение принято интересами строительной отрасли и, в первую очередь, реализации программы переселения из аварийного жилья.

Владимир Фалалеев пообещал Главе Тувы представить свой анализ состояния строительной отрасли, а также предложения по разрешению наиболее острых проблем, которые тормозят ускоренное развитие отрасли.

В беседе с журналистами экс-министр рассказал о самых болевых точках строительства, с которыми столкнулся за время своей работы. По его мнению, узловым вопросом, без разрешения которого невозможно поднять строительную отрасль Тувы, является вопрос федеральных строительных нормативов. 

Подробнее...
09.11.2017 09:40 / Муниципалитеты
Каа-Хемский район Тувы  реализовал проект по расширению сети уличного освещения

Уличное освещение является неотъемлемой частью инфраструктуры любого населенного пункта. В 2016 году администрация Каа-Хемского района запустила проект «Светящий Каа-Хем». Меньше чем за два года на реализацию проекта из местного бюджета выделили почти 4 млн. 400 тыс. рублей. На эти средства были приобретены все комплектующие. Установкой и подключением занимались представители поселковых администраций. В октябре этого года работы по проекту завершились.

"В районе установлено 605 светодиодных энергосберегающих светильников по 100 ватт. Благодаря проекту хотим обеспечить комфорт и безопасность. Уменьшить количество преступлений в общественных местах
Подробнее...
08.11.2017 17:23 / Политика
Фонд «Петербургская политика»: Тува   входит в «двадцатку» самых стабильных регионов России

Тува несколько лет подряд сохраняет высокие позиции в рейтинге социально-политической устойчивости. Сегодня Фонд «Петербургская политика» опубликовал результаты очередного, сентябрьского исследования, в котором республика входит в «двадцатку» самых стабильных регионов России. В Сибирском федеральном округе большую, чем Тува, степень социально-политической устойчивости демонстрируют только два региона – Томская и Кемеровская области.

По мнению авторов рейтинга, на устойчивость республики наибольшее влияние оказали несколько событий. Среди них - обсуждение Главой Тувы Шолбаном Кара-оолом в ходе визита в Китай перспектив сотрудничества в рамках реализации программы создания экономического коридора, подписанной главами России, Китая и Монголии. 
Подробнее...
08.11.2017 15:00 / Экономика
Тува на втором месте в СФО по росту промышленного производства

Тува по динамике промышленного производства почти втрое опережает средние по Сибирскому федеральному округу темпы прироста. По данным Новосибирскстата, с января по сентябрь 2017 года рост производства промышленной продукции в СФО составил 3,5% к уровню первых 9 месяцев 2016 года. В Туве же промышленные отрасли прибавили на 12,4 % - это второй результат по Сибири после Республики Алтай, где сложился самый высокий в округе индекс промпроизводства, 37,2 %. На третьем месте – Красноярский край с 8,1 % роста.

В Томской области и Забайкальском крае рост за 9 месяцев составил менее 1%, в Омской, Новосибирской, Кемеровской, Иркутской области, Алтайском крае – от 1 до 7%.
Подробнее...
07.11.2017 19:34 / Политика
В День октябрьской революции Глава Тувы встретился с активом регионального отделения КПРФ

7 ноября в столице Тувы состоялся митинг, посвященный 100-летию Великой Октябрьской социалистической революции у памятника В.И. Ленину, а также праздничный концерт. На мероприятия съехались ветераны из разных районов республики.

Глава Тувы Шолбан Кара-оол по случаю знаменательной исторической даты встретился с активом регионального отделения КПРФ.

Прежде всего, он лично поздравил видного государственного деятеля Григория Чоодуевича Ширшина, который поделился с главой региона о состоявшихся в Кызыле партийных мероприятиях.

«Григорий Чоодуевич Ширшин - первый секретарь Тувинского обкома КПСС
Подробнее...
07.11.2017 18:42 / Образование
Тувинские выпускники все больше выбирают технические специальности

"Инженерное дело, технологии и технические науки", "Здравоохранение и медицинские науки", "Сельское хозяйство и сельскохозяйственные науки" - эти направления заняли лидирующие позиции в выборе специализации выпускниками 2017 года. Результаты профориентационной работы отраслевых министерств по итогам кампании 2017 года по поступлению абитуриентов из Тувы в высшие учебные заведения обсудили на аппаратном совещании в Правительстве под руководством Главы республики Шолбана Кара-оола.

