Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Успех

Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы» Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы»
Читать далее...

Правительство Республики Тыва 
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32 
E-mail:pressa@rtyva.ru



roads.png

bus.gov.ru

logomain2.png

vef.PNG

перепись

Главное


ПРОГРАММА основных мероприятий, посвященных празднованию  80-летия добровольного вхождения Тувинской Народной Республики  в состав СССР 9 октября 2024 г.
Дом народного творчества
10.00 - Открытие III Международного библиотечного форума «Через библиотеку – к развитию общества»

Тувинский институт гуманитарных и прикладных социально-экономических исследований при Правительстве Республики Тыва
10.00 - Республиканская научно-практическая конференция «Россия и Тува: 80 лет вместе»

Тувинский государственный театр кукол
11.00 - Открытие XII театрального сезона, премьера спектакля «Сказочный мир муминов»
Подробнее...

Новости

RSS
08.02.2016 18:50 / Праздники
Глава Тувы Шолбан Кара-оол поздравляет жителей и гостей республики со светлым праздником Шагаа

Дорогие земляки!

Примите мои самые теплые и добрые поздравления со светлым праздником Шагаа – лунным Новым годом. Кроме смены лет и времен года, издавна он символизировал еще и очищение от всего лишнего, несущественного, обновление – прежде всего, духовное. Сегодня, в современной Туве, этот праздник наполнен особым смыслом. В нем заключена наша связь с далёкими предками, с миром складывавшихся веками традиций, которые и есть основа национального характера. Эти древние, проверенные временем обычаи объединяли народ, помогали преодолевать трудности, жить в согласии с собой и остальным миром, беречь свою землю.

Отрадно, что Тува по сей день следует обычаям, которые учат нас верить в лучшее и созидать. Эти качества нужны всегда, а в наступающем году Огненной Обезьяны – особенно.
Подробнее...
08.02.2016 17:43 / Наука
Власти Тувы намерены поддерживать научные проекты с конкретным экономическим эффектом

 Об этом заявил Глава республики на встрече с учеными, посвященной Дню российской науки. Открывая встречу, Шолбан Кара-оол сообщил, что объемы грантовой поддержки исследовательской работы, несмотря на сокращения бюджета, будут сохранены и даже увеличены. Однако приоритет в финансировании научных трудов предполагается отдать тем направлениям, которые связаны с социально-экономическим развитием Тувы и гарантируют в конечном итоге возврат инвестиций в виде доходов от внедренных научных разработок, реализованных инновационных проектов. 

Подробнее...
08.02.2016 16:48 / Мероприятия
Мероприятия, посвященные национальному празднику Шагаа

8 февраля

8.00; 12.00; 23.00 ч. - Молитвенные чтения. Ритуальные обряды. Место проведения: Буддийский храм «Таши Панделинг» (Эрзинское хурээ) ул. Колхозная, д. 101

11.00 ч. - Молитвенные чтения. Конкурсы среди классов по национальным играм. Показ национальной одежды и блюд тувинской кухни. Место проведения: республиканская школа искусств им. Р. Кенденбиля

12.00, 15.00 ч. - Молитвенные чтения. Место проведения: Буддийский храм «Цеченлинг» ул. Щетинкина-Кравченко, д. 1

17.00 ч. - Концерт в рамках празднования национального праздника «Шагаа-2016». Место проведения: Тувгосфилармония

Подробнее...
08.02.2016 12:33 / Образование
«Главное – пробудить интерес ученика к точным  наукам» - Надежда Яговдик

Председатель Ассоциации учителей математики Тувы, председатель Правления Надежда Яговдик:

- Региональное отделение Всероссийской ассоциации учителей математиков очень активно взялось за реализацию планов, которые были определены на Iсъезде учителей математики, физики и информатики. На состоявшемся недавно заседании правления избрано 11 членов руководящего состава Ассоциации. Совместными усилиями Минобразования и науки Тувы, ТувГУ, Института оценки качества образования РТ, Института развития национальной школы РТсформирован кейс документов и разработан план мероприятий на 2016 год,позволяющий каждому педагогу целенаправленно двигаться к намеченной цели – качественному повышению у детей знаний не только по математике, но и физике, информатике. 

