Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


В Туве улучшат работу по оказанию помощи людям с ментальными нарушениями

В Туве с рабочим визитом находится команда экспертов региональной благотворительной общественной организации «Центр лечебной педагогики» во главе с членом Совета при Правительстве РФ по вопросам попечительства в социальной сфере Анной Битовой. Специалисты прибыли по приглашению руководства республики для оказания методической и иной поддержки местным организациям социального обслуживания, а также чтобы провести консультации и курсы повышения квалификации, в том числе по оказанию психолого-педагогической помощи родителям детей с расстройствами аутистического спектра.

Подробнее...

Новости

RSS
18.02.2013 11:19 / Энергетика
В Туве подписано Соглашение о сотрудничестве между республикой и ООО «Тувинская энергетическая промышленная корпорация
Предметом Соглашения, подписанного сегодня в Кызыле главой республики Шолбаном Кара-оолом и генеральным директором ООО «ТПЭК» Русланом Байсаровым, является сотрудничество и взаимодействие сторон в сфере развития энергетической и тепловой инфраструктуры Тувы. 
Подробнее...
15.02.2013 18:44 / Экономика
В Чеди-Хольском районе Тувы в рамках проекта «Одно село – один продукт» делают ставку на производство продуктов питания и развитие туризма
Свои предложения по реализации проекта «Одно село – один продукт», инициированного в рамках подготовки к 100-летию единения России и Тувы главой региона Шолбаном Кара-оолом, представил на рассмотрение рабочей группы Чеди-Хольский район.
Подробнее...
15.02.2013 18:41 / Прочее
В Туве почтили память воинов-интернационалистов
В очередную годовщину вывода советских войск из Афганистана в населенных пунктах Тувы состоялись траурные митинги, были возложены цветы и венки к памятникам воинам-«афганцам».
Подробнее...
15.02.2013 18:40 / Экономика
В Туве стартовал ежегодный конкурс молодежных бизнес-проектов
С 1 февраля в Туве начался ежегодный конкурс молодежи, желающей посвятить себя бизнесу. Его проводит Министерство по делам молодежи и спорта республики. Как сообщили специалисты ведомства, все, кто намерен участвовать в конкурсе, могут заявить свои проекты в оргкомитет до 1 апреля. Отборочный тур конкурса завершится 1 июня. Дальше его финалистам нужно будет пройти публичную защиту своих бизнес-идей на молодежном форуме «Тува – территория развития».
Подробнее...
15.02.2013 18:37 / Безопасность
 В Туве готовятся к паводковому периоду
Вопросы проведения неотложных противопаводковых мероприятий и подготовки к пропуску весенних вод рассмотрены на первом в этом году заседании противопаводковой подкомиссии КЧС Правительства республики. 
Подробнее...
15.02.2013 18:35 / Прочее
В Туве восстанавливается реликтовый сосновый бор
В целях сохранения уникального уголка природы Правительством Тувы в качестве одного из приоритетных направлений деятельности республиканского Комитета по лесному хозяйству на ближайшие годы признано восстановление Балгазынского соснового бора. Он расположен в 100 километрах от столицы республики города Кызыла, у предгорий хребта Танну-Ола. Площадь лесного массива, окруженного степями Центрально-Тувинской котловины, составляет 28 тысяч гектаров.
Подробнее...
14.02.2013 18:33 / Экономика
Сразу несколько проектов, претендующих на оказание государственной поддержки, были представлены администрацией Чаа-Хольского района на рассмотрение рабочей группы под руководством вице-премьера Виталия Бартына-Сады в рамках республиканского проекта «Одно село – один продукт». Среди «точек роста» чаа-хольцев – переработка молока, выращивание и переработка проса, производство стройматериалов, реализация минеральной воды. Свой проект предстоит реализовать в каждом поселении. Крестьянско-фермерское хозяйство Орлана Балчыя из села Чаа-Холь готово заняться переработкой молока, предполагаемый объем производства – от 500 килограммов до одной тонны в сутки.
Подробнее...
14.02.2013 18:31 / Прочее
 Украсить столицу Тувы скульптурами пригласят российских и зарубежных мастеров
В Туве планируют провести биеннале современной городской скульптуры с приглашением российских и зарубежных скульпторов. По завершении выставки их работы будут установлены на улицах тувинской столицы. Это совместный проект Министерства культуры Тувы и мэрии Кызыла к 100-летию единения республики с Россией и вековому юбилею города. Как сообщили в министерстве, идея конкурса принадлежит известному в республике скульптору Байзе Ондару и его коллеге из Киева Никите Мазаеву. Они берутся мобилизовать на участие в нем коллег по цеху, в том числе из регионов России и зарубежья.
Подробнее...
14.02.2013 18:29 / Строительство
На X Красноярском экономическом форуме будет подписано соглашение о содействии строительству железной дороги в Туву
Проект строительства железной дороги «Кызыл – Курагино» получит дополнительный импульс на Красноярском экономическом форуме (КЭФ), отрывшемся сегодня. Участвующая в форуме делегация Тувы во главе с Шолбаном Кара-оолом и Тувинская энергетическая промышленная компания (ТЭПК) инициировали в его рамках четырехстороннее соглашение о реализации проекта. Кроме властей республики и генерального директора ТЭПК Руслана Байсарова документ, как ожидается, подпишут министр транспорта России Максим Соколов и губернатор Красноярского края Лев Кузнецов.
Подробнее...
14.02.2013 18:25 / Прочее
Приоритетом деятельности Архивного агентства определена популяризация исторического наследия
Популяризация исторического наследия – главное направление деятельности Архивного агентства Тувы в текущем году. Подготовка к празднованию 100-летнего юбилея единения Тувы и России, как отметил в своем Послании Верховному Хуралу глава республики Шолбан Кара-оол, должна стать хорошим поводом для глубокого осмысления векового пути, проделанного тувинским народом, истории республики, понимания своего прошлого. По мнению премьера, «Юбилей – прекрасный шанс наполнить такие важные понятия как «патриотизм», «любовь к родине» реальным содержанием.
Подробнее...

