Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Рабочая встреча Президента Владимира Путина с Главой Республики Тыва Владиславом Ховалыгом

Руководитель региона информировал Президента, в частности, о темпах жилищного строительства и мерах по развитию сельского хозяйства в Туве. 
В.Путин: Мы с Вами обсуждали ситуацию, уже отметили позитивные тенденции. Конечно, что касается стройки – у нас стройка в целом развивается хорошо по стране, рост 7,9 процента. Но в Туве – больше 50, по-моему, 53 процента.
В.Ховалыг: Да.


Подробнее...

Новости

RSS
27.04.2024 14:08 / Праздники
Глава Тувы поздравил депутатский состав Верховного Хурала с Днем российского парламентаризма

Сегодня, 27 апреля, отмечается День российского парламентаризма. Это относительно молодой праздник, установленный Президентом Владимиром Путиным в 2012 году. В 1906 году в этот день начала свою работу Государственная Дума – первый в отечественной истории демократический институт, заложивший основы парламентаризма в России. С Днём российского парламентаризма коллег из Верховного Хурала Республики Тыва поздравил Глава Тувы Владислав Ховалыг.

Подробнее...
27.04.2024 17:02 / Праздники
План мероприятий, посвященных празднику Весны и Труда - 1 Мая в Кызыле
День Весны и Труда, 1 Мая традиционно объявляется нерабочим праздничным. В этот день в Туве будут проходить первомайские демонстрации, обширная культурная программа, ярмарки вакансий и продукции местных товаропроизводителей, будут работать площадки здоровья. Для людей старшего поколения в Национальном парке культуры и отдыха Кызыла организуют танцы на свежем воздухе, вечером в Национальном театре состоится показ легендарного спектакля «Хайыраан бот». Днем ранее, 30 апреля, на площади Арата можно присоединиться к танцевальному флешмобу.

Представляем афишу основных событий предстоящего праздника: 

Подробнее...
26.04.2024 18:20 / Безопасность
В Туве дома многодетных семей оснащают дымовыми извещателями

Многодетные и социально незащищенные семьи Тувы ежегодно оснащают дымовыми пожарными извещателями. Работа проводится для профилактики гибели и травмирования людей в результате отравления угарным газом в домах с печным отоплением по настоянию руководителя региона Владислава Ховалыга. Средства на приобретение и установку автономных пожарных извещателей ежегодно предусматриваются в государственной программе «Социальная поддержка граждан в Республике Тыва».

Подробнее...
26.04.2024 15:16 / Праздники
Глава Тувы поздравил сотрудников пожарной охраны с юбилеем службы

Сегодня отмечается 375 лет со дня образования пожарной охраны России. В честь исторической даты в Туве состоялось торжественное собрание, где приняли участие личный состав Главного управления МЧС по Туве, ветераны пожарной охраны и кадеты. Участников мероприятия поприветствовал Глава республики Владислав Ховалыг.

 

Подробнее...
26.04.2024 13:09 / Строительство
Глава Тувы проинспектировал застройку жилых микрорайонов в Кызыле

Владислав Ховалыг посетил строительные площадки многоквартирных домов и школы, которые возводятся в микрорайонах «Монгун» и «Столичный». Строительство домов здесь проводится способом долевого участия и реализуются по программе льготной ипотеки. Образовательное учреждение на 825 мест возводится по линии национального проекта «Образование». Глава также побывал в храме «Тубтен Шедруб Линг», который на днях отметит годовщину со дня открытия.

Подробнее...
25.04.2024 20:11 / Спорт
Юные спортсмены Тувы примут участие в VIII Играх «Дети Азии»

122 атлета Республики Тыва вошли в команду Сибирского федерального округа для участия в VIII Играх «Дети Азии». Тувинские спортсмены примут участие в якутской борьбе хапсагай и борьбе некоторых тюркских народов кураш, также в кикбоксинге и спорте глухих по дисциплине «Вольная борьба». Отборочные встречи прошли на днях в спортивных залах «Автомобилист» и «Аялга».

Подробнее...
25.04.2024 15:45 / Здравоохранение
В Туве диспансеризация помогла выявить случаи злокачественных новообразований

С начала 2024 года диспансеризацию и профилактические осмотры прошли более 11 тысяч жителей Тувы, отчитались в Министерстве здравоохранения региона. Диспансеризация и профосмотры являются частью мероприятий национального проекта «Здравоохранение», инициированного Президентом В.В. Путиным. По итогам проведенных обследований за 3 месяца текущего года выявлено 4436 случаев заболеваний, из них впервые выявлены – 888. На диспансерный учет взяты 3992 человека, в том числе 2348 человек с патологиями сердечно-сосудистой системы, 185 – с болезнями органов дыхания.

