Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
День Республики Тыва был утвержден как государственный праздник законом республики №143 от 12 февраля 1999 года «О праздничных днях Республики Тыва». В республике этот день является выходным.
Подробнее...
Новости
25.04.2019 20:48 / Образование
С 15 апреля по 31 мая (включительно) Кызылское президентское кадетское училище проводит приём документов от родителей (законных представителей) кандидатов, изъявивших желание поступать в кадетское училище, - сообщают на сайте kzpku.mil.ru.
Для поступления отбираются кандидаты, изучавшие в общеобразовательных учреждениях один из иностранных языков, преподаваемых в училищах - английский, немецкий или французский.
Подробнее...
25.04.2019 20:41 / Политика
По возвращению из рабочей командировки в Москву Глава Тувы Шолбан Кара-оол в четверг принял участие в торжественном собрании, посвященном 25-летию избирательной системы республики. После всенародного референдума в 1993 году, когда была принята Конституция Российской Федерации, началось формирование Центральной избирательной комиссии РФ и избирательных комиссий регионов. Прохождение референдума в республике обеспечивала тогда Тувинская окружная избирательная комиссия. Вместе с новой Конституцией голосовали за депутатов Госдумы первого созыва и депутатов Верховного Хурала Тувы. Первое время списки избирателей и вовсе составлялись вручную, год за годом избирательная система развивалась и совершенствовалась.
«Мы часто говорим, казалось бы, очень банальную истину, что источником любой власти является народ.
Подробнее...
24.04.2019 18:29 / Культура
В республике утверждена региональная государственная программа «Формирование городской среды на 2018-2022 годы» постановлением Правительства Республики Тыва №398.
С 2019 года приоритетный проект формирования комфортной городской среды вошел в состав национальных проектов «Жилье и городская среда». В паспорт регионального проекта формирования комфорта городской среды утвержден соглашением между Министерствами России и Республики Тыва в феврале 2019 года.
Цель проекта – создание условий для системного повышения качества и комфорта городской среды путем реализации на территории республиканского комплексного проекта «Благоустройство».
Подробнее...
24.04.2019 18:14 / Безопасность
Министерством природы Тувы внесен проект соответствующего постановления в правительство республики, сообщил TMG заместитель начальника отдела охраны и защиты леса минприроды Республики Тува Михаил Середкин.
«Несмотря на то, что сегодня в Туве нет действующих лесных пожаров, исходя из метеоставки Гидрометцентра на май, риски лесных пожаров в регионе сохраняются. Дожди в республике обещают, но лишь местами», – сказал он.
По его словам, в Туве зарегистрировали пять лесных пожаров. Последний потушили на прошлой неделе в Улуг-Хемском районе. Особый противопожарный режим, предусматривающий полный запрет посещения лесных массивов гражданами, в республике действует с 10 апреля.
Подробнее...
24.04.2019 18:07 / Общество
В Туве охотникам будут давать четыре тысячи рублей за одного волка,
сообщает официальная страница в «ВКонтакте» министерства природных ресурсов и экологии Тувы. Правительство региона приняло постановление «О мерах по регулированию численности волков на территории Республики Тыва на 2019-2021 годы».
Документ утвердил план мероприятий для каждого муниципального района, порядок выплаты вознаграждений волчатникам и положение конкурса на звание «Лучшей бригады охотников-волчатников на территории Республики Тыва».
По плану в республике ежегодно будут истреблять 645 особей волка. Это 40 процентов популяции. Например, в год в охотничьих угодьях Тоджинского района будут ликвидировать 124 особи.
Подробнее...
24.04.2019 17:39 / Образование
«Кампания ЕГЭ 2019 года стартовала на высоком организационном уровне. Экзамены досрочного периода прошли прозрачно и объективно, утечек экзаменационных материалов зафиксировано не было, а попытки отдельных участников нарушить порядок проведения государственной итоговой аттестации были своевременно выявлены и пресечены», - заявил руководитель Рособрнадзора Сергей Кравцов.
