Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Успех

Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы» Ольга Бондаренко из Тувы стала победителем конкурса «Моя страна – моя Россия» в номинации «Моя семья: преемственность, ценности и смыслы»
Читать далее...

Правительство Республики Тыва 
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32 
E-mail:pressa@rtyva.ru



roads.png

bus.gov.ru

logomain2.png

vef.PNG

перепись

Главное


На августовском педсовете Глава Тувы вручил награды педагогам республики

В столице Тувы сегодня прошло ежегодное августовское совещание педагогов республики. В этом году темой встречи работников образования стало развитие суверенной национальной системы образования и постановка задач по повышению качества образования. На базе разных образовательных организаций для педагогов была организована работа девяти тематических площадок.

Подробнее...

Новости

RSS
20.01.2014 17:52 / Образование
В Туве вводят институт независимой оценки качества образования

В 2014 году в Туве впервые сформируют независимый рейтинг образовательных учреждений, основанный на объективных показателях работы. Как сообщили в Минобразования республики, которое будет составлять данный рейтинг, его главная идея заключается в том, чтобы обеспечить общество достоверной информацией о работе отдельных образовательных учреждений, а также системы образования в целом. Вторым важным фактором является создание условий для повышения конкурентной борьбы этих учреждений за потребителя своих услуг, а в итоге – и за бюджетное финансирование, которое в соответствии с национальной образовательной инициативой построено на нормативно-подушевом принципе, когда «деньги следуют за учеником».

Подробнее...
20.01.2014 13:17 / Награды
Глава Тувы подписал указы о награждении орденом «Буян-Бадыргы» I степени Монгуша Кенин-Лопсана и Сергея Шойгу
Орден "Буян-Бадыргы" является второй по значимости государственной наградой Тувы после ордена Республики. По закону, им награждают «за особо выдающиеся достижения, связанные с социально-экономическим развитием республики, научно-исследовательской деятельностью, развитием культуры и искусства, выдающимися спортивными достижениями, а также за существенный вклад в дело укрепления мира, дружбы и сотрудничества между народами и за иные особо выдающиеся заслуги». Монгуш Кенин-Лопсан стал первым кавалером нового ордена, учрежденного в Туве в 2012 году. Эта награда – признание республикой его заслуг в сохранении национальных традиций народа, в изучении шаманизма, являющегося одним из основных верований тувинцев. Кенин-Лопсан - доктор исторических наук, этнограф и писатель. Ученый считается одним из самых авторитетных шамановедов не только в России, но и в мире. Он удостоен многих почетных званий – таких, как пожизненный президент тувинских шаманов, а также титула "Живое сокровище шаманизма" Американского фонда шаманских исследований, которым во всем мире обладают только три человека. 
Подробнее...
20.01.2014 12:08 / Спорт
Районы Тувы ежемесячно на базе спорткомплекса «Субедей» проводят республиканские турниры по национальной борьбе

Начиная с января 2012 года, в Туве по инициативе Главы Тувы проводятся ежемесячные республиканские турниры по национальной борьбе хуреш. Целью мероприятий является, прежде всего, пропаганда здорового образа жизни, привлечение к занятиям спортом возможно более широкого круга лиц, воспитание спортивной молодежи. Организаторами состязаний по очереди выступают отдельные районы республики. Очередное мероприятие, посвященное приближающемуся народному празднику Шагаа, состоялось под эгидой администрации Сут-Хольского района в минувшую субботу, 18 января, в универсальном спортивном комплексе «Субедей». В Кызыле в этот день встретились сильнейшие борцы республики из всех районов и городов Тувы. 

Подробнее...
20.01.2014 03:05 / Муниципалитеты
Глава Тувы свой первый рабочий выезд в новом году совершил  в западный  Барун-Хемчикский район республики

Как оказалось, выбор района не случаен. Барун-Хемчикский кожуун – родина основоположника тувинской государственности Монгуша Буян-Бадыргы, который сыграл особую роль в деле сближения тувинского и русского народов, а в 1914 году после его официального прошения на имя российского царя Николая II был провозглашен протекторат России над Тувой. 

Подробнее...
19.01.2014 05:25 / Общество
Глава Тувы Шолбан Кара-оол, вице-премьеры и депутаты по доброй традиции приняли участие в крещенских купаниях

«Окунание в купель святого источника – настоящее таинство, непередаваемые ощущения. Для меня это особое событие. Я погружаюсь в воду с чистой душой и светлыми помыслами, с искренним и глубоким уважением к православной вере и к моим землякам, - прокомментировал журналистам глава республики Шолбан Кара-оол свое участие в купании. - Каждый год по доброй традиции с коллегами мы встречаемся в этот великий для русского народа и всех православных христиан праздник. А в этом году, когда мы празднуем 100-летие единения Тувы с Россией, отрадно, что традиция наша стала еще крепче. 