Подробнее...
08.02.2016 10:32 / Образование
Тува продолжает привлекать в сельские школы учителей – носителей русского языка

В Туве с 1 февраля объявлен очередной тур конкурса на гранты Главы республики учителям – носителям русского языка, готовым работать в сельских школах. Конкурс, напомним, проводится в рамках принятой правительством Тувы государственной программы развития русского языка в республике. Как сообщила замминистра образования республики Елена Хардикова, курирующая проект в качестве главного инспектора по русскому языку, количество и размер выставляемых на конкурс грантов остались неизменными – 10 премий по 1 млн. рублей каждая.

По условиям конкурса, претендентами на получение гранта могут выступать учителя - носители русского языка из любого региона Российской Федерации, независимо от предмета преподавания. Обязательное условие - педагогический стаж не менее 3 лет и среднее или высшее педагогическое образование. Кроме того, разумеется, кандидаты должны иметь желание в течение 5 лет работать в сельских школах Тувы.   

Подробнее...
08.02.2016 00:34 / Спорт
Глава Тувы вручил сильнейшим борцам республики отличительные головные уборы, подтверждающие их почетные звания

В воскресенье, 7 февраля, в универсальном спортивном комплексе "Субедей" собрались болельщики самого зрелищного национального вида спорта - борьбы Хуреш. Это первый крупный турнир года, приуроченный празднику Шагаа и 95-летию образования Тувинской народной республики.

Действо началось с выступления именитых хоомейжи Тувы, сыгравших на национальных инструментах игил. Затем зал приветствовал участников турнира - более 90 борцов, среди которых четыре Арзылан моге (Лев-борец) и восемь Начын моге (Борец-сокол), решили испытать свои силы.

Глава Тувы Шолбан Кара-оол, приветствуя борцов и болельщиков, подчеркнул, что хуреш является одним из феноменов республики в Центре Азии. 
Подробнее...
07.02.2016 22:55 / Жилье
Тува: В городе Чадане для 16-ти  молодых врачей построен благоустроенный дом

В городе Чадане 6 февраля торжественно открыт многоквартирный благоустроенный дом для молодых врачей. Ключи и подарочные сувениры новоселам вручил Глава Тувы Шолбан Кара-оол в присутствии председателя администрации Дзун-Хемчикского района Байбека Монгуша.

Глава республики признался, что очень рад участвовать в такой приятной церемонии и видеть лица красивых молодых людей, которые после своих вузов вернулись работать в родную республику, а не поехали искать счастья за пределами Тувы.

Подробнее...
07.02.2016 17:06 / Общество
В Туве чиновников всех уровней  за пьянство на работе будут увольнять

Таково одно из решений собрания наркологов республики, состоявшееся в субботу, 6 февраля с участием Главы Тувы. Оно прошло в городе Чадане с приглашением председателей районных администраций и сельских ветеранов.

Следует отметить, что объявленная главой республики борьба против алкоголизации населения, несмотря на скептические прогнозы, стала приносить реальные результаты. Так, по снижению объемов потребления спиртного Тува заняла 1 место среди регионов Сибири.

Вместе с сокращением продаж алкоголя в республике зарегистрировано и значительное уменьшение количества отравлений алкогольными суррогатами. 

Подробнее...
05.02.2016 18:49 / Общество
Участники церемонии вручения государственных наград заряжены на процветание и успех Тувы

В преддверии национального праздника Шагаа состоялась торжественная церемония вручения государственных наград. Глава региона Шолбан Кара-оол отметил, что в предпраздничные дни в Доме правительства традиционно в торжественной обстановке отмечаются наградами сограждане, отличившиеся в разных сферах жизни, внесшие заметный вклад в развитие родной республики.

«В этом году мы должны достойно встретить знаменательную дату – 95-летие образования Тувинской Народной Республики. В наших силах сделать эту знаменательную дату ещё одной важной вехой в развитии Тувы, - обратился к деятелям республики премьер Шолбан Кара-оол. 
Подробнее...
05.02.2016 17:57 / Общество
Глава Тувы вручил государственные награды деятелям, внесшим заметный вклад в развитие родной республики

В Доме Правительства 5 февраля состоялась торжественная церемония вручения государственных наград. Награжденных приветствовал Глава Тувы Шолбан Кара-оол:

- Дорогие друзья! Земляки! В предпраздничные дни мы традиционно собираемся в этом зале, чтобы в торжественной обстановке отметить наградами наших сограждан, отличившихся в разных сферах жизни, внесших заметный вклад в развитие родной республики. Сегодняшняя церемония проходит в преддверии одного из самых любимых наших праздников – Шагаа. Это первая церемония награждения 2016 года.