Подробнее...
25.04.2024 13:07 / Молодежь
В Туве подростки могут заработать на карманные расходы в свободное от учебы время

Организация временного трудоустройства несовершеннолетних граждан предусмотрена государственной программой Республики Тыва "Содействие занятости населения". В 2024 году республиканским бюджетом на эти цели выделено 2,537 млн рублей. На каждого ребенка размер материальной поддержки от Центра занятости составит от 2255 до 2417 рублей в зависимости от северной надбавки. Повышенную сумму получат несовершеннолетние жители Монгун-Тайгинского, Тере-Хольского и Тоджинского районов. Таким образом, в этом году воспользоваться услугами ЦЗН в части временного трудоустройства смогут 1115 несовершеннолетних граждан Тувы.

Подробнее...
24.04.2024 20:08 / Энергетика
В Туве будут снижены тарифы на электроэнергию для юридических лиц

С июля 2024 года тарифы на электроэнергию для юридических лиц Республики Тыва будут снижены. Решение принято Правительством Российской Федерации с учетом того, что Республика Тыва и Иркутская область перешли на совместное, единое тарифное регулирование цен на услуги по передаче электрической энергии. Снижение тарифов при повышении надежности электроснабжения станет основанием для улучшения инвестиционного климата в республике и оптимизации социально-экономических показателей региона.

Подробнее...
24.04.2024 19:13 / Конкурсы
Предприятие «Туваавтотранс» стало лауреатом  Международного конкурса «Лучшие товары и услуги - ГЕММА 2023»

Лауреаты ежегодного Международного конкурса качества «Лучшие товары и услуги – ГЕММА 2023» были объявлены 23 апреля в доме Правительства Новосибирской области. В состав победителей финала вошли компании из семи федеральных округов России, в том числе из Республики Тыва. В номинации «Услуги» победу одержало молодое предприятие ООО «Туваавтотранс».

Подробнее...

Фоторепортажи

Глава Тувы дал слово полицейским Улуг-Хемского района, что в селе Арыг-Узуу будет построен Дом для участкового

20.04.2015

Глава Тувы расписался в дневниках лучших учеников республики

17.04.2015

В Туве состоялась церемония передачи символа Эстафеты Победы пограничникам Республики Алтай

13.04.2015

Глава Тувы вручил юбилейные медали ветеранам Великой Отечественной войны и труженикам тыла.  19 марта 2015 года.

20.03.2015

В столице Тувы состоялся многолюдный митинг-концерт, посвященный годовщине возвращения Крыма в состав России. 18 марта 2015 года

18.03.2015

Начальник ЦСКА Михаил Барышев и четырехкратный олимпийский чемпион по спортивной гимнастике Алексей Немов встретились с ветеранами спорта и спортивной элитой Тувы.  4 марта 2015 года.

06.03.2015

Глава Тувы принял участие в Красноярском экономическом форуме

05.03.2015

Глава Тувы объявил 2015 год - Годом народных традиций в Республике Тыва

19.02.2015

Глава Тувы и деятели культуры  поговорили начистоту

19.02.2015

Шолбан Кара-оол в преддверии национального праздника Шагаа вручил государственные награды более 30 деятелям  Тувы

18.02.2015

Работа власти должна быть ориентирована на нужды людей - Глава Тувы. Личный прием граждан, 12.02.2015

13.02.2015

Шолбан Кара-оол  и Барри Керзин посетили строящийся в столице Тувы центральный буддийский храм

10.02.2015

Глава Тувы посетил продуктовые магазины села Бай-Хаак, центра Тандинского района

10.02.2015

Шолбан Кара-оол проверил работу МФЦ в Бай-Хааке и обещал поддержку детской музыкальной школе

10.02.2015

Глава Тувы пообщался в очередях с пенсионерами Тандинского района

10.02.2015

Готовность спортивного  центра в селе  Бай-Хаак составляет 80 процентов

10.02.2015

В селе Бай-Хаак сдан  новый 14-квартирный дом по программе переселения граждан из ветхого жилья

10.02.2015

Чествование деятелей науки Тувы в Доме Правительства РТ, 6 февраля 2015 г.

