Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
В Туве с рабочим визитом находится команда экспертов региональной благотворительной общественной организации «Центр лечебной педагогики» во главе с членом Совета при Правительстве РФ по вопросам попечительства в социальной сфере Анной Битовой. Специалисты прибыли по приглашению руководства республики для оказания методической и иной поддержки местным организациям социального обслуживания, а также чтобы провести консультации и курсы повышения квалификации, в том числе по оказанию психолого-педагогической помощи родителям детей с расстройствами аутистического спектра.
Подробнее...
Новости
22.12.2020 16:35 / Здравоохранение
За последние сутки выздоровел 91 пациент, в том числе с лабораторно-подтвержденным covid 19 - 69.
За последние сутки методом лабораторного тестирования выявлено 64 новых случая:
Кызыле – 14,
Бай-Тайгинском – 10,
Каа-Хемском – 2,
Кызылском – 5,
Пий-Хемском – 5,
Сут-Хольском – 1
Подробнее...
22.12.2020 16:16 / Экономика
Глава Тувы Шолбан Кара-оол 12 декабря выступил с ежегодным посланием парламенту республики. Он рассказал, что за последние 15 лет экономика региона выросла, практически, пятикратно, однако, впереди у правительства - еще немало задач, которые необходимо решить на пути к устойчивому развитию территории.
Совершить новый рывок Туве должна помочь индивидуальная программа социально-экономического развития, утвержденная в 2020 году. О том, что уже удалось сделать к настоящему моменту и каких результатов власти республики ждут от реализации программы, Шолбан Кара-оол рассказал в интервью "Интерфаксу".
- Расскажите, пожалуйста, с каким "багажом" республика подошла к моменту, когда премьер-министр РФ Михаил Мишустин утвердил основные положения индивидуальной программы социально-экономического развития Тувы до 2024 года?
- Республика многое успела сделать, чтобы подготовиться к такому форсажу. На ее территории заработали крупные инвестиционные проекты с общим объемом вложений более 150 млрд рублей. Валовой региональный продукт увеличился к уровню 2006 года почти в пять раз. Только в строительство автодорог было инвестировано 14,7 млрд рублей, введено в эксплуатацию более 900 км новых и обновленных дорог.
В 2018 году завершена реконструкция аэропорта города Кызыл, он получил статус международного. Сегодня налажено регулярное авиасообщение со всеми крупными городами Сибири и с Москвой. В дорожно-транспортном комплексе республики было создано 1,5 тыс. новых рабочих мест.
Подробнее...
22.12.2020 10:36 / Политика
В понедельник Президент России Владимир Путин утвердил состав Государственного совета РФ. Председателем Госсовета стал Президент. Новый состав Госсовета существенно расширен. В его состав вошли спикеры обеих палат Федерального Собрания, губернаторы, в том числе Глава Республики Тыва Шолбан Кара-оол, а также полномочные представители Президента в округах, члены Администрации Президента, лидеры парламентских партий.
Впервые вошли представители общественных объединений, таких как Российский союз промышленников и предпринимателей, Федерация независимых профсоюзов.
Подробнее...
21.12.2020 20:18 / Здравоохранение
Министр здравоохранения Тувы Артыш Сат рассказал, что на сегодняшний день на лечении от коронавируса находятся 1568 пациентов, стационарное лечение получают 423 человека, в поликлиниках амбулаторно лечатся 1145 больных.
За неделю зарегистрировано 1675 вызовов, небольшое увеличение идет за счет ОРВИ и гриппа.
Все поступающие вызовы обслуживаются 100 %. Coll-центр работает в штатном режиме, автотранспортом обеспечены.
Подробнее...
21.12.2020 17:45 / Экономика
Вопросы завершения финансового года и график финансирования обсуждены финансово-экономическим блоком правительства Тувы. Министр финансов Орлан Достай проинформировал, что по целевым субсидиям и иным межбюджетным трансфертам освоено 13 млрд. 853 млн. рублей или 87,7 %.