Экзамены прошли во всех регионах России за исключением Чукотского автономного округа. Для их организации было задействовано 319 пунктов проведения экзаменов (ППЭ), более 14 тысяч организаторов. Мониторинг хода экзаменов вели около 2 тысяч общественных наблюдателей.
Подробнее...
23.04.2019 17:46 / Безопасность
В Туве за минувшую неделю изъяли из незаконного оборота более 2,8 тысячи литров нелегальной алкогольной продукции. По данным Департамента региональной безопасности, большая часть спиртного везли в труднодоступный Тоджинский район – на единственной дороге, ведущей сюда, были задержаны 4 микроавтобуса, загруженные водкой безо всяких документов.
«Перед каждыми праздниками, особенно такими длинными, как новогодние или майские, бутлегеры особенно активны, пытаются тоннами завозить свою отраву в Туву. Результаты рейдов с участием полиции и народных дружин накануне Первомая показали, что так оно и есть.
Подробнее...
23.04.2019 17:39 / Общество
Глава Тувы Шолбан Кара-оол выразил глубокие соболезнования родным и близким ветерана республики Ирины Шекпер-ооловне Очур в связи с ее кончиной после непродолжительной болезни на 80 году жизни.
«Не стало Ирины Шекпер-ооловны Очур, ветерана женского движения. Вроде совсем недавно она, как всегда, была сама энергия, сам оптимизм. Искренне жаль. Она из тех людей, кто стремился везде и всюду быть первым, быть полезным родной республике, землякам. Вечная неугомонная комсомолка, несмотря на почтенные годы. Такой и останется в памяти», - сказал Шолбан Кара-оол.
Подробнее...
23.04.2019 11:46 / Наука
Моллеров Николай Михайлович – доктор исторических наук, профессор, главный научный сотрудник сектора истории Тувинского института гуманитарных исследований. Им опубликовано более 220 научных и научно-популярных работ, в том числе научные монографии «Истоки братства. Русская самоуправляющаяся трудовая колония в ТНР», «История советско-тувинских отношений (1917-1944 г.г.)», «Урянхайский вопрос в политической истории России: возникновение и долговременная актуальность» в соавторстве с В. Д. Март-оолом.
Николай Моллеров внес весомый вклад в подготовку к изданию не публиковавшихся ранее рукописей Е.А. Адамова «Урянхайский вопрос при царском и Временном правительствах», И. Г. Сафьянова «Тува в прошлом» в двух томах и других изданий, выступив в качестве комментатора, автора и редактора текстов.
Подробнее...
22.04.2019 18:04 / Спорт
В пригороде Чадана Дзун-Хемчикского района состоялся 26-й республиканский турнир по конным скачкам. На состязания привезли более 400 лошадей из самых разных уголков Тувы.
Турнир включает в себя семь заездов: «рысаки и иноходцы на 10 км.»; «жеребцы на 15 км.»; «рысаки старше 4-х лет на 10 км.»; «скакуны до 4-х лет на 15 км.»; «иноходцы старше 4-х лет на 15 км.»; «скакуны старше 4-х лет на 25 км.»; «скакуны тувинской породы на 25 км.».
Подготовка к турниру идет почти год, то есть, сейчас многие фермеры и араты начали тренировать своих лошадей, чтобы выиграть в 2020-м.
Подробнее...
Фоторепортажи
08.08.2024
18.07.2024
18.07.2024
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
21.12.2023
14.12.2023
11.12.2023
Медээлер
07.04.2014
Кижиниң кадыкшылы – үнелеп четпес эртине. Ынчалза-даа ону хумагалап, камнап билбезивистиң уржуу-биле янзы-бүрү аарыглардан качыгдап, кадыкшылывыска эгиттинмес когаралды чедирип турар бис. Чылдың-на апрель 7-ниң хүнүнде Бүгү-делегейниң кадыкшыл хүнүн демдеглеп эрттирип, эрге-чагыргаларның, ниитилелдиң база кижи бүрүзүнүң кичээнгейин кадыкшыл-биле холбашкан айтырыгларже угландырып, аарыглардан баш бурунгаар камгаланырынче кыйгырып турар.