Подробнее...

Фоторепортажи

Глава Тувы обеспечит 11 московских студентов, победивших в турнирах  по волейболу и баскетболу, авиабилетами до Кызыла

07.03.2017

В Туве частушками и веселыми забавами отметили Масленицу

26.02.2017

Чабанская стоянка Маргариты Ооржак близ села Кур-Чер (Целинное) стала центром празднования Шагаа местными аратами

25.02.2017

Церемония вручения госнаград Республики Тыва, 21 февраля 2017 г.

21.02.2017

«Россети» рассматривают возможности экспорта электроэнергии через Туву

16.02.2017

 Глава Россетей Олег Бударгин с рабочим визитом посетил Туву

16.02.2017

Глава Тувы приказал воинам-интернационалистам жить и трудиться

15.02.2017

На чабанской стоянке участников проекта «Кыштаг» в Улуг-Хемском районе к приезду Главы Тувы появился первый ягненок

13.02.2017

Новая школа в селе Иштии-Хем гораздо лучше сгоревшей старой

13.02.2017

Глава Тувы распорядился для детей села Ийи-Тал, обучающихся в ветхом здании, построить новую школу

13.02.2017

В Туве успешно прошел Чемпионат Сибирского федерального округа по дзюдо среди юниоров и юниоров до 23 лет

13.02.2017

Глава Тувы детально обсудил актуальные проблемы дошкольного образования с заведующими детсадов

27.01.2017

Открылся новый детский сад на территории левобережных дач Кызыла

27.01.2017

В Туве отметили шестую годовщину образования Следственного комитета России

16.01.2017

Глава Тувы встретился с молодыми представителями СМИ

13.01.2017

Тувинской государственной филармонии присвоено имя Валерия Михайловича Халилова

08.01.2017

В Туве январские выходные насыщены спортивными мероприятиями

03.01.2017

В канун Нового года в республике  чествовали спортивную элиту. Глава Тувы трем спортсменам вручил жилищные сертификаты

31.12.2016

Глава Тувы вручил государственные награды видным деятелям республики

30.12.2016

Глава Тувы проверил исполнение своего поручения по оказанию помощи многодетной семье Берестовых

22.12.2016


 
Медээлер
RSS
21.08.2014
Күрүне тугунуң хүнү-биле!

Россияның Күрүне тугунуң хүнү — август 22

Тыва Республиканың хүндүлүг чурттакчылары!

Бистиң чуртувуста эң чугула байырлал — Россия Федерациязының Күрүне тугунуң хүнү-биле силерге байыр чедирип тур бис!

Россияның тугу — ол дээрге бистиң күрүневистиң аңгы-аңгы сөөк-язылыг, шажын-чүдүлгелиг, политиктиг туруштуг болгаш культура чаңчылдарлыг кижилерниң чаңгыс демниг чоруун көргүзүп турар эң кол демдектериниң бирээзи болур. Ол Россияның кайгамчык төөгүзүн, ооң шериг күчүзүн болгаш угаан-бодалының эң байлак салгалын, чаңгыс чер-чурттугларывыстың өндүр, улуг чедиишкиннерин болгаш эрес-маадырлыг чоруктарын илередип турар. Ол дээрге  катап тургустунуп турар Россияның социал болгаш политиктиг турум чоруунуң демдээ-дир. Бөгүн Күрүне тугунуң ак, көк, кызыл өңнери чаа, хостуг Россияны болгаш ооң чечектелиишкининге бүзүреливисти илередип, бистиң кижи бүрүзүнге патриотчу эң эки хөөннү киирип, улуг Төрээн чуртка ынакшылга бисти каттыштырып турар. Россияның тугу улуг чурттуң аажок делгем девискээрин көргүзүп турар. Бо чылын бүгү российжилер-биле кады бистиң чаа чаңгыс чер-чурттугларывыс — Крымның болгаш маадыр хоорай Севастопольдуң чурттакчылары, Күрүне тугунуң хүнүн бир дугаар демдеглээрлер.