07.02.2015

Глава Тувы и директор Спецстроя России обсудили ход строительства в Кызыле объектов Министерства обороны

23.01.2015

Глава Тувы посетил село Чал-Кежиг, а юному хоккеисту подарил футболку с изображением Путина

20.01.2015


 
Медээлер
RSS
13.09.2013
Төлептиг кызылчыларга күрүне шаңналдары
Тыва Республиканың Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол сөс алгаш, эрес-кежээ, кызымак, ак сеткилдиг ажылы-биле бедик күш-ажылчы чедиишкиннерни чедип алгаш, өскелерге үлегерин көргүзүп чоруур тергииннерниң тергииннеринге байыр чедиргеш, Кызыл хоорайның хөгжүлде-сайзыралынга, Тыва биле Россияның чаңгыс демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылын демдеглээр юбилейлерни төлептиг уткуур дээш бөгүн кылдынып турар ажылдарга, келир үеде сорулгаларга доктааган.
— Чылдың-на сентябрьның ийиги улуг-хүнүнде Кызыл хоорайның хүнүн байырлап демдеглээри чаңчыл апарган. Бөгүн кызылчыларның байырлалының бүдүүзүнде күш-ажылдың кижилерин, мурнакчыларны шаңнап-мактап турарывыс өөрүнчүг-дүр. Ынак хоорайывыс бодунуң 100 харлаар юбилейинче бүзүрелдиг базып орар. Кызыл сөөлгү чылдарда каракка көзүлдүр чаарттынып, янзы-бүрү айыраң, чараш чечектерлиг хоорай апарганын көрүп тур бис. Кызыл ам улуг тудуг шөлү болуп, ында хөй тудуглар, чуртталга бажыңнары туттунуп, оруктарын эде кылып, чаарттынып турар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Кызыл хоорайның спутник талазында байдал
Кызылчылар юбилейни төлептиг уткуур дээш шыырак белеткенип турарлар. Оон ыңай амыдыралдың хүн бүрү айтырыглары база бар, хоорай долгандыр девискээрниң арыг-силии, кудумчуларның чаагайжыдылгазы, бажың-балгатты байырлал шинчизинче киирери дээш, ам-даа кылыр ажыл-ла хөй. Ооң чамдыызын Кызыл хоорай чагыргазы, шынап-ла, кылган. Оруктар чаарттынып турар, чаа чуртталга бажыңнары немешкен. Хары угда шиитпирлеттинмес, берге айтырыглар база бар. Ол дээрге планда чок бажың-балгат тудуглары-дыр, ынчаарга оларны кызырарының дугайында хемчеглерни база чорудуп турар. Ооң-биле чергелештир 2008 чылдан тура «Чечектелген Кызыл» мөөрейни кызылчыларга чарлаан. Бо чылын ону республика деңнелдиг «Тыва – арыг-шеверниң болгаш корум-чурумнуң девискээри» губернатор төлевилели кылдыр эде көрген, чоннуң мынаар кол кичээнгейни углап турары өөрүнчүг.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Элбек дүжүттүң ээзи
«Күш-ажыл кижини каастаар» дижир. Ол ылап-ла шын. Чайын Сергей Допчааевич, Чечен Сереновнаның бажыңының чаны чараш сад-ла. Соңгазының баарында янзы-бүрү чечек-чимис хөлбеңнээн, бажың чанында огородунда дүжүдү эрте-ле быжып эгелээр, ында чүнү чок дээр: капуста, морковь, помидор дээш, суурларда чонувустуң хөй кезиинде тарыыр нептереңгей ногааларындан аңгыда, шпинат, петрушка, өңнүг капуста дээш, кижи танывас ногааларны тарып алган болур. Куда-дой, байыр-найыр дээш чайын черле чүнү демдеглевес дээр. Бо өг-бүлеге чону барып, хереглээн ногааларын, чечек-чимизин дилеп алырлар. Сергей акыйның бир кайгамчык аажызы – чонунга дуза чедиргеш өөрүп, амыраары, артында-ла арны чырый берген, хүлүмзүрүп тургулаар.
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Субурган тудуун эгелээн
Yстүү Усинскиде тываларның субурган тудуп алыр бодалы ийи чыл четкен. Оларның ол күзели бо чайын боттанган. Июль 10-да Кызыл хоорайның Орус культура төвүнге ачы-дуза марафонун эрттирген, ооң түңнелинде тудуг материалдары садып алырынга 136 муң рубль кирген. Ол хүннү субурганны тудуп эгелээни кылдыр санап болур.Чаньчуп субурган тудуунуң эгелей бергенинге чоннуң өөрүшкүзү оларның арын-шырайындан-на илдең болду. Журналистерниң салган айтырыгларынга суурнуң чурттакчылары күзелдии-биле харыылап бергеннер.
Алексей Флегентов, Yстүү Усинск суурнуң чагырга даргазы:
— «Мында чурттап турар тываларга субурганны тудуп тургусканы — тыва культураны тургузарының бир демдээ. Yстүү Усинск суурда 300 ажыг тывалар бар, шупту чурттакчы чоннуң 15 хуузу. Мооң мурнунда тывалар хөй турган, малчыннар уругларының интернады болгаш тыва дылды 9 класска чедир башкылап келгени солун. 
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Хүндүлээш, бүзүрелди көргүскен