Бистиң республикавыста кадыкшылды баш бурунгаар кадагалап, аарыглардан камгаланыр, кадык-чаагай, шын амыдыралды чорударының дугайында тайылбыр ажылын чон ортузунда Республиканың аарыгларга удур кадыкшылга төвү чорудуп турар. Ынчангаш бо угланыышкында кандыг ажыл чоруттунуп турарының дугайында төптүң улуг эмчизи Орлан Николаевич СУВАН-ООЛ-биле чугааны чорудар-дыр бис.
Улаштыр номчуур...
03.04.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Федерация Чөвүлелиниң «Вместе-РФ» телеканалынга интервью берген. Федерация Чөвүлелинге Тыва Республиканың хүннериниң үезинде сенаторлар-биле ажылдың дугайында республиканың удуртулгазының бодалын база регионнуң социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң онзагай талаларын журналистер сонуургааннар.
— Шолбан Валерьевич, сенаторлар-биле ажылдың түңнелдериниң дугайында Силерниң бодалдарыңар кандыгыл?
— Ол дээрге регионнар-биле ажылдаарының аажок эки хевири-дир. Бистиң республиканы деткээни дээш Федерация Чөвүлелиниң Даргазы Валентина Ивановна Матвиенкога өөрүп четтирдим. Yш хүннүң дургузунда комитеттерге ажыл бачым-чымыш болган. Политиктиг ажыл-чорудулганың хоочуннары, чижээ, Николай Рыжков, Евгений Бушмин болгаш өскелер-даа Тываның сайзыралының чугула айтырыгларын сайгарып турдулар. Оларның дыка хөйү аңгы-аңгы чылдарда республикага каш удаа кээп чорааннар. Бистиң кайгамчык булуңувусту билирин олар чуга
Улаштыр номчуур...
03.04.2014
Россия Федерациязының Федералдыг Чөвүлелинге эрткен Тываның хүннеринге хамаарыштыр үзел-бодал
Тыва Республиканың хүннери Россия Федерациязының Федерация Чөвүлелинге үш хүн уламчылаан. Тываның Баштыңы Ш.В.Кара-оолдуң Тываның социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң дугайында саналдарын Федерация Чөвүлели бүрүнү-биле деткип, тодаргай хемчеглерни ажылдап кылган.
Федералдыг Хуралдың үстүкү палатазының пленарлыг хуралынга ооң даргазы Валентина Ивановна Матвиенко түңнел сөс чугаалап тургаш, Тываның сайзыралының нарын айтырыгларын, ооң удуртукчулары улуг күжениишкин-биле шиитпирлеп турарының чугулазын өөренип көргеш, Федерация Чөвүлели Тывага дузалавайн барып шыдавас деп медеглээн. Ол дээрге, республиканың мурнунда тургустунуп келген айтырыгларны дүрген шиитпирлээриниң чугулазын Федерация Чөвүлелиниң сенаторларының ханы анализтеп көргенин херечилеп турар.
Улаштыр номчуур...
03.04.2014
Март 29-та ТР-ниң Херээженнер чөвүлели, Бүгү-россияның инвалидтер ниитилелиниң ТР-де салбыры, Кызыл хоорайның инвалидтер ниитилели Орус культура төвүнге «21-ги чүс чылдың херээжени» деп мөөрей эрттирген. Аңаа республиканың кожууннарының, сумуларының база Кызыл, Чадаана хоорайлардан кадыкшыл байдалы кызыгаарлаттынган херээженнер киришкен. ТР-ниң Херээженнер чөвүлелиниң даргазы Раиса Күжүгет Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга мөөрейни тураскаатканын демдеглеп, кожуун чергелиг мөөрейлерни бедик деңнелге эрттирген херээженнер чөвүлелдериниң даргаларының ажылын үнелеп, идепкейжилерге ТР-ниң ХЧ-ниң Хүндүлел бижиктерин тывыскан.