Улаштыр номчуур...
21.08.2014
Хүндүткели онзагай

Россияның ак, көк, кызыл өңнерлиг күрүне тугу көзүлбес чер бөмбүрзекте бөгүн чок деп чугаалап болур. Бистиң чуртувустуң күрүне тугу Соңгу-Доштуг океанның дүвүнде безин чалгып чыдар. Делегейниң кайы-даа девискээринге Россияның үш өңнүг тугунуң киискип чорууру— бистиң күрүневистиң күчү-күжүнүң херечизи.

Ак, көк, кызыл өңнерлиг тукту эң-не баштай 1667 чылда Орел аттыг орус шериг кораблинге көдүрген. Чүгле харын ол тукту бо корабль үр эвес эдилээн, үш чыл болганда ону Степан Разинге баштаткаш, тура халыышкын кылган орус тараачыннар өрттедипкен деп төөгү дыңнадыгларында демдеглээн. Орус күрүнениң сүлде демдектериниң бирээзи кылдыр бо тукту доктааткан кижи—Петр I хаан. Садыгжы корабльдарга ак, көк, кызыл өңнүг туктарны азып алгаш чорууру албан дээрзиниң дугайында чарлыкты 1705 чылдың январь 20-де бо хаан үндүрүп, ол кандыг хевирлиг болурунуң чуруун боду чурааш, каяа кандыг өңнүг боорундан безин айтып каан. Эң адаанда кызыл туктуг дилиндек — эрес-маадырлыг, төлептиг мөзү-шынарның, ортузунда көк өңнүг дилиндек — чаагай, чөптүг сагыш-сеткилдиң, эң кырында ак өңнүг дилиндек сагыш-сеткилдиң арыг-чаагайының илергейи деп санап турар. Россияның тугунуң өңнериниң утказынга хамаарыштыр албан-езузунуң-даа болгаш өске-даа чаңгыс аай тайылбыр чок, ынчалза-даа билдингир тайылбырлар эрес-маадырлыг чорук, эки сеткил, чуртунга ынакшыл-биле холбаалыг.

Улаштыр номчуур...
21.08.2014
Найысылалдың чугула объектилеринде

Тываның Баштыңының ажыл-албаны

Тываның Баштыңы ажыл хүнүнүң ийиги чартыында Кызыл хоорайның тудуг шөлдеринге болгаш найысылалдың чугула объектилеринге чораан.

Ол тудугжулар-биле, бодунуң оралакчылары-биле болгаш мэрияның удуртулгазы-биле кудумчуларны чадаг эргип кезээн. Ол хыналда Улусчу чогаадылга бажыңындан эгелээн. Тудугжуларның ажылын кичээнгейлиг көргеш, ону кылып турар кижилер шалыпкын апарган дээрзин демдеглээн. Бажыңның даштыкы хевирин каастаары, кудумчуга электри чырыын тургузары дээн ышкаш ажылдар чоруп турган. Доозар мурнунуң ажылын боттандырып тургаш, чамдык чугула чүүлдерни эрттириптер чадавас дээн сезиг-биле, ону онза контрольга алырын тудуг сайыды Александр Свинцовка дааскан. Кызыл партизаннар кудумчузу-биле чорааш, Тываның Баштыңы «Восток» КХН-ниң орукчулары-биле ужурашкан. Кол кичээнгейин Енисейниң эриинче угландырган, уран чүүл мастерскаяларының болгаш тыва аъш-чем белеткээр ресторанның тудуунуң чоруп турар байдалы-биле танышкан. «Азияның төвү» комплекстиң девискээринде ажылдар доостур чоокшулаан. Мрамор даштарны черде салган, 20 шивини олурткан. Даши Намдаковтуң төлевилелин езугаар «Хаанның аңнаашкыны» скульптураны тургускан. Чоокку үеде «Азия төвү» чаа обелиск Кызылга чедип кээр. Шолбан Кара-оол комплекстиң девискээриниң архитектурлуг овур-хевириниң дугайында айтырыгны тудугжулар-биле сайгарган.

Улаштыр номчуур...
21.08.2014
«Өг-бүле бүрүзүнге — дээди эртемниг уруг»

Губернатор төлевилели

Бо чылын дээди өөредилге черлеринче Тывадан чеже доозукчу кирип алганын база ооң түңнелдерин билип алыр сорулгалыг ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем яамызының кадрлар белеткелиниң болгаш профессионал өөредилге салбырының консультантызы Ольга Дуюнгаровна Очур-биле баш бурунгаар дугурушкаш, ужуражып чугаалаштым.

