Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
Основные мероприятия национального праздника Наадым проходят в юрточном городке, где свои юрты устанавливают все муниципальные образования Тувы. Там же проходит церемония награждения чемпионов Наадыма. По традиции, основное место праздничных локаций посещает Глава Тувы Владислав Ховалыг. Руководитель республики посетил юрты, пообщался с представителями районов, провел отдельную встречу с передовиками животноводства. Темой нынешнего разговора с чабанами стали меры по повышению рентабельности их нелегкого труда.
Подробнее...
Новости
09.10.2018 11:53 / Транспорт
Глава Тувы Шолбан Кара-оол поручил Минтопэнерго и Минфину РТ изучить возможность субсидирования из регионального бюджета расходов на транспортировку угля для населения от разрезов до муниципальных складов. Глава региона не согласен с тем, что при одинаковом транспортном «плече» надбавки за доставку различаются в сотни рублей, а то и больше.
«Министерство энергетики не справилось с заданием, связанным с формированием стоимости угля. Например, выяснилось, что в городе Туране превышение стоимости тонны угля составило 417,2 рубля. В Чадане, где под боком расположен угольный разрез, тонна продается по цене 3200 рублей, а превышение составляет 346,2 рубля.
Подробнее...
08.10.2018 19:44 / Общество
Глава Тувы Шолбан Кара-оол отметил, что для республики надо искать способы привлечения капиталов. Не только государственных или российских частных инвестиций, но и иностранных. Понимая, что Тува имеет ряд ограничений по энергетическим источникам, а также по доступности, нужно учиться находить самые неожиданные и нетрадиционные формы и методы для привлечения инвестиций.
Он рассказал, что его поездка в Японию также была связана с попыткой привлечь внимание к Туве, как к региону Российской Федерации, которая открыта для инвестиций. В том числе и через спорт.
Подробнее...
08.10.2018 19:31 / Политика
Глава Тувы Шолбан Кара-оол поручил проверить регламенты работы сотрудников республиканских министерств.
"Будучи государственными служащими, мы обязаны выполнять определенные действия, которые от нас ожидают налогоплательщики. Поэтому прошу вас, уважаемые руководители, более четко сформулировать регламенты работы ваших специалистов, подчиненных, еще раз обратить внимание на тексты положений о работе ваших министерств", - сказал Ш.Кара-оол в ходе аппаратного совещания в понедельник.
Подробнее...
08.10.2018 19:10 / Общество
Глава Тувы Шолбан Кара-оол, вернувшись из командировки, подверг критике своего первого заместителя Органу Натсак, а также руководство министерства труда и социальной политики. В понедельник на аппаратном совещании он высказал возмущение тем, что чиновники должным образом не отреагировали на резонансный трагический случай, когда несколько дней назад погиб сотрудник полиции Кызыла. Участковый микрорайона «Спутник» старший лейтенант Чаян Сенди-оол в составе опергруппы погиб от удара ножом, когда участвовал в задержании организованной банды воров.
«Это не рядовой случай, ведь любой преступник точно знает, какие будут последствия покушения на сотрудника полиции. Это очень дерзкое преступление, в результате которого погиб человек, стоящий на защите правопорядка», - отметил Глава Тувы Шолбан Кара-оол.
Подробнее...
08.10.2018 17:25 / Образование
Сегодня на аппаратном совещании в правительстве Тувы, которое провел Глава республики Шолбан Кара-оол, министерством образования и науки РТ был представлен доклад о результатах государственной итоговой аттестации выпускников в 2018 году. Как сообщила министр Татьяна Санчаа, школами были созданы все условия, чтобы ГИА был проеден максимально объективно. В частности, все 27 пунктов сдачи экзамена были оснащены системами видеонаблюдения, подавителями сигналов сотовой связи, а также металлоискателями. Контрольно-измерительные материалы для тестов печатались непосредственно в аудитории перед началом экзамена.