Улаштыр номчуур...
03.04.2014
Кызыл хоорайның аэропортунга 14 чыл дургузунда үзүктелиишкинниң соонда «Иркутск — Кызыл — Иркутск» маршрут езугаар авиарейстиң самоледу ужуп келген. Иркутск облазының транспорт сайыды Артур Сулейманов, «ИрАэро» авиакомпанияның чиңгине директору Юрий Лапин база 37 кижи катап тургустунган авиарейстиң баштайгы пассажирлери болган. Самолет чедиишкинниг хонупкан соонда А.Сулейманов биле Ю.Лапин ТР-ниң Чазааның Бажыңынга келгеш, ТР-ниң Чазак Даргазының бирги оралакчызы Шолбан-оол Иргиттиң удуртулгазы-биле эрткен хуралга киришкен. Аңаа чүгле катап тургустунган авиарейстиң дугайында эвес, а республикада авиахарылзаа талазы-биле чидиг айтырыгларны сайгарып чугаалашкан.
Улаштыр номчуур...
01.04.2014
Россия Федерациязының Федералдыг Хуралының Федерация Чөвүлелиниң пленарлыг хуралынга Тыва Республиканың Баштыңы Ш.В. Кара-оолдуң илеткели
Ханы хүндүткелдиг Валентина Ивановна!
Хүндүлүг сенаторлар! Хүндүлүг чалатканнар! Коллегалар!
Федерация Чөвүлелинге Тыва Республиканың хүннерин эрттирериниң дугайында үстүкү палатаның шиитпирин Тыва улуг өөрүп четтириишкин-биле хүлээп алган. Регионнарның палатазынга бодун көргүзери болгаш сенаторларның деткимчезин алыры биске аажок чугула, ындыг деткимчени Россия-биле демнежилгениң болгаш республика найысылалының үндезилеп тургустунганының 100 чылында алыры — ийи дакпыр ужур-дузалыг.
Хүндүлүг Валентина Ивановна! Бистиң республикавысты деткээниңер болгаш бо бедик индирден сөс алыр арганы тывысканыңар дээш Силерге ханы өөрүп четтириишкинни илередирин чөпшээреп көрүңер.
Улаштыр номчуур...
01.04.2014
Март 17-22 хүннеринде Калининград хоорайга элээди, аныяк база улуг оолдар, уруглар аразынга кикбоксингиниң эң кадыг К-1 хевиринге Россияның чемпионады болуп эрткен. Аңаа Россияның 44 аңгы девискээринден 350 кижи киришкен. Тываның адын камгалап, 8 спортчу, 1 тренер башкы, 1 судья киришкеш, чедиишкиннерлиг чанып келген. 42 килге Уран-Херел Ховалыг (Улуг-Хем), 45 килге Борис Хертек (Ак-Довурак хоорай) 1-ги черлерни, 48 килге Дозураш Бадын-оол (Мөңгүн-Тайга), 51 килге Байыр Монгуш (Чадаана хоорай), Орлан Монгуш (Кызыл хоорай) 3-кү черлерге төлептиг болган.
Улаштыр номчуур...
01.04.2014
Март 28-те «Найысылал» Арт-төпке Кызыл хоорайның 100 чылының фондузун чонга болгаш хөй-ниитиге таныштырган. Бо фондуну Кызыл хоорайның Төлээлекчилер хуралының шиитпири-биле 2013 чылда тургускан. Барык бир чыл дургузунда фондунуң хоойлу-дүрүм документилерин кылдырып, организастыг ажылын шуудадып келген. Амгы үеде ажылдап кириптеринге фонд белен. Кызыл хоорайның Төлээлекчилер хуралының даргазы Дина Оюн чыылганнарны фондунуң организакчы ажылдары болгаш ап чоруткан баштайгы хемчеглери-биле таныштырган.