 «Өг-бүле бүрүзүнге — дээди эртемниг уруг» деп губернатор төлевилели ажылдап эгелээн болгай, профессионал өөредилге черлеринче доозукчуларның киирилдези бо чылын өске чылдарга бодаарга, онзагай болган боор аа?

— Республиканың киирилде комиссиязы дээди өөредилге черлеринче тускай көрдүнген олуттарны  «Өг-бүле бүрүзүнге — дээди эртемниг уруг» деп губернатор төлевилелге дүүштүр чоруткан. Төлевилелди боттандырары-биле база Тываның доозукчуларынга кадрлар белеткели дээш тускайлаан чагыг езугаар Россия Федерациязының  64 дээди өөредилге черлеринче 871 бюджеттиг олутту, ооң иштинде ТКУ-га 95 олутту база Тыва Республикадан дашкаар 63 дээди өөредилге черлеринче 776 олутту аңгылаан. Абитуриентилер аразында эң-не улуг конкурс медицина, педагогика, юридиктиг, экономиктиг өөредилге черлеринге болган.

Улаштыр номчуур...
21.08.2014
Кымнар кандидаттар болганыл?

Соңгулдаларга уткуштур

Тус черниң парламентизинче чүткүп турар чеди партияның бежи херекке онаажып чораан кандидаттарын эрттирерин оралдашканнар.

Мурнуку чыыштың Дээди Хуралының соңгулдаларынга деңнээрге, бо чылын хоойлужудулга хуралынче чеди партия кордап турар. Оларның аразында — «Чаңгыс демниг Россия», «Чөптүг Россия», РФКП, «Россияның патриоттары», «Россияның коммунистери», РЛДП болгаш «РПР-Парнас» кирип турар. Киржикчилерниң санының өзүп турары политиктиг чижилгеге болгаш демократияны сайзырадырынга эки болуп турары билдингир. Бүрүн эргелери дооступ турар Хуралда чүгле ийи политиктиг күштер — «Чаңгыс демниг Россия» биле 2010 чылда парламентиге чүгле ийи депутат киирип алган «Чөптүг Россия» бар турган болгай. Бо чылдың сентябрь 14-те соңгуурувус парламентиниң кандидаттары шынар талазы-биле кандыг составтыг болуп турарыл? Ол дугайын «ФедералПресс. Сибирь» агентилелдиң материалдарында бижээн.

Улаштыр номчуур...
19.08.2014
Эрзин кожуун Наадымын байырлаан

КИРЕРИНИҢ ЧАЛАЛГАЗЫ

Кызыгаар чоогунда Эрзин кожуунче кирер оруктуң аксында «Кудай эжиин» тургускан. Ооң ажыдыышкыны август 16-да болган. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Эрзин кожууннуң наадымынга киржип чорааш, ооң ажыдыышкынын база сонуургап көрген. Ол хаалганы чөөн чүктүң будда архитектуразының негелдезин езугаар туткан болгаш улуг ужур-уткалыг болуп турар.  Буддизмде, өске-даа шажын-чүдүлгеде, «кудай эжии» дээрге чүдүлгелиг кижиниң бурган-биле харылзаазын, көзүлбес ыдыктарга дегенин көргүзер.

«Кудай эжиин» Эрзин суурдан 25 километр черде тургускан. Ол чаа тудугну кылыры-биле федералдыг оруктуң эң нарын участогунуң бирээзин шилип алган. Аңаа орук чиңгелеп кээр, даштар орукту ийи таладан хөме ап келген, чамдыкта ол черлеп чорууру берге апаар. Эрзин кожууннуң чагыргазының баштыңы Роман Шинин чолаачы кижиниң мурнунга көстүп келген «Кудай эжии» кижи амыдыралы эң үнелиг деп чүүлдү база катап сагындырар деп чугаалап турар.

Улаштыр номчуур...
19.08.2014
Моолда тыва ивижилер

Август 15-те Алдан-Маадыр аттыг Национал музейге Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институду биле Моолдуң эртем академиязының төөгү институдунуң эртемденнериниң кады ажылдаан эртем экспедициязының отчеттуг таныштырылгазы болган.