Фоторепортажи

«Россети» рассматривают возможности экспорта электроэнергии через Туву

16.02.2017

 Глава Россетей Олег Бударгин с рабочим визитом посетил Туву

16.02.2017

Глава Тувы приказал воинам-интернационалистам жить и трудиться

15.02.2017

На чабанской стоянке участников проекта «Кыштаг» в Улуг-Хемском районе к приезду Главы Тувы появился первый ягненок

13.02.2017

Новая школа в селе Иштии-Хем гораздо лучше сгоревшей старой

13.02.2017

Глава Тувы распорядился для детей села Ийи-Тал, обучающихся в ветхом здании, построить новую школу

13.02.2017

В Туве успешно прошел Чемпионат Сибирского федерального округа по дзюдо среди юниоров и юниоров до 23 лет

13.02.2017

Глава Тувы детально обсудил актуальные проблемы дошкольного образования с заведующими детсадов

27.01.2017

Открылся новый детский сад на территории левобережных дач Кызыла

27.01.2017

В Туве отметили шестую годовщину образования Следственного комитета России

16.01.2017

Глава Тувы встретился с молодыми представителями СМИ

13.01.2017

Тувинской государственной филармонии присвоено имя Валерия Михайловича Халилова

08.01.2017

В Туве январские выходные насыщены спортивными мероприятиями

03.01.2017

В канун Нового года в республике  чествовали спортивную элиту. Глава Тувы трем спортсменам вручил жилищные сертификаты

31.12.2016

Глава Тувы вручил государственные награды видным деятелям республики

30.12.2016

Глава Тувы проверил исполнение своего поручения по оказанию помощи многодетной семье Берестовых

22.12.2016

Глава Тувы от имени республики подарил 55 отдельной мотострелковой (горной) бригаде пятьдесят пять отборных лошадей

21.12.2016

Глава Тувы обсудил с активом ОНФ насущные вопросы развития республики

21.12.2016

Послание Главы Республики Тыва Верховному Хуралу о положении дел в республике и внутренней политике на 2017 год

14.12.2016

Глава Тувы: Конституция, мудрость которой проверена десятилетиями, будет надежной опорой не одному поколению россиян

10.12.2016


 
Медээлер
RSS
08.12.2014
В. Путин: Амгы болгаш келир үениң айтырыглары

Бо чылдың декабрь 4-те Россия Федерациязының Президентизи В.В. Путин РФ-тиң Федералдыг Хуралынга бодунуң Айыткалын кылган.