«Кызыл хоорайның 100 чыл юбилейин эрттиреринге деткимче фондузу» сайгарлыкчы эвес бо организацияның кол сорулгазы — республиканың найысылалын үндезилээниниң 100 чылынга тураскааткан байырлыг хемчеглерни белеткээринге болгаш эрттиреринге дузалаары. Фондунуң акша-хөреңгизин чоннуң эки тура-биле кииргени, хоойлу-дүрүм езугаар тывылган орулгалардан тургузар, бодунуң үлүүн ажыл-херектер-биле база киирип болур. «Кызыл хоорайның 100 чыл юбилейин эрттиреринге деткимче фондузунуң» ажылын, акша-хөреңгизиниң чарыгдалын, фондунуң уставын канчаар сагып турарын хоорайның Төлээлекчилер хуралының депутады Аргина Пала удурткан беш кижи составтыг Хайгаарал чөвүлели, фондунуң директору Чингис Ховалыг боттандырар.
Улаштыр номчуур...
31.03.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң регионнуң социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң хемчеглериниң дугайында саналдарын Федерация Чөвүлели бүрүнү-биле деткээн.
Федералдыг Хуралдың үстүкү палатазының пленарлыг хуралынга Валентина Матвиенко регионнуң сайзыралының нарын айтырыгларын удуртукчулары улуг күженишкин-биле шиитпирлеп турар республикага Федерация Чөвүлели дузалавайн барып шыдавас деп медеглээн. Федерация Чөвүлелиниң удуртукчузунуң ындыг бедик үнелелин алган чорук таныштырылганың үш хүнүнүң дургузунда Тываны бүгү талалыг көргүскениниң түңнели болган. Ол дээрге, бир талазында, республиканың мурнунда тургустунган айтырыгларны саадаашкын чок шиитпирлээриниң чугулазын Россияның политиктериниң ханы медереп билгени, өскезинде—регионнуң экономиказын көдүрериниң талазы-биле боттарының планнарын болгаш төлевилелдерин билдингир болгаш тодаргай кылдыр бадыткап шыдааны болур. Хуралга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол «Тыва Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң стратегиязы шапкын өзүлдениң үндезини болур» деп илеткелди кылган. Тыва дээрге кызыгаар чоогунда турар регион, ол дыка аныяк, чурттакчы чоннуң үштүң бир кезии үжен хар чедир назылыг аныяктар дээрзин сенаторларга дыңнаткан. Бичии уругларның төрүттүнер чоруунуң деңнели-биле чуртта мурнакчы үш регионнуң аразында кирип турар. Амыдыралдың чаңчыл болган байдалын камгалап алган эвээш черлерниң бирээзи ол. Мал ажылы экономиканың үндезини болуп турар. «Малдың баш санын өстүрерин, күш-ажылдың хүндүткелдиг чоруун бедидерин сөөлгү чылдарда турум чорудуп келген бис, малчыннарны деткиириниң бүдүн системазы республикада тургустунган»--деп, Тываның Баштыңы демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
28.03.2014
Федерация Чөвүлелинде Тыва Республиканың хүннери
Россияның Президентизиниң май чарлыктарын күүседири-биле холбаштыр девискээрниң бюджедин чогумчударынче угланган хемчеглерни алырының чугулазының дугайында Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң Россия Федерациязының Федерация Чөвүлелиниң Бюджет болгаш саң-хөө рыноктарының талазы-биле комитединиң март 24-те болган хуралынга саналын сенаторлар чаңгыс үн-биле деткээннер. Хуралдың ажылынга федералдыг яамыларның төлээлери, чижээлээрге, Россияның саң-хөө сайыдының оралакчызы Андрей Иванов киришкен. Федерация Чөвүлелиниң комитединиң хуралынга Шолбан Кара-оол республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезинге шаптыктап, ооң күчүзүн ажыглаарынга доктар бооп турар чылдагааннарны айыткан. Ол дээрге, хамыктың мурнунда, Тываның Россияның өске девискээрлери-биле оруктар харылзаазы. Кызыл – Курагино демир-орук тудуу, республиканың казымал байлаан казып болбаазырадыры дээн ышкаш төлевилелдерни херек кырында боттандырар дээш, Тываның эрге-чагыргазы федералдыг яамылар болгаш өске-даа органнар-биле кады ажылдап, акша-хөреңгини шыдаар шаа-биле мөөңнеп турар.