ТГШИ-ниң директорунуң хүлээлгезин күүседип турар М.М-Б.Харунова Моолда Хубсугул аймактың Цагаан-Нуур сумузунуң цаатан-ивижилеринге (цаатаннар – моолдап ивижилер дээн) чедип чораан эртемденнериниң ажылының дугайында илеткээн. Ужуражылгага ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем сайыды К.А.Бичелдей, ТГШИ-ниң эртемденнери, Моолдуң эртем академиязының төөгү институдунуң директору С.Чулуун база ол институттуң аныяк эртемденнери,  массалыг информация чепсектериниң журналистери болгаш эртемге сонуургалдыг аалчылар кээп киришкен. С.Чулуун «Моолдуң цаатан-тывалары: төөгүзү болгаш амгы үези» деп илеткелин арыг тыва дылга чугаалааны сонуурганчыг болган.

Улаштыр номчуур...
18.08.2014
«Кидисте амыдыралдың хээлери»

Тывада байырлал

Республиканың бир онзагай байырлалы «Кидисте амыдыралдың хээлерин» чылдың-на августуң ортан үезинде эрттирери чаңчылчаан. Тывада болуп турар кидис байырлалы Азияның көшкүн чоннарының сонуургалын оттуруп турар дээрзи мында чедип келген аалчылардан көскү. Аңаа Кыргыстандан, Бурятиядан, Красноярск крайдан, Алтайдан, Башкортостандан, Кемероводан, Хакасиядан болгаш Моолдан 54 аалчылар болгаш республиканың чону киржип чедип келген.

ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Сергей Огнев, культура сайыды Вячеслав Донгак болгаш көдээ ажыл-агый сайыды Самойлов Монгуш байырлалдың ажыдыышкынынга чылыг сөстерни чугаалап, байырны чедирген. Дүк салыр  мөөрейлерниң эге көргүзүүнде Сергей Огнев, Вячеслав Донгак болгаш Самойлов Монгуш олар дүктү савааштаарын тыва езу-биле кылганы солун. Улуг-бичии көрүкчүлер диңмиттии-биле адыш часкап турду. Байырлалдың оюн-көргүзүүнге Национал театрның артистери болгаш республиканың кожууннарындан салым-чаяанныглар танцы-самчылары киришкен. Ырак-чооктан келген аалчылар боттарын таныштырып, кидистен кылган национал хептери-биле байыр чедириишкинниг үнүп турду. Эрте-бурунгу езу-чаңчылдарын камгалап арттырган Тыва чурту хамык чоннуң сонуургалын сорунзалаан.

Улаштыр номчуур...
18.08.2014
Дмитрий Медведев ат салган

Россияның Чазаа Тывага кадет училищезин ажыдарының дугайында албан-езузунуң шиитпирин хүлээп алган.

РФ-тиң Чазааның Даргазы Дмитрий Медведев төлевилелин РФ-тиң Камгалал яамызының тургускан айтыышкынга атты август 9-та салган. Ооң дугайында РФ-тиң Чазааның парлалга албаны дыңнаткан.

Тюменьде ындыг училищени эде организастаарының — ону «Президентиниң Кызылда кадет училищези» кылдыр тускайлаарының хевири-биле тургустунар деп дыңнадыгда айтып турар, ол федералдыг казна албан чери эрге-байдалдыг болур. Чаа училищениң күрүне бүрүт келин 2 айның дургузунда боттандырарын Камгалал яамызынга дааскан. Өөредилге чериниң штат саны 108 хамааты кижилер, 150 сургуул болур. Айтыышкын үнген хүнден алды айның дургузунда училище ажылдап эгелээр ужурлуг.


Улаштыр номчуур...
18.08.2014
Аныяк кызыгааржылар

ТР-ниң Дээди Хуралында

Август 14-те ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) даргазы Каң-оол Даваа кызыгаар-шериг өөредилгезиниң доозукчулары-биле байырлыг байдалга ужурашкан. Удавас российжи-моол кызыгаарже шериг-албанын эрттирип чоруур аныяк офицерлерни Россияның федералдыг айыыл чок чорук албанының кызыгаар удуртулгазының даргазы Евгений Труханов таныштырган. Тыва чылдың-на кызыгаар институттарының доозукчулары-биле немежип турарын ол демдеглээн.

Бо чылын доозуп келген оолдар Хабаровскиниң, Курганның болгаш Москваның институттарын өөредилге талазы-биле бедик көргүзүглерлиг, спортка – чиик атлетикага, бокска, аар атлетикага чедиишкиннерлиг доосканнар. Аныяк кызыгааржыларның аразында Николай Лобарев — үшкү салгалдың кызыгааржызы. Удавас 100 чылдаар Тываның төөгүзүн, езу-чаңчылдарын база республиканың амгы үеде байдалын оолдарга К.Даваа таныштырган.