Как сообщает Министерство образования и науки РТ, в 2017 году из 2173 выпускников школ Тувы в высшие и средние учебные заведения поступили 2007 человек. 
Подробнее...
07.11.2017 16:54 / Экономика
Глава Тувы запускает новый проект поддержки оленеводов Тоджи

Новые подходы к развитию оленеводства потребовал Глава Тувы от членов правительства. Глава республики Шолбан Кара-оол по Тоджинскому району, считающимся базовым для оленеводства, предложил запустить губернаторский проект, который условно назвал «Утварь для оленеводческой семьи». Его смысл в том, чтобы максимально поддержать и облегчить жизнь семьям коренных тувинцев-тоджинцев, которые занимаются разведением оленей и вынуждены круглый год кочевать по тайге за животными.

«Несколько лет назад мы создали на принципах частного и государственного участия фонд помощи оленеводам. Первым делом деньги направили на сохранение поголовья оленей в Туве, договорились о запрете забоя оленей на мясо. Выплачивали людям субсидии за сохранение и содержание оленей. Привезли племенной скот из Эвенкии. 
Подробнее...

Фоторепортажи

Президент страны Владимир Владимирович Путин ведет "Разговоры о важном" в школе №20 имени Героев Отечества в Кызыле

03.09.2024

В Туве в честь Дня республики состоялось вручение госнаград труженикам

15.08.2024

Владислав Ховалыг пообщался с участниками молодёжного форума "Команда Тувы - 2030"

14.08.2024

Человек-эпоха: Григорий Чоодуевич Ширшин отметил 90-летний юбилей

08.08.2024

В Туве в первый день народного праздника Наадым чествовали животноводов республики

18.07.2024

В Туве открыли праздник животноводов - Наадым-2024

18.07.2024

Глава Тувы стал почётным гостем фестиваля «Устуу-Хурээ»

10.07.2024

В Кызыле стартовал Чемпионат России по стрельбе из лука

09.07.2024

В Туве образцовым семьям вручили медали «За любовь и верность»

09.07.2024

В канун Дня России вручили государственные награды Российской Федерации и Республики Тыва. 11.06.2024.

11.06.2024

Встреча Нового года по лунному календарю - Шагаа-2024

10.02.2024

ПОСЛАНИЕ Главы Республики Тыва Верховному Хуралу (парламенту) Республики Тыва о положении дел в республике и внутренней политике на 2024 год

19.01.2024

Владислав Ховалыг – Мы ценим конструктивное взаимодействие органов государственной власти Тувы и прокуратуры

15.01.2024

Глава Тувы поздравил родителей ребенка, родившегося в первые минуты нового 2024 года

01.01.2024

В Национальном театре Тувы состоялась торжественная церемония вручения государственных наград

29.12.2023

Ёлка Главы Тувы собрала тысячу детей со всех районов республики

26.12.2023

Глава Тувы поощрил спортсменов республики, достигших высоких результатов на международных соревнованиях