Подробнее...
18.01.2014 12:13 / Общество
В Туве православные отмечают великий праздник – Богоявление Господне
Глава Тувы Шолбан Кара-оол поздравил православных христиан республики с праздником Крещения Господня. В поздравлении, в частности, говорится: «Дорогие земляки! От всей души поздравляю вас с одним из самых светлых праздников Православной церкви – Крещением Господним! Для людей, искренне верующих, этот святой день символизирует собой приобщение к Божественной благодати Иисуса Христа, омовение души во имя Отца, Сына и Святого Духа. Пусть в этот день, несмотря на крещенские морозы, в ваших душах возгорится огонь святой любви к людям, укрепится вера в добро и справедливость, стремление к благородным поступкам и добрым делам. Пусть для каждого из вас Крещение Господне станет по-настоящему светлым праздником.
Подробнее...
17.01.2014 21:28 / Строительство
 В Туве в 2014 году  планируют  обеспечить местами в новых  детских садах   более двух тысяч  малышей
В республике, занимающей одно из первых мест среди регионов России по уровню рождаемости, на начало 2014 года насчитывалось 52,3 тысячи детей дошкольного возраста, в том числе 28,9 тысячи в возрасте от 3 до 7 лет, что составляет более 9 процентов населения. Услугами дошкольного образования на начало 2013 года пользовались 17,3 тысячи детей. Почти столько же, 17,1 тысячи, в том числе 9,9 тысячи в возрасте от 3 до 7 лет, стояли в очереди на получение мест в детских садах. По информации регионального Министерства образования и науки, в течение минувшего года удалось дополнительно охватить дошкольным образованием 2 112 детей, в результате чего очередь в детские сады значительно сократилась. Дополнительные места были созданы за счет открытия при школах и детсадах групп краткосрочного и полнодневного пребывания, строительства, капитального ремонта и реконструкции зданий детских садов, выкупа зданий у частных предпринимателей, открытия частных детсадов и дошкольных групп. 
Подробнее...
17.01.2014 21:17 / Безопасность
В Туве  в пятницу   произошло землетрясение
На территории Тувы и ряда других регионов Сибири продолжается сейсмическая активность. Подземный толчок магнитудой 3,4 зафиксирован в пятницу, 17 января, в 108,4 км северо-восточнее Кызыла сообщает Геофизическая служба СО РАН. По данным оперативной обработки Алтае-Саянского филиала Геофизической службы СО РАН, эпицентр землетрясения, зарегистрированного в 14:53 мск, имел координаты 52.02 северной широты и 95:99 восточной долготы, говорится в сообщении. Интенсивность сотрясений в эпицентре по шкале MSK-64 составила 4 балла. Днем ранее также был зафиксирован толчок магнитудой 3 балла. Трясло Туву и 8 января – в 18.46 местного времени в 86,5 километрах восточнее Кызыла. Магнитуда толчка в эпицентре составила 3,5 балла.
Подробнее...
17.01.2014 18:38 / Конкурсы
К 100-летию единения России и Тувы объявлен конкурс студенческих рефератов
В Туве стартовал конкурс студенческих рефератов на тему единения республики с Россией, столетие которого будет отмечаться в 2014 году как событие федерального масштаба. Сегодня об этом объявило Министерство по делам молодежи, выступающее организатором акции. Как сообщила глава министерства Уран-кыс Ондар, цель конкурса состоит не только в проверке знания молодежью истории своей малой родины, но и в привлечении исследовательского внимания начинающих ученых к одному из самых значительных фактов в прошлом Тувы, который коренным образом изменил судьбу народа.
Подробнее...
17.01.2014 14:32 / Конкурсы
В Туве  выявили лучших  сварщиков-сантехников
Правительством Тувы определены победители конкурса профессионального мастерства среди сварщиков-сантехников и бригад сварщиков-сантехников, участвовавших прошлой зимой в устранении последствий чрезвычайной ситуации в поселке Хову-Аксы Чеди-Хольского района. Итоги их работы подведены на заседании конкурсной комиссии под председательством первого вице-премьера республики Шолбан-оола Иргита. Лучшими признаны бригады ремонтников из города Ак-Довурака и Шагонара – из муниципального учреждения «МПП ЖКХ» и ООО «Артыш». В индивидуальном соревновании среди сварщиков-сантехников победителями признаны: индивидуальный предприниматель Сергей Шныров, Сылдыс Хертек из ООО «Элитстрой», работник ООО «Еврострой» Эдуард Сурунмаа и представитель строительной организации «Джалогония» Геннадий Оюн.
Подробнее...