Сентябрь 6-8 хүннеринде республиканың найысылалы Кызыл хоорайга Тывага дзюдону сайзырадырынга улуг үлүүн киирген тренерлерниң бирээзи, афганчы-дайынчы Евгений Коровинниң чырык адынга тураскааткан Сибирь Федералдыг округтуң дзюдога эр, херээжен улус аразынга чемпионады болуп эртер. Россияның дзюдо федерациязы мындыг улуг маргылдааны Тывага эрттирип турары сөөлгү чылдарда республикада дзюдонуң сайзыралы бедик деңнелге четкенинге үнелелди берип, дзюдо мөгелериниң чедип ап турар бедик спортчу чедиишкиннеринге хүндүткелди, бүзүрелди көргүскени болур дизе, хөөредиг чок. Эрткен ХХ чүс чылдың 80-90 чылдарында республиканың шыырак дээн дзюдо мөгелериниң бирээзи, Кызыл хоорайның, Тыва Республиканың, Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүктүң база Бүгүроссия чергелиг турнирлерниң каш дакпыр чемпиону, амгы үеде Тыва Республиканың дзюдо федерациязының президентизиниң оралакчызы, Тыва Республикада өртке удур федералдыг албанның бирги отрядының начальниги, полковник Анатолий Владимирович Фалалеев республикага дзюдонуң сайзырап келгенин мынчаар сактып чугаалаар:
Улаштыр номчуур...
13.09.2013
Болат Ооржак - чонунуң төлептиг оглу
Болат Ооржак 1978 чылдың июнь 7-де Кызылга Тывада база ат-сураглыг улустуң — Россия Федерациязының болгаш Тыва Республиканың алдарлыг башкызы Хүрең Бораевна (ол элээн каш чыл мурнунда мөчээн) болгаш билдингир спортчу, тыва хүрештиң шинчилекчизи, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, педагогика эртемнериниң кандидады Сергей Ынаажыкович Ооржактарның өг-бүлезинге төрүттүнген. Болат бичиизинде-ле хамык ажыл-херектиң мурнунга баар оол чораан. Спортка ол хандыкшылдыг, шыдыраага республиказының ат-алдарын аңгы-аңгы черлерге болгулаан маргылдааларга камгалап, дөрт класска тургаш-ла бүгү Россияны кезип каапкан. Ол ышкаш математикага тергииннерниң бирээзи турган, Тыва Республиканың лицейиниң башкыларының идегели болуп келген.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Сигенчилер маргылдаазы
Ук мөөрейни эрттиреринге баш удур ажылдарны тускай комиссия кежигүннери: «Бай-Тал» КУБ-туң директору, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы база хөй шаңнал-макталдарның эдилекчизи Кызыл-кат Николаевна Кочал-оол, Бай-Тал суурнуң Төлээлекчилер хуралының даргазы, суму баштыңы Борбак-оол Салчакович Конгар, суму чагыргазының даргазы Саян Борисович Маадыр, социал политика талазы-биле оралакчы Хөвеңмаа Оттук-ооловна Хертек чоруткан. Мөөрейниң программазында сумулардан келген сигенчилерниң бүрүткел-даңзызын эртенгиниң 10 шакта эгелээн, бир дугаарында, Шуй сумунуң чагырыкчызы Андрей Ч.К-Д сигенчилери-биле, дараазында культурадан, «Курай» КБК, Ээр-Хавак, «МТС» МУБ, Бай-Тал болгаш кожуунда электри адырының ажылдакчылары, кожуун чагыргазындан эр-херээжен сигенчилер хөйү-биле идепкейлиг келген. Хол кадыыры база трактор-биле сиген кезилдезиниң маргылдаазын байырлыг байдалга ажыткан, эр-херээжен сигенчилер чыскаал-биле хемчегни эгелээн.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Аныяк салгалдың үрер хөгжүм оркестри — хөгжүлдеде
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы езугаар тургустунуп турар бичии уругларның үрер хөгжүм оркестриниң кол кезээ Р.К.Кенденбиль аттыг республиканың хөгжүм-уран чүүл школазының үрер болгаш соктаар хөгжүм херекселдер салбырының чеди өөреникчизи Латвиядан чанып келген. Олар аңаа хөгжүм школаларының өөреникчилериниң «Плюс» чогаадыкчы лагеринге дыштанмышаан, боттарының мергежилин бедидип алыр аргалыг болган. 2012 чылдың сентябрь айда Тывага «Азия төвүнде медээ аялгалары» үрер хөгжүм фестивалынга кээп чораан профессор Янис Пуриньш тыва үрер хөгжүмчүлерниң мергежээнин көргеш, уругларны Прибалтикаже чалаан.
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
Шолбан Кара-оол: «Наркотиктер саарылгазын болдурбас»
Николай Цветков:
— Бир дугаарында, республиканың наркотиктерге удур комиссиязының ажыл-чорудулгазынга дорт киржир арганы бергени дээш ТР-ниң удуртулгазынга, ылаңгыя Шолбан Валерьевичиге, четтиргенимни илередир-дир мен. Наркотиктерге удур комиссия херек кырында ажылдап турарынга  шынзыктым. Комиссия болза, белен эвес ажыл-иштиң сорулгаларын чиге угаап-билип турар, бедик мергежилдиг, шыырак билиглиг кижилерден, тодаргай угланыышкыннарның удуртукчуларындан тургустунган.