Ход проведения ГИА контролировался двумя федеральными экспертами из Рособрнадзора, также четырьмя федеральными общественными наблюдателями из Красноярского края. Для выявления и предупреждения нарушений работал Ситуационно-информационный центр. Кроме того, в самих пунктах сдачи ГИА дежурили 360 общественных наблюдателей.
Подробнее...
05.10.2018 19:09 / Новости России и мира
Предложение президента России Владимира Путина, призвавшего увеличить присутствие России на мировом рынке угля, может стать новым импульсом для развития угольной отрасли Тувы. Как сообщил Глава Тувы Шолбан Кара-оол, комментируя выступление главы государства на международном форуме «Российская энергетическая неделя», в настоящее время угольные предприятия республики находятся на подъеме, по объемам добычи превысив все рекорды, установленные во времена Советского союза. При этом как председатель межрегиональной ассоциации «Сибирское соглашение» Шолбан Кара-оол подчеркнул, что новые «установки Владимира Путина» соответствует масштабам «Енисейской Сибири», где одним из ключевых проектов связан со строительством железной дороги Курагино – Кызыл с выходом на железнодорожные сети Монголии и Китая, на которые приходится едва ли не половина российского экспорта угля.
Подробнее...
05.10.2018 18:55 / Сельское хозяйство
По данным на 5 октября в республике убрано 70 % зерновых культур. Охвачено 4515 гектаров, валовый сбор зерна составил 6442 тонны. По сравнению с данными за аналогичный период прошлого года, это существенный рост - в 2017 году было убрано 2812 гектаров и намолочено 2877 тонн сена. Урожайность в этом году выше на 4,1 центнера с гектара и составил 14,3 ц/га. Об этом сообщает Министерство сельского хозяйства и продовольствия РТ. В частности, урожай пшеницы составил 5818 тонн, ячменя - 460 тонн, 154 тонны овса и 10 тонн проса. На данный момент, уборка зерновых культур продолжается в Каа-Хемском, Тандинском, Дзун-Хемчикском, Пий-Хемском, Чаа-Хольском районах. Всего в кампании задействовано 23 комбайна.
Подробнее...
05.10.2018 14:34 / Экономика
Производство промышленных товаров в Туве выросло на 5 %. Об этом свидетельствуют предварительные итоги социально-экономического развития республики за 9 месяцев 2018 года, которые подвели в правительстве региона. Как отметили в Министерстве экономики РТ, представившем анализ, особенностью года стало то, что впервые рост был достигнут не только за счёт угля, добыча которого на 1 октября составила 1,17 млн. тонн и увеличилась на 24 % по сравнению с аналогичным периодом 2017 года. По динамике наращивания производства горняков начали опережать предприятия перерабатывающей, текстильной и пищевой промышленности.
Так, среди обрабатывающих производств, где прирост за 9 месяцев составил 34 %, значительные темпы показывала Кызылская швейная фабрика, запущенная холдингом «БТК групп» в январе нынешнего года. За счет новых мощностей выпуск текстиля в республике увеличился в 15 раз. Хороший старт швейной фабрике обеспечил заказ Министерства обороны России. С появлением новых заказчиков предприятие, на котором пока трудятся 40 швей, планирует удвоить количество рабочих мест.
Подробнее...
05.10.2018 11:07 / Праздники
Уважаемые педагоги, ветераны образования, все, кто имеет отношение к учительскому труду!
От всей души поздравляю вас с профессиональным праздником – Днём учителя. Его, наверное, с полным основанием можно назвать всенародным, потому что каждый из нас был когда-то учеником, у каждого есть любимый учитель, и не один. Уверен, что в этот день у нас найдется немало слов признательности и глубокой благодарности своим наставникам. Они ведь вкладывали и вкладывают в нас не только книжные знания. Для детей это ещё и первые люди, кто даёт понимание жизненных истин - что есть хорошо, а что плохо, где зло, а где добро, учит думать над своими поступками и отвечать за них.
Подробнее...