Улаштыр номчуур...
28.03.2014
Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга
2014 чылдың март 25-те В.Көк-оол аттыг Национал театрга Бүгү-российжи культура ажылдакчыларының хүнүнге тураскааткан Россия Федерациязының Камгалал яамызының А.В.Александров аттыг Кызыл Туктуг ыры болгаш танцының академиктиг ансамблиниң байырлыг концерти болган. Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга тураскааткан байырлал уткуштур делегейде ат-сураа алдаржаан ансамбль аалдап чедип келгени ол. Байырлалдар уткуштур кады ажылдажылганың бо чүгле эгези-дир. РФ-тиң Камгалал яамызының өске-даа культура болгаш уран чүүл коллективтери Тывага уран талантызын бараалгадыр. Хостуг олут чок, көрүкчүлер залды шыгырт долу олурупкан турда, башкарыкчылар сценаже ТР-ниң культура сайыды Вячеслав Донгакты чалапты. Алдарлыг ансамбльдиң удуртукчуларынга, артистеринге болгаш хүндүлүг аалчы -- РФ-тиң Камгалал яамызының Культура эргелелиниң начальниги, культурология эртемнериниң кандидады Антон Губанков оларга сайыт байыр чедиргеш, Тываның чурттакчыларын оюн-тоглаазы-биле өөртүп келгени дээш оларга өөрүп четтиргенин илереткен. Yрде күзеп, манаан ансамбль, барып-барып, бөгүн – Культура ажылдакчыларының хүнүнде чедип келгени ийи дакпыр байырлал дээрзин ол сеткил хайныгыышкын-биле чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
28.03.2014
Владимир Путин Кремльге Күрүне Думазының депутаттарының, Федерация Чөвүлелиниң кежигүннериниң, Россияның девискээрлер удуртукчуларының болгаш хамааты ниитилелдиң төлээлериниң мурнунга кыйгырыг кылган.
В.ПУТИН: Эки хүн-биле, Федерация Чөвүлелиниң хүндүлүг кежигүннери, Күрүне Думазының хүндүлүг депутаттары! Крым Республиканың болгаш Севастополь хоорайның төлээлери – олар мында, бистиң аравыста, Россияның хамаатылары, Крымның болгаш Севастопольдуң чурттакчылары! (Адыш часкаашкыннары.)
Хүндүлүг өңнүктер, бөгүн бистер чуртталгавыска чугула ужур-дузалыг, бистиң шуптувуска төөгү ужур-уткалыг айтырыг ужурунда чыглып келген бис. Март 16-да Крымга референдум эрткен, ол долузу-биле улустар аразының демократтыг дүрүмнери болгаш хоойлу-дүрүм нормалары езугаар эрткен.Бадылаашкынга соңгукчуларның 82 хуудан хөйү киришкен. Оларның 96 хуудан хөйү Россияга каттыжары дээш бадылаан. Сан-чурагайлар эң-не бүзүрелдиг.Ындыг шилиишкин чүге кылдынганын билип алыр дизе, Крымның төөгүзүн билири, Крымга Россия, Россияга Крым кандыг ужур-дузалыгыл дээрзин билип алыры четчир.
Улаштыр номчуур...