Наркотиктерге хамаарыштыр байдал чүгле Тыва Республикада эвес, а бүдүн Россияда чидиг болуп артпышаан. Социал айтырыгга болгаш эмчи албан черлериниң сан-чурагайлары езугаар алырга, медицинаның эвес наркотиктерни ажыглап турар аныяк кижилерниң саны ам-даа хөй. Россияда бир чылда 34 харга чедир амы-тынындан чарылганнарның саны 100 муң ажып турар деп билир бис. Ооң мурнунда чылдарга деңнээрге, түң эвээжээн-даа болза, тайбың үеде мынча хөй аныяк кижилер шыңгыы чылдагаан чокка амы-тынындан чарылбас. 
Улаштыр номчуур...
29.08.2013
«Төрээн чуртуңарже чанып келгениңер — шын шилилге - дир"
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Москваның дээди өөредилге черлериниң бо чылгы доозукчулары-биле ужуражылганы эрттирген. Чазак Даргазы онза кичээнгейни даг ажыл-агыйлыг дээди өөредилге черлериниң доозукчуларынче угландырып, оларны үлетпүр бүдүрүлгезиниң адырынче ажылче хаара тудары-биле аңгы даңзыже киирип алган. Шак ындыг дугуржулганы республиканың казымал байлактарын казып болбаазырадып турар чогуур бүдүрүлгелерниң удуртукчулары-биле кылган. База ол ышкаш Тываның Баштыңы демир-орук тудуунуң доозукчуларынга Тывага демир-орук тудуу эгелегижеге чедир амдыызында Красноярск край болгаш Новосибирскиге ажылдаарын аазаан. Шолбан Кара-оол бо төлевилелдиң боттанырынга чигзиниишкин чок болгаш турбаан-даа деп демдеглээн. «Демир-орук тудуунуң төлевилелиниң боттанырынга бүзүрелдиг мен дээрзин база катап чугаалап тур мен. Ол туруштан кажан-даа дүшпээн мен. Ынчангаш удавас демир-орук тудуунуң дээди өөредилге албан черлерин дооскан специалистер чугула херек апаар» – деп, ол чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Август 22 – Россияның күрүне тугунуң хүнү
Ак, көк, кызыл
Россияның ак-көк-кызыл үш өңнүг (триколор) күрүне тугунуң төөгүзү 300 чыл бурунгаар эгелээн.
Ол XVII-XVIII чүс чылдарда, Россияның күчүлүг күрүне болуп тургустунуп турар үеде тывылган. Ак-көк-кызыл тукту бир дугаар Алексей Михайловичиниң хааннап турар үезинде «Орел» орус шериг корабльге көдүрген. Ынчалзажок күрүне тугу кылдыр ол чүгле Петр I турда апарган. 1705 чылдың январь 20-де Петр I боду үлегерин шыйып белеткээш, доора шугумнарның дилиндектериниң чурумун тодараткаш, «шупту кандыг-даа садыг судноларынга» ак-көк-кызыл тукту көдүрер дугайында чарлыкты үндүрген.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Аныяктарның ажыл - агый ярмарказы