Чурттуң удуртукчузу Россияда болгаш делегейде чидиг тургустунуп турар айтырыгларны, оларны шиитпирлээриниң оруктарын тодараткан. Ужуражылга чаңчыл езугаар Кремльдиң Георгий залынга болган, аңаа 1000 ажыг кижини чалаан. Айыткалды кылып турда Федерация Чөвүлелиниң кежигүннери, Күрү­­не Думазының депутаттары, РФ-тиң Чазааның   кежигүн­­нери, Конституция болгаш Дээди судтарның удуртукчулары, губернаторлар, Федерацияның субъек­тилериниң хоойлужудулга хуралдарының даргалары, шажын-чүдүлгелер удуртукчулары, хөй-ниити ажылдакчылар, ооң иштинде регионнарның хөй-ниити палаталарының баштыңнары, массалыг информацияның эң улуг чепсектериниң удуртукчулары олурушкан.Бо чылдагы Айыткалды чырыдары-биле Россияның төп, регионнар болгаш даштыкы солуннарның, журналдарның, интернет-МИЧ-лерниң, телерадиокомпанияларның 495 журналистери келгеннер. Георгий залындан дорт дамчыдылганы «Россия», «Бирги» болгаш өске-даа телеканалдарда, радио­станциялар кылганнар.

Улаштыр номчуур...
08.12.2014
"Эр-хейлер-дир бис!"
Декабрь 3-те Тыва Үндезин культура төвүнге Тываның гуманитарлыг  шинчилелдер ин­­­­с­титудунуң чырыкче үндүр­­­­гени «Тыва литератураның төөгүзү» коллективтиг монографияның бирги тому-биле таныштырылга бооп турда, филология эртемнериниң доктору, респуб­ликаның өөредилге сайыды, монографияның харыысалгалыг секретары Каадыр-оол Би­­­челдей: «Эр хейлер-дир бис!» -- деп амырап чугаа­лаан. «Бодун мактаар — болбас тенек, аъдын мак­таар — албас тенек» деп тыва улус­туң үлегер чугаа­зы Каадыр-оол Алек­сеевичиге, «Тыва литератураның   төөгүзү» номну үн­­­­­дүр­­­­­­­­ген эртемденнерге бо удаада канчап-даа ха­­маа­рышпас. Ол дээрге чаагай үүле­­ниң бүткенинге өөрүш­­­­кү-дүр. Бистер, бо монографияны сонуур­гап ном­чуур номчукчулар, ону ажыглаар чогаал башкылары, чогаалчылар дээш, өскелер-даа, боттарывыска база байырны чедирип каалыңар -- үр манаанывыс улуг дептерниң баштайгы томун суглуг карактарывыс-биле көрүп, судалдыг холдарывыс-биле туттувус. «Бо чаагай үүле бүдүн­гүр-ле болзун!» — деп йөрээп каалыңар.
Улаштыр номчуур...
05.12.2014
Сүбедей Маадырның овур-хевири

«Сүбедей маадырның овур-хевирин тургузары» деп республика чергелиг чуруктар конкурузунуң дугайында интервьюну «Шын» солуннуң корреспондентизинге Сүбедей маа­дырның овур-хевирин тургузар талазы-биле эгелекчи бөлүктүң кежигүнү, Тыва Республиканың чоннарының ассамблеязының даргазы, ТР-ниң культура сайыдының оралакчызы В.Н.Лапшакова берген.

— «Сүбедей маадырның овур-хевирин тургузары» деп республика чергелиг чуруктар конкурузун эрттирериниң эгелекчилери кымнарыл?

— «Сүбедей маадырның овур-хевирин тургузары» деп республика чергелиг чуруктар конкурузун эрттирерин Күжүгет Шойгу аттыг культура фондузу биле эгелекчи бөлүк саналдаан. Оларның эгелээшкинин «Капитал тудуг эргелели» ААН тудуг компаниязы, ооң чиңгине директору В.А.Келин акша-хөреңги-биле деткип турар. Сүбедей маадырның чаңгыс тодаргай овур-хевирин тургузарынга тыва чоннуң эргезин эртем езузу-биле үндезилээрин ТГШИ-ге конкурстуң организакчылары сүмелээн.