Агентству по делам национальностей, Минземимуществу, Минздраву, Минобрнауки, Минсельхозпроду, Минприроды, Минсоцтруда, Минэкономики, Минстрою – всем рекомендовано проконтролировать освоение федеральных средств текущего года.
Подробнее...
21.12.2020 11:29 / Здравоохранение
За последние сутки выздоровело 45 пациентов, в том числе с лабораторно-подтвержденным covid 19 - 39.
За последние сутки методом лабораторного тестирования выявлено 51 новых случаев:
Кызыле – 12,
Бай-Тайгинском – 2,
Дзун-Хемчикский – 1
Подробнее...
21.12.2020 10:51 / Здравоохранение
В рамках реализации национального проекта «Здравоохранение» и регионального проекта «Борьба с онкологическими заболеваниями» материально-техническая база лаборатории Республиканского онкологического диспансера значительно укрепилась: приобретено семь единиц современного лабораторного оборудования по нацпроекту «Здравоохранение» и два аппарата из средств республиканского бюджета. Сегодня в гистологической лаборатории нет устаревших и подлежащих замене лабораторной техники.
Подробнее...
18.12.2020 19:26 / Здравоохранение
За последние сутки выздоровело 63 пациентов, в том числе с лабораторно-подтвержденным covid 19 - 44.
За последние сутки методом лабораторного тестирования выявлено 84 новых случаев:
Кызыле – 32,
Бай-Тайгинском – 1,
Барун-Хемчикском – 1,
Дзун-Хемчикский – 1,
Кызылском – 27
Подробнее...
18.12.2020 19:02 / Сельское хозяйство
Глава Тувы посетил крестьянско-фермерское хозяйство Михаила Санникова, которое на днях запустило собственное мукомольное производство, фактически замкнув на себе полный цикл сельскохозяйственного производства. В своем блоге Шолбан Кара-оол отметил, что правильной была ставка на хозяйство Михаила Санникова, которому как на проведение весенних полевых работ, так и на приобретение мукомольного оборудования республикой была оказана существенная господдержка.
«Пошла и здесь первая наша мука, тувинская! – написал Шолбан Кара-оол, побывавший на мукомольном предприятии. – Санников сказал – Санников сделал. Наш молодой генерал от земледелия, сдержал слово – запустил мельницу».
Намолот нынешнего года составил 20 тонн мук. «Но ребята говорят, что предприятие готово выдавать 4 тысячи тонн муки в год, – заметил Шолбан Кара-оол. – Было бы зерно».
Подробнее...
18.12.2020 15:21 / Праздники
Глава Тувы Шолбан Кара-оол принял участие в торжественном собрании, посвященном Дню работника органов безопасности России. Он поздравил сотрудников и ветеранов Управления Федеральной службы безопасности РФ по РТ в том числе с 95-летием со дня образования органов безопасности в Республике Тыва:
«Уважаемый Александр Анатольевич!
Уважаемые сотрудники Управления Федеральной службы безопасности России по Республике Тыва!
Примите самые теплые поздравления с вашим профессиональным праздником! День работников органов безопасности России – это праздник тех, кто защищает нашу жизнь от угрозы терроризма, предотвращает преступления против граждан и государства, охраняет наши границы и обеспечивает информационную безопасность.
Подробнее...
Фоторепортажи
08.08.2024
18.07.2024
18.07.2024
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
21.12.2023
14.12.2023
11.12.2023
Медээлер
30.12.2014
Россияның алдарлыг артизи, Тываның Улустуң хөөмейжизи К.К.ХОВАЛЫГ-биле бистиң корреспондентивис Чаа чыл бүдүүзүнде ужурашкаш, «Шынның» номчукчуларының сонуургааны айтырыгларга харыылап бээрин дилээн. Оларның аразынга болган чугааны мооң адаанда парладывыс.
