|
Главное
Глава Республики Тыва Владислав Ховалыг и генеральный директор Госкорпорации Ростех Сергей Чемезов подписали соглашение о сотрудничестве. Документ предусматривает реализацию инвестиционных проектов и создание на территории региона современных промышленных производств с использованием научно-технического, проектного и производственного потенциала корпорации.
Подробнее...
Новости
15.10.2024 16:00 / Конкурсы
Объявлен прием заявок на участие в восьмом всероссийском конкурсе «Гимн России понятными словами». Конкурсантам предлагается изучить текст гимна страны с использованием толковых словарей, а после этого создать творческие работы, которые позволят глубже понять его смысл. Проект, разработанный для повышения интереса к государственной символике и национальной идентичности, проводится по нацпроекту «Образование» при поддержке Минпросвещения РФ.
Подробнее...
15.10.2024 12:24 / Экономика
Совещание по вопросам подготовки рабочих кадров в интересах организаций Государственной корпорации по содействию разработке, производству и экспорту высокотехнологичной промышленной продукции «Ростех» провёл полномочный представитель Президента Российской Федерации в Сибирском федеральном округе Анатолий Серышев. Обсуждение прошло в режиме видеоконференцсвязи.
Подробнее...
15.10.2024 10:33 / Сельское хозяйство
Аграрии Тувы с перевыполнением плана завершают кормозаготовительную кампанию. Отчет о ходе работ подготовили в Министерстве сельского хозяйства и продовольствия республики. По представленным данным на 11 октября, вместо намеченных 226,6 тыс тонн грубых кормов хозяйства всех форм собственности заготовили 243,2 тыс тонн, что составляет 107% от плана.
Подробнее...
14.10.2024 19:48 / СВО
Власти Тувы упростили порядок предоставления пособий и других выплат родственникам участников специальной военной операции. Соответствующее постановление подписал 10 октября Глава республики Владислав Ховалыг.
Подробнее...
13.10.2024 20:05 / Награды
Профессор Зоя Доржу - заведующая кафедрой отечественной истории Тувинского государственного университета, является первой женщиной-тувинкой, получившей звание доктора исторических наук. За вклад в развитие науки Тувы, заслуги в научно-педагогической деятельности и подготовку высококвалифицированных специалистов ей была вручена государственная награда - Медаль ордена «За заслуги перед Отечеством» II степени.
Подробнее...
13.10.2024 17:57 / Сельское хозяйство
В поздравлении полномочного представителя Президента Российской Федерации в Сибирском федеральном округе Анатолия Серышева с Днём работника сельского хозяйства и перерабатывающей промышленности говорится следующее:
Подробнее...
13.10.2024 15:50 / Сельское хозяйство
Глава Тувы Владислав Ховалыг поздравил жителей республики с Днём работника сельского хозяйства и перерабатывающей промышленности. «Агропромышленный комплекс – важнейшая движущая сила социально-экономического развития республики. Вместе мы работаем над комплексным решением вопросов модернизации, технического и технологического переоснащения производства», - отметил Владислав Ховалыг в своём блоге.
Подробнее...
13.10.2024 14:10 / Награды
В честь 80-й годовщины вступления Тувинской Народной Республики в состав СССР орденом «Буяна-Бадыргы» III степени награждён один из основоположников отоларингологической службы Республики Тыва Александр Смирнов. Александр Георгиевич стоял у истоков внедрения в регионе методов диагностики и лечения заболевания ЛОР-органов, таких как ультразвуковая диагностика при заболеваниях придаточных пазух носа
Подробнее...
13.10.2024 13:08 / Визиты
Почетным гостем празднования 80-летия добровольного вхождения Тувинской Народной Республики в состав СССР стал наш знаменитый земляк, секретарь Совета безопасности Российской Федерации Сергей Кужугетович Шойгу. Он в Национальном театре Тувы, где проходило торжественное собрание, поздравил земляков с важнейшим событием в истории республики.
Подробнее...