Улаштыр номчуур...
05.12.2014
Өг-бүлени каттыштырган байырлалдар

Ноябрь 29-та ТР-ниң Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилели Орус культура төвүнге «Өг-бүлени каттыштырып турар байырлалдар» деп мөөрейниң тиилекчилерин шаңнаан. Байырлалды республиканың адалар, Россияның авалар база Бүгү-делегейниң уруглар хүннеринге тураскааткан. Аңаа республиканың аңгы-аңгы кожууннарындан база Кызыл, Ак-Довурак хоорайлардан өг-бүлелер киришкен.

ТР-ниң Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилелиниң даргазы Раиса Борисовна Күжүгет чыыл­ган өг-бүлелерге байыр чедирген соонда, байырлалдың эң өөрүнчүг кезээ эге­лээн.Октябрь 23-те республика чергелиг «Чаңгыс өг-бү-ле — чаңгыс бүдүрүлге» деп мөөрейни чуртталганың нарын байдалынга таварышкан өг-бү-лелерниң аразынга эрттирген. Ону «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп губернатор төлевилелинге даянып  организастаан. Мөөрейниң кол шаңналдары: III чаданың дипломун база 10000 рубльдиң сертификадын Шеңне Кол (Тожу кожуун), II чаданың дипломун база 13000 рубльдиң сертификадын Чечек Дүгер-оол (Улуг-Хем кожуун) болгаш I чаданың дипломун ба­за 16000 рубльдиң сертифи­кадын Орланмаа Монгуш (Өвүр кожуун) оларга тывыс­кан.

Улаштыр номчуур...
05.12.2014
"Машиналарны каяа тургузарыл?"

Машина-техникалыг чоруу­рунга, харын-даа мырыңай оларны тургузарынга Россия­ның хоорайлары колдуунда таарыштыр туттунмаан болган дээрзи, машиналар көвүдээн сөөлгү 5-10 чылдарда, билдине берген. Кызыл хоорай база ындыг. Ооң кудумчуларын кезип, машиналарны кайда, канчаар тургузуп турарын көрээлиңер.

Хоорайның төвү. Россия биле Тываның чаңгыс демнежилгезиниң 100 чыл байырлалынга белеткел үезинде ону чаартыр тудуптарга, машиналар биле пассажирлер тырлып, баскылажып турган «Азас» магазинниң, «Найырал» кино театрының мурнуу талазы хозаш кыннып, машина-балгат ында эвээжээн-даа ышкаш кындыр көстүр апарган. Шынында машиналар кайын эвээ­жээр ийик, улам көвүдеди-ле ыйнаан. «Азас» магазинниң артыы талазынга машиналар тургузар чер тудуп, Дружба биле Чүлдүм кудумчуларның төп чоогунда кезиин элээн алгыдып, аңаа машиналар тургузар черлер кылыптарга, чолаачыларга-даа, чадаг-даа кижилерге эптиг апарган. Ол-даа кончуг-ла эки-дир деп чугаалап болур. Ынчалза-даа Саглы ышкаш хову, сагыш ышкаш чү­ве кайда боор.

Кызылдың төвүнде «Га­руда» садыг бажыңының, эрги болгаш чаа рыноктар чоогунга бараалыңар, Дружба — Крас­ноармейская, Комсомольская -- Чүлдүм кудумчуларының аразында кварталдарга чедээлиңер. Мында тырылдыр тургузуп каан машиналарның аразынга «хыл сыңмастаан» деп хөөрем кижилер чугаалап болур. Бо чоок-кавыда машина-балгаттың тырлып турарының кол чылдагааны – маңаа хөй садыгжылар болгаш садып алыкчылар машиналарын тургузуп каары.

Улаштыр номчуур...
05.12.2014
Шажын билиглерин — аныяктарга

Кижилерниң чамдык кылып алган чүүлдери ээлени бээр, тел ыяшты дагып, агын-көгүн баглап эгелээрге, өскелери база ынчаар уламчылай бээр. Ындыг ээлени берген черлерге аъш-чемниңдээжизин өргүп турары дээрге-ле, дагылганың эге базымы болур. Ылаңгыя улуг-улуг тайгаларны (Бай-Тайга, Мөңгүн-Тайга, Мөңгүлек дээн чергелиг) ниити кожуун, сумулар дагып турар. Дагылгалыг черлерден ыяш кезери, чаш, чадаң ыяш, даш, хөрзүн алыры хоруглуг.