04.10.2018 11:51 / Образование
Участники форума обсудили широкий спектр приоритетных вопросов сферы образования на тематических секциях. Это оценка и развитие качества дошкольного образования, воспитание гармонично развитой и социальной ответственной личности, сетевое взаимодействие учреждений среднего профессионального образования общеобразовательными организациями как условие оптимизации образовательных ресурсов, в целом. Встречу творческой лаборатории форума посвятили 90-летнему юбилею народного учителя СССР Арыи Араптановны Алдын-оол. В работе форума приняли участие педагогические работники и руководители дошкольных образовательных организаций, средних школ республики, учреждений среднего профессионального образования, ветераны.
Подробнее...
Фоторепортажи
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
21.12.2023
14.12.2023
11.12.2023
09.12.2023
08.12.2023
08.12.2023
Медээлер
19.03.2014
Эрзин кожуунда
Тываның Баштыңы Эрзин кожууннуң аныяк малчыннарынга күрүне деткимчезин чүге көргүспейн турар дугайында айтырыгны сайгарып көөр болган.
«Эрзинниң хойжу малчыннарының аалдарынга барып, «Кыштаг» деп төлевилелдиң боттандырылгазын хынап көрдүм. Бо программа езугаар Эрзин кожуунда чаңгыс-даа рубль ажыглаттынмааны чаржынчыг-дыр. Программаның боттандырылгазының аргаларының болгаш дүрүмнериниң талазы-биле ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының ажыл-ижин тодарадыр бис» — деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Эрзин кожуундан үнүүшкүнүнден келгеш, «ВКонтакте» социал четкиде хууда арынынга бижээн. Ш.Кара-оол чаңчыл езугаар республиканың малчыннарының аал-коданынга барып, оларның ээлери-биле доктаамал ужуражылгаларны эрттирип турар.
Улаштыр номчуур...
19.03.2014
«Дорт харылзаа»
Делегейде эр, херээжен, кырган, чалыы дээш, шупту кижилер хереглекчилер кылдыр санаттынар. Кижи ниитилелге кара чааскаан чурттап шыдавас. Ол өске албан черлеринден азы хууда кижилерден янзы-бүрү ачы-дузаларны, барааннарны садып ап турар. Ынчангаш бир-ле албан чериниң бүдүрген чүүлдерин ажыглап турар болганывыста долу эргелерлиг база хүлээлгелерлиг хереглекчилер болур бис. Хереглекчи бодунуң акша-хөреңгизи-биле бараанны азы ачы-дузаны садып ап турар болганда оларның шынарлыг болгаш херектиг болурунга бүзүрелдиг болур ужурлуг. Ынчалза-даа херек кырында байдал ындыг-ла эки эвес деп билир бис. Ол дугайында сайгарып чугаалажыры-биле март 15-тиң бүдүүзүнде «Шын» солуннуң редакциязынга «Хереглекчи эргелериң билир сен бе?» деп темага номчукчулар-биле «дорт харылзааны» эрттирген бис. Аңаа хереглекчилерниң эргелерин болгаш чаагай чоруун камгалаар адырга хайгаарал талазы-биле федералдыг албанның Тыва Республикада эргелелиниң хереглекчилер эргелерин камгалаар салбырының специалист-эксперти Юрий Чүвүрекович Ооржак биле санитарлыг хайгаарал салбырының улуг специализи Хамида Маадыр-ооловна Ооржак киржип номчукчуларның сонуургаан айтырыгларынга харыыларны берген.
Улаштыр номчуур...
19.03.2014
2014 — Культура чылы
Март 15. Тыва Республиканың В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театры. Фойеде чыылган хөй чонну көөрге, кымыскаяк өө сагындырар. Республиканың бүгү кожууннарының төлээлери ус-шеверлериниң хол-биле кылган, даараан, чазаан уран кылыгларын делгээш, садып-сайгарып турлар. Ында чүнү чок дээр. Мөңгүнден каасталгалар, тыва национал идик-хеп аймаа, чонар-даштан чазаан янзы-бүрү чараш аң-мең, каасталгалар, ыяштан чазаан эдилелдер дизе-ле, чүү-даа бар. Ийиги каътче үнүп келгеш, фойениң каас-чараш, чырык апарганын дораан эскерип кагдым. Капитал септелгениң изин канчап эскербес боор. Дээвиирде чараш люстраларны аскан. Ханаларның өңнери улам чырык апарган. Артистерниң хөрек чуруктарын өңгүр, чараш кылдыр чаартып аскан. Бо-ла бүгү чаартылгаларны сонуургап көрүп чоруп тура, шак эрткенин эскербейн барып-тыр мен. Залче кирип, олуттарын ээлээринче коңга кыйгыра берди.