25.03.2014
2014 чыл российжилерге онзагай болуушкуннар-биле эгелээни өөрүнчүг. Чоокта чаа Сочиге эрткен олимпий оюннарынга российжи спортчулар кайгамчыктыг тиилелгени чедип алган болгай. РФ-тиң Президентизи В.В. Путинниң чарлыы-биле Россияга бо чылды Культура ажылының чылы кылдыр чарлааны улуг тура-сорук, хей-аъттың киискидикчизи база улуг харыысалга деп билир херек. Чаа-Хөл суурга кожууннуң Культура чылының ажыттынганының байырлалы онзагай, бедик деңнелге эрткен. Янзы-бүрү өңнер-биле каастаан хана солуннар, Ак-Туруг, Булуң-Терек, Шаңчы, Чаа-Хөл суурларындан ус-шеверлерниң кылган ажылдары, кожууннуң культура амыдыралын көргүскен база хоочуннарның фото-чуруктарын чырытканы улуг сонуургалды болдурган. Чалаткан хоочуннар, херээженнер, адалар чөвүлелиниң кежигүннери, уран чүүлге, спортка идепкейлиг киржикчилер бот-боттарынга байыр чедиришкен, чалыы, чараш, омак-сергек көзүлдүлер.
Улаштыр номчуур...
25.03.2014
Бай-Тайга кожуунда уран-шевер, ажыл-ишчи, үлегерлиг адалар көвей. Ажы-төлүн эртем-билигге чедирип, кады чурттаан эжин деткип, найыралы быжыг өг-бүлелерниң бирээзи — Киров Түлүшович Хунанның өг-бүлези. Ол 1944 чылдың март 4-те Улуг-Хем кожууннуң Арыг-Yзүү суурга арат өг-бүлеге төрүттүнген. 1963 чылда Шагаан-Арыг ортумак школазын дооскан. 1968 чылда Кызылдың уран чүүл училищезин дооскаш, Тожу кожууннуң Тоора-Хем суурга уругларның чурулга школазынга башкылап эгелээн. 1977 чылдан Бай-Тайга кожууннуң Х.К.Тойбу-Хаа аттыг уругларның чурулга школазынга башкылавышаан, чонар-даш-биле чазаныр салым-чаяанын улам хөгжүдүп, республика болгаш Россия чергелиг уран чүүл делгелгелеринге идепкейлиг киржип, кылган ажылдары улуг үнелелди алган. 1980 чылдан Россияның Чурукчулар эвилелиниң кежигүнү. Бай-Тайганың ат-алдарын делегейде алдаржыдып чоруур кожууннуң хүндүткелдиг күдээзи. Россияның Чурукчулар эвилелиниң баштаар чериниң ревизия комиссиязының кежигүнүнге база ажылдап чораан.
Улаштыр номчуур...
25.03.2014
Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга
Эрткен чайын шөлээм алгаш, Кемерово облазының Зеленогорск деп бичии хоорайжыгажында ажылдап турар уруумга четкеш, келген мен. Аңаа чеде бээримге, Анатолий Михайлович биле Татьяна Дмитриевна Костенколарның өг-бүлези бисти бажыңынче чалаан. Чүге дээрге ол өг-бүле Тывага ажылдап, чурттап чораан болгаш мээң уруум Зеленогорскиге ажылдап чеде бээрге, аныяк, тыва эмчи келген деп билип алгаш, таныжып алган болдулар. Оларның бажыңынга чеде бээривиске, аъш-чемин делгеп салган, аажок өөрүп уткудулар. Анатолий Михайлович баянын туткаш, Солаан Базыр-оолдуң «Күскү сесерликке» деп ырызының аялгазын ойнай каапты. Бо аялганы дыңнааш, ала чайгаар кижиниң сагыш-сеткили өөрүшкүден хөлзей бээр чорду. Кандыг-ла-бир үрде көрүшпээн чоок төрели чедип келген дег өөрүшкү-маңнайы-даа аажок, биске белекчигеш-даа белеткеп алган болдулар.
Улаштыр номчуур...
|
|