12.10.2024 20:46 / Награды
Благодарность Президента Российской Федерации Владимира Путина за заслуги в научно-педагогической деятельности, подготовке высококвалифицированных специалистов и многолетнюю добросовестную работу объявлена руководителю ведущего научного учреждения Тувы, директору Тувинского института гуманитарных и прикладных социально-экономических исследований, историку Вячеславу Донгаковичу Март-оолу.
Подробнее...
Фоторепортажи
22.11.2024
02.11.2024
01.11.2024
31.10.2024
26.09.2024
03.09.2024
15.08.2024
14.08.2024
08.08.2024
18.07.2024
18.07.2024
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
Медээлер
30.09.2014
Кайы-даа шагда мал ажыл-агыйы Тываның көдээ черлериниң кол өзээ бооп келген. Малчын өг-бүлелер чүс-чүс чылдарны өттүр чаагай езу-чаңчылдарны камгалап-кадагалап, салгалдарга дамчыдып арттырган. А олар ада-өгбелериниң чымыштыг ижин уламчылап чоруур.
Чылдан чылче республиканың удуртулгазы мал ажылынче доктаамал кичээнгейни салып, деткимчени үргүлчү көргүзүп келген. Күрүне деткимчезин алыры-биле аңгы-аңгы чаа аргалар тыптып турар. Тараачын ажыл-агыйын сайзырадырынга болгаш эгелеп чоруур фермерлерге дуза чедирери-биле төлевилел езугаар көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелерин тургузуп ап, мал садып алгаш, ажылының эге таваан салгаш, шуудадыр ажылдай берген ажыл-агыйлар бар. Малды чай-кыш, дыштаныр шөлээ чок кадарарынга чүгле эрес-кежээ, кызымак кижилер тааржыр. Көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелери, арат, фермер ажылдары база белен эвес. Малды семиртип кадарары-биле малчын кижи турлаг-хонаштар кезип, көжүп чоруп бээр. Хонган черинге кажаа-хораазын кылыр, өөн өглээр, мал чеминге сиген-ширбиилди белеткээр дээш, ажыл-ла хөй.
Улаштыр номчуур...
14.09.2014
Сентябрь 11-де Орус культура төвүнге Кызыл хоорайның муниципалдыг албан черлериниң ажылдакчыларын база хоочуннарын чыып, байырлыг байдалга шаңнап-мактаан.
Зал долдур чыылган чонга «Найысылал» бөлүүнүң ыраажылары байыр чедирип, аян туткан соонда, Кызыл хоорайның мэри В.Т.Ховалыг биле Төлээлекчилер хуралының баштыңы Д.И.Оюн юбилейлиг медальдарны, хүндүлел бижиктерни база өөрүп четтириишкиннерни шаңналдарга төлептиг хоочуннарга тывыскан. Кызыл хоорайның социал-экономиктиг, культурлуг хөгжүлдезинге улуг үлүг-хуузу, хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш база Россия биле Тываның демнежилгезиниң болгаш Кызыл хоорайның тургустунганының 100 чылын таварыштыр юбилейлиг медальдар-биле 45 чыл күш-ажыл стажтыг инфекционист эмчи Тамара Алексеевна Асташеваны, 60 чыл башкылаан, хөй-ниитичи Раиса Исхановна Биче-оолду, көдээ ажыл-ишчи, партия албанының хоочуну Мартыс Ховалыгович Дапыкты, 40 ажыг чыл стажтыг эмчи сестразы, хөй-ниитичи Анна Борисовна Даргатты, «Тыва» КТРК-ның хоочуну, Россияның культуразының тергиини Галина Темировна Дүгержааны, Кызылдың күрүлетпүр комбинадының хоочуну, амыдырал хандырылга албанының тергиини, даараныкчы Телгер Чамбаловна Енданны, социал хандырылганың хоочуну,
Улаштыр номчуур...
14.09.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың буддистеринге Камбы-ламаның мөчээни-биле холбаштыр кажыыдалын илереткен.