Фоторепортажи

В Туве в честь Дня республики состоялось вручение госнаград труженикам

15.08.2024

Владислав Ховалыг пообщался с участниками молодёжного форума "Команда Тувы - 2030"

14.08.2024

Человек-эпоха: Григорий Чоодуевич Ширшин отметил 90-летний юбилей

08.08.2024

В Туве в первый день народного праздника Наадым чествовали животноводов республики

18.07.2024

В Туве открыли праздник животноводов - Наадым-2024

18.07.2024

Глава Тувы стал почётным гостем фестиваля «Устуу-Хурээ»

10.07.2024

В Кызыле стартовал Чемпионат России по стрельбе из лука

09.07.2024

В Туве образцовым семьям вручили медали «За любовь и верность»

09.07.2024

В канун Дня России вручили государственные награды Российской Федерации и Республики Тыва. 11.06.2024.

11.06.2024

Встреча Нового года по лунному календарю - Шагаа-2024

10.02.2024

ПОСЛАНИЕ Главы Республики Тыва Верховному Хуралу (парламенту) Республики Тыва о положении дел в республике и внутренней политике на 2024 год

19.01.2024

Владислав Ховалыг – Мы ценим конструктивное взаимодействие органов государственной власти Тувы и прокуратуры

15.01.2024

Глава Тувы поздравил родителей ребенка, родившегося в первые минуты нового 2024 года

01.01.2024

В Национальном театре Тувы состоялась торжественная церемония вручения государственных наград

29.12.2023

Ёлка Главы Тувы собрала тысячу детей со всех районов республики

26.12.2023

Глава Тувы поощрил спортсменов республики, достигших высоких результатов на международных соревнованиях

25.12.2023

В Туве подвели итоги спортивного года

25.12.2023

Мечты детей с «Ёлки желаний» исполнят члены правительства Тувы

24.12.2023

При государственной поддержке в Туве заработало крупное овощехранилище

23.12.2023

Глава Тувы присоединился к всероссийской благотворительной акции «Ёлка желаний»

21.12.2023


 
Медээлер
RSS
11.12.2014
"Көшкүн  ХӨӨМЕЙ"

Декабрь 6-да Үндезин тыва культура төвүнге респуб­ликаның хөөмейжилерииң «Көш­­­күн хөөмей» деп төлевилелиниң  «Хөөмейимни кагбас-ла мен» деп III чыыжы болуп эрткен.

Аңаа республиканың бүгү кожууннарындан база найысылал Кызылдан келген хөө­мейжилер, ансамбльдер удур­­­тук­­­чулары, эртемденнер ки­риш­кеннер. Хөө­мейниң айтырыг­ларынга хамаарыштыр олар «төгерик столга» ажык чугаа­ны кылган. Аңаа Хөөмейжилер эвилели хөй-нии­ти организация­зының даргазы Алдар Тамдын чыл дургузунда кылып чоруттунган ажылдарга хамаарыштыр илеткелди кылган. Эрткен чылдың декабрьдан бо чылга чедир үениң дургузунда республиканың аңгы-аңгы кожууннарынга болгаш найысылал Кызылга ниитизи-биле 13 хөөмей мөөрейлери эрткен болуп турар. Оларның аразында Тываның Улус­туң хөөмейжизи Геннадий Туматтың 50 харлаанынга тураскааткан «Хөөмей-сыгыт Өвүр черде», хөөмейни алдаржыткан Максим Дакпайның, Ак-оол Кара-Салдың юбилейлеринге тураскааткан, «Тыва» ансамблиниң 25 чылынга, уругларның «Сарадак» хөөмей мөөрейи, «Кара дуруяа» ансамблиниң 20 чылдаанынга, Коңгар-оол Ондарның чырык адынга тураскаат­кан  дээш, өске-даа.