Улаштыр номчуур...
18.08.2014
Өрттер эвээжевээн

2014 чылдың август 15-те республиканың девискээринде өрт байдалы)

2014 чылдың эгезинден август 15-ке чедир Тываның девискээринге ниитизи-биле 12762 га черге 167 өрт хып үнген. Оларның 155-жин өжүрген.

Август айның ийиги чартыында Кызыл кожуунда Черби арга-ыяш участогунуң девискээринде өрттер удаа-дараа хып үнүп турар апарган. Ол өрттерниң ыжы найысылал Кызыл хоорайга безин билдингир апарган. Август 13-те Черби суурнуң соңгу талазында 15 километр хире черде, август 14-те ол-ла суурнуң мурнуу-чөөн талазында 10 километр хире черде, август 14-те Кызыл хоорайдан дыка ырак эвесте Бегреда деп черде өрттер хып үнгүлээн. Таңды биле Улуг-Хем кожууннарда суурлардан ырак эвесте өрттер база хып үнгүлээн. Ол дээрге Чал-Кежигниң мурнуу-барыын талазында 7 километр, Ийи-Тал суурнуң мурнуу-чөөн талазында 16 километр хире черде, Бии-Хем кожуунда Могай сууржугаштан 5 километр черде, Каа-Хем кожууннуң Көк-Хаак суур чанында өрттер-дир. Бо өрттерниң кат-чимистиг черлерде хып үнүп турары олар каттаан кижилерниң от-одаг-биле оваарымча чок болганының уржуунда болган деп түңнелди үндүрүп болур. Тус чер чагыргалары боттарының девискээрлеринде өрт байдалынче кошкак кичээнгей салып, арга-арыгже кижилерниң баарын кызыгаарлавайн турары — өрттер хып үнүп турарының база бир чылдагааны.

Улаштыр номчуур...
15.08.2014
Бай-Тайгажылар байырлаан

Бай-Тайга кожууннуң наадымы Ээр-Хавак сумузунуң көктүг-шыктыг  девискээринге болуп эрткен. 

Арыг агаарлыг, шыктыг девискээрде ак-ак өглер кайы ырактан-на онзагай кылдыр көзүлдү. Шупту сумуларның  малчыннары, күш-ажылдың хоочуннары улуг-бичии чон чыглып келген. Байырлыг хурал Тээлиниң Н.Өлзей-оол аттыг Культура бажыңынга болган, аңаа Кызылдан аалчылар: ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң)  даргазы Каң-оол Тимурович Даваа, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) бюджет, үндүрүг болгаш сайгарлыкчы чорук талазы-биле комитет даргазы Маргарита Михайловна Чүльдүм, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) социал-политика  комитединиң даргазы Ульяна Байыр-ооловна Монгуш, ТР-ниң чер болгаш өнчү-хөреңги сайыды Эрес Кыргысович Чүльдүм, Бай-Тайга кожууннуң көдээ ажыл-агый  эргелелиниң  удуртукчузу  Владимир Очурович Салчак, кожууннуң Төлээлекчилер Хуралының даргазы Каң-оол Иргитович Седип база  чагырга  даргазы  Чап  Шыырапович  Доңгак  чыылган чонга байыр чедирип, аныяк малчыннарга,  «Бай-Тал» КУБ-туң ажыл-ишчилеринге, кожууннуң хоочуннарынга, көдээ ажыл-агый кооперативтериниң ажылчыннарынга, агиткварталдар даргаларынга шаңнал-макталдарны байырлыг байдалга тывыскан. Байырлал клуб ажылдакчыларының солун концерти-биле доозулган. Улаштыр  «Бай-Тайганың даңгыназы – 2014»  мөөрей  болган.

Улаштыр номчуур...
15.08.2014
Чүс чылда чаңгыс төрүттүнер салым-чаяан

Дыңгылдайың  дыңналбаска...