Тываның Камбы-ламазы Тензин Цультим аар аараанының соонда элекке мөчээн. «Шажын баштыңын оксунганындан республиканың чону улуг чидиригге таварышкан. Тензин Цультим башкы чүгле буддизмни сайзырадырынга эвес, ниитизи-биле чоннуң угаан-бодал культуразын бедидеринге, республика девискээринде чурттап турар бүгү чоннарның аразынга чөпшээрежилгени болгаш чаагай харылзааларны камгалап арттырарынга хөй-ле чүүлдерни кылган. Ону чүгле найысылалга эвес, эң ырак суурларга база чон таныыр турган. Ооң мөзү-бүдүжү чымчак-даа болза, арагалаашкын дээн ышкаш багай чүүлдер-биле эптешпес чораан. Амыдыралдың кадык хевири дээш ол доктаамал туржуп келген. Чүдүлгелерниң болгаш улустарның тайбың догуннаашкынын, республикага тайбыңны болгаш чөпшээрежилгени, ону сайзырадыр талазы-биле кады күш-ажылды аажок үнелиг эртине деп санап чораан. Бистиң Камбы-ламавыстың мындыг чагыын кажан-даа утпаалыңар: «Кижи бүрүзү бодунуң сагыжында чүдүп чоруур. Кол чүүл — өске чоннарның культуразын хүндүлевишаан, өгбелерниң чагыын езугаар чурттаары болур».
Улаштыр номчуур...
14.09.2014
Сентябрь 4-тен 6-га чедир Россия биле Тываның демнежилгезиниң база Кызылдың 100 чылынга, «Наадым – 2014»-ке тураскааткан Тыва Республиканың шыдыраага чемпионады болган. Аңаа 110 эр, 23 кыс — шупту 133 шыдыраачы кончуг идепкейлиг киришкен.
Спорттуң кандыг-даа маргылдааларында ышкаш, шыдыраа база-ла кижиден кончуг күжениишкинни негээр, шыдамыын шылгаар. Кым эң хөйнү билирил, сагынгыр-тывынгырыл, эң салым-чаяанныгыл, ол тиилээр. Yш хонук иштинде үргүлчүлээн чидиг демиселдиң түңнелинде, эр шыдыраачылардан шупту Кызыл хоорайдан, спорт мастериниң кандидаттары Эдик Ховалыг (9 сан) бирги черни, ийигизин Артыш Чүлдүм (7,5 сан), а үшкү черни Олег Дамбиев (7,5 сан) ээлээн. Эр шыдыраачыларның эң улуг назылыы Кызылдан 76 харлыг бирги разрядтың шыдыраачызы Соскур-оол Ондар (6 сан) назы-харынга-даа чалынмас, ойнаары, шыдамыы-биле хамыкты кайгаткан. «Азаның бичези» кончуг дижиривис, эң бичии шыдыраачы, Чаа-Хөл кожууннуң Булуң-Терек суурдан ийиги классчы Ринчен Монгуш (3,5 сан) 109 эр шыдыраачылар аразынга төлептиг ойнаан.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылын байырлап эрттирип турда, Тыва күрүнениң үндезилекчизи Монгуш Буян-Бадыргыга тураскаалды Национал музейниң чанынга тургускан. Сентябрь 6-да ону байырлыы-биле ажыткан. Аңаа республиканың шупту суурлар, хоорайларындан келген кижилер, байырлалче чалаттырган аалчылар киришкен.
Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол тураскаалды ажыдып тура:
— Политиктиг репрессияга таваржып, актыг черге тыва күрүнениң болгаш тыва чоннуң дайзыны деп буруудаткаш, 1932 чылда адып өлүрткен, Тыва Арат Республиканың Чазааның Даргазы Монгуш Буян-Бадыргыны тускай чарлык-биле 2007 чылда бүрүнү-биле агарткан. Буян-Бадыргыга тураскаалды кылырынга болгаш тургузарынга акша-хөреңгини, 2011 чылды уткуп тура, эрттирген ачы-буян кежээзинге чыып эгелээн. Тураскаалдың Ачы-буян фондузун тургускан. Бо фондунуң, чоннуң, Тыва Республиканың Чазааның кады ажылының ачызында Буян-Бадыргыга тураскаалды кылырынга херек акша-хөреңги чыгдынган. Тываның маадырлыг оглу Буян-Бадыргыга тураскаалды тургускаш, бөгүн ажыдып турарывыс бо-дур. Бистиң өндүр өгбевистиң ат-алдарынга төлептиг болуулуңар, Төрээн чуртувус Тываның хөгжүлдези, келир үези, ат-алдары дээш ажылдаалыңар, чурттаалыңар – деп чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Эрткен улуг байырлалдар хүннеринде база бир онзагай болуушкун Президентиниң Кызыл хоорайда кадет училищезиниң ажыдыышкыны болуп эрткен.