Дагып болбас чүүлдер база бар: кижи көжээлер, хөөрлер, базырыктар дээш, оон-даа өске. Кижиниң-даа, өске-даа дириг амытаннарныңбодарап тыптыры кыдыг-кызыгаар чок чаптылган делегейде каракка көстүр-көзүлбес болуушкуннар-биле холбаалыг болганда, ол бүгүнүң буурап дүжериниң хоойлузунда салым-чаяан ол чаданы чайлаш чок эдере бээр. Ол бойдустуң болуушкуннарының билиглери-биле дөмейлешкек.

Улаштыр номчуур...
04.12.2014
Шылгалдалар,шылгалдалар…

2015 чылдан эгелеп чаңгыс аай күрүне шылгал­даларынга (моон ыңай – ЧКШ) чаартыл­галар,өскерилгелер дугайында айты­рыгларга хамаарыштыр та­йыл­­быр алыры-биле бистиң корреспондентивис ТР-ниң өөре­­дилге болгаш эртем са­йыды Каадыр-оол Алексеевич Бичелдей-биле ужурашкан.

— Чаңгыс аай шылгалдаларга хамаарыштыр 4 өскерилге бар. Оларның аразында солун, улуг өскерлиишкин – декабрь 5-те чогаадыг бижиири. Ол чогаал дээш ажы-төлдү кергедип, улуг негелделер кылган херээ чок. Чогаалды колдуунда эге чаданың шыл­галда хевирлиг көрүп турар. Ооң түң­­нели-биле өөреникчи дараазында шылгалдаларже кирериниң эргезин алыр ужурлуг. Ынчангаш тер­гиин демдектер сүрген ажыы чок. Кол-ла чүүл бо шылгалдага шупту өөреникчилеривис киришкеш, чедиишкинниг кылдыр бижип эртери болур.

Улаштыр номчуур...
04.12.2014
Орус дылды эки билир болза...

Тывага чарлаттынган Орус дыл чылы адакталып, түңнелдер үндүрүп болур хире үе чедип келирге, Өөредилге яамызы орус дыл болгаш литература башкыларының бир дугаар съездизин  организастап эрттирген.

Орус дыл чылы эрттирер дээн эгелээшкинни чурттуң удуртулгазы деткээнин Чазак Даргазы Ш.В. Кара-оол  съездиге дыңнаткан. Бо чылын ооң саналы-биле ийи кол угланыышкынныг төлевилел кылдынган. Ол дээрге, бирээде,  орус дылдыг башкыларның көдээ школаларже барып ажылдаарын кыйгырганы, ийиде, өг-бү­­ле бүрүзүнге бирээден эвээш эвес дээди эртемниг уруг турарын чедип алыры. Андрей Марченко Москва хоорайга төрүттүнген, аңаа гуманитарлыг университетти доос­кан. Орус дылдыг башкыларның көдээ черлерже ажылдап-чурттаарынга респуб­лика Баштыңының грантызын алыр конкурска тиилеп алгаш, Москваның 498 дугаар школазынга ажылдаар деп турган боду Тываже  чедип  келген, амгы үеде Барыын-Хемчик кожуун­нуң Кызыл-Мажалык школазында ажылдап турар. Бо чылын ол конкурска 6 кижи киришкен, олардан амдыы­зында үш орус дылдыг башкы Тываның көдээзинде ажылдап турар. Орус дыл чылы эртип-даа  каар  болза,  бо ажыл моон-даа соңгаар уламчылаар дээрзи чугаажок.

Улаштыр номчуур...
01.12.2014
Иелер Хүнүн таварыштыр байыр чедириишкини

Тываның эргим ие-херээженнери!

Силерге эң изиг күзээшкиннерни болгаш чүректиң ханызындан байырны кайгамчык байырлал — делегейниң Ие хүнү-биле респуб­ликаның бүгү эр кижилериниң өмүнээзинден чедирерин чөпшээреп көрүңер!

Бо хүн чырык чер кырынга бисти чаяаган, чугаалап өөренип чорааш, эң баштай адаарывыс, деткимчези-биле амыдыралдың оруунга баштайгы базымнарны кылдырткан кижини ханы хүндүткел-биле алдаржыдып турар бис. Кижиниң салым-хуузу кандыг-даа болур болза, ооң бүгү назынында эң эргим болгаш чоок кижизи иези болур.

