Тываның Баштыңы ындыг даалганы бодунуң оралакчызы – тудуг сайыды Александр Свинцовка берген. Тываның Баштыңының Каа-Хем кожуунга ажыл-агыйжы үнүүшкүнүнүң үезинде, тудуг шөлүнге, ындыг чугаа болган. 2015 чылда ийи улуг спортчу объектилерни доозарынга федералдыг бюджеттен субсидияның арткан кезээниң дугайында РФ-тиң Спорт яамызы биле Тыва дугуржулгага чоокта чаа атты салганын сагындыраал.

 «Хөөмей – Азияның төвүнде» бүгү-делегей мөөрей-фестивальдың ийиги хүнүнде Тываның Баштыңының шаңналы дээш хөөмейжилерниң ортузунда чижилге улам күштелип, көрүкчүлерниң сонуургалын хаара туткан.

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң ВКонтактыда арнынга хамаатылардан уругларынга өөредилге номнарын боттарының акшазы-биле садып алырының талазы-биле айтырыг кирген. Ол кирген айтырыгда хөй уруглуг ие сес класс бир уруунуң өөредилге номнары дээш 4787 рубльди төлээр ужурга таваржып турар, а иениң шалыңы 6000 рубль.

 Мөңгүн-Тайгада сиген шөлдерниң 60 хуузу кааңнаашкындан когараан. Ындыг болзажок кожуун чагырга даргазының көдээ ажыл-агый болгаш экология талазы-биле оралакчызы Александр Донгактың чугаазы-биле алырга, мал чеминиң белеткели эгелээн. Бо хүннүң байдалы-биле кожуун 216 тонна сигенни кезип алган.

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Алтай Республиканың Эл-Курултай күрүне чыыжының даргазы, Алтай Республикада ЮНЭСКО херектериниң талазы-биле комиссияның баштаар чериниң даргазы Иван Белеков-биле ужурашкан.

 «Хөөмей – Азия төвүнде» бүгү делегей чергелиг фестивальдың бирги мөөрейлиг хүнү эрткен. Мөөрейниң баштайгы хүнүнде, Тыва культура төвүнге, Моолдан, Япониядан, Кыдаттан, Хакасиядан, Башкортостандан, Даг Алтайдан, Тываның кожууннарындан 30 хире киржикчи хөөмейниң аңгы-аңгы хевирлерин бараалгадып, кайыындан бээр келген чонну кайгаткан.

 Кызылдың эрик кыдыында «Хааннар аңнаашкыны» скульптура ансамблиниң шөлүнге фестивальдың байырлыг ажыдыышкыны эрткен. Тываның Национал театрының артистери чыылган чонга театржыткан көргүзүгнү бараалгаткан. Долгандыр бойдузунга, өгбелерниң сүлде-сүзүүнден чедиишкиннерни, чаагай чорукту болгаш сайзыралды дилээн алгыш, Төрээн чуртунга, күчүлүг Эне-Сай – Улуг-Хемге ынакшылын алгаан ыры, Азия төвүнге фестивальдың аалчылары-биле ужуражылганың өөрүшкүзү болгаш тываларның саң салыр хамнаашкын езулалы-биле Тывада сыгыт-хөөмейниң дөрт хүнүнүң марафону эгелээн.

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол оруктарның байдалын болгаш орукка айыыл чок чорукту хандырар дугайында чугааны көдүрген. Озал-ондактарның бир чылдагааны – кол орукче кирип турар боттары тывылган бичии оруктар деп, ол айыткан. Шак ындыг чүүлдү Кызыл хоорай биле Кызыл кожуунну тудуштурган Магистральная кудумчузундан көрүп болур.

 Ол дугайында чазак даргазының социал айтырыглар талазы-биле оралакчызы Органа Натсак дыңнаткан. 1 хар 1 айлыг уруг 1 дугаар республика эмнелгезиниң реанимация салбырында чыдар. Бичии чашка чогуур эмнээшкинни база реабилитацияны чорударын Тываның кадык камгалал сайыды Орлан Донгакка дааскан.

 Понедельникте аппарат хуралынга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол «Тываавианың» Ми-8 вертоледунуң озал-ондакка таварышканының байдалдарын болгаш черин тодарадыр хемчеглер дугайында айтырыгны көдүрген. Агаар суднозунуң аңдарылганының чылдагааннарын истээр штабка ниити кады ажылдажылганы дагзып, МИЧ-терге мөчээн кижилерниң дөргүл-төрелиниң сагыш-сеткил болгаш этниктиг норманы сагып, медээлерни чырыдарын сүмелээн.

АВГУСТ 10-да 

 Тыва Республиканың Баштыңының шаңналы дээш «Азия төвүнде хөөмей» I бүгү чоннар фестивалының байырлыг ажыдыышкыны – «Азия төвү» скульптура комплекизинге 20.00 шакта. 

АВГУСТ 11-де 

«Чаңгыстың күүселдези» номинацияга мөөрей – Чаңчылчаан тыва культура төвүнүң концерт залынга 09.00 шакта; 

«Амгы интерпретацияда хөөмей» номинацияга ансамбльдар мөөрейи – Улусчу чогаадылга бажыңының концерт залынга 14.00 шакта;

«Бооп болбаан кааңнашкын! Кажанда-даа тайга мындыг кургаг чытканын сагынмас-тыр мен! Чаңгыс чер чурттугларым, арга-арыгга от-биле кончуг оваарымчалыг болуруңарны силерден диледим. Аргалыг-ла болза, арга-арыгже кирбеңер. Дыка хөй кожууннарда чагган кезек чаъстар – бичии када соксаш дигген дыш-тыр. Ол үени ажыглап, өрттү өжүрүңер. Чаъстыг хүннерде, кижилерни мөөңнеп, аргалыг болза эртенги үени ажыглааны дээре.

 1999 чылдың февраль 12-де № 143 «Тыва Республиканың байырлал хүннериниң дугайында» Тыва Республиканың хоойлузунуң 1 чүүлүнге дүүштүр, Тыва Республиканың күрүне байырлалдарынга чылдың-на август 15-те демдеглеп турарывыс Тыва Республиканың хүнү база хамааржыр. Ол хоойлунуң нормазы езугаар Тыва Республиканың хүнү - ажылдавас байырлал хүнү болур.

 Август 7-де тус чернии-биле 22 шак 20 минута турда, Кризистиг байдалдарда эргелеп-башкарылга төвүнүң оперативтиг төвүнче, Кызыл кожуунда даглыг сын ийинде, эрткен чылын октябрьда читкен «Тыва-Авиа» авиакомпанияның МИ-8 вертоледунуң кезектери тывылган хевирлиг деп, дыңнадыг келген.