Улаштыр номчуур...
11.12.2014
“Бичии фея - 2014”

Декабрь 7-де Улусчу чогаадылга бажыңынга Бүгү-делегейниң уруглар хүнүнге тураскааткан республика чергелиг школа назы чет­пээн уруглар аразынга «Бичии фея» деп уруглар мөөрейи болуп эрткен. Ооң кол сорулгазы — уругларның салым-чаяанын деткиири, сайзырадыры болгаш сонуургалын оттурары. Мөөрейниң аалчылары — «Эдегей» танцы-сам болгаш тыва костюм театрының артистери, рес­публиканың Ростислав Кенденбиль аттыг уран чүүл школазының өөреникчилери аян туткан. Бичии, чаптанчыг уругларның каас-чараш платьелери, арын-шырайларында хүлүмзүрүү, сценага алдынып билири көрүкчүлерни, аарыкчыларны, жюри кежигүннерин өөрткен. Оларның чамдыызы улуг сценаже бир дугаар үнүп турар.

Таныштырылга. Кожууннардан келген бичии уругларның төрээн черин, өг-бүлезин, ат-алдарлыг чурттакчыларын, ада-иезин, боттарын шүлүктей, ырлай аарак, таныштырганы онзагай. Чамдык уруглар орус дылга хамаанчок, англи дылга хостуг чугаалап турарын демдеглевес аргажок.

Улаштыр номчуур...
09.12.2014
Делгелгеде — тус черниң барааннары

ТР-ниң Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолдуң эки эгелээшкини «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» деп төлевилелиниң киржикчилери декабрь 3-4-те «Сүбедей» спорт өргээзинге  боттарының бүдүрген барааннарының делгелгезин эрттирген. Кыштың чыварлыг соогу турза-даа, ырак Тожудан, Тере-Хөлден, Мөңгүн-Тайгадан, Өвүрден болгаш республиканың аңгы-аңгы хоорай, суурларындан сайгарлыкчылар чыглып келген. Делгелгениң баштайгы хүнүнде ТР-ниң Чазааның Даргазының 1-ги оралакчызы Владимир Фалалеев база яамылар сайыттары болгаш ТР-ниң Дээди Хуралының депутаттары сайгарлыкчыларның бүдүрген барааннарын сонуургап көргеш, тус черниң бараан бүдүрүкчүлери-биле «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге-2015» деп темалыг «төгерик столду» эрттирген. Ажык чугаалажыышкын үезинде кожууннарның төлээлери боттарының бүдүрүл­гезиниң дугайында таныштырып, келир чылдың сорулгаларын  чугаалашканнар. Чаа 2015 чылдың моорлап кээринге чедир каш-ла хонук арткан, бо төлевилелге шиитпирлиг киржир, бүдүрүп турар бараанын көвүдедирин, кол чүүл – ооң шынарынче кичээнгейни угландырарын база ийи айда чаңгыс катап делгелгени эрттирерин оралакчы дарга Владимир Фалалеев дыңнаткан. ТР-ниң көдээ ажыл-агый сайыды Сергей Огнев тус черниң барааннарын  көвүдедир бүдүрерин база дериг-херексел садарынга деткимче албан херек дээрзин  демдеглээн. 

Улаштыр номчуур...
09.12.2014
Кадыының байдалы кызыгаарлыгда, өске кызыгаарлар турбас ужурлуг

Бистиң ниитилелде кандыг-даа кижилер бар, оларның аразында бичиизинден инвалид уруглар база түр када бертик-межел апарган (чижээ, будун сыйып алгаш) уруглар бар. Бо уругларны өөредир апаар. А кандыг аргалар-биле? Ол дугайында Тываның Өөредилге болгаш эртем яамызының чанында диагностика база консультация төвүнүң директору Римма Шөмбүлдеевна Седии-биле чугаалашкан бис.

Бо төп өзүлде сайзыралы үе-чергезинден озал­даашкынныг 18 хар чедир уруглар-биле ажылды чорудуп турар. Чижээ, школада башкылары уругну өөредип чадай бергеш, ада-иезинге чугаалай бээр: «Силерниң урууңарны өөредири дыка берге-дир, кичээнгей чок, кичээл үезинде тенектенир, чугаа дыңнавас, уттуучал, чаа теманы сактып ап шыдавас» — дээш, диагностика болгаш консультация төвүнге барып хынадырын сүмелээр. Аңаа  уругларның  угаан-медерелин, кичээнгейин, чүве сактып алырын болгаш өске-даа онзагай талаларын тускай электроннуг аппаратка хынаар, ооң түңнели-биле төптүң специалистери уругну кандыг хевирге, кайы школага өөредир талазы-биле ада-иеге арга-сүмени бээр.