Улаштыр номчуур...
18.03.2014
Бо хүн, март 18 - те, Тываның Баштыңы Шолбан Кара - оол Москвага болуп эртер Россияның Президентизи Владимир Путинниң Крымның болгаш Севастополь хоорайның Россия Федерациязының хүрээлеңинче катчып киреринге хамаарыштыр Федералдыг Чыышка ээлчег чок Айыткалынга киржир. Ук хемчег Кремльдиң Георгиев залынга москваның шагы - биле 15.00 шакта эгелээр. Эрткен улуг - хүнде Крымга болуп эрткен референдумнуң түңнелдери - биле, бадылаашкын болган соңгулда участоктарының бюллетеньнерин 100% хуузун ажылдап кылган соонда түңнелдери - биле, референдумга киришкен соңгукчуларның 96,77% хуузу Россияның хүрээлеңинче кирер үзел - бодалды илереткен дээрзин сагындырып каалы. Бир дугаар хүнде, март 17 - де, Тываның Баштыңы Шолбан Кара - оол чазактың аппарат хуралынга Крымга болуп эрткен референдумнуң баштайгы түңнелдеринге хамаарыштыр: “Бо референдум Россия Федерациязының амыдырал - чуртталгазында онза төөгүлүг болуушкун - дур. Ооң ужур - утказы канчаар - даа аажок улуг болгаш бистиң күрүневистиң күчү - күжү улгадырынга дорт салдарлыг”- деп, бедик үнелелди берген.
Улаштыр номчуур...
17.03.2014
“Спортчу элита — 2014”
Тываның күрүне филармониязынга март 13-те «Спортчу элита» деп байырлал эрткен. Аңаа спорттуң янзы-бүрү хевирлеринге алдаржаан олимпий, сурдолимпий, паралимпий оюннарның тергииннерге, тренерлерге, хоочуннарга болгаш спорттуң хөгжүлдезинге үлүг-хуузун кииргеннерге күрүне шаңналдарын тывыскан. ТР-ниң Баштыңы – Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолду сценаже башкарыкчылар чалапты.
— Сөөлгү чылдарда спорттуң чедиишкиннери көскү болганда, «Спортчу элита» байырлалын катап эгидип эрттирериниң дугайында ТР-ниң Аныяктар херектериниң талазы-биле болгаш спорт яамызы саналдаан. Спортчулар бодунуң чүткүлдүү-биле, бедик тура-соруу-биле бедик чедиишкиннерни чедип ап турар. Оларны чон мурнунга үлегер-чижек кылдыр көргүзери, бичии чаштарга, аныяк-өскенге чемпионнар-биле ужуражылгаларны доктаамал организастаары чугула. Сочи хоорайда паралимпий оюннарында Россия медальдар талазы-биле 1-ги черни ээлеп турары дээрге маадырлыг чорук-тур. Кадык кижилер олардан өөренип, тиилелгеже чүткүлүн үлегерге алыр ужурлуг бис. Тывадан паралимпий оюннарның чемпиону Михаил Оюнга канчап чоргаарланмас бис.
Улаштыр номчуур...