Найысылалдың мурнуу талазында субурган чанында оран-бажың тудуу каш ай бурунгаар эгелээн. Ам ооң эжиктери бирги кадеттерге ажыттынганы бо. Байырлыг ажыдыышкынга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол база Төп шериг округунуң башкарыкчызы Владимир Зарудницкий РФ-тиң Президентизи Владимир Путинниң болгаш РФ-тиң камгалал сайыды Сергей Шойгунуң өмүнээзинден сургуулдарга, башкыларга база өске-даа ажылдакчыларга байыр чедирип, чылыг-чаагай күзээшкиннерни чугаалааннар. ТР-ниң Чазак Даргазы Шолбан Кара-оолдуң Кызыл хоорайга кадет училищезин тургузар дугайында саналын РФ-тиң камгалал сайыды Сергей Шойгу үезинде деткип, тудугну дарый эгелээн, а чоокта чаа шериг өөредилге черинге өөренир күзелдиг оолдарның хөйүн барымдаалап, ону 300 сургуул өөренир кылдыр калбартыр дугайында дугуржулганы чедип алган.
2014-2015 өөредилге чылының эгезинде аңгы-аңгы өрээлдерлиг чуртталга блоктарын ажыглалче киирген. Өрээл бүрүзүнде үш орун, чунар болгаш арыгланыр чер, гардероб бар. Оон аңгыда өөредилге чорудар блокту болгаш 178 кижиге чемненир столоваяны тудуп дооскан. Стадион, халыыр оруктар, дыштанылга парыгы база белен. Кичээлдер эрттирер өрээлдерни амгы үениң негелделеринге дүүшкен чаа технологияларлыг өөредилге дериг-херекселдери-биле шүмнээн.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылының байырлалынга келген аалчылар-даа, кызылчылар-даа Улуг-Хемниң эриин аян-шинчи киир кылганын, бо талазы-биле улуг организастыг-даа, тудуг-даа ажылдары чоруттунганын демдеглеп турдулар.
Аян-оол Ооржак, Чөөн-Хемчик кожуун:
— Кызыл хоорайга чазын кээп чораан кижи мен. Улуг байырлалга белеткел ынчан чаа-ла эгелээн. Улуг-Хемниң эриин чаза соп алган чораан. Солун-сеткүүлдерден, радио-телевидениеден аңаа кылып чорудар ажылдарның дугайында дыңнаан болгаш, күске чедир каяа четтигер деп, арай чөгенип турдум. Байырлалга келгеш, кайгап кагдым. Улуг-Хемниң эрии шуут үндезини-биле чаарттынган-дыр. Чедир кылбаан ажылдарның демдектери ында-мында бар-ла-дыр. Ол-даа ажырбас, чедир кылып алыр.
Виктор Монгуш, Улуг-Хем кожуун:
— Кызыл хоорайның девискээринде Улуг-Хем эриин кижилер маңаа дыштаныр кылдыр чаартыр кылганы эки-дир. Байырлал эрткен-не дээш, маңаа доктаавас болза эки. Чаартылгалар ажылдарын чылдың-на уламчылаар херек. Чүгле ынчан Кызыл хоорай ылап-ла чараш боор.