— Чоокта чаа эрткен «Көшкүн хөөмей» шуулганының «Хөөмейим кагбас-ла мен» деп түңнел концертинге силерниң ыры-шоор, хөөмей-сыгыдыңарны дыңнааш, магадап олурдум, улам ындынын ап бар-ла чыдар салым-чаяаныңар күштүг-ле-дир, Кайгал-оол Ким-оолович, орус чон болза, ону «ийиги тыныш ажыттынганы ол» дижир ийик бе?
— Четтирдим (каттырбышаан, уламчылады.Ред). «Хүн-Хүртү» база-ла чаа чанып келгенивис ол турган чүве. Чер-чуртче чанып, эш-өөрнүң, чонувустуң мурнунга үнүп кээрге, ала-чайгаар сагыш-чүрек ындынналы бээр, ынчангаш ындыг боор.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Италияда Чаа чылды январь 6-да демдеглээр. Бо дүне хуулгаазын, энерел сеткилдиг Бефана фея итальяннарның бажыңнарын эргий кезиир. Ол «алдын дүлгүүрү»-биле бажыңнарның эжиктерин ажыткаш, бичии уругларның өрээлинде каминде азып каан уктарынче белектерни киир суп каар. Итали Соок-Ирей – Баббо Натале. Италияның чурттакчылары чаа үнүп орар чылда бүгү-ле эрги эт-септен адырлырга эки деп санаар. Ынчангаш олар эрги илиирлер, сандайлар дээш, өске-даа эт-септи соңгаларындан октаар чаңчылдыг. Чаа чыл столунга албан тоорук, чечевица, виноград турар ужурлуг. Ол дээрге узун назынның, кадыкшылдың, байлакшылдың демдектери болур.
Англияга 1843 чылда байырлыг ажык чагаа (открыткалар) солчур чаагай чаңчыл тывылган. Чаа чылдың бүдүүзүнде уруглар стол кырынга тавак салып каарга, эртенинде англи Соок- Ирей — Санта Клаус оларга белээн сөңнээр. Идиктер иштинче англичаннар элчигенниң ынак чиир чеми — сигенни суп каар.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Бажыңның херээжен ээзи Чаа чыл столун белеткээрде, чүгле өг-бүлезин өөртүр дээш эвес, үнүп орар чылдың ээзи — Ногаан Ыяш Хойну ээ көрүндүрүп алырын бодап, бүдүн чыл чогумчалыг болзун дээш аъш-чемин делгээр. Найыралга болгаш тайбыңга ынак амытанны деткиирде столдуң херекселдери ыяштан кылган азы ногаан өңнүг боору чогумчалыг. Чүгле стол шывыы, салфетка, аяк-сава эвес, а байырлалга кедер хеп, белекчигештер хавы база ол өңге дүүшкек болза эки. Ногаа, чимис-биле байырлал столун элбеди каастаар.
2015 чылды уткуурда янзы-бүрү амданныг, чигирзиг чемнер — пирожноелер, ногаа-чимис, каттар-биле чемчиткен пирогтар, хой дүрзүзү кылдыр быжырган печеньелер, быштактыг торттар (хой сүдү-биле кылган быштак оон-даа эки), мороженое база конфеталар, ары чигири болгаш тооруктар. Бо чылдың езулуг суксуну — алкоголь чок суксуннар — чимис хандызындан морстар, компоттар, чимистиг шай база кисель.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
«Шын» солуннуң бөгүнгүаалчызы аныяк модельер-дизайнер Шолбана Очур-оол. Чаа чыл уткуштур номчукчуларны сонуургадыры-биле мода делегейинде онза, солун чүү болуп турарын база бодун таныштырарын диледивис.
— Мындыг ховар, солун мергежилди канчап шилип алган сен, Шолбана?
— Бичии тургаш-ла, кыдыраашка чараш хептер чурааш, садыг кылдыр бодап алгаш, ону эштеримге садып ойнаар турдум. 5 класска «Келир үеде сээң мергежилиң» деп чогаадыгга чурукчу-модельер болур мен деп бижип каарымга, башкым безин кайгай берген. Эш-өөрүмге чурукчу-модельер дээрге кандыг мергежилил деп тайылбырлап берип турдум. Ынчангаш бичиимде бодап чораан күзелимни чедип алган мен деп бодаар мен.