Улаштыр номчуур...
08.12.2014
Чүүлдүгзүнүп тур бис

Маадыр-оол Данзын, күш-ажылдың хоочуну:

— Россияның Президентизи Владимир Путинниң Айыткалын кончуг кичээнгейлиг дыңнадым. Айыткалын Президент делегейде ниитилел-политиктиг байдал, Россия ында кандыг турушту ээлеп турары-биле эгеледи. Амгы нарын нии­тилел-политиктиг байдалды чогумчударын Европа эвилелиниң чурттары, Американың Каттышкан Штаттары-биле дугуржуп алыры нарын, орус улустуң элдээрти чугаалаарында ышкаш, бисти «талыйты чорудуптар-дыр» деп Путин демдег­лээш,  Россия   күштүг күрү­не болгаш, кайы-даа чурт­­­тар-биле эп-найыралдыг харылзааларга, кады ажылдажылгага кезээде беленин база катап бадыткады. Оон аңгыда, бөмбүрзектиң кайы-даа булуңунга чурттап турар орус улустуң болгаш бистиң күрү­­нениң өске-даа чоннарның эрге-ажыын Россия камгалаар деп база сагындырды.

Улаштыр номчуур...
08.12.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол: «Президентиниң эгелекчи саналдары регионнарга чаа-чаа аргаларны бээр»

Тываның Баштыңы РФ-тиң Президентизи Владимир Путинниң дүүн Кремльге Федералдыг Хуралга таныштырган Айыткалының дугайында баштайгы бодалдары-биле үлешкен. Шолбан Кара-оолдуң бодалы-биле, Россияның бодунуң кызыгаарларындан дашкаар болгаш чурт иштинде үскүлешкен чөрүл­­­­­дээлиг айтырыгларны Президент артык сеткил хайныышкыны чокка, тодаргай болгаш билдингири-биле айыткан. «Айыткал ханы болгаш пат­риотчу болур дээрзинге чигзинмедим» — деп, республиканың Баштыңы чугаалаан. – Чүнү кылып турарын болгаш оон ыңай чүнү кылырын, кандыг-даа айтырыгга хамаарыштыр – политикадан дашкаар бергедээшкиннер ийикпе, азы көдээ школа тудуу­нуң айтырыглары-даа дижик – шуптузун ыяк билир кижи бистиң-биле чугаалашкан деп, Президентиниң илеткелиниң соонда быжыг бодал арткан. Кажан, кандыг берге байдалдарга Россияның эрге-ажыын болгаш Украинада бистиң өңнүктеривистиң эргелерин камгалаары Владимир Владимировичиге онаажып турарын ылаптыг билириңде, ооң кадыг-быжыг шиитпирлии, сагыш тайбыңы кижилерни хаара тудуп, оожуктуруп турар.

Шолбан Кара-оол орук тудуунуң хемчээлдерин болгаш дүргедедирин улгаттырарының эргежок чугулазының дугайында Президентиниң чугаа­зын демдеглээн: «Ол дээрге бо хүн­де бистиң база бирги ээлчеглиг сорулгавыс-тыр, республика Россияның составынга кирген үелерден бээр, өскээр чугаалаарга, 100 чыл ажыг демир-орук аргыжылгазының чогундан чүък дажыыр талазы-биле берге байдалда турар».

Улаштыр номчуур...
08.12.2014
В. Путин: Амгы болгаш келир үениң айтырыглары

Бо чылдың декабрь 4-те Россия Федерациязының Президентизи В.В. Путин РФ-тиң Федералдыг Хуралынга бодунуң Айыткалын кылган.

Чурттуң удуртукчузу Россияда болгаш делегейде чидиг тургустунуп турар айтырыгларны, оларны шиитпирлээриниң оруктарын тодараткан. Ужуражылга чаңчыл езугаар Кремльдиң Георгий залынга болган, аңаа 1000 ажыг кижини чалаан. Айыткалды кылып турда Федерация Чөвүлелиниң кежигүннери, Күрү­­не Думазының депутаттары, РФ-тиң Чазааның   кежигүн­­нери, Конституция болгаш Дээди судтарның удуртукчулары, губернаторлар, Федерацияның субъек­тилериниң хоойлужудулга хуралдарының даргалары, шажын-чүдүлгелер удуртукчулары, хөй-ниити ажылдакчылар, ооң иштинде регионнарның хөй-ниити палаталарының баштыңнары, массалыг информацияның эң улуг чепсектериниң удуртукчулары олурушкан.Бо чылдагы Айыткалды чырыдары-биле Россияның төп, регионнар болгаш даштыкы солуннарның, журналдарның, интернет-МИЧ-лерниң, телерадиокомпанияларның 495 журналистери келгеннер. Георгий залындан дорт дамчыдылганы «Россия», «Бирги» болгаш өске-даа телеканалдарда, радио­станциялар кылганнар.