"Уруум Томск хоорайга юрист дээди эртемин чедип алгаш келген. Тергиин демдектерлиг диплому холунда бар, ынчалза-даа мынчага дээр ажыл тып чадап тур"—деп таныырым угбайның муңгарап чугаалап олурганын дыңнадым. Амгы үеде доозуп келген аныяктарга немелде ажылчын олуттарны тургузуп, бо талазы-биле күрүне болур-чогуур аргаларны ап чорудуп турза-даа, байдал нарын болуп артпышаан. Август 20-де «Сүбедей» спорт комплекизинге республиканың Чурттакчы чонну ажылга хаара тудар агентилелиниң база ТР-ниң Аныяктар херектериниң болгаш спорт яамызының чылдың-на организастап эрттирип турары ажылчын олуттар ярмарказы болуп эрткен. Маңаа байдалды ылавылап, дээди болгаш ортумак өөредилге черлериниң доозукчулары-биле ужуражып чугаалажыр аргалыг болдум.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Школаже чаңгыс аай хептиг
Кызыл хоорайның мэриязының дыңнатканы-биле, чаа өөредилге чылында найысылалдың школаларынга чаңгыс аай хепти (форма) киирериниң дугайында 2013 чылдың эгезинде сайгарып чугаалашкан. Класс бүрүзүнге ада-ие хуралын эрттиргеш, өөреникчи бүрүзүн чаңгыс аай школачы хеп-биле хандырарының хемчеглерин тодараткан. Ынчангаш өөреникчилер чаңгыс аай формалыг өөренир. Федералдыг хоойлу езугаар школа формазынга негелделерни өөредилге албан черлери боттары тургузар. База ол ышкаш форма үш аңгы хевирлиг болур: хүн бүрүнүң, спортчу болгаш чыскаалдаар. 
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Хоолулуг хойтпак
Мал ажыл-агыйы — өгбелеривистиң амыдыралының кол кезээ. Оларның чаңчылдары, амыдыраарының хевири база аъш-чеми төрээн чериниң агаар-бойдузу-биле сырый холбаалыг. Азыраан малының эъди, сүдүнден бедик шынарлыг аъш-чемни болбаазырадыр аргаларын салгалдарынга дамчыдып келген. Сүт – бүгү аъш-чемниң дээжизи, эң-не ыдыктыы. Сүт болгаш оон кылыр чемнерни «ак чем» дээр. Аалдың херээжен ээзи үнүп орар эртенги хүннү, ак чеминиң дээжизин өргүп, уткуп ап, амыдыралда бүгү чүүлдүң оруу ак сүт ышкаш ажык болзун деп чалбарыыр.
Улаштыр номчуур...
23.08.2013
Тыва – Амур облазынга
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол күштүг үерлээшкинниң түңнелинде шыңгыы когараан Амур облазының чурттакчы чонунга дуза көргүзери-биле республиканың курлавыр фондузундан акша-хөреңгини тускайлап бээриниң дугайында Айтыышкынга ат салган.Россияның Онза байдалдар яамызының удуртулгазы-биле дугуржулга езугаар дүүн, август 1-де, Тыва Республикадан Амур облазынче 10 тонна савалаан ижер сугну чоруткан. Тываның Баштыңының демдеглээни-биле алырга, ижер суг – бирги хереглелдиң чүүлү болганда, когараан районнарга кайы-даа үеде ооң чедишпейн баары демдеглеттинип болур. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Амур облазының губернатору Олег Кожемяко-биле телефон дамчыштыр чугаа кылгаш, деткимчениң сөстерин чугаалааш, Тыва дуза көргүзеринге беленин бүзүреткен.
Улаштыр номчуур...