Келир үениң салгалдарын кижизидеринге, өг-бүлениң чаңчылдарын быжыглаарынга иелерниң салыышкыны үнелеп четтинмес. Төрээн чуртунга, бодунуң чонунуң дылынга болгаш культуразынга ынакшылды иевистиң сүдү-биле кады чедип ап турар бис. Бо хүн бистиң аваларывысче угланган ынакшылдың болгаш хүндүткелдиң сөстери чаңгыланып турзун.

Улаштыр номчуур...
01.12.2014
Оннуң бирээзи — Бай-Тайга кызы

Сактыышкын

Дайынче аъттанырда эки турачы кыстар аныяк-чалыы турганнар. Куулар Дарьяның хары ынчан чүгле 17. Чоруурунуң мурнуу хүнүнде чолдаксымаар мага-боттуг, арнында хүлүм- зүрүг чайыннаан уруг Кызылдың дыштанылга парыгының сценалыг хуралдаар шөлүнге хөйнүң мурнунга үнүп кээрге, ооң дидим, чүткүлдүүн эш-өөрү дораан эскерип каан. Бичии када хөрээниң тыныжын хостап алыр дээнзиг, холун көдүре каапкаш, дорт көрүш-биле Дарья чугаазын эгелээн: «Бистерниң, тыва кыстарның, сагыш-сеткили чаңгыс — Совет Эвилелинге дузалаары. Совет Эвилели бистиң улуг өңнүүвүс, деткикчивис, ооң хос­талгазы Тываның база болур, ооң демисели — бистиң демиселивис. Фашистиг Германия — ССРЭ-ниң дайзыны-дыр».

Улаштыр номчуур...
01.12.2014
Бөдүүн тыва иениң төлептиг кызы
Республика чергелиг улуг хуралдарга, концерттерге азы спортчу маргылдааларга чурук тырттырар аппарат туткаш, өскелерге шаптыктавазын бодап, солун ужуражыл­галарны, кижилерни тырттырып ап турар аныяк уругнуң адын Ай-кыс Монгуш дээр.Ол — 2007 чылда Омскиниң технология колледжизиниң фотография салбырын дооскан бедик мергежилдиг фотограф. Күш-ажылчы баштайгы базымын «Шын» солундан эгелээн. Тываның аңгы-аңгы кожууннарынга чедип, эрес-кежээ мурнакчыларның, ат-алдарлыг спортчуларның чуруктарын тырттырып, чонга чедирип, таныштырган. Хоочун фотографтар, ат-сураг­лыг фотожурналистер Владимир Савиных биле Виталий Шай­фуллинниң арга-сүмези, деткимчезинге даянып, мергежилин бедидип, дуржулгазы чылдан-чылче улгадып орар. «Чурук тырттырарда чүгле аппарат туткаш, кнопка базар эвес, кижиниң  иштики делегейин чурукка дамчыдып шыдаптарын кызар болза эки» деп бодалдыг.
Улаштыр номчуур...
01.12.2014
Кадыкшылының байдалы-биле арга-шинээ кызыгаарлаттынган кижилерниң эрге-ажыы
Бүгү-делегейниң инвалидтер хүнүнге уткуштур редакцияга ноябрь 20-де ээлчеглиг «дорт харылзаа» болуп эрткен. Аңаа ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыдының оралакчызы Елена Ондаровна Саая, специалистери Чечек Юрьевна Күжүгет, Экер Чингир-оолович Монгуш, Людмила Васильевна Хоюр-оол, «Медицина-социал экспертизаның Тыва Республика талазы-биле кол бюрозу» федералдыг албан чериниң 1 дугаар бюрозунуң удуртукчузу Ая Сү­­ге-Маадыровна Ооржак, Пенсия фондузунуң Тыва Республикада салбырының кол специализи Саяна Эрес-ооловна Бараан олар киржип, «Шынның» номчукчуларының айтырыгларынга харыылаан.
Улаштыр номчуур...
28.11.2014
ИНВЕСТИЦИЯ ПОЛИТИКАЗЫНЫҢ КОЛ СОРУЛГАЛАРЫ

ТР-ниң Чазааның чанында Экономика чөвүлелиниң хуралы Кызылга болган, аңаа Тываның Чазааның кежигүннери, Дээди Хуралдың депутаттары, эртемденнер, кожууннарның болгаш хоорай округтарының чагыргалар баштыңнары, федералдыг тургузугларның удуртукчулары, республиканың бизнес ниитилежилгезиниң болгаш улуг-улуг инвестиция компанияларының төлээлери киришкен. Чөвүлел кежигүннериниң болгаш чалатканнарның мурнунга респуб­лика Баштыңы Шолбан Кара-оол «2015 чылда Тыва Респуб­ликаның инвестиция байдалы болгаш инвестиция политиказы» деп Айыткалды кылган.

Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Валерьевич Кара-оолдуң чугаазы:

— Экономиктиг чөвүлелдиң хүндүлүг кежигүннери! Хүндүлүг коллегалар! Чалатканнар!

2015 чылда инвестиция политиказын хевирлеп тур­гузарының кол быразын то­дарадыры-биле бөгүн мында чыылган бис. Республиканың сайгарлыкчылар ниитилежил­гезинге болгаш эрге-чагырга ор­­ганнарынга инвестиция айыт­калы чаа чүүл эвес, а чыл санында күү­­седир ажыл апарган, аңаа эдилгелерни амыдырал боду киирип турар. Ол дээрге чедип алдынган түңнелдерниң дугайында анаа-ла отчет эвес, ол дээрге бистиң девискээривиске инвестицияның байдалын экижидериниң талазы-биле тургустунган сорулгалар-дыр.

Улаштыр номчуур...
28.11.2014
«Авай, Ачай! Арагалавайн көрүңерем!»

Өг-бүле күрүнениң бир ду­гаар тургузукчу кезээ болганда, ында кандыг байдал  тургустунганыл, күрүнеде байдал база шак-ла ындыг болур болгай. Күрүнеде өг-бүле бүрүзү аас-кежиктиг, амыдыралының байдалы чедимчелиг, ажы-төлү тодуг-догаа, хөглүг, чараш болза, бүгү күрүнеде ажы-төлдүң байдалы база шак-ла ындыг болур.

2014 чылдың тос ай иштинде Чөөн-Хемчик кожууннуң девискээринде өг-бүле иштинге болган кем-херектерни сайгарып, оларның болуп турар чылдагаанын, уржуктарын айтып, хөй-ниитиниң кичээнгейин ынаар хаара тудуп, олче сагыш салырын база боттарының бодалдарын үлежип, саналын кии­рерин диледим.Бо чылдың алды айларының иштинде Чөөн-Хемчик районнуң муниципалдар аразында килдистиң истелге килдизи өг-бүле иштинге болган беш кем-херектерни оттургаш, истелгезин кылган. Дөрт таварылгада өгнүң эр ээлери хе­рээжен ээлериниң амы-тынынга айыылдыг, кадыынга хоралыг аар кемдээшкинни сагыштыы-биле чедирген.

Улаштыр номчуур...
26.11.2014
Чаа уруглар садтары ажыттынган
2014 чылдың ноябрь 19 Каа-Хем кожууннуң чурттакчы чонунга, ылаңгыя бичии чаш­тарга,    аас-кежиктиг хүн бол­ган.  Кожууннуң  Бүрен-Хем  бол­гаш Сарыг-Сеп суурларында 2 чаа уруглар садтарын ажыт­кан. Байырлалдың хүн­­дүлүг аалчылары Тываның Баш­тыңы Ш.В.Кара-оол, ТР-ниң өөредилге болгаш эртем са­йыды К.А.Бичелдей, ТР-ниң көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем сайыды С.И.Огнев, ТР-ниң тудуг болгаш коммунал ажыл-агый чаартылгазының са­йыды А.Б.Сенсов, Каа-Хем кожууннуң  чагырга даргазы А.Х. Чалан-оол байырлыг ажы­дыышкыннарга киришкеннер.Тываның  Баштыңы ооң соон­­­да Сарыг-Сеп суурда 140 олуттуг чаа туттунган «Теремок» уруглар садының  ажыдыышкынынга киржип, өөрүш­­күзүн үлежип, улуг-улуг чедиишкиннерни күзээш,  чаа уруглар «ордузунче»  кирген. Чаа сад турар черге ооң мур­нунда 60 олуттуг бичии  уруг­­лар сады турган. Тудуг үе­-зинде школаның эге класстар өөренип турган бажыңынга бичии чаштар сады  турганын,  чаа садта  олуттарның чедишпес бол­ганы-биле эге школа турган бажыңны сад хевээр арттырарын   Сарыг-Сеп суурнуң  чурттакчызы  чугаалады.
Улаштыр номчуур...