Улаштыр номчуур...
08.12.2014
"Эр-хейлер-дир бис!"
Декабрь 3-те Тыва Үндезин культура төвүнге Тываның гуманитарлыг  шинчилелдер ин­­­­с­титудунуң чырыкче үндүр­­­­гени «Тыва литератураның төөгүзү» коллективтиг монографияның бирги тому-биле таныштырылга бооп турда, филология эртемнериниң доктору, респуб­ликаның өөредилге сайыды, монографияның харыысалгалыг секретары Каадыр-оол Би­­­челдей: «Эр хейлер-дир бис!» -- деп амырап чугаа­лаан. «Бодун мактаар — болбас тенек, аъдын мак­таар — албас тенек» деп тыва улус­туң үлегер чугаа­зы Каадыр-оол Алек­сеевичиге, «Тыва литератураның   төөгүзү» номну үн­­­­­дүр­­­­­­­­ген эртемденнерге бо удаада канчап-даа ха­­маа­рышпас. Ол дээрге чаагай үүле­­ниң бүткенинге өөрүш­­­­кү-дүр. Бистер, бо монографияны сонуур­гап ном­чуур номчукчулар, ону ажыглаар чогаал башкылары, чогаалчылар дээш, өскелер-даа, боттарывыска база байырны чедирип каалыңар -- үр манаанывыс улуг дептерниң баштайгы томун суглуг карактарывыс-биле көрүп, судалдыг холдарывыс-биле туттувус. «Бо чаагай үүле бүдүн­гүр-ле болзун!» — деп йөрээп каалыңар.
Улаштыр номчуур...
05.12.2014
Сүбедей Маадырның овур-хевири

«Сүбедей маадырның овур-хевирин тургузары» деп республика чергелиг чуруктар конкурузунуң дугайында интервьюну «Шын» солуннуң корреспондентизинге Сүбедей маа­дырның овур-хевирин тургузар талазы-биле эгелекчи бөлүктүң кежигүнү, Тыва Республиканың чоннарының ассамблеязының даргазы, ТР-ниң культура сайыдының оралакчызы В.Н.Лапшакова берген.

— «Сүбедей маадырның овур-хевирин тургузары» деп республика чергелиг чуруктар конкурузун эрттирериниң эгелекчилери кымнарыл?

— «Сүбедей маадырның овур-хевирин тургузары» деп республика чергелиг чуруктар конкурузун эрттирерин Күжүгет Шойгу аттыг культура фондузу биле эгелекчи бөлүк саналдаан. Оларның эгелээшкинин «Капитал тудуг эргелели» ААН тудуг компаниязы, ооң чиңгине директору В.А.Келин акша-хөреңги-биле деткип турар. Сүбедей маадырның чаңгыс тодаргай овур-хевирин тургузарынга тыва чоннуң эргезин эртем езузу-биле үндезилээрин ТГШИ-ге конкурстуң организакчылары сүмелээн.

Улаштыр номчуур...
05.12.2014
Өг-бүлени каттыштырган байырлалдар

Ноябрь 29-та ТР-ниң Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилели Орус культура төвүнге «Өг-бүлени каттыштырып турар байырлалдар» деп мөөрейниң тиилекчилерин шаңнаан. Байырлалды республиканың адалар, Россияның авалар база Бүгү-делегейниң уруглар хүннеринге тураскааткан. Аңаа республиканың аңгы-аңгы кожууннарындан база Кызыл, Ак-Довурак хоорайлардан өг-бүлелер киришкен.

ТР-ниң Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилелиниң даргазы Раиса Борисовна Күжүгет чыыл­ган өг-бүлелерге байыр чедирген соонда, байырлалдың эң өөрүнчүг кезээ эге­лээн.Октябрь 23-те республика чергелиг «Чаңгыс өг-бү-ле — чаңгыс бүдүрүлге» деп мөөрейни чуртталганың нарын байдалынга таварышкан өг-бү-лелерниң аразынга эрттирген. Ону «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп губернатор төлевилелинге даянып  организастаан. Мөөрейниң кол шаңналдары: III чаданың дипломун база 10000 рубльдиң сертификадын Шеңне Кол (Тожу кожуун), II чаданың дипломун база 13000 рубльдиң сертификадын Чечек Дүгер-оол (Улуг-Хем кожуун) болгаш I чаданың дипломун ба­за 16000 рубльдиң сертифи­кадын Орланмаа Монгуш (Өвүр кожуун) оларга тывыс­кан.