Угулзалар дег чалгыглары-биле найысылал Кызыл хоорайны соңгу талазындан каастап, эриктерге хөглүү кончуг чайтыңайнып чыдар Улуг-Хемниң солагай талакы эрииниң кырында дең-дески шывыглыг орукка өрү-куду селгүүстеп, чаарттынган «Азия төвүн», «Хаан аңнаашкынын» көрүксээн улуг, бичии кижилер-ле хөй. Херим иштинде бо тураскаалдар кандыг-ла-бир тывызыксыг хевири-биле оларны боттарынче хаара тудуп турган-даа ышкаш.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Өглер хоорайындан
Yш хүн үргүлчүлээн байырлалдарның эң сонуурганчыг болгаш чараш хемчеглериниң хөй кезии Тос-Булакка болган дээр болза, хөөредиг чок. Аңаа сентябрь 5-те өглер хоорайының ажыдыышкыны-биле малчыннар байырлалы «Наадым – 2014» эгелээн. Тос-Булактың оргу шөлүнге республиканың 16 кожууну өглерни база Тожу кожуун тос-чадырны тиккен. Кызыл, Мөңгүн-Тайга кожууннарның өглери келген чоннуң кичээнгейин дораан хаара туткан. Өглерниң ишти-даштын долузу-биле дерээн: кидис болгаш алгы-кештен чадыглар, кончуг нарын угулза хээлер-биле каастаан дериг-херекселдер, тыва эр, херээжен кижиниң идик-хеви, аъттың дериг-херексели дээш, оон-даа өске чүүлдерни тыва чоннуң езу-чаңчылдарынга, төөгүзүнге даянып тургаш күүсеткен. Хадың ыяштан чазап кылган, эргек бажы хире хемчээлдиг тоолчургу аңнар-биле каастаан тос-карактан эгелээш, «Тыва биле Россия 100 чыл» деп бижикти сырып каан өгнүң даштыкы кидис шывыынга чедир чүнү чок дээрил. Бо-ла бүгүнү кижи төнчү чок кайгап туруксаазы келир болду. Кожууннарның өглеринден аңгыда республиканың янзы-бүрү албан черлериниң өглерин база аажок сонуургадым. ТР-ниң Өөредилге яамызының өөнүң ээлери тыва езу-чаңчылдарны езулуг сагып билир, кончуг эвилең-ээлдек улус болду.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Алдан-Маадыр музейинге сентябрь 5-те «Тываларның ус-шевер уран чүүлү» деп мөңгүн кылыглар делгелгезиниң ажыдыышкыны болуп эрткен. Улуг байырлалдар эртип турар болгаш ындыг бе, музейде келген чоннуң хөөнү бедик, каас-шиник кеттинген, байырлал шинчилиг. Делгелгени театржыткан көргүзүг-биле бурун шагның хамы дүңгүрүн соктап, музейниң оран-савазын арыглап, оран-делегейниң ээлерин кыйгырган алгыштарын ырлап тургаш ажыткан.
Уран чүүлге сонуургалдыг аалчылардан аңгыда Күрүне Думазының депутады Л.К.Шойгу, Кызыл хоорайның баштыңы Д.И.Оюн, ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды К.А.Бичелдей, ТР-ниң культура сайыдының бирги оралакчызы В.Н.Лапшакова олар киришкен. ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды Каадыр-оол Алексеевич Бичелдей мындыг чараш мөңгүн байырлалынга кээп киришкен чонга байыр чедирип: «Мөңгүн дээрге чер-чуртувустуң каас-чаражы-дыр. Ус-шеверлерниң холунга мөңгүн чараш дүрзүлер бооп хуула бээр. Мөңгүн — тываларның бурун шагдан эдилеп чораан үнелиг металлы, ол арыг, чымчак сеткилдиң демдээ-дир. Сагыш-сеткилиңерниң мөңгүнүн кадагалап чоруңар» деп чараш, угаадыглыг сөстер-биле чагаан. Алдан-Маадыр музейиниң директору В. С. Чигжит бо делгелгени чыып, дерип каастаан ажылдакчыларын база ТР-ниң Культура яамызының деткимчези дээш өөрүп четтиргенин илереткен.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
100 чылдаан байырлалдарның бир дугаар хүнүнде чаа ажыттынган Чурукчулар бажыңынга «Скифтер эртинези» деп фото-чуруктар делгелгезиниң ажыдыышкыны болуп эрткен.