25.12.2023

В Туве подвели итоги спортивного года

25.12.2023

Мечты детей с «Ёлки желаний» исполнят члены правительства Тувы

24.12.2023

При государственной поддержке в Туве заработало крупное овощехранилище

23.12.2023


 
Медээлер
RSS
13.09.2013
Төлептиг кызылчыларга күрүне шаңналдары
Тыва Республиканың Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол сөс алгаш, эрес-кежээ, кызымак, ак сеткилдиг ажылы-биле бедик күш-ажылчы чедиишкиннерни чедип алгаш, өскелерге үлегерин көргүзүп чоруур тергииннерниң тергииннеринге байыр чедиргеш, Кызыл хоорайның хөгжүлде-сайзыралынга, Тыва биле Россияның чаңгыс демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылын демдеглээр юбилейлерни төлептиг уткуур дээш бөгүн кылдынып турар ажылдарга, келир үеде сорулгаларга доктааган.
— Чылдың-на сентябрьның ийиги улуг-хүнүнде Кызыл хоорайның хүнүн байырлап демдеглээри чаңчыл апарган. Бөгүн кызылчыларның байырлалының бүдүүзүнде күш-ажылдың кижилерин, мурнакчыларны шаңнап-мактап турарывыс өөрүнчүг-дүр. Ынак хоорайывыс бодунуң 100 харлаар юбилейинче бүзүрелдиг базып орар. Кызыл сөөлгү чылдарда каракка көзүлдүр чаарттынып, янзы-бүрү айыраң, чараш чечектерлиг хоорай апарганын көрүп тур бис. Кызыл ам улуг тудуг шөлү болуп, ында хөй тудуглар, чуртталга бажыңнары туттунуп, оруктарын эде кылып, чаарттынып турар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Кызыл хоорайның спутник талазында байдал
Кызылчылар юбилейни төлептиг уткуур дээш шыырак белеткенип турарлар. Оон ыңай амыдыралдың хүн бүрү айтырыглары база бар, хоорай долгандыр девискээрниң арыг-силии, кудумчуларның чаагайжыдылгазы, бажың-балгатты байырлал шинчизинче киирери дээш, ам-даа кылыр ажыл-ла хөй. Ооң чамдыызын Кызыл хоорай чагыргазы, шынап-ла, кылган. Оруктар чаарттынып турар, чаа чуртталга бажыңнары немешкен. Хары угда шиитпирлеттинмес, берге айтырыглар база бар. Ол дээрге планда чок бажың-балгат тудуглары-дыр, ынчаарга оларны кызырарының дугайында хемчеглерни база чорудуп турар. Ооң-биле чергелештир 2008 чылдан тура «Чечектелген Кызыл» мөөрейни кызылчыларга чарлаан. Бо чылын ону республика деңнелдиг «Тыва – арыг-шеверниң болгаш корум-чурумнуң девискээри» губернатор төлевилели кылдыр эде көрген, чоннуң мынаар кол кичээнгейни углап турары өөрүнчүг.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Элбек дүжүттүң ээзи
«Күш-ажыл кижини каастаар» дижир. Ол ылап-ла шын. Чайын Сергей Допчааевич, Чечен Сереновнаның бажыңының чаны чараш сад-ла. Соңгазының баарында янзы-бүрү чечек-чимис хөлбеңнээн, бажың чанында огородунда дүжүдү эрте-ле быжып эгелээр, ында чүнү чок дээр: капуста, морковь, помидор дээш, суурларда чонувустуң хөй кезиинде тарыыр нептереңгей ногааларындан аңгыда, шпинат, петрушка, өңнүг капуста дээш, кижи танывас ногааларны тарып алган болур. Куда-дой, байыр-найыр дээш чайын черле чүнү демдеглевес дээр. Бо өг-бүлеге чону барып, хереглээн ногааларын, чечек-чимизин дилеп алырлар. Сергей акыйның бир кайгамчык аажызы – чонунга дуза чедиргеш өөрүп, амыраары, артында-ла арны чырый берген, хүлүмзүрүп тургулаар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Субурган тудуун эгелээн
Yстүү Усинскиде тываларның субурган тудуп алыр бодалы ийи чыл четкен. Оларның ол күзели бо чайын боттанган. Июль 10-да Кызыл хоорайның Орус культура төвүнге ачы-дуза марафонун эрттирген, ооң түңнелинде тудуг материалдары садып алырынга 136 муң рубль кирген. Ол хүннү субурганны тудуп эгелээни кылдыр санап болур.Чаньчуп субурган тудуунуң эгелей бергенинге чоннуң өөрүшкүзү оларның арын-шырайындан-на илдең болду. Журналистерниң салган айтырыгларынга суурнуң чурттакчылары күзелдии-биле харыылап бергеннер.
Алексей Флегентов, Yстүү Усинск суурнуң чагырга даргазы:
— «Мында чурттап турар тываларга субурганны тудуп тургусканы — тыва культураны тургузарының бир демдээ. Yстүү Усинск суурда 300 ажыг тывалар бар, шупту чурттакчы чоннуң 15 хуузу. Мооң мурнунда тывалар хөй турган, малчыннар уругларының интернады болгаш тыва дылды 9 класска чедир башкылап келгени солун. 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Хүндүлээш, бүзүрелди көргүскен