Бо кайгамчык кижи чырык черден өске өртемчейже «аъттаныпканындан» бээр бир чыл эрте берген. Ынчалза-даа ооң чону, эш-өөрү, чоок кижилери ол чидириг-биле кажан-даа эптежип шыдавас, ол болдунмас-даа ынчаш. Эрткен чайын Бай-Тайганың Шивилиг аржаанынга кезек эжишкилер дыштанып чораан бис. Национал театрның артистери – Надежда Наксыл биле  хөй-хөй уран номчулга конкурстарының тиилекчизи Мерген Хомушку олар аржаанчыларга концерт көргүзер деп  белеткенип турда, Кызылдан «Конгар-оол Борисович Ондар чок апарган!» деп коргунчуг медээ ужугуп келирге, чырык хүндүс чаңнык дүшкен-биле дөмей болчук. Чон-биле ужуражырынга белеткенип турган артистеривис хып чыткан отче суг чажыпканы-биле дөмей «өжүп» калган. Аржааннап турган дыка хөй кижилер К.Б.Ондарны сөөлгү оруунче үдежири-биле майгыннарын дораан бускаш, машиналарынга олурупкаш чорупкан. Бистер чаа бир-ийи хонуп чоруур улус, ам канчаар, аржааннап артып кагдывыс. Улуг артизивисти орнукшудуп каанының соонда, даартазында театрның артистери чон-биле ужуражылгазынче үнгеш, «кажыыдалдың езулалын» чарлап, сактыышкынын үлешкен чүве.

Улаштыр номчуур...
15.08.2014
Уругларның кадыын быжыглаар сорулга-биле

Бо чылын уругларның чайгы дыштанылгазы ниитизи-биле эки эртип турар-даа болза, таарымча чок санитарлыг байдалының хараазындан хагдынып турар лагерьлер база бар. Ооң-биле чергелештир Тываның уруглары Кара далай эриинге дыштаныр арганы бо чылын алганы онзагай.

Дыштанылга сезонунуң ийи дугаар ээлчээ дооступ турар болганда, уругларның кадыын быжыглаар ажылдың баштайгы түңнелдериниң дугайында Тыва Республикада Хереглекчилерниң эргелерин камгалаар болгаш кижиниң чаагай чоруун хайгаараар федералдыг эргелелдиң удуртукчузу, республиканың улуг санитар эмчизи Людмила Кимовна Салчактан тайылбырны бээрин дилээн бис.

– Людмила Кимовна, уругларның чайгы дыштанылгазын  ниитизи-биле канчаар үнелеп болурул?

Улаштыр номчуур...
15.08.2014
Көдээ ишчилерге деткимче

Тываның Чазаа мал ажылының хөгжүлдезинче улуг кичээнгейни салып, деткимчени көргүзүп турар.  Август 11 — көдээ ишчилерге онзагай, уттундурбас хүн болган.  

Найысылалдың Арат шөлүн чаа «Камаз» машиналар, тракторлар каастапкан.  Ажыл-агыйын чаа эгелеп чоруур араттарга болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агыйынга ол техникаларны дамчыдары-биле ТР-ниң Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол байырны чедирген: «Республиканың көдээ ажыл-агыйы ам-даа бурунгаар сайзыразын дээш, көдээ ишчилерге деткимчени көргүзүп турар. Мал ажылынче чаа кирип турар аныяктарның бары өөрүнчүг. Машина, техниканы алгаш, мал-маганга сиген-ширбиилди белеткээринге чиигелделиг болур. Силер бо техниканы алгаш, ажыл-агыйыңарны ам-даа бурунгаар сайзырадыр, делгемчидер силер. Күрүне ол хире деткип турда, силерниң ажылыңарның түңнели эки боор дээрзинге бүзүрээр мен» — деп, ол демдеглээн.

Улаштыр номчуур...





 

Отчет баннер.png

Obiyasnyaem_RF_300X300.png

нацпроекты тувы.jpg

 достижения.jpg

ФКГС.jpg



Опросный лист по оценке эффективности деятельности руководителей органов местного самоуправления, унитарных предприятий и учреждений, действующих на региональном и муниципальном уровнях, акционерных обществ, контрольный пакет акций которых находится в собственности Республики Тыва или в муниципальной собствености, осуществляющих оказание услуг населению муниципальных образований



?
Направляемые сообщения не являются обращениями граждан, рассматриваемыми в порядке, установленном Федеральным законом от 2 мая 2006 г. № 59-ФЗ «О порядке рассмотрения обращений граждан Российской Федерации».
Расскажите о  проблеме
Написать сообщение



honor_ban.jpg

oatos.png