17.03.2014
Март 14-те найысылал Кызылдың Арат шөлүнге Украинаның Крым Республиказының чоннарының үзел-бодалын деткээн митинг болуп эрткен. Аңаа республиканың бүгү яамылар, ведомстволарының, албан организация, өөредилге черлериниң ажылдакчылары, студентилер, хөй-ниити каттыжыышкыннарының кежигүннери, партия ажылдакчылары, хоочуннар дээш бүгү чон идепкейлиг киржип, кым-даа тоомча чок артпаан. Тыва Республиканың Чоннар ассамблеязының чөвүлелиниң даргазы Вера Лапшакова Тыва биле Украина шаандан тура акы-дуңмалышкы харылзаалыг кады ажылдап келген дээрзин онзагайлап демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
17.03.2014
Барыын-Хемчик кожуунда талантылыг хоочуннарның «Өреге» ансамбли тургустунгандан бээр 5 чыл оюн демдеглээн. Ансамбльде кожууннуң суурларындан уран чүүлге сонуургалдыг пенсионерлер чыылган. Удуртукчувус культураның хоочуну, баянист Валентина Баян-ооловна Монгуш бистерни чалгааратпайн, солун-хөглүг оюн-тоглаазын организастап, удуртуп турарынга дыка-ла өөрүп, сеткиливистен четтиргенивисти илередир-дир бис.Бистиң ансамбльде кымнарны чок дээр, чечен-мерген башкарыкчывыс, Эрги-Барлык суурнуң чагырга даргазы чораан Алдын-кыс Сааяевна Даваалаң, уруглар садының башкызы Лина Хемчик-ооловна Хомушку, бухгалтер Чечекмаа Дамбиевна Иргит, Бижиктиг-Хая суурда башкы Мария Мөнделеевна Күжүгет, Барлык суурга ажылдап чораан Дарый-оол Биче-оолович Саая, улус судунуң хоочуну Клара Манзыр-ооловна Ооржак, мал эмчилериниң хоочуннары Александра Лопсановна Салчак, Эрес-оол Көк-оолович Хомушку, кожууннуң Төлээлекчилер хуралының даргазы Михаил Матвеевич Кызыл-оол, партияның хоочуннары Мария Чымбаевна Намнаң, Александра Баян-ооловна Сарыглар, эмчи Зоя Өртең-Саловна Саая, хлеб заводунуң хоочуну Тамара Күжүгетовна Күжүгет, одакчы Владимир Сарыглар, эът комбинадының технологу Алексей Күжүгетович Мондуп, кезер эмчи Маадыр Сүрүңович Хомушку, уруглар садының ажылдакчылары Чакыя Кертиковна Дамдын, Светлана Чамышовна Ооржак дээш, өскелер-даа.
Улаштыр номчуур...
13.03.2014
Тываның күрүне филармониязынга март 7-де Бүгү-делегейниң херээженнер хүнүнге тураскааткан байырлыг кежээ эрткен. В.Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрының артистериниң частың чылыг херелдерин, черниң өңгүр чечектерин болгаш херээжен чонну алгап-мактаан байыр чедириишкини ыры-шоорунуң соонда, сценаже ТР-ниң Баштыңы — Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолду башкарыкчылар чалапты.
— Бөгүн бистер Кызыл хоорайның баштыңы Дина Оюн-биле кады республиканың алдарлыг херээженнери-биле «төгерик стол» хевирлиг ажык, чылыг чугааны кылдывыс. Шынап-ла, эргим авалар, угбалар, дуңмалар болгаш уругларывыс, силер бистиң хей-аът киирикчи күжүвүс болуп чоруур силер. Март 8-тиң изиг байырын чедирерин чөпшээреп көрүңер. Арын-шырайларын хүлүмзүрүг долган силерлерни көөрге, чараш, чоргааранчыг-дыр.
Улаштыр номчуур...
13.03.2014
Тываның күрүне филармониязының концерт залынга ТР-ниң Чазааның үрер хөгжүм оркестри март 6-да чаа программазының баштайгы көргүзүүн чонга бараалгаткан.
Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга, Кызыл хоорайның тургустунганындан бээр 100 чылынга тураскааткан «Россия-биле кады» деп концерт-төлевилел көрүкчүлерниң улуг сонуургалын болдурган. Чаа программаны ажылдап кылырынга үрер хөгжүм уран чүүлүнүң тергииннери: Россияның уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы, РФ-тиң Камгалал яамызының үрер хөгжүмүнүң кол шериг дирижеру, генерал-лейтенант Валерий Михайлович Халилов болгаш Красноярскиниң театр болгаш хөгжүм академиязының доцентизи, ТР-ниң уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы Петр Казимир база оркестрниң удуртукчузу, ТР-ниң алдарлыг артизи Тимур Дулуш олар улуг үлүг-хуузун киирген. Yрер хөгжүмчүлерниң ажыл-ижин ТР-ниң Баштыңы - Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол, ооң оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак олар чыылганнар-биле кады сонуургап көргеш, бедик үнелелди берген.
Улаштыр номчуур...
13.03.2014
Чүгле Тывада болгаш Россияда эвес, а делегейде ат-сураа алгаан «Тыва» ансамбли бо хүннерде тургустунганындан бээр 25 чыл оюн демдеглеп, чонунга отчеттуг концертин бараалгадыры-биле белеткенип турар. Тываның ховар оолдары – алдарлыг хөөмейжилерге юбилейин таварыштыр изиг байыр чедирбишаан, моон соңгаар-даа чогаадыкчы бедик чедиишкиннерни «Шын» солуннуң коллективиниң, ооң хөй номчукчу, бижикчилериниң өмүнээзинден күзедивис. Солунувустуң бо үндүрүлгезинде «Тыва» ансамблиниң үндезилекчилери – хоочун хөөмейжилер Борис Иргитович Херлии базаНиколай Мунзукович Ооржак, ТР-ниң алдарлыг артизи Аяс Куулар оларга юбилей бүдүүзүнде хүндүткел-биле сөстү берип тур бис.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Март 8 бүдүүзүнде хууда айтырыглар талазы-биле хамаатыларны хүлээп алган
Хүлээп алыышкынга келгеннерниң бирээзи С. Чамыяң деп аныяк кижи. Эрткен чылдың декабрьда назы четпээн уруу-биле кады чурттап органы бажыңы өрттенип калган. Өөнүң ээзи — такси чолаачызы, а боду — почтачы. Оларны түр чурттаары-биле төрелдери бажыңынче киирип алганнар, ооң соонда школа чоогунда бажыңны хөлезилеп алганнар. С.Чамыяң уругларынга материалдыг дуза чедирерин болгаш хөй уруглуун барымдаалааш, өг-бүлезинге чер участогун тускайлаарын дилээн, ол өг-бүле 331 дугаар оочурда турар. Дузаны албан чедирерин Тываның Баштыңы аазаан. Чер участогун тускайлаары-биле холбашкан айтырыгны шиитпирлээрин Кызылдың мэринге даандырган, ол оочурда хөй уругларлыг улустуң эвээш эвезин барымдаалааш, чөптүг чоруктуң чурумун хажытпазын дилээн.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
Тываның хүндүлүг херээженнери!
Бистиң эргим аваларывыс, өг-бүлелерниң херээжен ээлери, уругларывыс болгаш угба-дуңмаларывыс!
Республиканың бүгү эр кижилериниң өмүнээзинден Март 8-биле чедирген эң изиг байырывысты болгаш эң чаагай күзээшкиннеривисти хүлээп ап көрүңер! Часкы байырлалдың бо хүнүнде өөрүп четтиргенивисти, ынакшылывысты болгаш хүндүткеливисти херээжен чонга илередип турар бис. Чер кырында бүгү-ле эргим чүүлдер Херээжен кижиниң ады-биле холбашкан. Шаг-төөгүден бээр кыс чон ынакшылдың, чараш-чаагай чоруктуң, мерген угаанның болгаш чаагай сеткилдиң илерели болуп келген. Бодуңарның сагыш човаашкыныңар болгаш киржилгеңер-биле, мерген угааныңар болгаш шыдамык чорууңар-биле делегейни улам чырык, улам чымчак, улам арыг болдуруп турар силер. Бүзүрел, идегел болгаш ынакшыл деп эртинелерни ханы медереп билип алырынга эр улусту кижизидип турар силер. Өөрүшкү-маңнай үезинде бисти сорук киирип, берге үеде деткип, кижи болурунга кижизидип турар силер. Силерниң-биле кожа чорааш, күштүг болгаш буянныг сеткилдиг болурунга чүткүлдүг апаар бис.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
2013 чылдың март айда Болгарияга болган Сурдлимпий оюннарынга дайынчы мергежилдерниң дзюдо хевиринге мөңгүн медальды чаалап алгаш, бодунуң адын Дженни Чамыян тыва спорттуң төөгүзүнче киир бижээн.