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Декабрь 19-та Чаа-Хөл кожууннуң Ак-Туруг сумуга Тыва Республиканың баштайгы шериг комиссары Монгуш Чөвекович Сувакка тураскааткан байырлыг хемчеглер болуп эрткен. Оларны бо суурга эрттире бергениниң чылдагааны — бирээде, М.Ч. Сувак — Ак-Туруг суму чурттуг кижи. Ийиде, бо хонуктарда Тываның шериг комиссариады тургустунганындан бээр 70 чыл оюн демдеглеп эрттирип турар.
М.Ч. Сувак ажылдап чораан үезинде Тыва Арат Республиканың шериг күчүзүн тургузарынга болгаш быжыглаарынга улуг үлүг-хуузун киирген. Ол ТАР-ның шериг сайыды чорааш, тыва эки турачыларны Ада-чурттуң Улуг дайынынга белеткээш, 1943 чылдың сентябрь айда үдээш, таптыг-ла бир чыл болганда, чону-биле кады найысылал Кызылга эки уткуп, хүлээп алган.
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Чартык чүс чыл ажыг үениң дургузунда Кызылдың чылыг, электри төвү найысылалдың болгаш кожууннарның социал-экономиктиг амыдыралының кол дазылы болуп келген. Ол хире улуг күчү-күштүг бүдүрүлгеде дыка хөй кижилер дүне-хүндүс кызымаккай ажылдап турарлар. Чымыш иштиг энергетиктерниң декабрь 22-де профессионал байырлалынга ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Владимир Фалалеев, Дээди Хуралдың депутады Алдын-кыс Конгар, ТР-ниң одалга болгаш энергетика сайыды Роман Кажин-оол чедиишкиннерни күзеп база мурнакчыларга өөрүп четтириишкинниң болгаш хүндүлел бижиктерни Орус культура төвүнге байырлыг байдалга тывысканнар. Кандыг-даа байдалда боттарының мурнунда салган сорулгаларын ак сеткилдии-биле күүседип турар республиканың аңгы-аңгы кожууннарындан келген чамдык мурнакчылар ажылын таныштырды:
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Чаа чылдың утренниктери, балдары болгаш маскарадтары
Декабрь 20 — 2015 чылдың январь 7
Бичии уругларга Чаа чылдың балдары, маскарадтары, утренниктери база көргүзүглери – В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга, Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг национал музейинге, Тываның Үндезин культура төвүнге, Тываның күрүне филармониязынга, Орус культура төвүнге, өөредилге болгаш социал албан черлеринге, культура бажыңнарынга, библиотекаларга.
Декабрь 24
Өскүс уругларга болгаш ада-иезиниң азыралы чок арткан уругларга Чаа чылдың ачы-буян концерти – Кызыл хоорайның школа-интернадынга.
Декабрь 25
Республиканың бичии уругларынга ТР-ниң Баштыңының Чаа чылдың елказы – В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга 12.00 шакта.
Улаштыр номчуур...
25.12.2014
«Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилелиниң кол сорулгазы чурттакчылыг суур бүрүзүнге ол суурну бадыткап турар азы суурнуңбедик адын тудуп болур продукцияны бүдүрүп үндүргеш, сайгарары.