Улуг шил соңгаларлыг, өттүр көстүп турар ханаларлыг чаа өргээниң адаккы каъдын фото-чуруктар-биле долдур делгээн. Ында Хааннар шынаазының алдыннарын фотомастер Андрей Бронников бодунуң көрүжү-биле бир онзагай көргүскен. Кара дөжекте алдындан кылган кылыгларны улгаттыр, тода тырттырган ажылдарын көөрге, кижи адырылбайн баар, бир-ле сорунзалыг. Чижээлээрге, бурунгу шеверлерниң кылганы даңгынаның алдын дээрбээнде ивилерни база угулзалай сиилбээн он ийи адыр сыынның дүрзүзүн чырык дузазы-биле көргүскени чараш, тывызыксыг, бир тускай. Национал музейниң ажылдакчызы Светлана Тулуш скиф алдыннары-биле мооң мурнунда чоок ажылдап турган болгаш, бо удаада мастерниң фото-чуруктарында дүрзүлерни бир өскээр көргенин, мурнунда эскербээн нарын чүүлдерни ам онзалап каанын чугаалады. Уран чүүлге сонуургалдыг аалчылар база езулуг профессионалдың ажылдары-дыр деп демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
База бир кайгамчык өткүт үн сентябрь 8-те театрга чаңгыланган. Ол дээрге Россияның болгаш Тываның Улустуң артизи, Москваның күрүне филармониязының солизи Надежда Краснаяның күүселдези-дир.
Концерт эгезинде ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак: «Бистиң Тыва биле Россияның демнежилгезиниң болгаш Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чыл оюн демдеглеп эрттирип турарывыс, Силерниң салым-чолуңар-биле, Кызыл хоорайны удуртуп чораан ачаңарның ады-биле база сырый харылзаалыг байырлалдарывыста келгениңер дээш Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолдуң болгаш бодумнуң өмүнээмден өөрүп четтиргенивисти илередир-дир бис. Силерге чоргаарланыр бис. Тывада Силер ышкаш салым-чаяанныг ыраажылар ам-даа төрүттүнмээн» — деп үнелээш, боодал чечекти Надежда Краснаяга сөңнээн.
Кызыл хоорайның баштыңының оралакчызы Аяс Лопсан аалчыларга байыр чедирбишаан, оларга «Кызыл хоорайның 100 чыл ою» медальдарны тывыскан. Алдарлыг артистиң ырыларын хөгжүмде үдеп келген, ооң өөнүң ээзи, Тыва Республиканың уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы, концертмейстер Вадим Федоровцев чылыг, чымчак сөстерге өөрүшкү-биле харыылаан:
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Байырлалдар хүннеринде Тывага ыры-хөгжүм чаңгыланып, танцы-сам хамыкты кайгаткан. Ылаңгыя Россияның алдарлыг артизи Анита Цойнуң концерти Арат шөлү сыңмас чонну чыыпкан: кижи бажы кизирт! Концерт эгелээр мурнунда, Россияның эстрада сылдызы-биле республиканың журналистери ужуражыр, каш айтырыг салыр аргалыг болдувус:
— Силерниң бодалыңар-биле, Тыва –…
— Дүүн ужуп келгеш, Сизимге четтим. Силерниң чуртуңар кайгамчык чараш-тыр. Тыва черниң бойдузу байлак, чону эвилең-ээлдек-тир. Шөлдер, хемнер, даглар, эзимнер… Ындыг каас-чараш чурумалдан кижиниң бажы дескинер-дир. Сибирьге мооң мурнунда каш-даа катап чораан мен, ынчалза-даа бо удаада бир онзагай оранда аалдап келген-дир мен.
— Чаа чүс чылда Тывага чүнү күзээр Силер?
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Байырлал хемчеглериниң эң-не хөй аарыкчыларын чыгган спортчу маргылдаа – аът чарыжын сонуургаары-биле чон тос кожууннардан келген дээр ийикпе. Агаар-бойдустуң таарымчалыы аажок: дээрниң хиндиинде хир-даа чок, эмин эрттир изиг-даа, соок-даа эвес, чымчак салгын сырыннай каап турар.