Улаштыр номчуур...
05.12.2014
"Машиналарны каяа тургузарыл?"

Машина-техникалыг чоруу­рунга, харын-даа мырыңай оларны тургузарынга Россия­ның хоорайлары колдуунда таарыштыр туттунмаан болган дээрзи, машиналар көвүдээн сөөлгү 5-10 чылдарда, билдине берген. Кызыл хоорай база ындыг. Ооң кудумчуларын кезип, машиналарны кайда, канчаар тургузуп турарын көрээлиңер.

Хоорайның төвү. Россия биле Тываның чаңгыс демнежилгезиниң 100 чыл байырлалынга белеткел үезинде ону чаартыр тудуптарга, машиналар биле пассажирлер тырлып, баскылажып турган «Азас» магазинниң, «Найырал» кино театрының мурнуу талазы хозаш кыннып, машина-балгат ында эвээжээн-даа ышкаш кындыр көстүр апарган. Шынында машиналар кайын эвээ­жээр ийик, улам көвүдеди-ле ыйнаан. «Азас» магазинниң артыы талазынга машиналар тургузар чер тудуп, Дружба биле Чүлдүм кудумчуларның төп чоогунда кезиин элээн алгыдып, аңаа машиналар тургузар черлер кылыптарга, чолаачыларга-даа, чадаг-даа кижилерге эптиг апарган. Ол-даа кончуг-ла эки-дир деп чугаалап болур. Ынчалза-даа Саглы ышкаш хову, сагыш ышкаш чү­ве кайда боор.

Кызылдың төвүнде «Га­руда» садыг бажыңының, эрги болгаш чаа рыноктар чоогунга бараалыңар, Дружба — Крас­ноармейская, Комсомольская -- Чүлдүм кудумчуларының аразында кварталдарга чедээлиңер. Мында тырылдыр тургузуп каан машиналарның аразынга «хыл сыңмастаан» деп хөөрем кижилер чугаалап болур. Бо чоок-кавыда машина-балгаттың тырлып турарының кол чылдагааны – маңаа хөй садыгжылар болгаш садып алыкчылар машиналарын тургузуп каары.

Улаштыр номчуур...
05.12.2014
Шажын билиглерин — аныяктарга

Кижилерниң чамдык кылып алган чүүлдери ээлени бээр, тел ыяшты дагып, агын-көгүн баглап эгелээрге, өскелери база ынчаар уламчылай бээр. Ындыг ээлени берген черлерге аъш-чемниңдээжизин өргүп турары дээрге-ле, дагылганың эге базымы болур. Ылаңгыя улуг-улуг тайгаларны (Бай-Тайга, Мөңгүн-Тайга, Мөңгүлек дээн чергелиг) ниити кожуун, сумулар дагып турар. Дагылгалыг черлерден ыяш кезери, чаш, чадаң ыяш, даш, хөрзүн алыры хоруглуг.

Дагып болбас чүүлдер база бар: кижи көжээлер, хөөрлер, базырыктар дээш, оон-даа өске. Кижиниң-даа, өске-даа дириг амытаннарныңбодарап тыптыры кыдыг-кызыгаар чок чаптылган делегейде каракка көстүр-көзүлбес болуушкуннар-биле холбаалыг болганда, ол бүгүнүң буурап дүжериниң хоойлузунда салым-чаяан ол чаданы чайлаш чок эдере бээр. Ол бойдустуң болуушкуннарының билиглери-биле дөмейлешкек.

Улаштыр номчуур...
04.12.2014
Шылгалдалар,шылгалдалар…

2015 чылдан эгелеп чаңгыс аай күрүне шылгал­даларынга (моон ыңай – ЧКШ) чаартыл­галар,өскерилгелер дугайында айты­рыгларга хамаарыштыр та­йыл­­быр алыры-биле бистиң корреспондентивис ТР-ниң өөре­­дилге болгаш эртем са­йыды Каадыр-оол Алексеевич Бичелдей-биле ужурашкан.