Бо айтырыг талазы-биле Эрзин кожууннуң мал ажыл-агыйлыг, тыва хойну өстүрер, уксаалыг мал заводу, «Бай-Хөл» көдээ ажыл-агый кооперативиниң даргазы Эртине Аңгырович Манзай Чазак Даргазы Шолбан Кара-оолдуң болгаш ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының сүмелээни-биле чурттакчы чоннуң аъш-чемге айыыл чок чоруун хандырар сорулга-биле тус черниң шээр малындан эът бүдүрүп сайгарар талазы-биле тодаргай ажылдарны кылып чорутканының түңнелинде, мал согар бүдүрүлге тудуун дооскаш, тускай шенелдени эрттиргеш, продукциязын берип эгелээн.Мал согар цехти Бай-Даг суурдан ырак эвесте, Тарлашкынның чоогунда, Эрзин — Кызыл автооруунуң чанында туткан. Бо тудугну Москвада «Комман групп» дээр акционерлиг ниитилелдиң (чиңгине директору Андрей Борисович Волков) төлевилели езугаар туткан. Бо чугула бүдүрүлгени тударынга кожуун чагыргазы тус чер бюджединден 800 муң рубльди, а «Бай-Хөл» ажыл-агый 2750 муң рубльди тускайлаан.
Улаштыр номчуур...
25.12.2014
Тыва Республиканың Баштыңы Ш.В.Кара-оолдуң саналы-биле эгелээн «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп төлевилелдиң күүселдезин 3 чыл улаштыр хайгаарап тур мен. Аңаа киржири-биле «Мөген-Бүрен» КУБ-туң чанынга «Сайзырал» КХН-ни тургускаш, эът, дүк, сүт болбаазырадып кылыр дериг-херекселдерни республика Чазааның дузазы-биле четчелеп берген бис. Ооң соонда аңаа ажылчын олуттарны тургузуп, көдээ ажыл-агый продукциязын болбаазырадыр талазы-биле ажылды эгеледивис.
Ол дериг-херекселдерни чогумчалыг ажыглаанывыстан чоннуң хереглелинге ажыглаар продукцияны «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп төлевилелге киириштир бүдүрүп, делгелгелерге-даа киржип, багай эвес үнелелди ап келдивис. Бо чүүлүмге бодумнуң ажыл-агыйымны мактаар, көргүзер-даа дивээн мен, ниити төлевилелге хамаарышкан саналды киирер сорулганы салдым.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Ниити-россияның Улусчу фронтузунуң регион активи-биле ужурашкан.
Ужуражылганың кол сорулгазы — декабрь 12-де Дээди Хуралга кылган Айыткалында турушту улусчу контрольдуң төлээлери-биле сүмележири дээрзин Тываның Баштыңы айыткан.
«Үнер чыл бөдүүн эвес, бодунуң экономиктиг, социал болгаш политиктиг негелделери-биле аажок-ла нарын болур чадавас — деп, Чазак Даргазы ужуражылганы ажыдып тура, чугаалаан. — Ол шылгалдаларга удур чүгле күрүне эрге-чагыргазы эвес, чурттакчы бүрүзү туржур ужурлуг. Ынчангаш шуптувус чаңгыс кижи дег, демнежип алгаш, чаңгыс айтырыгны — ол берге үени Тывага чидириг чок, харын-даа дадыккан, келир үеде быжыг үндезинниг апарган ажып эртери дээш туржур ужурлуг бис».
Ужуражылгага чугаа Ниити-россияның Улусчу фронтузунуң (НУФ-туң) республикага болгаш чуртка онзагай ужур-дузалыын демдеглээни-биле эгелээн. Чурттуң Президентизи НУФ-ту нацияларны каттыштырып шыдаар күш, российжи кижи бүрү- зүнге хөй-ниити чорудулгаларга киржиринге чепсек, бүгү чурттуң болгаш бодунуң төрээн булуңунуң чаартылгазынга хуу киржилгезинге идиг кылдыр тургусканын демдеглээн дээрзин Тываның Баштыңы сагындырган. Дайын-чаада дег, фронт деп аттыг-даа болза, ол шимчээшкин тургустунган айтырыгларны чөптүү-биле шиитпирлээриниң, кижилерниң күзел-чүткүлдери-биле херек кырында тургустунган байдалдарның аразында чогумчалыг арганы тыварының талазы-биле сорулгаларны шиитпирлээр.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Бурунгу кыдат дайынчы уран чүүлдүң ушу хевири амгы үеде бистиң республикада бурунгаар сайзырап турар. Кыдаттан ужукталып үнген бо хевирге чоокта чаа делегей чергелиг маргылдаа болуп эрткен. Аңаа Россияның болгаш Тываның адын камгалап, бистиң спортчуларывыс киришкеш, келген.