Сентябрь 7. Тос-Булак. Чылдың-на улуг хемчээлдиг аът чарыжы эрттирер чер. Республиканың ырак-чоок кожууннарындан чылгычылар эң-не, эң-не деп шилиттинген чүгүрүктерин каш хонук бурунгаар-ла мында эккелген. Тыва чоннуң эң ынак спортчу оюннарының бирээзи – аът чарыжында бо удаада эң ырак Тере-Хөл база Тожу кожууннардан чүгүрүк аъттар база бар. Малдар кулактарын сүвүрертипкен, баштарын сававышаан, тынын сула салыптарын четтикпейн манап, бурунгаар чүткүп каап турлар. Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга база республиканың малчыннар Наадымынга тураскааткан республика чергелиг аът чарыжының маргылдаазы 6 аңгы салыгга эрткен. Ниитизи-биле 610 хире мал чемпионнуң кожаазы дээш чидиг маргылдааларга киржиринге белен.
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Байырлыг чыскаалдан
Сентябрь 7-де найысылалдың Арат шөлүнге Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 болгаш Кызыл хоорайның тургустунганындан бээр 100 чылдарынга тураскааткан «Хемнерниң каттышканы – чүректерниң каттышканы» шиижиткен байырлыг чыскаал болуп эрткен.
Мооң мурнунда эртип турган кандыг-даа байырлалдарның чыскаалдарындан черле ылгалдыг болгаш онзагай болур дээрзи билдингир турза-даа, бо чыскаал республиканың чурттакчыларын шуут кайгаткан деп болур. Муң ажыг киржикчилиг, улуг хемчээлдиг дөрт колонна Орус культура төвүнүң чанындан шимчеп үнгеш, Кочетов кудумчузун өрү чорааш, Тыва эки турачылар кудумчузун таварааш, Ленин кудумчулап, Арат шөлүнүң чанындан эрткен. Бирги колоннаны ТР-ниң яамыларының, ийиги колоннаны федералдыг албан черлериниң, үшкү колоннаны республиканың 17 кожуунунуң киржикчилери, а дөрткү «Хөй националдыг чоннуг Кызыл» колоннаны янзы-бүрү нацияның төлээлери тургускан. Чыскаалдың киржикчилериниң байырлалга шыырак белеткелин көрүкчүлерниң оларны диңмиттиг адыш часкаашкыннары-биле хүлээп база аразында магадап чугаалажып турганы бадыткаан. Байырлыг чыскаалды Кызыл хоорайның сүлдезиниң демдээниң каастакчызы сарлык малы эгелээн.
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылының байырлалын демдеглээн хүннеринде найысылалдың төп кезээнде Арбат шөлү ажыттынган.
Күстүң башкы айы сентябрь 6-да Кызылдың төп кудумчузунда Арбат шөлүнде кижи бажы кизирт. Ыры-шоор чаңгыланган, уран шеверлер каасталгаларын делгеп салган, чурукчулар чуруттунган, мастер-класстарны көргүскен, танцы-самын тепкен, черле дыка солун болду. Ол девискээрде бичии дагжының тураскаалын, «Кызыл хоорайымга ынак мен» деп бижиктиг самбыраны болгаш сандайларны эптиг кылдыр тургусканы улуг-бичии чонга дыка таарымчалыг-дыр.
100 чыл — ол дээрге эрткен орукту, республиканың болгаш найысылалдың төөгүзүн сайгарарынга, бодунуң төөгүзүн билип алырынга, чурт-шинчилелдиң улуг ажылынга болгаш Төрээн чуртунга ынакшыл деп билиглерни ханы утка-шынар-биле долдурарынга кайгамчык арга-дыр. Бо дээрге чугула болгаш шиитпирлиг чыл-дыр, ол чоннарның чоокшулажылгазынга болгаш найыралынга, Азияның төвүнге аныяк күрүнениң тургустунарынга, амгы Тываның таваан салырынга акы-дуңмалышкы дузаны болгаш деткимчени төөгүге кииреринге ужур-дузалыг болур.
Улаштыр номчуур...
|
|