— Чаңгыс аай шылгалдаларга хамаарыштыр 4 өскерилге бар. Оларның аразында солун, улуг өскерлиишкин – декабрь 5-те чогаадыг бижиири. Ол чогаал дээш ажы-төлдү кергедип, улуг негелделер кылган херээ чок. Чогаалды колдуунда эге чаданың шыл­галда хевирлиг көрүп турар. Ооң түң­­нели-биле өөреникчи дараазында шылгалдаларже кирериниң эргезин алыр ужурлуг. Ынчангаш тер­гиин демдектер сүрген ажыы чок. Кол-ла чүүл бо шылгалдага шупту өөреникчилеривис киришкеш, чедиишкинниг кылдыр бижип эртери болур.

Улаштыр номчуур...
04.12.2014
Орус дылды эки билир болза...

Тывага чарлаттынган Орус дыл чылы адакталып, түңнелдер үндүрүп болур хире үе чедип келирге, Өөредилге яамызы орус дыл болгаш литература башкыларының бир дугаар съездизин  организастап эрттирген.

Орус дыл чылы эрттирер дээн эгелээшкинни чурттуң удуртулгазы деткээнин Чазак Даргазы Ш.В. Кара-оол  съездиге дыңнаткан. Бо чылын ооң саналы-биле ийи кол угланыышкынныг төлевилел кылдынган. Ол дээрге, бирээде,  орус дылдыг башкыларның көдээ школаларже барып ажылдаарын кыйгырганы, ийиде, өг-бү­­ле бүрүзүнге бирээден эвээш эвес дээди эртемниг уруг турарын чедип алыры. Андрей Марченко Москва хоорайга төрүттүнген, аңаа гуманитарлыг университетти доос­кан. Орус дылдыг башкыларның көдээ черлерже ажылдап-чурттаарынга респуб­лика Баштыңының грантызын алыр конкурска тиилеп алгаш, Москваның 498 дугаар школазынга ажылдаар деп турган боду Тываже  чедип  келген, амгы үеде Барыын-Хемчик кожуун­нуң Кызыл-Мажалык школазында ажылдап турар. Бо чылын ол конкурска 6 кижи киришкен, олардан амдыы­зында үш орус дылдыг башкы Тываның көдээзинде ажылдап турар. Орус дыл чылы эртип-даа  каар  болза,  бо ажыл моон-даа соңгаар уламчылаар дээрзи чугаажок.

Улаштыр номчуур...
01.12.2014
Иелер Хүнүн таварыштыр байыр чедириишкини

Тываның эргим ие-херээженнери!

Силерге эң изиг күзээшкиннерни болгаш чүректиң ханызындан байырны кайгамчык байырлал — делегейниң Ие хүнү-биле респуб­ликаның бүгү эр кижилериниң өмүнээзинден чедирерин чөпшээреп көрүңер!

Бо хүн чырык чер кырынга бисти чаяаган, чугаалап өөренип чорааш, эң баштай адаарывыс, деткимчези-биле амыдыралдың оруунга баштайгы базымнарны кылдырткан кижини ханы хүндүткел-биле алдаржыдып турар бис. Кижиниң салым-хуузу кандыг-даа болур болза, ооң бүгү назынында эң эргим болгаш чоок кижизи иези болур.

Келир үениң салгалдарын кижизидеринге, өг-бүлениң чаңчылдарын быжыглаарынга иелерниң салыышкыны үнелеп четтинмес. Төрээн чуртунга, бодунуң чонунуң дылынга болгаш культуразынга ынакшылды иевистиң сүдү-биле кады чедип ап турар бис. Бо хүн бистиң аваларывысче угланган ынакшылдың болгаш хүндүткелдиң сөстери чаңгыланып турзун.

Улаштыр номчуур...





 

Отчет баннер.png

Obiyasnyaem_RF_300X300.png

нацпроекты тувы.jpg

 достижения.jpg

ФКГС.jpg



Опросный лист по оценке эффективности деятельности руководителей органов местного самоуправления, унитарных предприятий и учреждений, действующих на региональном и муниципальном уровнях, акционерных обществ, контрольный пакет акций которых находится в собственности Республики Тыва или в муниципальной собствености, осуществляющих оказание услуг населению муниципальных образований



?
Направляемые сообщения не являются обращениями граждан, рассматриваемыми в порядке, установленном Федеральным законом от 2 мая 2006 г. № 59-ФЗ «О порядке рассмотрения обращений граждан Российской Федерации».
Расскажите о  проблеме
Написать сообщение



honor_ban.jpg

oatos.png