Күстүң ортаа айының төнчүзүнде Кыдат чурту четкен тыва спортчуларның бирээзи Чойган Николаевна Самбыланы номчукчуларга таныштырайн.
«Кижи — чурттуг, куш — уялыг»
Мээң маадырым баштайында бодун мынчаар таныштырды:
— Өскен-төрээн черим Чадаананың №1 школазынга өөренип тургаш-ла, спортка ынак турган мен. 6-гы класска ушуну сонуургап эгеледим. Ушу хевириниң чажыттарын башкым Алексей Ытсыгбаевич Сат өөредип каан. Бо башкы — хүрешке, оон ыңай каратэ, ушуга бедик мергежилдиглерниң бирээзи. Кезээде-ле бистерни деткиир, кичээлдер соонда ушуну 20 хире уругга өөредип турган башкывыс-тыр – деп, ол чугаалады. Чойган Николаевнаның ушуга сонуургалы ооң хан-дамырында сиңе берген-дир деп эскердим. Ону чугаалай бергенде, чечен-мерген тоолчуларывыс Баазаңай Түлүш, Чанчы-Хөө Ооржак ышкаш ыдып-ла, чугааланып-ла олурар болду. Мен ооң солун чугаазын Степан Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» Аңгыр-оол биле Буян деп ийи оолдуң чугаалажып орары дег, «ийе, ыык…» деп каап, кончуг кичээнгейлиг дыңнап олурдум.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Тываның Улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оол 90 харлаанынга
Тыва прозада кижиниң салым-чолунче, мөзү-бүдүжүнче, хууда амыдыралынче, ниитилелдиң нарын айтырыгларын көдүреринге чогаалчы Салим Сазыгович Сүрүң-оолдуң чогаадыкчы үнү чидиг, бот-тускайлаңы-биле ажыттынган. Ол хөй чечен чугааларны: «Дагын таныжылга» (1955), «Оржуңмаа биле Балдай-оол» (1959), «Төнмээн төөгү» (1962), «Сес чүстүг дуран»; тоожуларны: «Чайгы хүннер» (1962), «Ынакшыл-дыр» (1965), «Озалааш хем» (1968), «Лейтенантының даалгазы» (1970), «Авазынга даңгырак» (1973), «Кымның оглул?» (1977), «Кижиниң намдары» (1983), «Ак-Төш» (1984), «Ногаан ортулук» (1986), «Ак анай биле Арбай-оол» (1987); романнарны: «Өске кадай» (1980), «Тывалаар кускун» (1994) бижээн. Ниитизи-биле 26 проза болгаш шүлүк номнарының автору.
Тываның Улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оол — ниитилелде кижиниң амы-хуунуң мөзү-шынарының база мораль-этика айтырыгларын, хууда амыдыралды, амыдыралдың «кара» талаларын чидии-биле бир-ле дугаар чогаалдарынга көдүрген чогаалчы.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Декабрь 28-те Кремльге РФ-тиң Президентизи В.В.Путинниң даалгазы-биле Россияның булуң бүрүзүнден келир бичии уругларга елка болур. Тывадан 12 бичии уруглар 3 тускай үдекчилиг декабрь 23-те ынаар «аъттаныптар».