Сентябрь 6-8 хүннеринде республиканың найысылалы Кызыл хоорайга Тывага дзюдону сайзырадырынга улуг үлүүн киирген тренерлерниң бирээзи, афганчы-дайынчы Евгений Коровинниң чырык адынга тураскааткан Сибирь Федералдыг округтуң дзюдога эр, херээжен улус аразынга чемпионады болуп эртер. Россияның дзюдо федерациязы мындыг улуг маргылдааны Тывага эрттирип турары сөөлгү чылдарда республикада дзюдонуң сайзыралы бедик деңнелге четкенинге үнелелди берип, дзюдо мөгелериниң чедип ап турар бедик спортчу чедиишкиннеринге хүндүткелди, бүзүрелди көргүскени болур дизе, хөөредиг чок. Эрткен ХХ чүс чылдың 80-90 чылдарында республиканың шыырак дээн дзюдо мөгелериниң бирээзи, Кызыл хоорайның, Тыва Республиканың, Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүктүң база Бүгүроссия чергелиг турнирлерниң каш дакпыр чемпиону, амгы үеде Тыва Республиканың дзюдо федерациязының президентизиниң оралакчызы, Тыва Республикада өртке удур федералдыг албанның бирги отрядының начальниги, полковник Анатолий Владимирович Фалалеев республикага дзюдонуң сайзырап келгенин мынчаар сактып чугаалаар:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Болат Ооржак - чонунуң төлептиг оглу
Болат Ооржак 1978 чылдың июнь 7-де Кызылга Тывада база ат-сураглыг улустуң — Россия Федерациязының болгаш Тыва Республиканың алдарлыг башкызы Хүрең Бораевна (ол элээн каш чыл мурнунда мөчээн) болгаш билдингир спортчу, тыва хүрештиң шинчилекчизи, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, педагогика эртемнериниң кандидады Сергей Ынаажыкович Ооржактарның өг-бүлезинге төрүттүнген. Болат бичиизинде-ле хамык ажыл-херектиң мурнунга баар оол чораан. Спортка ол хандыкшылдыг, шыдыраага республиказының ат-алдарын аңгы-аңгы черлерге болгулаан маргылдааларга камгалап, дөрт класска тургаш-ла бүгү Россияны кезип каапкан. Ол ышкаш математикага тергииннерниң бирээзи турган, Тыва Республиканың лицейиниң башкыларының идегели болуп келген.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Сигенчилер маргылдаазы
Ук мөөрейни эрттиреринге баш удур ажылдарны тускай комиссия кежигүннери: «Бай-Тал» КУБ-туң директору, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы база хөй шаңнал-макталдарның эдилекчизи Кызыл-кат Николаевна Кочал-оол, Бай-Тал суурнуң Төлээлекчилер хуралының даргазы, суму баштыңы Борбак-оол Салчакович Конгар, суму чагыргазының даргазы Саян Борисович Маадыр, социал политика талазы-биле оралакчы Хөвеңмаа Оттук-ооловна Хертек чоруткан. Мөөрейниң программазында сумулардан келген сигенчилерниң бүрүткел-даңзызын эртенгиниң 10 шакта эгелээн, бир дугаарында, Шуй сумунуң чагырыкчызы Андрей Ч.К-Д сигенчилери-биле, дараазында культурадан, «Курай» КБК, Ээр-Хавак, «МТС» МУБ, Бай-Тал болгаш кожуунда электри адырының ажылдакчылары, кожуун чагыргазындан эр-херээжен сигенчилер хөйү-биле идепкейлиг келген. Хол кадыыры база трактор-биле сиген кезилдезиниң маргылдаазын байырлыг байдалга ажыткан, эр-херээжен сигенчилер чыскаал-биле хемчегни эгелээн.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Аныяк салгалдың үрер хөгжүм оркестри — хөгжүлдеде
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы езугаар тургустунуп турар бичии уругларның үрер хөгжүм оркестриниң кол кезээ Р.К.Кенденбиль аттыг республиканың хөгжүм-уран чүүл школазының үрер болгаш соктаар хөгжүм херекселдер салбырының чеди өөреникчизи Латвиядан чанып келген. Олар аңаа хөгжүм школаларының өөреникчилериниң «Плюс» чогаадыкчы лагеринге дыштанмышаан, боттарының мергежилин бедидип алыр аргалыг болган. 2012 чылдың сентябрь айда Тывага «Азия төвүнде медээ аялгалары» үрер хөгжүм фестивалынга кээп чораан профессор Янис Пуриньш тыва үрер хөгжүмчүлерниң мергежээнин көргеш, уругларны Прибалтикаже чалаан.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Шолбан Кара-оол: «Наркотиктер саарылгазын болдурбас»
Николай Цветков:
— Бир дугаарында, республиканың наркотиктерге удур комиссиязының ажыл-чорудулгазынга дорт киржир арганы бергени дээш ТР-ниң удуртулгазынга, ылаңгыя Шолбан Валерьевичиге, четтиргенимни илередир-дир мен. Наркотиктерге удур комиссия херек кырында ажылдап турарынга  шынзыктым. Комиссия болза, белен эвес ажыл-иштиң сорулгаларын чиге угаап-билип турар, бедик мергежилдиг, шыырак билиглиг кижилерден, тодаргай угланыышкыннарның удуртукчуларындан тургустунган.