Тываның олимпийжи спортчуларының намдары муң-муң тыва уруглар, оолдарның намдарындан дыка ылгалбас. Дженниниң база. Келир үениң олимпийжизи Эрзин суурга Максим Туванович биле Чечена Очуровна Чамыяннарның өг-бүлезинге 1984 чылда төрүттүнген. Yе-чергези оолдар, уруглар ышкаш шимченгир, оюн-тоглаага, спортка бичиизинден-не хандыкшылдыг чораан. Ол Кызылдың кулаа дыңнавас уругларга тускайжыттынган 1-ги хевирниң школа-интернадынга өөренип турган. Спортка сундулуундан аңгыда, дааранырынга, танцылаарынга база салым-чаяанныг. Авазының кады төрээн дуңмазы Сайын-Белек Өлзей дээн ышкаш мөгелер ук-салгалында бар болгаш, хүрежир салым-чаяан Дженниниң ханында деп чугаалап болур. Школага тыва хүрешке хандыкшый бергеш, Дженни ону боду билип каан.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
Александра Маратовна Пирлей — аялгалар чогаадыр болгаш боду ону күүседир кайгамчык талантылыг аныяк композитор. Ол Кызылдың уран чүүл колледжизиниң хөгжүм школазын, Абаканның хөгжүм колледжизин дооскан. Амгы үеде Казань хоорайның Н.Г. Жиганов аттыг күрүне консерваториязының фортепиано, композитор факультединиң сөөлгү курузунда өөренип турар.
Ооң баштайгы башкылары А.Ф. Семенова, М.А. Покорская, Н.М. Раитина, Ч.В. Комбу-Самдан олар болган. Хөгжүм школазынга өөренип тургаш, республика чергелиг «Чалыы композитор» мөөрейлерге шаңналдыг черлерни ээлеп турган. Бичиизинде ооң сонуургалдары хөй турган, ынчалза-даа хөгжүмге ынаа улуг бооп, ону шилип алган. Школачы чылдарында аялгаларны чогаадып, пианинозунга ойнап, ада-иезинге ону күүседип берип турза-турза, чоорту ооң хөгжүмче сонуургалы көстүп келген болгаш ылап-ла амыдыралында кол мергежили дээрзи илереп эгелээн.
Улаштыр номчуур...
11.03.2014
Сактыышкын
Шаанда хаанныг төре үезинде херээжен кижини «херээжок» деп адап, ооң эрге-ажыын кызагдап, базынчактап чораан. Бо дугайында шиилерде-даа көргүзүп ойнап турар болгай. Октябрь революциязының чайынналган күштүг чалгыы бедик Саян сыннарын ажып келгеш, Таңды-Ууланың эдектеринче чаттылып кирип келген. Азия төвүнде Тыва черге улусчу революция тиилээн, бот-тускайлаң Тыва Арат Республика тургустунган, Конституциялыг эрге-хоойлулуг күрүне апарган. Эр, херээжен бүгү хамаатылар дең эргелиг, хостуг деп Конституцияда быжыглап магадылаан. «Херээжок» деп атты солаан херээженнер бистерниң чоргааралывыс болу берген. Өг-бүлеге, ниитилел амыдыралынга-даа эрлер-биле херээженнерниң эргези дең.
Улаштыр номчуур...
|
|