Президентиниң елказынче баар школачылар — кожуун, республика чергелиг мөөрейлерге, маргылдааларның чаңгыс эвес удаа тиилекчилери-дир. «Кайы-даа эртемнерниң олимпиадаларынга киришкеш, бир-ийи дугаар черлер ап турдум, ынчангаш Президентиниң елказынче баар аас-кежиктиг болдум. Чогум Москва хоорайже ооң мурнунда барып турган мен» — деп, Барыын-Хемчик кожууннуң Бижиктиг-Хая ортумак школазының 6-гы клазының өөреникчизи Чаян Чадамба улуг өөрүшкү-биле чугаалады.ТР-ниң лицей-интернадының өөреникчилери Евгения Шимит-оол, Оэлун Бимба, Бии-Хем кожууннуң Тарлаг ортумак школазының өөреникчизи Чаяна Кончук, Бижиктиг-Хая ортумак школазының өөреникчизи Чаян Чадамба, Р.Кенденбиль аттыг уран чүүл школазының өөреникчилери Алдар Саая, Даяна Хомушку, Кызыл хоорайда №5 гимназия школазының өөреникчизи Айлаң Достай, Ак-Довурак хоорайның 1 дугаар школазының өөреникчилери Диана Күжүгет, Менди Ооржак, Кызыл хоорайда кадет школазының өөреникчизи Намсарай Сараагай, Тес-Хем кожууннуң Самагалтай ортумак школазының өөреникчизи Баазанчав Натпит-оол, Кызыл хоорайның 1 дугаар школазының өөреникчизи Адаш Хомушку олар 2014 чылда өөредилгеге, спортка, уран чүүлге шылгарааш, РФ-тиң Президентизиниң елказынче баар аас-кежиктиг болганнар.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Чылгычы Ондар, ТР-ниңдаштыкы экономиктиг харылзаалар талазы-биле агентилелиниңдиректору:
— Тываның Баштыңының Дээди Хуралга айыткалын кончуг кичээнгейлиг дыңнадым. Тыва Республиканың даштыкы экономиктиг харылзаалары-биле ажылым холбаалыг болгаш Моол, Кыдат дээш Азия чурттары-биле экономиктиг харылзаалар дугайында Айыткалдан чугула чүүлдерни билип алдым. Барыын Сибирьниң газын Кыдаттың Синьзян-Уйгур автономнуг районга «Алтай» деп хоолай шугуму-биле Россия чедирер деп турарын Шолбан Валерьевич дыңнаткаш, ол газ шугумунга Тываны кожуп болур аргалары бар деп чугаалады. Ону боттандырары ам дээрезинде чүгле планнар-даа болза, оларны Тывага ажыктыг болдурар дээш, «Газпром» компания-биле ажылдаар деп турарын дыка чүүлдүгзүнер-дир мен. Россияның экономиктиг харылзаалары болгаш эрге-ажыктары Мурнуу Азия чурттарынче чайлы бергенде, ооң херек кырында боттаны бээр аргазы бар боор. Аңаа ТР-ниң даштыкы экономиктиг харылзаалар талазы-биле агентилели база үлүүн киирери чугаажок.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Бодап-бодап кээрге, кижиниң кадыкшылындан эрткен чүве чок. Эшкедеп-ле чоруур эрбенниг амыдыралывыста кадыывыс дугайында тооп бодаар эвес бис. Кандыг-бир аарыгга туттурупкаш, ынчан харын бодавасты бодап, кончуумну аа, кадыым дугайында чоп-ла сагыш салбайн чораан кижи боор мен деп эмчи-домчуже маңнап, лама-хамнарга безин чалбарып чеде берген турар бис. Кижиниң кадыы-ла эки болур болза, арткан чүве аайлажы бээр деп бо-ла чугаалажыр болгай бис. Ол-даа шын.
Чоннуң кадыкшылының дугайында сагыш салыышкын — күрүне политиказының эң чугула сорулгаларының бирээзи. Кижилерниң кадыын камгалаарынче, аарыгларны болдурбазынче угланган янзы-бүрү хемчеглер доктаамал алдынып турар. Ооң чижээнге бүгү-ниитиниң диспансеризациязын, халас шинчилгелерни, кадыкшыл маршруттарын көрүп болур. 2014 чылда Тывага «Кадыкшыл маршруду» деп төлевилел ажылдап эгелээн болгаш бо үе дургузунда эмчи бригадалар республиканың шупту кожууннарын эргип-кезээн.
Улаштыр номчуур...
|
|