Наркотиктерге хамаарыштыр байдал чүгле Тыва Республикада эвес, а бүдүн Россияда чидиг болуп артпышаан. Социал айтырыгга болгаш эмчи албан черлериниң сан-чурагайлары езугаар алырга, медицинаның эвес наркотиктерни ажыглап турар аныяк кижилерниң саны ам-даа хөй. Россияда бир чылда 34 харга чедир амы-тынындан чарылганнарның саны 100 муң ажып турар деп билир бис. Ооң мурнунда чылдарга деңнээрге, түң эвээжээн-даа болза, тайбың үеде мынча хөй аныяк кижилер шыңгыы чылдагаан чокка амы-тынындан чарылбас. 
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
«Төрээн чуртуңарже чанып келгениңер — шын шилилге - дир"
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Москваның дээди өөредилге черлериниң бо чылгы доозукчулары-биле ужуражылганы эрттирген. Чазак Даргазы онза кичээнгейни даг ажыл-агыйлыг дээди өөредилге черлериниң доозукчуларынче угландырып, оларны үлетпүр бүдүрүлгезиниң адырынче ажылче хаара тудары-биле аңгы даңзыже киирип алган. Шак ындыг дугуржулганы республиканың казымал байлактарын казып болбаазырадып турар чогуур бүдүрүлгелерниң удуртукчулары-биле кылган. База ол ышкаш Тываның Баштыңы демир-орук тудуунуң доозукчуларынга Тывага демир-орук тудуу эгелегижеге чедир амдыызында Красноярск край болгаш Новосибирскиге ажылдаарын аазаан. Шолбан Кара-оол бо төлевилелдиң боттанырынга чигзиниишкин чок болгаш турбаан-даа деп демдеглээн. «Демир-орук тудуунуң төлевилелиниң боттанырынга бүзүрелдиг мен дээрзин база катап чугаалап тур мен. Ол туруштан кажан-даа дүшпээн мен. Ынчангаш удавас демир-орук тудуунуң дээди өөредилге албан черлерин дооскан специалистер чугула херек апаар» – деп, ол чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Август 22 – Россияның күрүне тугунуң хүнү
Ак, көк, кызыл
Россияның ак-көк-кызыл үш өңнүг (триколор) күрүне тугунуң төөгүзү 300 чыл бурунгаар эгелээн.
Ол XVII-XVIII чүс чылдарда, Россияның күчүлүг күрүне болуп тургустунуп турар үеде тывылган. Ак-көк-кызыл тукту бир дугаар Алексей Михайловичиниң хааннап турар үезинде «Орел» орус шериг корабльге көдүрген. Ынчалзажок күрүне тугу кылдыр ол чүгле Петр I турда апарган. 1705 чылдың январь 20-де Петр I боду үлегерин шыйып белеткээш, доора шугумнарның дилиндектериниң чурумун тодараткаш, «шупту кандыг-даа садыг судноларынга» ак-көк-кызыл тукту көдүрер дугайында чарлыкты үндүрген.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Аныяктарның ажыл - агый ярмарказы
"Уруум Томск хоорайга юрист дээди эртемин чедип алгаш келген. Тергиин демдектерлиг диплому холунда бар, ынчалза-даа мынчага дээр ажыл тып чадап тур"—деп таныырым угбайның муңгарап чугаалап олурганын дыңнадым. Амгы үеде доозуп келген аныяктарга немелде ажылчын олуттарны тургузуп, бо талазы-биле күрүне болур-чогуур аргаларны ап чорудуп турза-даа, байдал нарын болуп артпышаан. Август 20-де «Сүбедей» спорт комплекизинге республиканың Чурттакчы чонну ажылга хаара тудар агентилелиниң база ТР-ниң Аныяктар херектериниң болгаш спорт яамызының чылдың-на организастап эрттирип турары ажылчын олуттар ярмарказы болуп эрткен. Маңаа байдалды ылавылап, дээди болгаш ортумак өөредилге черлериниң доозукчулары-биле ужуражып чугаалажыр аргалыг болдум.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Школаже чаңгыс аай хептиг
Кызыл хоорайның мэриязының дыңнатканы-биле, чаа өөредилге чылында найысылалдың школаларынга чаңгыс аай хепти (форма) киирериниң дугайында 2013 чылдың эгезинде сайгарып чугаалашкан. Класс бүрүзүнге ада-ие хуралын эрттиргеш, өөреникчи бүрүзүн чаңгыс аай школачы хеп-биле хандырарының хемчеглерин тодараткан. Ынчангаш өөреникчилер чаңгыс аай формалыг өөренир. Федералдыг хоойлу езугаар школа формазынга негелделерни өөредилге албан черлери боттары тургузар. База ол ышкаш форма үш аңгы хевирлиг болур: хүн бүрүнүң, спортчу болгаш чыскаалдаар. 
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Хоолулуг хойтпак
Мал ажыл-агыйы — өгбелеривистиң амыдыралының кол кезээ. Оларның чаңчылдары, амыдыраарының хевири база аъш-чеми төрээн чериниң агаар-бойдузу-биле сырый холбаалыг. Азыраан малының эъди, сүдүнден бедик шынарлыг аъш-чемни болбаазырадыр аргаларын салгалдарынга дамчыдып келген. Сүт – бүгү аъш-чемниң дээжизи, эң-не ыдыктыы. Сүт болгаш оон кылыр чемнерни «ак чем» дээр. Аалдың херээжен ээзи үнүп орар эртенги хүннү, ак чеминиң дээжизин өргүп, уткуп ап, амыдыралда бүгү чүүлдүң оруу ак сүт ышкаш ажык болзун деп чалбарыыр.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Тыва – Амур облазынга
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол күштүг үерлээшкинниң түңнелинде шыңгыы когараан Амур облазының чурттакчы чонунга дуза көргүзери-биле республиканың курлавыр фондузундан акша-хөреңгини тускайлап бээриниң дугайында Айтыышкынга ат салган.Россияның Онза байдалдар яамызының удуртулгазы-биле дугуржулга езугаар дүүн, август 1-де, Тыва Республикадан Амур облазынче 10 тонна савалаан ижер сугну чоруткан. Тываның Баштыңының демдеглээни-биле алырга, ижер суг – бирги хереглелдиң чүүлү болганда, когараан районнарга кайы-даа үеде ооң чедишпейн баары демдеглеттинип болур. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Амур облазының губернатору Олег Кожемяко-биле телефон дамчыштыр чугаа кылгаш, деткимчениң сөстерин чугаалааш, Тыва дуза көргүзеринге беленин бүзүреткен.
Улаштыр номчуур...